Pauli Aemilii Sanctorii Casertani 12. virgines, et martyres

161쪽

s. ΑGATI A. V Ix I gathae duisti uicit enimuero Aetna, insolenter effer uescens, que in plana suffundens, amnis in morem,om nia circumvastare,populari, urere, excidere, minitabun dusque iam iamque absorbere Ciuitatem, moenia circumassultare uastis stridoribus, densissimaque nubium mole, igneisque rotatibus,cum Ciuitas, refugiens ad tumulum Virginis, commendata illi Ciuitate, socis, aris, templisque, serico sumpto de quo supra commemorauiamus uelo, explicatoque uexilli in morem, apertis portis erupit contra incendium, illud expulit, loco mouit, h-dit, fugauit, intraque uerticem, claustra infaustissime fremens compulit,coarctauitque Maior his Agatha, augustiorque, qua qui Syracusas olim expugnauit mortalis facile uincitur, rarus de se triumphus, aut de incendio uictoria: adde inter barbaricam seruetatem, uim armorum, luem temporum, faces, ferrumque, in excidio reru, inter bellicosissimos, ferocis. simosque Italiae populos, exstractus a ces, erecta

menta, dicata Agathae moenia, i

162쪽

. . ii

163쪽

clidem nobilem scin g,lulosephuin ι in Geometrica principem disciplisna, inemoratu scriptotin noctu lega r Athenas commeare: solituna, mulio

bri uestitu audiundi Socratis gratias T qu qua poenaeapitis, aduersus Μ areolas Athenas intrantes, ob insigne duarum Ciuiti aqm intense bdium, atque liternecinam rabiem, statu 2 porciasium audax sane consilium di amores uirtutis memorabale facinus, sed obstiirum, di ignobileincillimn tigeniae de qua narrationem incipimus limoin o turnum philosophum exercitatione uirtutis uincit,&

e it marum: ha ereat igitare globi cisis octaculo Raena; δε noscat in pirate sua uirginalium armorim terrorem in uilippitu&Claudia parem siem.praeciarae nobilisaatis, vitae Ocitu felices, scinctitate monim assii to geminus statvipa tus, mitti, &Servit, ad splendus re familiae Antonino C modci M.Amesii filio V. 4

164쪽

- pMUL M. AEMIL SANCTOR. uersa familia Alexandriam adnavigat sit sceptaq. administratiohe, id primum curae homini suit adisse templa

deorum, effuso ad pernoscenda mitia,& incrementa cadi Iestium iactante uetustatem regionis, deoruq indigena, ac memorante miracula, simul odisse peregrina religiones, laetita sacra utieis imirutti, discordibus illorum ingeniis, ironis in rixas exacerbato, aduersus Christianos ita ferrum inhibuit, ut moenibus exclusos securedegere in suburbiis pateretur mirator eorum continemtiae, 'acatioris uitae status procul Reip. fluctibus ibgebantan homine egregiae uirtutes,animi cclsitudo aequitas, comitas, erga subditos beneuolentia, magnum

ingenium, singularis continentia, in regunda familia prisca seueritas, & mirificus in disciplinas amor, antiqua Rep. dignus, catoni laudatus, liberos non in luxum, delicias inter effeminata Aegyptiorum corpora, mi te caelum sed in philosophiae studia effundit.Sed Eug nia,gustataphilosophia , ceteris multu antecellere acria monia ingenij, gloria uirtutis uel ipsis praeceptoribus superior,depres Lycei fastu,& Academiae,frustra Memphi arcana disciplinarum ambagibus, di hieroglyphico

charactere occultante in iam inclytum nomen peruase

rat Romam ingestis ardoribus: raptaque in pulchritudinis famam curia, exardescit in faces eius Acilius Glabrio Consita, sicut honoribus satiatus, sic in clarissima specio,

decantata per ora externbrum uenustate non mite uoxatus petit in uxorem Eugeniam affert preces. nitrix, Auiae nomen no occulte ambiens,amplexari prinmissa, Quere auctoritate sea, filiamque calentem amore castitatis allicere in taedarum cupidinem, Iolatia th

Iami non desistit,magnitudinem sponsi ob oculos pones, simul & gentilium imagines Veru ligo, ad matrimoni,

nomen horrescens, maternae cupiditati non inuerecunde obuiam ibat,laudatrix nuptiarum sed castitatem anse a plecti,

165쪽

s NII M. VI Ix3plecti , aemula Vestalium, non mediocriter Commodia ni Principatus infamia obturbata, deperditae luxu auctae inter obscena Martiae pellicis, quae forma, & leporiribus eximia Crispinae Augustae, trecentarumque pelli cum, totidemq. exoletorum, uel in funere Lucillae A gusti germanae uictrix,tripudiansq. decorata ab amante Amazonis nomine Romanum moderabatur imperium aderant Eugeniae duo tres Protus, Hyacinthias,a scissa uirilitate, ignobiles, seruientesque, ceterum ingemnio sagaci, ad amplissima quaeque idoneo,& dominae excellentia ad studium philosophiae excitati mirifice

profecerant, fide erga illam egregis; , quantum ma suetudine hera, tantum ipsi demissione in obsequiis certare . Interim Virgo, inter odium nuptiarum, χ pidinem castitatis, multa moliens, assumit Christianae librum historiae . ne Thecla illi occurrit, prima inter Christianas feminas pro uirginitate decertans, atque antesignana in tuenda Christi gloria in atrocitate certaminum,protritoque proconsularium fascium terrore,uictrix inter flammas, serpentes, bestias,cornuaque taurorum,

ut denique uixerat, uicerat, exspirarat ipsa castitate felicior,ingenti edito Virgo semitu fortunatam Iconiensem appellauit, atque acriori succensa uirginitatis fiama eamdem saepe historiam repetere, inter legendum hilaris, tristisque, prona in Christum,eiusque sacra ingens perdiscendae legis illius ardor, alloquendique Christianos Sacerdotes puellam invadit sed, Christiano moenibus

excluso, cupidinem explere non poterat agit cum geniatoribus,ut,relaxandi animi gratia,liceat bene comitatae

egredi Alexandria,ad conspectum Panij, atque Nicopolis,ad uber solum,& nobiles amoenitate hortos.uenia impetrata, Claudia filiam splendidissime comptam multa

margarita exornat: attribuit comites, famulantium

turbam: datoque osculo, natam dimittit cum lacrymi. M a curru

166쪽

quas conuersa erum facie, obductoque nubibus ueso,in Unbminiam,& dedecus, in seruitutem , lumilitatem,m inopiatii,& estatem praecipitat,nusto de praeteritis bolus tanto naufragio, tantaque procella superstite,

praeterni oriam, ad cumulum,suminamque malorum.

latuemini Romanuni imperium, omissis Persorum, Lyrdorum,ac Macedonum casibus,tuneribusque Graecoru eaeli aeuitilum,quantis agitetur fluetibus, quot uicissitu dinibus sit obnoxium. quod fretum,qui sinus, qui eurypuStantos motuS, tantos aestus experitur e sint sanem ritimi accessus, de recessus tum frequentes, tum maximς turbulenti. huius tam certamina, cocertationes,quae

in intimis continentur praecordijs,ac numero, is uiolantia, ac iactatione l0ngissime antecessunt. Vidimu quantum ad hostes pertinet,externaque arma,non modo sta' tem, uiuentem urbem,sed orbi etiam terrarum impcrintantem,' subiectis in uasto ambitu orbis gentibus iura feliciter dant mi mirati sumus uidimus eandem, intestinis odus, per otium cssidiamque conceptis, domesti' eaque potentia gliscentem, non multum ab interitu ab siisse: in /emuimus, plus ciuibus in patriam licuisse, quam hostibus, ab illis edita taeterrimae crudelitatis c.

empla, ne deorum situ illacris, ac templis, arisq. parcentihus,proscriptioncs,distractas nobilium opes,pulsos in eae filiivii Rei principes,&,tot luminibu exstinetii, orbum δεῖ, &silentia rostra relicta, aequata solo assinium do mos interfectos familiares, latrocissimis supplicijs M. cruciatos, spoliata opimis muneribus tepla,ciuium capiatarostris naxa, Curiam ipsam cuius sententiani omniu es gentium restir anadant scorum so diam citiore imundatamque, qui hoc notas imperium, furiamque per 8Cnte clarissimali pπedere ideo ne duas urbes ginem Numatiamque huic imperio ini nescisimas cicipio

Aemilianus exscidit, tu domestico ipse panuidio siccis

167쪽

T, AVLLI DAT MIL SANCTOR.dere, iresque triumphos Magnus Pompeius egit de tribus orbis terrae partibus subactis, aucta Romani nominis maiestate, ut ignaua manu perfide in alieno solo necar tur dimisseque Caesar urbibus expugnatis, quingentis e domitis populis,ac decies centenis millibus hostium occisis,& totidem captis, nauigato Oceano, ut, amicossi mucronibus confossus, laniatusque, Curiae limen foede

cruentaret O inconstantia rerum humanarum Caesarum clades,luctusque praetereo sed,quid firmum in teriis nutante Roma nihil est profecto in hac rerum uniuersitate diutumum: non uires,non diuitiae, non regna et

quippe quae uel alienis incursibus attrita cadunt,uel magnitudine sua, domesticis uiribus obruuntur nec mi nus est in pace,quam in bello periculsi,hic hostibus modi nia,ibi animos obsidente luxuria,quae nouo quodam,' placido bellandi genere uictores sub iugum mittit, Me Caesaribus ipsis spectaculum facit uictis, captiuis,barbaris,&infimae sortis hominibus irridendum. Iam uero, quanta est in uoluptatibus turpitudo Zquod maius portentum,quam homines,rationis compotes, ad sempiter num imperium genitos, belluarsi more inhiare terrenis, seruere aestu libidinis,ut hostes continentiae,surere more luporum in pares, ut humanitatis omnis expertes, unguetis,& odoribus delibutos, luxu dissiuere, ut uirtutum omnium splendoribus destitutos, & caeca uitiorum nocte sedultos λ interim tamen catones,Tuberones,C runcanios,Fabricios,Quinctios,Serranos,&Diogenes,&Socrates,ac Platones in sermone adducere . ex abdito antiquitatis specuproferre sapietes iuuat,alienae uirtutis praecones, suae hostes, desertores Hos ego uiros a pessem Θ sed non est opus cuiusquam uituperatione fiuctus namque ipsi tam malae radicis, qui perniciem, a que ignominiam mortalibus afferunt, fidem ueritati s

ciunt luculentissimam . Vnde enim morborum genera in

168쪽

M. NI M. I siet corporibus, unde uitiorum in animis, nisi a uoluptate prosecta plures occidit crapula, quam gladius .pIures strauit libido,quam egestas, cuius tanta est imprditas

ut non modo halita uenenum effmdat, uerum etiam c6cepta luem pariat, uastitatem. His colligendis fructibus vacent, quorum deprimuntur animi qui ad altiora erigi nesciunt; quorum obscurata nobilitas mentis ins liciter degenerauit quos denique ratio propemodum desecit at cui cor sapit, maiora bona cordi sint L& esse decet quibus non modo non inquinatur natura homianis,sed cum magno decoris fenore gloriose ditescat. Ego quidem,amici, cotinentiae lucem mente intueor, o lector subit animum meum tam praestantis sormae ut tus, reficit cordi loquitur, Tuadet torqueor hoc muliebri cultu, horum inuidia uagantium hilaritati, ac cantui his deliciis excrucior, soluite, quaeso, animum meum his curis maiora molientem libeat Christi iussa capessere, sub illius militare uexillo quam concinne, quam uere Dei sui uictorias, trophaea Christianii

nunc pudeat Apis Aegyptum sui: pudeat anilium fa-

bularum in tanta turba deorum uos auferte monilia,ac torques abripite hanc purpuram procul oculis meis, imaures istas turpis flammae materiem tondete promissum crinem, puellare ornamentum, telumque induam uiria

Iem animum cum pallio,patriis diis illis calcabo mor talium luxus, Christi numine armata exhibebo uirtuti nobilem in uili habitu famulatum. His dictis, assensere germani, magnitudinem animi admirantes, summumque erga uirtutes amorem.Iaeti consilium Virginis res quuntur, capillum illi abscindunt,uirilem uestem iniiciunt,unaque intermisti Christianorum agminibus I teri proficiscentis senis associant caniturque rursus a multitudine, Via iustoru directa est, uia iustorum parata est quod ueluti sibi dictum laetissime exceperea

genia,

169쪽

errores, assurgit in Magum, reluctantem, uociserantemque iacit in flammas, periissetque ni sanctus Episcopus

extenta dextera semiustulatum eripuisset. His Hesentis supra ceteros conspicuus coenobio inter turbarum cam

tus appropinquat Eugenia cum proximis sermones cieήre, appellare, sciscitari, doeticere hiuendi instituta, ac disciplinati monachorum oblatus inter ceteros uir quida, Eutropius nomine, familiaris Episcopi, integris m ribus, piisque, interroganti satisfacit, nec quidquam tali subtrahit scitu dignum mox ingrediuntur monaste ,rium quietanti per meridiem sancto Episcppo mira in somno species Oblata uidere namque sibi uidebatur es fictum mulieris simulacrum. circumferrique honorifice ab hominibus, uel curuato genu cum oblatione thuris , adonatoribus indignantem , hisque deam alloquentem: Ita ne, mortalis femina, nobisque consimilis, pateris of ferri tibi libamina, dari thura ac diuinitatis decorari se .stigio e illam fastu deposito recessisse a cultoribus, uersamque ad eum dixisse, Te sequar, donec me ad creatora adduxeris Excitato asotimo Episcopo, perpendenti uisum, diuersasque ad partes animum intorquenti Eutro pius nuntiat, tres fratres excellentis indolis ac pietatis, stribus adstare sacrum lauacriim cupientes, di adscribi simul albo monachoru, taud societate discreta obsum

mum, mutuumque amorem. Tunc Sanctus Episcopus praemonstrante omnia Saluatore, uisum interpretatur, noscitque nomina Eugeniae Eunuchorumque, intro

missos benignissime affatur: magnitudinem pectoris a tollit: sapiaentiam admiratur iubet praestantissimo anil io esse expositis mundanarum rerum ludibriis, atquo inconstantia alacrius pergere cohortatur mox sacra a liuit aqua . nec mutationem uestitus in Virgine patitur 9 gloriosius ratus, in stola inter castra uirorum uinci a se; mina humani generis hostem. At Eugeniae rectores, c

170쪽

haud lentientes, inter ludentium cantus Alexandriam repetunt,strepitum currias dumtaxat excipientes,diri,

mi agminis antecursores in nouissimo domina existima bant, nouissimi inter primos incederet predebant sic mutuo decipi errore diuina prudentia sinit in uictoriam Virginis cum ex urbe proceditur Virgini obuiam, secto

ad eam cocursu,tum inanis currus reperitur tollitur clammor repercussis manibus, pastaque crine inuocatur Eu geniae nomen. Eugenia fiebiliter per ora omniu reboat. Linc mate9genitorque, hinc fratres in lacrymas,ac mae rorem ruere, lamentari gladios, daqueos in se posse re, laniare genas uellere crinen se humi prostemere,&puluere capita seedare queritantium ululatibus, uoc busque aula, urbsque uniuersa respondere, decurritur ad portum, Pliaronque e latebrae, secreta perlustrantur intentissima cura, totaque Aegyptus ad sciutandam Eugeniam insudat memo sibi parcit, nemo labores subseterigit ut Philippo, optime de gente merito, satisfiata simul Eugeniae recordatio, ac Claudiae lacrymae in muserationem , luctumque impulerant omnium animos; Cercti memoria renouata, ex raptu Proserpinae perpetuo implexae luctu post multos labores circumfertur rumor, deos, Virginis amore captos, evexisse ad sidera, donata immortalitate frui . illam in conses imminuimaeterna selicitate gratum id patri, talia saepe audienti, & assueto fabulis poetatum lenit dolorem, animum ad laetiora dirigit, prolem suam, erecto simulacro, ut indigetem colit pie ueneratus inter sacrificia litationemque uictimarum. Sed Claudia, filiique, ne deorum quiadem cognatione contenti haud talia ad animum trans mittere, sed maerore in dies augescente aegre lucem pati. At Eugenia, in stadio uirtutum decurrens, mirissece in Christiana pietate proficere, princeps ad syn es