Pauli Aemilii Sanctorii Casertani 12. virgines, et martyres

281쪽

eulis quastaui, quaesianum latas hastas summis uiribus,htcertisque tantorquenes Sed, quis illorum aut conatus pertimestat autesultam sequatur sapientiam, quos hae

reti rumiamatus fusteaeon stati: Est quidem aliquis diabinia interpeti as ordo , qui tamen similitudine inter

ipsast, aequalitatemque nothminuat Prio ust Filio Pariter; desprotogenitore posterior, sed non naturae gradibus, non temporum consequentia, non dissimilitudine di nitatis, sed dumtaxat origine, ut non immerito a sancti imis uiris assiatu diuino appelletur lumen de lumi-

. me, quia, cum delimine lumen accenditur, nihil uel de tutero diminuitur, uel desideratur in altero, de Filius, quamquam ex aeternitate genitus est a solo Patre rati ne quadam nobis incognita, sine ulla tamen perturbatione, aut commissione naturae est illi coniunctus, ab

eodem sola hypostasi, sine ulla distractione, uel avulsione distinctus Itaquo, ut uno, codemque ictu Ethniacos Iudaeosq. conssidiam, non es olitarius Deus, quia

in triplici periecta persona conssistit nec est multiplex, quia trium hypostaleon , ii sine ulla diuisione in singulis integra reperitur, uto mirabilis sit in lata unitate diastinctio,&mirabilior in tanta distinctione communio reis mim atque societas. Quam libenter hic essem diutius Deique filium orbem utrumque moderantem, siderum lausus, perennes Angelorum laudes, iuruata illi re-ellium genua mentis oculis contemplarer sed eius me reuocant cunae, solicitant vagitus, dacrymae, ut demissis in terram oculis intuear hominis caussa in praesepio taeentem, quem sublimi sedentem throno paullo ante conspexeram, nimirum fustus est nouus opifex sui, Marchite. tus uilis in praesepio uilior in Cruce, ut monumenta amoris erga nos sui aeternis consignare cha tis pietatisque illustres notas non in tabulis Iapideis, non in columnis, non in aere Corinthio, sed in excarniri sicato

282쪽

εso PAVLLI. AEMIL SANCΤorificato pectore suo cerneremus incisas. Non fenuit diis. tius iram Mitylenaeus Graecae iactantiae heros sed uuterius pergentem uirginem indignabundus excepit. Tune stultissima feminarum, coram totius Graeciae lumi

nibus, nihil aut philosophorum grauitate, aut trabeali celsitudine, purpuraeque splendore pentacita tantum opus aggrederi, displitas enim no de elementorum uicissitudine, nec dediderum cursu, sed, quod summae indicium est arrogantiae, de deorum natura, nouoSq. ii ducis cultus, nouos moliris deos, nouam fingis, nobis praesentibus, felicitatem Tinor Saturhi solium, numquam me tantis iracmidiae stimulis exarsisse , unaquam mihi magis inuisos dies, inquirendo , disputandoque consumptos, quam in praesentia, ubi irrideri quodammodo a puella uiros, uelitari ab adolescentula senes, d ceri ab insente philosophos, pis de caelo a morealis mina immortales deturbari deos intueor Doleo casus tuos, o Iuppiter, uobisque omnibus beatarum Sedium incolae, fietibus potius quam altercationibus, tristique silentio parentarent . Video enim dicacitate puellam, pulchritudine instructam numinibus bella mouentem: uideo commota auditorum pectora, disiectas e senter tia multorum mentes ardent in uenis spicula tam ele' ganti collimata manu quid tandem,Vtinam falsum ausuretur animus extorquebunt non ex praecordiis uita, sed ex imis uisceribus religionem. Verum nec mihi, nec diis deero: intendam in hac aetate neruos, , qua a tori potero, animi contentione pugnabo; breuique uerborum ambitu lias nouas ambages ex Hebraeorum officina depromptas, ut umbras, laruasque prsisternam. Tribuis ne tantum tibi in hac aetate, ut temere putes, omnes ubique homines ante te in taetra errorum caligia

ne iacuisse , quousque tu e caelo delapsa ueri lumen praeserrest O te miserum Plato: o te infelicem Arist

283쪽

. S.C A WH A Ram M. et arates quid uobisi enim paene omnium cognitio prosilit, quibu rius contigit ex hac uita discedere , quam C tnarinam philosophantem audiretis Euolue diligenter

Omne antiquitatem interroga Graeciae sapientes, Persarum Magos, Syriae Chaldaeos, Sacerdotes Aegypti, Indorum Gymnosophistas, Druades Gallorum de Dei

natura quid senserint,in reperies numquam eos in tam diutuma commentatione, in tanta disciplinarum luce, de deorum, quam semper coluerunt, multitudine dubiatasse. An non magnam habent isti uim in ingenio,auct sitatem in sententia, pondus in uita Sed uide quantum 4ntersit inter puellam assuetam colo,calathisque Miner 'uae, sapientem senem studiis, disputationibus exem citum. Vnum dum adstruis Deum,plures incaute constituis. Pater apud te Ens est, origo diuinitatis huic cuper omnia Filium aequalem facis, pacis inter homines , caelestesque sequestrum ut Spiritum illum, quem Sanctum uocas, in praeteritis habeam non aduertis duos a te diuinitate donari Quo te uertes Θ Explica te, si, te ex hoc nexu profertii quid habes effare tandem , ut triumphus, quem mihi de Christo concertando peperi, copselsione tua reddatur illustrior. Tunc iterum Virgo': Quid mirum, si nihil de diuinis rebus eloquatur, de credat , qui suorum sensuum turpe mancipium, nihili periri putat expers sensus immo uero ita oculis omnia, in imaginationi, quae plerumque illitur, accommo

dat, ut, quae illorum aut obtutum, aut iudicium eis giunt, fieri nullo pacto posse fateatur Deus a uobis, o Graeci, πάγχρυ- dicitur, hoc est penitus occultus,&alia virusus apud Platonem Timaeus non dubitat astarinare

diuinam naturam esse cognitu difficillimam, , ubi su ait inuestigata, indicari, atque in uulgus enuntiari omnino non posse. Simonides Hieroni percunctanti quid esset Deus, cum saepius ad deliberandum dierum num rum

284쪽

αγα A VITIA AE MI L. SANCTOR rum duplicasset , quid tandem protulit Θ Rem sibi obsturiorem fieri, quo diutius considerabat. Cedo quid causisae fuit, cur acerrimi homines ingenii, de ad dicendum promptissimi , in hac una disputatione de Deo uiderentur lingues. Nimitum abscondita sunt haec lapientibu Ebreuescta paruulis ab eo, qui Crucis supplicio stultam secit sapientiam huius mutuli in quoriun sortem si semel transieris Mitylenaee facile cognosces, in quanta plerique sine lumine fidei caligine uolutentur: quamuis de illorum inmero sint, quid Academijs,4 in Lycaeo buccis concrepantibus scientiam luendit anteScinhibent se aliorum magistros, qui niviiquam fuere ius bpuli ueritatis. Sed ad rem propius accedamus. Inaud, ta uobis est unitas Dei O egregios orbis Doctores: o de philosophia, deque ipso hominum genere male mer, tos qua uos docuit Peripateticorum Princeps in Ethiacis suis,quem in investigatione rerum natura sibi socium adsciuit ut fabulatur antiquitas optimum esse regimen Principarum unius Negabitis igitur admirabilem hanc in di molem , illustre si domorum H, Ciuitatum omnium exemplar, alio uti gubernandi genere, quam unius uoluntat imperioque . Lustrate oculis omnia perpendite animo totis,pora, & loco, de situ, proprietatibus pugnantia , his tamen inter se legibus nexa ut pacem seruent in pugna,in concordem discordiam aem lentur. Quis sanae mentis non existimet, haec ab unius

tantum uoluntate pendere, qui,ut rebus omnibus uitam conseruaret, inter arma terram radicibus haerentem suis

di auit in medio spatio; fiuctus indignantis Occam, ne terram obruerent, minutissimis fienauit arenis Dignent edacissimum, impatientem sech,Ibngissune a Bugibus, a mistis, ab animantibus abduxit, ne absumeret omnia, eiusque ingenitam uim caelo hoc est solido quodam corsore corruptionis experte, numquam senescente coini: pescuit.

285쪽

si H A RI N M. I iis pescuit. Quanto sapientior bis Trismegistus,qui, ta li, terraeque theatrum diu contemplatus, aiebat, uideri sibi uniuersum hoc pictam quandam tabella eximij opus

artificis, in qua licet uirentes riparumamictius cernere tur, speluncarum cocisi amstactus, recessusque, liquo, res perlucidi amniii, 4 abruptae saxorum cautes, ac im, pendentium caelo porrecti montium uertices, campo rumque uasta planities, eo tamen erat ordine cuneta disisposita , ut idem omnino arguerent artificium, eundem

artificem, eandem denique magistram manum ubique quasi digito commonstrarent. Attollat nunc supercilia Bab lon suspendat India nasum frontem persi icet Heliopolis prosiliant aliqui ex nouis Athenis magistelli intrudant apud plebeculam in compitis ignota numina:

quid tandem lucrabunturi infamiam omnes enim intelligent, hos nouos esse tyrannos, non corporum, sed animorum, qui ratiunculis suis, ut rebellibus armis, idi num studeant efficere, ut,excluso Monarchia Deo, inui iam pro eo inorbem terrae deorum inducant polycratia. At deorum, inquiunt, cultus a mundi nascentis exordiuusque ad hanc nostra viguit aetatem. rtentosum mendacium Asserant, si quod possunt, idololatriae uestigiuante Belum, quo apud Assyrios regnante eXortam accinpimu*, cum tamen a molitione rerum plura iam saecula praeteriissent,in quibus homines soli Deo obtulerati pa soli adoleverant tura, ut opem in periculis rebusque dubiis implorarent aut contractas animorum sordes e luerelas . Nos quidem Enoch proferemus, sanctissimulta bonitu em, d distiplinis nobilem,o annis onusti si , qui, ut posteritati prospiceret suae, praecepta douniri uomuctivi elixis Deoiduabus4ncisa columnas, noguta larum alluuiope, aut ultricibus fiammis penitus interirent tradidit hominui memoriae sempiterii:leb Serpsit idololatriae lues non inficior in dies inpgis ii ra zzz demque

286쪽

,s PAVLLr. AEMII SANCTOR.demque per multos annos est aucta, quibus4 hominum

aetas incrementis: sed expulit tandem temeritatem sapientia cessere filigoribus tenebrae diluxit iam patent omnia neque enim defuere in Asia, Graecia, Italia, Libya, aliisque complurimis mundi partibus uirgines uaticinio inclytae, quas Sibylla appellant, quarum carmi nibus est, quasi machinis quibusdam bellicisq. torme tis concussus, quassatusque error , ad extremum Knditus Christo nascente ueritatis assertore sublatus . Deus bone, quanta in Sibyllinis libris latent mysteria nidibus uelata carminibus e Hos adeant, si qui sunt apud uos inruirendae ueritatis studiosi,4 inuenient numinu explo-i multitudinem, irrideri idolorum artes, profanas cra, religionemque nostram non suis modo coloribus Ddumbrari, sed summis etiam exornari laudibus, praecipique in primis cognitionem unius Dei, quem nunc regnantem in caelo, nunc Virginis utero clausum, nuc u gientem inaeunis, nunc sanguine manantem in Cruces nunc denique omnium hominum caussas, terita cognoscentem proponui. Quid plura Tam copiose de Dei

ῖlio, eiusque rebus gestis loquuntur, ut non uaticinia fundere, sed texere uideantur historiam. Iam uero, si ad philosophos ueniamus, consectum est proelium. Noster est Mercurius, cui, ob plurimam rerum scientiam, Tris. megisti cognomen dedit antiquitas, qui ob eam solum caussam Deum affirmat esse νώ , quod, unus cum sit, nominis notione non eget,quo distinguatur ab aliis.N ster est Socrates, quem sapientissimum uestra cecinerunt oricula, cui cum esset ab Atheniensibus ex altera parte eicuta, ex altera uero deorum multitudo proposita,cicuta bibenda generose uitam finire maluit, quam ab unius Dei confessione stulte, insipienterque recedere Noster Aristoteles, qui uoluntario se multauit exsilio, ne cos retur in poena Socratis incurrere, cuius sequebatur se

teri

287쪽

A 'R A R I v frientiam. Noster Platό, tam clari, atque egregisnominis philosophus, qui usqueadeo in suis dessermonibus,&dialogis idem, quam profitemur, expressit, ut passim ab

omnibus Moses Atticus diceretur. Quid Tullius Romanae parens Eloquentiae, quoties in epistolis ad familia, res deridet deos , quos populi metu precatur in rostri, Noster Apollo Delphicus, apud uos inclytae famae: is enim interrogatus an uere dij essent, qui insimulacris respondentes proldiis ab hominibus colebantur, unum respondit tantummodo reperiri Deum, cuius illi omnes leuem quandam similitudinem accepissent. Sed non ii telligit Mitylenaeus, qui fieri possit, ut Deus unus sit, &filium habeat diuinae participem essentiae Audi, no est μωμιος Patri filius, sed οια ais proprietas est in illo diue se, non natura substantia est una,sed subsistetia triplex. Nec quaeras in Deo nuptialeni thalamum, uariumque sexum non imbuitur alieno semine parturies uterus sibi ipsi sufficiens est Patris intelligentia, suis plena semianibus, visque grauidata diuitiis. ωgignit , de parit ubi uentem prolem, nullis creatae rei terminis cohaeretem, nullis aeui periodis circumscriptam.Quod si puellae fide. non habes, crede Serapidi, qui percunctanti Tullo, num beatiore se, ac feliciorem agnoiceret quemquam inquit:

Principio Deus est, tum sermo dedi Spiritas istis, Additur: aequaeua haec sunt, endentia in unam.

Non patiar in tanta rerum copia, S: in tam amplo, latoque dicendi campo orationem meam Iongius evagari . Vos, si potestis, attollite mentis oculos, Minuenietis r gionem ubertatis indeficientis, immenisque terrae uiuentium tractus ibi facile uobis erit despicere fucatam hanc corporum pulchritudine, quam pro numinibus colitis spectabitis domum non mami sectam, quae suunt sibi diem facit negante Sole. Quis aeternorum rosas, acilitia collium praetereat purpuratos scilicet martyres,

288쪽

eadidatas Virgines caesi delicias secretioris quaeiumn si praesentia perbeatae, illumque comitantes, quocum que ierit, splendidos Lunae, Solisq. globos,nec suis qui' dem dedignantur plantis, orbemque ipsum stellantibus insignem astris sublimi uestigio calcant Quis me centuririabit, quis in earum numerum adscribet O diem illum, mihi prae omnibus,qui illuxere, felicissimum quo, dulcissime sponse, os istud augustissimum aeternamque lucem hisce oculis hauriam Θ Ingens post haec in coetu si lentis,incredibilis admiratio,stacta spe uictoriae, emunt animorum uigore, Miactantia Christianam ad religionum tacita propensio. Pars ergo intueri solum, pars in Virgine fixis oculis hiscere, pars suspicere caelum,iu

vimque dare interdum in occursum oculos, alter alterius ora, uultusquc prospectare, maerere, sensimq. ferri aut de in quae pugnarant damnatis, quae defenderant

Quod ubi animaduertit Augustus, m silentio clade suo:

rum,& aduersariae uictoriam intelligens, magno incita tus furore, uoce horribili, Quid, inquit, dedistis manus uicti ne estis, cessistis femellae λ ubi iactantia, primoque in congressi audacia, ardorque animorum Gens uilis &Graecula tam ignobiliter ante Virginem cadita Pro pudor ita ne Athenaei gloriam, decusque Academiae, aut Prytanaei fastum, grauitatemque Ariopagi defenditis' Prosei de tumido bellatore nihil felicis augurabamur, cum non eloquentia,non acumine ingenii, haec arma, bic mucro di iputantium sed iactantia perstrinxit aduersariam.Ecce una aduersiisVirgo stetit nuper nutricis a stracta uberibus, tamen cum ignominia Deum, cum dedecore uestro, omniumque, qui circum adstant, de Athenis, Rhodoque triumphum reserta Haeccine au bis exspectabamus Haec ne deorum caussa poscebat Itane diuini nostri praesentianuminis requirebat Isic Mi-wlenaeus qui hactenus adfersus Virginem ferocissime

289쪽

guste,nemo nostra terga uidit: semper praeclare uicimus non minus nobis ipsis decus, qui patriae. acquirentes atin ueritate pugnare nemo philosephus ausus est,nec nos

deinceps audebimus id enim philosopho propositi inuestigare, perquirere ueritatem,ea laetari, &fiui, non ultro lacessere conuicijs, pugnareque nos illa iam apprehensam non ignauiter dimittemus cessimus praeclarissimae puellae,non imus inficias, cessurique sumus d mus ei manus: praebemus colla catenis magnum illi decus, & sempiternum Athenarum gloriam, sapietiamque

fusam stratamque suppliciter sibi apprehensantem genua conspicere, non minus huius inclytae, inuictissima ue id laude gestum est, quam commodo nostro, qui riaiculis imbuti religionibus, immo superstitionibus,hu usque impie, nefarieque ipsi ut nobis arroganter,&ie- .liquis uidebamur magistri uirtutum, in uasto uitiorum pelago fluitauimus posthac properare ad litusin animo est, perque sanctissimam huius Virginis eloquentiam

summam integritatem , infinitam sapientiam, per pie ratem, religionemque ad Christum confugere, uerum, aeternumque Deum inscienter errauimus: pie agnitu fiebimus erratum id ipse ex omnium Collegarum ore pronuntio, assero, di assirmo. nulla poena a sanctissimo inos proposito avocabit non indecorum est philosopho, in senecta addiscere: diu sudauimus, alsimusque, dum inepte nimis caelum metiebamur, inanemque auram aucupabamur non pigebit nunc pro certissima, diuinaque doctrina cruorem largiter effundere satis errorem nouerimus, si scelus cum paenitentia fatebimur. Tunc Augustus, uirorum audacia terribilior redditus, annuit

lictoribus,ut substrictis palmis, pedibusque omnes in pyram conijcerentur . Dum trahuntur ad supplicium, set inuicem cohortari, animos facere, extollere generossit Κ tem,

290쪽

ressi, Christb mittit agere, laetissime esse, sinistrendemouere gressus, omnesque ad Virginem uersi rogare Dbtestarique, ut antequam absumerentur corpora igni, Liu manu baptirarerimur. Quibus Virgo Pellite ex Mumo metum, generosissimi milites 1, Jecta bellantium tuibima: fortissimumimbellia dedecent: nouistis iam Deum ite et pugnate ferociter uestri unda cruoris, sacraruin imple, ossicia lympharum eximit Christi clementiaἰu iterque animorum ardor omne expiationis dubium. Possi

dicta, iacti in flammas stimulo es concremantur, tarietis haud quaquam corporibus, uestibusque,dormientes iudicasses, non uita functos is Oricandor puniceu admitstus inlini a status, idemque in sui uent effulserati decus, licitia inerant. Honum a nece Augustus rursus Virginen blanditiis attentat, stanteiri adulatione quuetit, admouet cuniculos et Nili , ipquiens, decus, o Eubcherrima puellarunt, onat dijsi ogenerosissim Virgo, Romana digna muliut enellana quaeso x pice etate

metire mota exoptatissimos annos nultiminaturum ni mia tua pervidacia, s cxinstat dei obtei Q e iuuentutia forem: seete parumper animum an ii pectora: horvirad eos: non ardua, Si dira iubemus. tuis non indigna mareioribus . etenimisi Ptolomaeorum manes, si cineres fari postant, detestarentur ista tua consilia, di nobilaum pro' secto sunt irent G Catharina, nobiscum perfruere quaeso bonis :ta Faustin lege secunda Iceptrum: da gentibus iura magna polli emur, maiora siquidem dabimus no mo Augusti circumscribitur uerbis, nemo eluditur,nemo Augustorum damnauit protinissa supplex tibi patriasse ei, araeque penatium stipplicant, tenduntque manus, nainani cita opinione hac nobilissima ceruici esto done is r uictima lictori,ne critore tuo madescat solum,lugeat que rursus Cleopatrae ruinas , dc miserabile facitum Actgyptus nemo tibi astrorum insulgae locumiirgax, not