Guilielmi de VVaha Melreusij e Societate Iesu Labores Herculis Christiani Godefredi Bullionij

21쪽

ax LABORuM HERCu LI s.ctulo cibarii panis mutare compulsi. His miseris immixtus Caesar ipse in fuga, variis casi inbus , periculisque Iactatus, nactus denique, quam dixi , latebram subierat. Ibi memorabili fortunae ludo ex Imperatore specus incola victitarat, squalidus , pauens , nec satis antri sui tenebris tectus. Non iam de imperio sollicitus , quod amissiim penitus existimabat, sed de vita anxius trepidauit, cum adesse vidit inspectorem. Eo loco rerum inscium, di a suis pro deplorato habitum Aquilifer praeter suam, ct omnium spein , vel primus , vel in primis inuenit. Qui postquam agno ut Caesarem , rni seratus suntii, de auersatus indignum Principe atibulum , deinde laetitia gestiens, a surge ,

Hemice Caesar, inquit, magna tecuin resurget gloria. Saxones sugere , quia, quemadmodum narrare coeperam Rudolphus occubuit. Tufestina , insta fugientibus, & patia victoria

fruere. Henricus audito iuuene , atque agnito,

quasi suscitatus e somno , adhuc tamen de sua felicitate dubitabat. Re in castris nunciata frequentes alij confluunt ad Imperatorem velut prodigio restitutum. Circumfusi laetis vocibus confirmant omnes ipsum vici sie, Ru-dolphuin occidisse , Numen ab ipso rebellium

capite orsuin in orn ne nomen Saxonum expetiturum paenas. Hemico iam non tantum praebenti aures , sed ultro flagita iti narratur Ain quiliseri facinus ; quod hunc in modum patrauerat. b Diffugientibus socijs in aciein hosti-Icin irruerat Rudolpho infestus, aquilae hastilia Viierb. b Dr. Viterb. M. chron. Rest.

22쪽

: pro lancea Neos. Quandoque heroicus animus virium, λi tunaeque fiducia consilia cauta pro nauis habet. Portabat iuuenem praeualonsequus, quo in Rudolphi custodes corporis eia fusis habenis euehitur. Primis, qui se, atque arma obiecerant, increditi celeritate prostratis, sequentium occupat ictus, hunc equo pulsat , illum hastili excipit, alios ipso audaciae mira ἀculo turbat. Quibus hinc, atque hinc subin eis inseri semessium, de cruento telo viam sibi ad hostem facere pergit, magnisque vocibus asi vir sit , vocat ad pugnam. Erat Rudolphus

de aliis , de illo imprimis, quod dixi, praelio

ClaruS , quo virtutis , de armorum praestantia mortem euaserat. Tantus vir iam victoria , depai to Caesaris nomine ferox congredi cum vocante non renuit. Aquilifer obstantium perrupta mora procurrit in hostem , quem nulla satis virtus, nulla acina texere. Infestam vexilli

cuspidem sub eius pectus sic fixit, ut ilia perso

derit. Concurrentibus ad opem serendam S xonibus, altero ictu brachium Rudolpho praeciditur. Incertum, idne tactum ab aliquo Saxonum imprudente, cuius serrum ab Aquilifero declinatum peccarit in Imperatorem , an Aquiliser ipse hastili, quo inter consertos iam

uti non poterat, strenue in laeuain transsato, Hextra habilem ensem strinxerit, dc repetituma Ddolphum mutilarit. Certe usum h4c etiam is gladio Viterbiensis auctor est.Mox surrigens aquilam Imperatoris sanguine respersam, tan etiam aciei vel stuporem, vel terrorem incussit ,ra Viterb.

23쪽

rε LABORuM HER cu LIs ut impune abscesserit Henricum retracturus ex fu ga. Proximi quique circum Rudolphum substitere , & lugubri, inconditoque clamore

turbauere socios. Dum haec pars Saxonum Imperatorem semianimem in tentorium reducit, pars altera ignara tanti casus , eineusaque spatium illud totum, quod Henriciani in pr-tio occupauerant , castris eorum potitur.

Quibus direptis ad sua ovantes,prςdique onu sti redibant,cum cognitis Rudolphi vulneribus, quorum alterum lethale, alterum deforme erat, laetitia repente in luctum versa est. Illo mox elato Martiopolim vicinum oppidum, ibique post paucas horas extimio consternati diffluxere , visi sibi ex victoribus victi. Ita deserti a suis Aquiliseri virtus pro numero suit. Rarum, immo lingulare decus, ut unius stanti, manu fugientibus sit parta victoria. Hemicus eiusmodi narratione , ac a publica sema adductus, rem incredibilem ut crederet, iuuenem complexus , inter excusationes incredulitatis suae,sassus palam in acie sua nullum fuisse virum, praeter ipsum ; appellauit victorein unicum, exercitus decus, Imperatoris, atque imperii seruatorem genium. Pollicitusque se memorem tanti accepti ossicij excogitaturum praemij genus eo non indignum, prodiit in apertum , castrisque restituitis excipitur ingenti omnium laetitia , summaque Aquiliferi laude. At Saxones comperta Henrici incolumitate animos, quos colligere coeperant , despondere. Caesar

rebus in Germania sic ad votum fuentibus a Titerb.

24쪽

CΠRrs TrANI LiBER T. Iseomparauit sese ad bellum in Italiam transferendum. Cumque in audiisset Rudolpho a Saxonibus strui Martiopoli sepulchrum regio apparatu , interrogatus cur id pateretur, a utinam, inquit, inimici mei omnes aeque splendide iacerent. Proreginam Italiae Mathiidem infestis signis petere statuit. Ad eam expeditionem maxime conductura visa est Aquiliferi virtus , ut, quo adminiculo erecta erat sortuna imperii , eodem innixa staret. At ne videretura iuuene exigere operam nouam prioris oblitus , quam pra ij expertem relinqueret, venit in mentem ornare eum connubio , quale filium

ipsum Caesaris deceret. Et Conrado filio suo , heredique imperii statuerat sponsam eligere. Ambonus illis, quas desponderet, circumspiacienti occurEre sorores fama patris illustres. Robertus erat cognomento Guiscardus, Nomma nn i nominis potentissimus dux , qui illatis Italiae armis potitus Apulia , ac Sicilia, nunc ad Graecorum imperium sibi subjiciendum grassabatur. Hunc simul ut a Mathilde armis iuuanda deduceret, simul deuinciret sibi, cogitauit filiarum eius alteram petere Conrado coniugem, alteram Aquilisero. Missi ad Guis. Cardum Oratores. Vbi cum Aquilifero actum de petenda bello Mathilde , iuuenis audito Mathi Idis nomine tacitus se est. Tangebatur occultum animi vulnus. Astuare variis intus motibus , samam Mathil dis priorem con

ferre cum praesenti , hac impelli quidem ad bellum, sed auocari pristinae virtutis, ac m a Frastra.

25쪽

LAgo RuM IJERcut Istuae necessitudinis memoria , ipsaque reuerenutia sexus. Vbi nutantem adueitere proceres alii, eo magis institere, iret, atque ulciscere. tur impotentem puellam, generis , ac sexus

sui probrum, inimicam consanguinei Caesaris, Hildebrandi praestitiatolis amicam. His expensis Aquilifer, etsi repugnabat animus in Mathi idem ire , tamen ossicii sui esse censuit Principem sequi. Cum denique se in Italiam Proficisci paratum ostendisset, tanta in castris hilaritas , & gratulatio militum fuit, ut victoriam praeciperent , triumphumque sibi, non bellum , decretum dicercnt. Inter haec laeti nuncii afferuntur Henrico de praemissis in Italiam copiis. a Coniunctas has cum exercitu pene totius Longobardiae improuiso ad Manis tuam aggresias Mathildanos. Victos eos, atque in sugam coniectos eodem die, quo Rudolophus ab ipso victus occiderat. Gemina victo ria exultans Caesar b Italiam per Boios ingrcssus, Veronam peruenit, quam in bellis Italicis sedem annorum habuit, ac receptum. Urbs splendore, ac magnificentia nitet, di maxime illustribus antiqu1tatis Romanae monumentis. Amplissima durat amphitheatri moles , cuius exterior paries quatuor Zonis insignibus cinctus, totidem columnarum Ordinibus quadru.pl ici opere in mirandam altitudinem extolIitur. Ibi splendide exceptus est Henricus intergr atulationes ciuium voventium, ut Romano. rum veterum Imperatorum victorias, ac trium

26쪽

CHRISTIANI LIBER I. I xltra Padum anancm incolendam ,. munieri. damque delegerat. Canusium arci nomen erat

visendae situ, vetustoque opere. a Ad Apen-: ninuna montem in agri Rhegiensis finibus rupes est teres, dc undique abscissa, quam inter colles sub arbustis latentem , de vulgo incognitam abavus Mathildis , dum venatur , sorte obseruatam amplexus erat inexpugnabili munimento. Planitiem verticis occuparat castel. IO, triplicique murorum ambitu firmauerat.

Subiectam vallem interfuit amnis Lencia, qui ex Apennini iugo praeceps, ac torrens , inde Ieniore tractu ripis partim siluestribus, partim cultis in vicinum Padum euoluitur. Alia quoque loca munita non pauca habebat in ditione

Mathildis, quippe quae nulli Reginarum vel

opulentia, vel generis nobilitate cedebat. EIucebant in puella praestantes corporis, animi. que dotes. Formae dianitatem commendabat

Iuventus , eaque rebus gerendis matura.

Quamuis innupta, de utroque parente Orbata svi mentis par erat regendae Italiae, quae pie. raque ei parebat partim optimo iure, partim Caesarum beneficio. Etsi b Pro restina Italiae,

tamen Canusii Comes , quod ibi plurimum

degeret , de magna Italiae Comes vulM appel- Iata. Orta erat domo imprimis clara, utpote quae propinqua cognatione attingebat Caesarem. Erudita supra foeminarum modum lin. guas complures callebat e etiam latine docta. Ad haec pudicitiae, pietatis, de virtutum g neris omnis fama mirificos amores nuper excis

27쪽

ia LARO RuM HERCIILIs liarat per Europam. a Nunc obtinebat quidem eandem opinionem probitatis in quorumdam animis, verum apud plurimos, ac praesertim in . castris Caesaris ingenti flagrabat infamia. Vtri sallerentur, belli exitus aperiet. Ipsa, liubi primum comperit in se comparari bellum

a Caesare , collecto ciuium exercitu auxilia externa circumspexit , atque aduocare sta. tuit. Primus occurrit animo iuuenis Belga , quo nec cariorem habebat quemquam , nec habere opportuniorem bello poterat. Reputabat secum hunc genere , ac sortitudine insignem, post m orabilem nuper in patriae finibus partam singulari certamine victo. riam, Antuerpiano limiti praefectuin esse. V

rum ad maiora virtutis opera , praemiaque D tum , & , ut vaticinio editum erat, Ducem ,

de inter Principes inclytum sore. Deinde quodnam esset illud inusitatum decoris genus, ad quod destinabatur iuuenis, suspensa mente lscrutabatur. Certe illi nihil regium deesse, praeter regnum. Quid si Dei consilio, ac numine elestus erat ad se iuuandain, nobilita dus inter omnes Principes reportata de Caesare victoris 'Eiusmodi cogitationibus laeta, atque animata b litteras dedit tum ad alios Transal-Pinos proceres, tum imprimis ad eum limitaneum praesectum,seu,ut vocabant tunc, Ma chionem Antuerpiae. Sub haec accepta ad Mantuam clade audit Henricum acie eodem

die in Saxonia confixisse. Dequo praelio i credibilia,necnon prima sonte pugnantia afferebana a Lamb. Sebas b Domni o.

28쪽

CARIsTIANrebantur ; Henricum victuin eue, α periisse cundem , de vivere. Verum poste: nuncii celebrarunt, Rudolphuin signiferi riciani manu caesum , inuentumque in Iatibulo Henricum , & victoria ovantem aduentare.

Τauti belli expectatione trepidavere populi , qui regebantur Mathildis imperio , Longo. bardi, Tusci, Ligures. Ipsa infestas Henrici

vires lain experta ad Mantuam, tamen Hei ricianas omnes copias minus sibi timendas audiebat, quam unum earum Aquiliferum ,

admirandi roboris iuuenem. Quippe qui ad

victoriam Saxonicam attulisset omne momentum. Contra non suppeditabatur speratum a

Transalpinis auxilium , nec adueniebat ille Anmerpiae Marchio, qui unus videbatur po cum Henrici Aquilisero virtute componi. Ecce autem nuncii pleni stuporis superueniunt Mathildi, Bel ain illum Antuerpiae Marchionem in castris Henrici visum , sub hoc militare, cum hoc aduenire infestum, denique Marchio nem illum eundem esse atque Henrici Aquil, serum , caeso Rudolpho terribilem. Obstupuit

Canusina ad hanc narrationem. Angebatur se iam reputaret sibi cum eo bellatore nuper in. tercessisse necessitudinem, de animorum coniunctionein summain, abruptam nunc iniquitate fortunae. Ad litteras autem suas respon.

sum deinde ab Aquilifero accepit eo acerbius a quod intellexit proselhun ab animo quidem modesto , de adhuc reuerenti, sed tamen pror sus auerso. Respondebat is in hanc sententiam: cur Henrico, non Mathildi militaret , sua

29쪽

- . . l

ao LABORnM HER cutis . ipsi famam consideret ; se quidem ea non sine

ingenti dolore cognita suum consuluisse om-cium. Pro regina famam suam tandem explora tam,& cognitam quo animo tulerit, infra pro . detur : nunc illud ad eius mala accessit, quod certis nunc ijs accepit,Liguriam totam,inuitosique,ut in Longobardia,ita di in Tuscia desecis.se, a ratos dominam mentem, quae iuuenis, Minnupta Camaris tantae potentiae auderet aduersari. Hunc iunctis binis exercitibus sormidabilein adesse, huic Germanos proceres , Italosique sub signis esse: quin exspectari Guiscardum cum Normannicis copijs , Gaesari assinitate, di armorum societate iungendum. Mistas Oratores filiarum eius unam in matrimonium conrado Principi, alteram Aquilifero petit ros. Mathildis inter hanc desectionein suorum, hostium multitudinem non habebat, cuius

ope niteretur. Caeterum cum tanti terrores cimcumstarent , animum minime despondit, cuius magnitudine sexum vicerat. Coinpertaque legatione Caesaris ad Guiscardum de nuptiis scauxilijs orandum, ipsa contra litteris institit, ut neutrum concederet Normannus, sed subsidio sibi adesset, causaeque meliori. Interim ditionis suae locis valida imposuit praesidia. Curae imprimis suit Canusio prouidere, mi ros firmare extructis turribus , inultoque in lite communire. Neque enim dubitabat , quin immo impetu, atque odio impugnaturus esset principem illam arcem Hemicus, in qua se hospitem ante tres annos ludificatum suisse a s

30쪽

CHRIsTIANI LIEER I. 2r Mathilde, & ab Hildebrando eius praestigiatore querebatur. At Caesar pluribus oppidis, atque

arcibus vario inarte tentatis irriranscursu, cum,

quid destina siet animo, lateret, linprouiso via AEmilia progressus , a omisso in praesens Canutio, petiit Romam, atque obsedit. Verum non fefellit prouidentiam Canusinae , quae eo b quoque praedidium validum praemiserat. Henricus insigni dolo usus ad intercipiendam urbem , prodigioso defensionis genere princia pio repulsiis est. Erant intus seditiosi nonnulli,

qui ab eo facerent. e Per hos curauerat in aedis ficia Uaticana comjci ignes, ratus, quo tem pore accurrerent praesidiarij restincturi incen dium , se parte alia perrupturum urbis portam defensoribus destitutam. Et videbatur prcdere res I iamque hinc Iucentes sammis pol domus pestein ulterioribus minabantur ; inae Henriciani milites inuris instabant. Haer bantque Mathilduni ambigui, viro se conuerterent 3 cum vir canitie visendus superuenit cunctantibus. Quibus missis ad muros propu enandos, ipse solus processit ad incendium. Mira dictu, visuque res. Id ille gestu manus unico stitit, atque extinxit, spectatorum silentio primum orto ex admiratione, deinde . rimo clamore ad insolens prodigium secuto Obstupuere Henriciani, frementesque id lin-Putauere praestigijs Mathildani ama iij. Diu

tenuit obsidio. Cuius euentuin dum anxia Pro-

regina exspectat Canusii, post laetos plures nuncios de inuicta praelidiario in suoruui