장음표시 사용
191쪽
lorem , qui in croco est, & puniceum magis esse tenebrosum, uanassauum, id est paleae colorem luculentiorem, taedet profecto, & pudet eorum rationes refellere. Halargum colorem non retice aere densi is diapbuni mistior, sed ex vicinia crassi, O cerulei coloris nasci. Trop. VIIII. π π AL uncus color is intelligitur,qui violaceus vulg6 di-IX citur, quiq; in violis spectatur. Dicitur enim viil O pa Monaceus, qnod in collo pauonum reperiatur. Resplenuet etiain amethysto, purpurei species, vel iathini,&fit quii caeruleus color diluitur,& in vinum abit. Hic non ex mutua lucis, de di phani refract ione nascitur, sed ex vicinia, nam rusus color, recaeruleus halurgum colorem componunt postrema iridis ci cumferentia, quia caerulea est, quum ei fit obuiam nubs nigerrima, cum Solis colore mista colorem rufum esticit, ut diximus, ex colore rusto illo,& caeruleo sit halurgus. Hic semper non videtur, quia ex iridis essentia non est sicut rustiis, sed quando viriq; nigerrima nubs opponitur. Hoc modo probamus. Si vitrum russum supra caeruleum posueris,& per illud inspexeris, obuium parietem halurgo colore intinctum conspicies. Pict res halurgum ex rubro, & caeruleo fingunt.
Iridem non tricolorem, sed bicolorem, aut mutiicescirem dicendam. Prop. X.
EX variegata iridis coloria, multi sunt, sui varios eos cor,
res dixerunt. Homerus πορφυρ- ho dixit, qua si sub purpureo colore rubrum , caelureum,& halurgum conclusisset, qui adhuc a multis purpureus color dicitur. Aristoteli ἔχω est; ex puniceo, viridi, & halurgo,qnia hi praecipui colores praecipue spectantur in ea. At si simplices colores enumerare volui csent, bicolorem dicere oportuerat, ex flauo,& caeruleo duo ex-strema,unum ex multa luce, alterum ex flauo scilicet, & caeruleo: nam viridis ex vicinia extremorum fieri dixinans; optimp
192쪽
igitur Parianus igneum a Sole colorem iridem trahere caerileum a nube, reliquos ex horum misturis, nec nisi duos simplices colores esse. At si omnes colores, qui sere semper in tridespectantur,enumerare velis,& rustus, & halurgus petacolor dici deberet. Si colores notandi sunt, qui intus in medio ex vicis nia sunt, innumerabiles prope, & infiniti sunt: nam radius δε- Iaris sensim nubem penetrans, & continuo se remittens, insultos colores causat, tanto lasciuientis Naturae attificio,&or- . natu, ut colores omnes,qui maxime commendantur,& in floribus visuntur prscipue suo nitore prouocent. Videmus in eo albquid flammei aliquid lutei, aliquid caerulei, & alia in picturae modum subtilibus lineis ducta, ut ad dissimiles colores sint,scire non possis, nisi cum primis extrema contuleris. Nam conmmissura decipit, usq; adeo mira arte Naturae conspiciuntur. quod a simillimis cepit,& in dissimilia desinit. Ouidius. natis ab imbresolet percussis solibus arquus Inficere ingenti longum curvamine caelum, In quo diues videant cum mille colores: Transitus ipse tamen spectantia lumina fallit. Vsq; adeo quod tangit idem est tamen ultima distat, ob id Hesiodus ex multiplicitate coloris πομπι/μον λῖορ vocavit, quasi multi nominis aquam. Virgilius eum sequutus, mille pro inmnito dixit. Mille trabit varios aduerso Sola colores. Contra Arsotelem in generanda iride nullam res iis necessariam. Prop. A LIA Μ diximus colores quomodo generentur, nunc ad alias difficultates accedamus, & primum quomodo & Sole,& nube oriantur, mox ad rotundatione peruentur i. Aristoteles sa- . tis Proli eprobare nitutur reflexione fieri ex oculi nostris ad 'Solem per nubem: quam opinione Plutarchus quoq; sequitur. 'Seneca ex Aristotele hoc modo. Nubis iam in guttas versurae, nec du tamen pluit,singula stillicidia singula specula esse, a singulis ergo imagine reddi Solis. Deinde multas imagines, intino innumerabiles,& devexas,& in praeceps transeuntes contundi,
193쪽
ataq; arcum multarum imaginu Solis confusionem esse. Haec sic probat. P clues mille die sereno pone, S: omnes habeant imaginem Solis,at conti a ingens stagnum no habebit nisi unam imaginem, quia omnis circumscripta laeuitas, & circundata suis finibus speculum est, ergo stillicidia illa infinita totide ni specula sunt, totidemq; Solis facies habent, haec contra intuenti perturbatae apparent, nec dispiciuntur interualla quibus singula distant, spatio prohibente discerni, unde pro singulis apparet una facies turbida ex omnibus. Ab omni enim lenitate acies suos radios replicat, nihil l ius aquainc aere,ergo ab aere spisso visus noster in nos reddit, longe autem visum nostrum nobis remittit, qui crassior est, & peruinci non potest, sed radios nostrorum luminum morantur, & eo, unde exierint, rest etit i sed quia parua sunt Solis colorem, sine figura exprimunt. Deinde quia tu stillicidijs innumerabilibus, di sine interuallo cadentibus reddatur idem color, incipit facies esse non multa-xum imaginum intermissarum, sed unius longae, atq; continuae. Sed hic inulta sunt refellenda. Primo quod non ex oculis per nubem ad Solem fit reflexio, sed contrario modo, ut probaui libro de anima. Sed haec abeant, quia leuia sunt Secundo dici mus ad iridem generandam non esse necessariam reflexionem,
sed refractionem,ex guttis enim,stillicidijsq; & corporibus dia-phanis non fit resiexio, sed restactio,reflexio enim . a densis politisq; coporibus, quomodo igitur ibi fieri potest reflexio, sicuti adsunt densa corpora, sed tantum diaphona lEt s per rellexionem fieret iris, neq; ad nostror ocuIos perue-
194쪽
a ecessaria sola igitur refractio est . Asseremus exemplum hemisphaerium AEC, nubes roscida EDLI , Solis radius Orientis AF L, sed perueniens ad F superficiem nubis, cuia densius diaphanum, restangitur F M. Diuidatur nubes in tres partes, secunda tres colores iam dictos FDPG, flavus PGO Hviridis, O HMI caeruleus, & ad oculum B, trahantur radii a punctis diuisionii. FB, P B, U B, M B, in refracto ititur Solis radio videbitur pars nubis F Pnaua, PO viridis,OM caerulea.
Eox IO. BAPTIs TAE p ORTAEniret. Ad hoc ostendendum sit hemisphiriu AB C,vapores per 'pendiculariter ascendentes sint D F E,Sol in Oriente A,radius A F feriat nubis roscidae partem F, radius res exus nunquam perueniet ad oculos B, sed supra resectitur. Est enim lex re fractionis, ut ad pares angulos reflectatur, erit reflexa linea F G, quia angulus A F D, est aequalis G F E. Idem eueniet in conue a nube. In concaua autem si circulus nubis cauae aequi' distaret lunari circulo, impossibilis esset reflexior nam linea, quae angulos discriminaret aequales, reflexionis & incidentiae: et linea visus, non re sexionis. Si igitur per reflexionem sevi oporteret, necesse esset, ut angulus quoq; nube ad idoneum
locum locaret. Recte igitur Philippus Menaedeus scripsit, qrimus comperit materiam iridis in profundo irradiari in
t superficie reflecti. Maiorum sententia de irid is rotundationis. Frop. XII. DIrri CrLUM A M arcus rotundationis aggredimur rationem nam iridis speculationem inter Naturae mira
neminem praeterit. Ob id maiores nostri varia ,& admodum
195쪽
livcrsa dixerunt, & ubi discordia, ibi d c, tissimorum virorum caligant intellectus. Plato in Th eteto irim Thaumantis, id est
admirationis filiam esse tradidit, non absurde eius originem explicans. Plutarchus ab eo a Thaumante genus eam ducere mortales rei miraculo adductos finxiste, adludente videlicet ad nominis originem fabula. Cicero libro de natura Deorum. Cur arcus species no in Deorum numerum reponitur, est enim pulcher, & ob eius speciem, quia causa in habet admirabilem, Thaumante dicunt esse nata. Plato in Cratylo hic ab eo, quod
idest loqui, quod nuntia est. Ab Hesiodi interprete irim
dici, quo φορορον γον, ab εἴρω, quod est dico , videntes enim eum, admirante Sq; orationem proserimus. Albumasar autem arcum daemonis vocat, pro daemone idem quod angelus intelligens, id est arcus angelicae considerationis, tanqua ad eius h titiam humanus intellectus non perueniat. Plinius nubis cauitatem causam esse circulationis dixit. Manifestum est radium Solis immissum cauae nubi, repulsa aciei in Sole refringi. Parianus Artemidorus ad ij cit, quale genus nubis esse debeat, quod talem Soli imaginem reddit. Si speculum, inquit, concauu seceris, quod sit sectae pilae pars, si extra medium constiteris,quia cunq; iuxta te steterint,vniuersi a te videbuntur propriores tibi qua speculo. Idem, inquit,euenit, quum rotundam, & cauam nubem intuentur a latere,ut Solis imago a latere discedat, propriorq; nobis sit,& in nos magis conuersa. Contra haec Seneca. De speculis duae opiniones sunt, alij enim in his simulachra cerni putant, idest corporum nostrorum figuras a nostri corporibus emissas, ac temperatas, alij imagines aiunt non esse in speculo, sed ipsa aspici corpora,re torta oculoria acie,& in se rurus deflexa. Sed nil ad rem haec pertinent,quomodo res videamus, sed quomodo imago similis debet e speculo reddi. Deinde si velis speculum aeri coparare, des oportet mihi eandem laeuitate
corpori S, eandem aequalitatem,eunde nitorem, atqui nullae nubes similitudinem speculi , per medias saepe transimus , neclinillis non cernimus, qui montium summa conscendiret, spectant nubem, nec tamen imaginem suam in illa cernunt. Possidonius contra eos,qui irim imagine Solis dicunt,caua nube cocepta dic ut, ait. Id, si ita esset, leberet imago se ingerere nostris obtutubus ex profundo nubis pcr tantum interstitsj, quantum C c a ab occia
196쪽
occidente est ad ortum, hoc est a Sole ad nubem,quae speculum Solis dicitur, id vero esse salsum euidens comprobat experimentum, quum saepius visatur iris longe an e nubis superficiem, in qua apparet. Praeterea extra speculi centrum imagine apposita cauo speculo obuersa videtur, ideo rotunda Solis circumferentia sursum versii nobis infra versa videri deberet rsed hoc absurdissimum est. Contraria huic opinioni Nicolai
Peripatetici est, ait enim aer, terra, & aqua accedendo, & aer recedendo semper in orbes suas curuabunt superficies,& elatos vapores a frigore in nubem conuersos, Sol series eius imaginem, ut convexum speculii in arcualem ostendit. Sed hoc etiafalsissimum est, nam ascendentes vapores recta a terra ad caelum tendunt, ut ascendente S videamus, nec totum hemisseria complent, ut conuexam superficiem recipiant, sed partem ad
nos proxima: alia quoq; accidui absurda, quae pudet refellere.
Iridem circularem apparere. Trop. XIII.
Vi 1 iris in sublimi apparet, iter nobis ad eam perscrutandam interciditur, ideo ex his, quae in his inferioribus videmus, ad ea quae in sublimi fiunt, asceiadere conabimur. Sed causas rotundationis aggrediemur. Sed ut facilius haec difficillima intelligantur, aliquas praepositiones praemittamuS opo tet. Primo quod radi j a Sole in pyramidis modum iaculantur, non illos dico, qui a centro se diffunduntur, nam hi nos perpe-
197쪽
diculariter seriunt, & si verὰ ita non sit, a mathematicis tamerta accipitur, quum minima sit differentia, sed qui a lateribus
mouentur,nam diximus libro de lumine,ex omni luminosi te lumen progredi. Exemplum.
. Esto Sol A B,a lateribus radij veniant ΑΙ, B H, decussante Sse in foramine CD, in opposito pariete rotundam efficiunt Gnguram B C H, A DI. quae sit HI . Secundo pupilla nostra r tunda est, & in puncto coeunt radii crustallini,& quum per romtundum foramen a puncto sie dimandantur, pyramidem effici ut habentem conum in oculo in amplo spatio basim circularem , ut iam clarius diximus libro de visione. T ertio & quod valdε refert, quod non sub quocunq; angulo videntur, quae restacta
videntur , sed stato, constitutoq;: nam res quae sub aquis sunt, suo angulo italo refracto videntur, ut libro diximus de refractione . Lucidioris gratia cognitionis exemplum apponore non grauabor. Sit nubes ex aduerso ex addensato aere asperginosa , iam iam in guttas versura, & in pluviam casura E D MI, aut caua, aut convexa, aut recta ni I refert, sed sit perpendicularis. Sit fulgeSastrum A, ex aduerso seriens nubem in puncto E, quae si eiusdem diaphanitatis cum aere esset, transiret in C, at quia densioris, restangitur, 3c relabitur in M: & erit refractus radius EM Hic continet differentias colorum . Sit oculus noster respiciens in B, diuidatur in tres aequales partes E M, & tota nubs ED PG,
PGOH, OHMI Igitur radius E P in prima nubis parte is intingens, eum colorem indui diximus , qui luci proximior,
198쪽
idest silauus,vltima pars nubis OH MI, a radio debilissimo c
fossa. O M in caeruleu, quasi abnegationis & cxtinctionis lucisse intingit, medius PO GH aeque valens,colorabitur eo coriore, qui ex utroque componitur, idest viridi. Sed penitius videamus colorationis modum,& quantitates angulorum. Punctus E libere ad oculum venit. P vero ad l veniens, refrangi tur, & ad B venit, extensa igitur B F, relabitur in R,perpendiacularis igitur ex PG veniet, e longetur quo usq; coeat cum B F,& erit in R, punctus igitur P videbitur in R . Sic punctus O venit in N, accedit ab is, elongetur N B, relabitur in S, ubi coit cum perpendiculari H punctus igitur O videbitur in S. Sic punctus M venit per QD B, relabitur in T, ibi coi t cum C M , & punctus M erit in T . Sed si uniuersa nubs E D MI a Sole illustratur,cur igitur sola puncta E P O M videntur λ Dicimus r dium nostrum B E, construere angulum cum catheto E D, scilicet B E D, qui fere semirectus est, vel minimum ab eo distans: nam quum linea Hori χontis in qua Sol A, oculus B, & centrum iridis D semper sit, erit angulus BDE rectus,&si recte metimur distantiam A B,semper est semidiameter iridis , ut patet invisione iridis in caelo apparentis, & in iride, quam paulo post dicemus: Est ergo B D aequalis D E, angulus igitur B E D, semirectus. Idem & dicendum de angulo BR G, B SH, B TI,
di si aequales non sunt, tamen parum a tali angulo recedunt. Docuit me Plutarchus. Si quis Soli aduersus aquam ore sumat,& ita insputet, ut stillicidia repercussum in Sole habeant aci tum, comperit caelestis arcus imaginem factam. Et Seneca . Vidi quum fistula aliquo loco rupta est, aquam per tenue foramen elidi, quae sparsa contra Splem oblique positum, faciem arcus repraesentat. Idem videbis accidere, si quando volueris obseruare fullonem, quum os aqua impleuerit, & vestimenta tendiculis diducta leuiter aspergit, apparet varios edi colo' res in illo aere asperso, quales in arcu fulgere solent. Ego igitur cum in cubiculo ore aquam efflarem ex opposito Solis, exasperginoso aere illo iris videbatur circularis, distans ab oculo meo per iridis semidiametrum , & si oculos in altum attollebam , attollebatur iris, & si deprimebam deprimebatur, sic Elateribus,oculiq; motum sequebatur,& per totum illum asperginosum aerem oculos mouendo, mouebatur iris. A stantes qui
199쪽
DE IR1DE ET COLORE. zornae cum erant,illam non videbant, nec nisi qui post terga erant, in linea, quae per Solis,oculi,& iridis cetrum transiret. Intrans quoq; Sol per senestra, quando erat obliquus, inaior videbatur. Praeterea ; iride soridissimam pluries aspexi in Tyburtino sit ' uio, nana ab alto cadens,circumadiacentem aerem totum irrorat, ubi accedendo,recedendoq; fit maior, & minor ad oculi duessantiam. Ex his coneludendo,iridem non videri nisi sub anqu- ioconstituto. Cuius haec distinitio. Iris est radius Solis refractus ab aere roscido,veniens ad oculum sub angulo constituto.
Hic patet dicentium error, oportere nubem esse concauam, vel conuexam, quum in aere, in cubiculo irrorato, non conuexa, vel concaua nubes, sed recta, vel irregularis est. Iridem non nissub constituto angulo videri. Prop. XIIII. Nos ad hoc demonstrandii aliquibus mathematicis demostrationibus utemur.A duobu puctis in diametro circuli sumptis, quorum alterum in ζxtremitate, alterum in centro, plures quam duae rectae lines non constituentur ad easdem partes, ad aliud, atque aliud circumferentiae punctum. Nos sic probabimus. Esto semicirculus, cuius centrum K, Iiametri extremitas G, ab his duobus punctis ad circumferentiam 11 daae rectae G M, ΚM, dirigantur, duae lineae dico ab eisdem siqnis G Κ, ad eandem partem M, duae aliae rectae lineae non constituentur, ii aliud punctum, quina M . Si fieri poterit constituatur ,& sit ad R,& sit GR, KR. Quia sicut se habet GM, ad MN, sic R, ad I K,&permutatim quoque, sicut G M ad GR, sic K M ad KR, sirit autem K M, & K R, aequa-Ies nam ambae ex centro ergo GM, ipsi GR aequalis, quod est
200쪽
contra primi elementorum, & 7. tertij. Igiter non nisi una iris videri poterit i neo aere illuminato, quia alius angulus, non aequalis erit ei. Omnia igitur haec in unum comun3endo, si solum ab uno puncto oculi sub stato angulo fieri posset rest, ctio circumuoluendo punctum illum non nisi circulii efficiet. Rotuditas igitur iridis erit ex sectione pyramidis visual is uniformis cum sectione pyramidis radiorum Solis in superficie plana nubis, quum tunc refractio undique aequalis fiat, exsestentibus Solis centro,oculi di iridis in linea una. Id hoc modo, depingemus. Sit Meridianus AFBD CH, diameter AIC, nubes opposita F E H. Sol A pyramidaliter seriat eam A F, A B, A L, AD, AN,
ΑΗ, oculus in L,& ex oculo pyramis radiosa concurrat cum eadem Solis nube, ut IF , IL, ID, IN, I H, quae quum undiq; squalis secans pyramidem Solis,erit communis sectio circulus FBCDHNL, anguli omnes aequales cum lineis oculi, & diametro iridis I F.M,IB M, ID M, I L M, IlN M,I H M, sic enim radij Solis. Haec demonstratio videtur Aristoteli de iridis o bitate, ut loco ubi de halone. Sed ex alijs non percipitur, sed non tam clara, & sacilis, & de industria occultata.