Sacrarum cerimoniarum, siue Rituum ecclesiasticorum Sanctae Romanae Ecclesiae libri tres

21쪽

SACRARUM CERIMONIAR UM.

bus seruiunt, consueuit s ab his aliis superioribus temporibus instrumenditum de electione pontificis confici.

Quomodo iutromittuntur cibaria

CVm prandii, seu cenae tempore

cibaria afferuntur, familiae cars dinalium cornutas ita enim cossinos

appellant, quibus illa portantur usipad secundam custodiam deducul. Tu praefectus familiae illius cardinalis

cum duobus qui cornutam portant, usi ad ultimam custodiam acedunt: praelati custodes cornutam aperiunt, fercula Se omnia quae intus sunt,diliγgenter P scrutantur, ne quid literarulateat. Tu aperto ab extra porticulo ab intus aperiri per clericum cerimos marum, uocaris seruietes illius caradinalis, cuius cornuta est aduecta, iu/be trillis cornuta cum cibis assignat,& uinum, quod est in uitreis phialis

allatum. Servitores qui extra astant ad portam conclauis non accedui, dc

qui intus sunt a praelatis custodibus cornutas recipiunt, de qui primum

uenerint,primum e Xpediuntur. ante portam intus aliquantulum remore

suspenditur cortina quaedam , ne per porticulum eum aperitur,uideri possint, qui sint intus. Et hoc semper seruatur cum cibaria portantur. Qui tibi mini'rensur et quod unus de alte

riussercura non uescatur.

P Rimis tribus diebus m Inistratur

patribus cibi libere pro eorum uolutate illis elapsis, panis, uinum, Macqua cum uno ferculo tantu carniu: piscium uel ouorum unius speciei cufalsamentis sapore: caseo, herbis cruadis,& fructibus Nis secundum con stitutionem Clementis vi. licet aliculex patribus de ferculo alterius uesti.

De cortinis tr habitu Cardinabum

D Vm patres comedui, aut aliquid

aliud in cellulis agunt, cortinae anteriores 8c collaterales apertae semper esse debent,nisi eum in lecto interdiu siue noctu quiescunt. Cum autem collegialiter a patribus est aliquid agendum, ututur croceis obscuris, dc subtus paruo caputio supra rochet tu. Est autem crocea genus chlamidis longae ad terram uis,a parte anteriori aperta a summo ad imum circa collare rugo se, in formam cappam prae/latorum, si demas cucullum . quando autem sunt in cellis aut per aulas do ambulant, possunt esse in rochettis, siue cum paruis mantellis desuper ut magis placet. De Mesecta seruanti in conclaui.

CAueant diligenter patres, ne cum horas canonicas soli:uel cum alio legui, seu quippia aliud in cella agut, molestiam aut impedimentum aliis

inferant. Et in primis ne conuenticusta noctu agitent, neue ambiendo percellulas, siue per aulas immoderate discurrant. Idq; multo magis curent seruietes,maxime niau patres quies eunt, sursum Sc deorsum discurrendo strepitum faciant. Noctu locis opor tunis ardeant Iampades, de assiduo in locis tenebrosis apud latrinas.

De salutis per futurum pontificem seruass. Consueuerut nostris temporibus

patres antequam ad electione d ueniant, statuere quaedam communiu

22쪽

LIBER P I

eonsensu a suturoo pontifice constrmanda, quae postea singuli subscributiuramentos astringunt te obseruatu/tos si ad Pontificatu assumantur. haec ubi perseeerut de electione agere inincipiunt. Quae seruanda ne electio pabit impugnari.

SEd aduerteant Reuerendissimi. D.

Cardinales,ut in electione seruent sanctorum patrum canonicas consti

tutiones. Nicolai secundi, Alexandri tertii, Gregorii decimi. Clementis quinti,&sexti,&alioru siquae sunt, ne impugnari possit electio. Sciant pta epilcopos,quam praesbyteros, seu diacones cardinales aequale in eligen/do potestatem habere; nes fieri rela/tionem meriti ad meritum: nes zeli ad Eelum: sed numeri ad numerum. Ita ut ille, qui a duabus partibus cardinalium cuiuscunq; ordinis sit rite electus pro uero dc indubitato pontifice habeatur,& cardinales nouos,ut pri/mum creati, oc publicati fuerint,ean/dem habere potestatem in electione nisi os fuerit eis clausum a Pontifice& non apertum ante mortem , quia tunc non haberent potestatem, simustem no fuisset eis os clausum integra remanent potestas. Post mortem Ininnocentii vi .in electione successoris, in qua fuit electus Urbanus quintus extra collegium; tunc abbas Sancti Germani Altisodorensis, Sc absens. D. Andronicus de Rocha abbas Cluniacensis assumptus in Cardinale per Innocentium primo uenit ad curiam in die obitus dicti Innocentii, de quis instat latus non esset in consistorio, nec haberet titulit, suit admissus per alios cardinales ad conclaue electioγnis, ut alii Cardinales antiqui, de ita duo ex cardinalibus antiquis ex com

missione collegii causa cognita indi

earunt esse faciendu . quia sola assum/ptio ad cardinatatum Datius eligen/di. 8c alia cardinalibus conuenietia,&propterea Papa in tepore clausit os nouis, quod prius erat apertum. In lao casu electum tr ei adherentes sunt

excomunicati.

ET qu nuis Romanus pontifex

canonice institutus nullo huma/no iudicio iudicari possit nisi fiat haeγreticus, si tamen contra formam istaγrum constitutionum papa tu sibi usurpaverit, tam ipse quam ei adhaerentes sunt excommunicati,& similiter ele γctus per seditionem, impressionem,

uel quodlibet aliud ingenium uideliicet per calliditatem, Sc fraudem. De missis in conclaui celebrandis.

Consuetudo fuit apud superiores, ut duae missae singulis diebus in

conclaui dicerentur,una de die curreti altera propria que sede uacante diγcitur,&seripta erit in sine huius uo/luminis,una per sacristam, altera per aliquem eκ cappellanis cardinalium, nisi ipsi cardinales personaliter ueline

celebrare. De primo Τraelatu electionis per uiam

iritus sancti.

Cum igitur de electione agere uos

lunt, audita missa domini eardinales soli in capella illa remanet, sedetq; super scabella, siue scana illis parata:

super altare restat calix vacuus Npatena, ante altare mensa parua ruinbeo pano cooperta ponitur,&super

eam pugillarea,& papit': Inter quam

23쪽

sACRARUM CERIMONIAR VII.

& altare ponuntur scabella tria. In quorum medio Episcoporum, a dex/tris praesbyterorum,dc a sinistris dia/eonorum cardinalium priores sedet. Sacrista uero,familiares eardinalium 8c omnes alii, qui in conclaui reperiutur. in cappella maiori ubi cellulae sunt, clauduntur, soli clerici cerimo μnsarum solent extra portam cappel/lae paruae, ubi patres clausi de ellectione tractat, expectare,praesto futuri si a patribus pro aliqua reuocarentur. Cum omnes ordine suo consederint

prior Epis scoporum in loco praedocto sedens commodis uerbis hortatur patres ad prouidendu sanctae Ro manae Eeclesiae de uiro idoneo,& sufficienti,& qui tantum onus utiliter ferre queat, Deinde proponit eis perquam uiam ad electionem procedere placeat, per uiam compromissi, siue

per uiam scrutinii quod si forte aliis quis patrum diceret 8c in hanc senteγtiam Reuerendissimi domini perspecta lingulari uirtute,probitati &c. Reuerendissimi. D. N .ego iudicarem si/ne alio processu ipsum eligendum ad summum Pontificatum, de ex nunc

ego eligo ipsum in summum Pontis ficem sanctae Romanae Ecclesiae,si alii uel saltim duae partes istius sententi/am sequerentur, de uiua uoce simili modo illum talem eligerent,ille e siet canonice electus, de uerus papa ; Et uocatur per uiam spiritus sancti' talis electio sine cedulis aut compromisso Saepes apud maiores nostros fuit ceslebrata haec uia.

De ele me per uiam compromis.

SI dominis cardinalibus placuerIt

procedere per uiam eompromises, oportet quod omnes concordent ad compromst tendun aliter non te/net, nisi forte duae partes tandiu in

sententia permanerent, quoad eom promissarii electum nominarent, il/lumq; compromitentes comproba rent, tun ut electus a duabus parti/bus e stet canonice electus; Forma autem talis copromissi est huiusmodi.

IN NOMl NE DOMINI AMEN

anno eiusdem S c. die&c. Nos Episcopi presbyteri, dc diaconi sanctae

Romanae ecclesiae cardinales omnes

8c singuli in consistorio existentes uidelicet. T. Ostiensis. D. portu ensis. 8c sigilatim omnes alii nominentur cardinales de electione tractantes summi

Pontificis elegimus , 8c eligimus per

uiam procedere copromisti, de una μnimiter, de cocorditer nemine discrepante elegimus compromissarios Reuerendissimos patres Dominos.T. episcopum 8ce. A. tit. sancti. N. praesbyterum 8c. L. sancti Hadriani dia/conum cardinales, quibus damus plenariam facultatem, & potestate prosuidendi sanctae Romanae ecclesiae depastore sub hac forma uidelicet,quod duo ex ipsis possint eligere tertium de seipsis, εἰ omnes tres concorditer de collegio,vel de extra possint Rosmanae,& uniuersali Ecclesiae prouidere. Et uolumus quod dicta potestas duretusq; ad consumptionem eande Iae inibi ex consensu singulorum ac censae,&promittimus nos illum pro Romano pontifice habituros, quem

dicti compromissarii in forma praedicta duxerint eligendum M. compromissarii uero ad partem in aliquo los eo se parato sere trahant, de primum inter se pro testentur, quod per qua cunq; prolationem uerborum non intelligunt dare consensum suum, nisi

in scriptis illud expresse ponant, ut

24쪽

LIBER PRIMUS.

inter se possint uti uerbis humanis de

reuerentialibus line praeiudicio. De electione per viam serutinj., A Lius modus est,& magis testus procededi per uiam scrutinii, qui si magis placet. primo deliberandum est .an post scrutinium eadem die sit

attentanda uia per accessum. Dein, de omnibus in locis suis in cappetata eo ni edentibus prior Episcoporrum eum cedula sua in manu , accedit ad altare, de genu flexus aliquantu σlum orat tum surgit, de cedulam praedictam quam primo osculatur, in ca lice reponit, Priore Diaco uorum a sinistra parte altaris, ubi epistola legi λtur stante.& patenam manu sua eleua

te, has autem cedulas,quae uota eoru

continent, scribere solent Reueredis, s mi Domini ad partem quado eis plaeet in hanc forma. Ego. N. Episcopus ostieli &c. Cardinalis 3 c. eligo in summum Pontificem. Reuerendissimum Dominum meum. D. S. titu. Sancti

Marci Presbyterum Cardinalem, de eodem modo quisl nominare potest duos,aut plures de collegio in eadem cedula, & aliquem extra collegium a tergo ipsius cedulae . Cedulam ipsam bene plicatam sigillo suo annulati si/gnat 3c ut diximus facta prius oratione illam deosculatam quisl in calice ponit. Vt autem prior Episcoporue aedula in calice posuit, accedit ad dextrum cornu altaris N ibi cum priore diaconorum patenam eleuat,dum pa/tres uotorum cedulas calici immiti ut

Qui ordine suo omnes sigillatim Epia se opi Presbyteri 3c Diaconi, eodem modo ut de priore Episcoporum diiximus cedulas in calicem mittunt. Cedulis in calice depolitis sedent patres,

γ& quis p ante se scabellum habet cum papyro de pugillaribus , in papyroscripta sunt per ordinem patrum omnium praesentiu nomina cum aliqua distantia,ita ut unum tantum nomen in quolibet uersu contineatur, in huc

formae modum.

Reuerendi T. Diis Nicenus habet. Reuerendissimus Dominus Rothoin magen habet. Et se de singulis. Et sciabuntur nomina, quibus communiter

appellantur propter breuitatem Mnon nomina titulorum. Tum prior Episcoporum calicem de altari simul cum Diaconorum Priore sumens il γlud super mensam praedietam impo/nit, deinde A ipse & Diaconus sedet adaextris priore Presbiterorum se dente ut praediximus, Prior deinde Episcoporum sedens calicem manu dextra capiens ac sinistra patenam fir mana retinens calicem ipsum super patena minuertit. Ita tamen ut nihil e se fundat,& iterum calicem erigens suν per mensam ut prius erat, illum con stituit, tum sinistra aliquantulum pa/tenam elevans dextra cedulam unam,

quae sorte ad manus uenit palam digitis duobus extrahit, illamq; primo priori presbyterorum ostendens, les gendam porrigit Diaconorum priorri qui eam mox aperit & uoce qua ab

omnibus exaudiri possit distincte te, git. Ego. N Cardinalis Papiensis et I/go in summum Pontificem Reueren dis limum Dominum meum. D. B. ti tu . sanctae Sabinae presbyterum cardinalem &e. ut ibi scriptum inuenit. Cardinales omnes tam ips tres prio res quam alii super nomina in cedula

nominatorum eligentium nomina

seribunt in papyris suis uel signum aliquod faciut omnibus cedulis perlectis & uotis eligetiu descriptis. Tres

25쪽

sACRARUM CERIMONIAR VII.

priores uota computant, de alta uoce habentes plures uoces Diaconus no/minat dic edo. Reveredissimus D. A. habet uoces dece. 5 Reueredissimus, V habet uoces octo. Et Reuere dissi. D. habet uoces septem. Deinde si non potest attemptari uia per accessiim,d uoces no sufficiunt, re insecta patres discendui ne i per totum diem aliud agi potest eirca actu electionis, quia non fit bis in die scrutinium. Sequensti die iteru summo mane in cappellaconueniun i,S Re diuina peracta, scrutinium, ut die praeterita, faciunt cedulas in calicem mittui, quae a prioribus

extrahuntur,leguntur, dc computan/tur, ut supra.

D Einde si duae partes in cedulis

non conueniunt, proeedui ad electionem per uiam accessus. Nam hoe pacto celerius ad finem electionis per/uenitur ad illos accedendo,quos in cedula non nominauerit,& potest fieri accessus ad unum, uel plures, sicut denominatio in cedulis. sed ex honestate& decore iuniores debet aliquatulum expectare quod antiquiores accessum

incipiat. Illis uero diutius supersedetibus , quilibet potest incipere, surgit

qui uult accedere & dicit. Ego accedo ad Reuerendissimum Dominum meu talem,& statim omnes signant super nomen electi nomen accedentis, de sis mili modo & alii, qui uolunt,accedui,& signantur. si no cocurrunt duae partes, nihil factum est.& sequenti die ad

scrutinium reuertuntur. Si autem uoces sufficiunt, qui ultimo ex necessa/riis uocibus accedit, solet dicere. Et ego accedo ad Reuerendissimum Dominum meum talem, di facio eum Papam. Et nota dum, quod si accessus seret ad plures imperceptibilitet & in confuse,ita ut duo haberent duas partes, nemini ius acquiritur,& pro inse/cto habetur. Legimus superioribus teporibus cum duae partes in electione

concordabant, prIorem diaconorum consueuisse induere electum mantum

Papale dichdo. Ego in uestio te de P patu, ut praesis urbi, de orbi. Sed ho

die non seruatur. De coclusione electionis,et nominis mutatione

Conueuientibus duabus partibus

in unum quempiam,ille uerus, MIndubitatus est Pontifex, tamen con sueuerunt & alii accedere, & rursus

prior Episcoporum omnibus sedentibus nomine totius collegii illum tale eligit in Romanu Pontificem, & eius assensu requirit. Quo habito omnea surgunt primo ad congrantulandum.

deinde eum exuut crocea,& caput Ioparuo,& sic cum suo rochetto faciunt

illum sedere super ornata sede, quam Iocant ante mensam,ubi priores sedebant. Imponunt illi annullum piscatoris, S eXquirunt, quo nomine uelit nuncupari: & tune solet subscribere costi titiones ante electione firmatas,& iuratas,& signare aliquas Supplicastione 1 Publicatio noui Ponti scis.

ΙNterim uero prIor Diaconorum

aperta sacrarii senestrella, qua po/pulus expectans uideri potest,cruce piari alta uoce elamitans. Annucio uobis gaudium magnii. Papam habemus. Reuerendissimus Dominus Cardinasiis N. electus est in summum Pontiocem,&elegit sibi nomen N.

26쪽

I B E R PRIMUS.

De indumentis elicii, O prima uenera time a Carianalibus

HI a peractis ducitur electus in s

crarium, g a Diaconis Cardina. exule uestimentis communibus,quae exantiqua cosuetudine cedui clericiscerimoniarum induitur 3 Papali ha bitu, toga scilicet lanea albi coloris, caligis rubeis, Sandaliis rubeis aurea

eruce ornatis,cingulo rubeo cum aurreis fibulis, bitreto etiam rubeo, 3e demum mundo, nitidos rocheto, de ins de imponunt ei amictum , albam lonσgam,cingulum, dc stolam ornata cum

pertis pendentem a collo, si est pres/byter aut Episcopus. Si autem esset diaconus ,stola sit super humerum si nistrum in formam diaconi, si sit sub/diaconus, uel infra non ponatur ei stola,& ita indutum educunt,ae super praedictam sedem rursus sedere iubet ibis supplicationes coplures fgnat. Demum domini Cardinales depositis

croceis,3c paruis caputiis cappas suas reassumui, Imponunt nouo Pontifici pluuiale rubeu preciosum, εἰ mitram auro, 6c gemmis ornatam, illums se/dere saciunt super altare cui CardinaγIes omnes reueretiam exhibent per ordine pedes manus, de os deosculites. Defensis N i electi ad ecclesia sancti petri DVm haec aguntur, portae conclauis omnes aperiuntur, repagula,

muris ostio tu, Se fenestraru deiiciuntur,pulsantur capane,& signa letitiae omnis generis edantur. Pontifex no uus precedete cruce, dc Cardinalibus ad Ecelesiam Sancti Petri descendit, de prostratus ante altare sne mitra

aliquandiu orat, agiis gratias Deo, de beatis Apostolis. Tum surgens a Cardinalibus super altare ad sedenduconstituitur cum mitra,& prior Epi/scoporum genuflexus incipst. Te de γum laudamus, quem hymnum canto res prosequntur. Interim Cardinale, iterum pedes electi, manua, de os deoγsculantur seruato ordine,quod de alii qui adsunt,prelati 3e nobiles faelut . finito hymno idem prior. Episcoporustans a cornu sinistro altaris ubi Epi stola legitur, dicit super electum. Paster noster,deinde εἰ ne nos S c. Sed ii, bera &c. Saluu fac D sie seruum tuum electum nostrum. R deus meus spera tem in te vers. mitte ei domine auxiγlium de sancto . 31. 5e de Syon tuere euvers. D ne exaudi orationem meam. clamor meus &c. vers. Diis uo biscum.ν.& cu spirito tuo. oremus ominipotens sempiterne deus mise/rere famulo tuo.N. electo in summu

Pontifice, dc dirige eum secundu tua clementia in uiam salutis aeternae, ut te donante tibi placita cupiat, & tota uirtute perficiat per Christum domi/num nostrum Amen, His finitis descedit electus de altari,& uersus ad populum solenniter benedicit dicens . Sit nomen domini benedictum. Tum eoγdem ordine reuertitur ad camera Paγpalem,& ibi quiescit,& domini Cardinales reuertuntur ad propria, De electo extra colleggium

G uod si electus esset aliquis ex

tra collegiu dc tamen in urbe,

eo uicino,antequam patres exeat e couel loclaui uocee nomine collegii ab aliquib'prelatis,& introductus in coelaui, a priore Episcoporum intime tur ei electio,& requiratur eius co sensus, quo habito omnia fiant, quae de electo praesente superius dicta sunt.

27쪽

SACRARUM CERIMONIARUM.

Si autem non consentiret iterum ad nouam electionem faciendam proce dant. Si aute canonice electus e siet absens. ita m per aliquos dies eius praesetia haberi no posset, patres publicata eius electione,&destinata ad electum idonea legatione,conclaui exeant, leagata cum mandatis, de aut enticis documentis nominato electione insinuentdc consensum eXquirant acceptatem summum Pontificem salutent,& habitu Pontificali exornent, referant sp patribus deinde reliqua peraguntur, ut nouo electo,& collegio uidebitur. Si autem acceptare noluerit,iteru domini Cardinales in conclaue reuertantur ad nouam electionem peragenda.

Quid agentum ante coronationem a Nouo eleri.

AN te coronationem sua electus

Romanus Pont. cosistoria tenereno cosueuit, nes prouisiones aliquas Ecclesiarum facere, Si tame aliquo impedimeto coronationem diutius dinferre oporteret,& urgeret necessitas,

Ecclesiis recte posset prouidere, Momnia quae esset pro utilitate Reipublicae necessaria peragere,& hoc tempore Bulla plumbea literarum suaruab una tantum parte imprimetur; ubi sunt capita Apostolorum, ab alia au

tem ubi literae sui nominis imprimi solent, nihil erit. In principio si prius

erat Episcopus consecratus, scribere tur In nocetius Episcopus seruus δέ c. ut alias. Si autem non esset consecra tus F piscopus,scriberetur In nocetius electus seruus seruorum dei. In fine autem literarum ante datam adduturhaec uerba. Nec mireris quod bulla exprimens nomen nostrum non est ap/peia presentibus. Nam hii,qui fueruthactenus electi in Romanos Pontifi/ces ante suae consecrationis, do beneγdictionis solemnia in suis bullandis liλteris modum huiusmodi obseruare cosueuerunt. In data autem dicitur Ioeo Pontificatus nostri, suscepti a nobis Apostolatus officii anno primo.

De orinatione, tr consecratione noui Pontificis ' er primo de promotione electi ad sacros ordines si idis carere ι er primo adfudiaconatum.

AE terum si electus in

Romanum Ponti emnon esset in sacris ordirnibus constitu tus, ut de Petro Moroneo anachoreta,& de quibusdam aliis patrum nostrorum me moria accidit, statuta per eum die an

te diem coronationis per alique Episcopum Cardinalem, uel altu, si magis

placet, ordinetur, 3 ad omnes ordi/net etiam presbiteratum poterit in eadem die simul, uel interpellatis diebus

promoueri,ut placuerit. In promo/tione autem haec servabuntur. Con

uenient in loco, ubi ordinatio fieri debet,electus Pontifex cum duobus diaconis,& aliquibus presbyteris Cardinalibus , subdiacono dc accolythis

apoctolicis,& omnes conuenientibus sibi,& tempori paramentis ornentur. Deinde Episcopus consecrator cum suis ministris paretur, paretur etia ante altare, credencia pro consecratore,& eredentia pro Pontifice electo csi rebus opportunis ad ordinatione, ele ctus ordinandus ad subdiaconatum in sede sua in loco conuenienti constituta,primo lauet manus, tum supra ro che tu paretur amictu, ita tame ut possit Imponi supra caput cu tepus erit,

alba, Sc cingulo deinde pluuiale, quod

28쪽

LIBER

post collum remittit, ut totum re tro dependeat, tum mitram accipiat tempori congruam. Cii omnia parata erunt,electus acccdit ad altare, proscumbet ad orationem sine mitra , &surgens faciet confessionem cum or dinatore, deinde reuertetur ad sedem

suam de leget introitum &e. ut alias& ordinator procedet in missa mos re consueto usi ad collectam ante epistolam exclusive. Tunc electus super faldistorium procumbet sine mitra, ordinator autem in scabello ad eius sinistram cum mitra , 8c alii omnes in locis suis sine mitra, &fiet litania per sub diaconum, de eum peruentum suerit ad locum consuetum, surget ordinator, de be nedicet electum tertio dicens. Ut hunc electum &e. ut in ordinario, de/inde iterum procumbet et finietur ii tanta. Tum electus sumpta mitra res uertitur ad sedem suam, de ordinator accedet ad eum,& sedenti cum mitra ipse stans cum mitra dat electo calicevaeuu cum patena, εἰ mox urceolos cum uino & aequa. baccile, de manus

tergium: Quae omnia electus tanget ambabus manibus ordInatore dicen/te. Vide huiusmodi ministerium Sce. deinde successive etiam cum mitraordinator dicit. oremus Deum pa/trem, Sc dominum nostrum. 6ce. Tum deposita mitra dicit. Oremus, flectamus genua , leuate. Et interim etiam electus surgit sine mitra, Sc or dinator prosequitur. Domine sanγcte pater omnipotens aeterne deus 8cc. qua finita oratione electus sedet sine mitra & ordinator accepta mitra imponit amictum super caput electi dicens. Accipe amictum &c. qui mox rea sumit mitram , de ordinator im

ponit illi manipulum in brachio sini-

stro dicens. Accipe manIpulum &c. tum surgit electus .extrahitur sibi mitra&pluuiale, 8c ordinator induit eum tunicella dicens. Induat te Doγminus ueste 3ce. sedet. Deinde ele/ctuscu mitra, de ordinator tradit illi librum epistolarum dicens. Accipe librum epistolarum 6ce. Finita ordi natione, Subdiaconatus, si electus non uult ulterius procedere, re assus mit pluuiale, & finitur missa more

consueto. De promotionem ad Dias

SI uero placuerit ad Diaconatum

procedere ordinator, apud altare

in suo sal distorio prosequitur colle ctam diei cum oratione pro ordinan do sub eodem per Dominum, εἰ di incetur epistola suo ordine. Qua finita, si electus ante electionem erat subdiaconus, paretur in principio sicut dixi mus addito manipulo, de finita epsγstola procumbat in sal distorio, &fiet litania, ut diximus. Si autem tunc ordinatus est finita epistola surgat 8c deponat tunicellam , 8c iterum sedeat eum mitra Sc pluuiali a collo, ordi/nator autem ad eum accedit, de stans

cum mitra dimissis aliis rebus dicit. Oremus dilectissimi Deum patrem

omnipotentem 5 c. Ac cum peruene

tit ad Peronia secula in praefatione deponit mitram & prosequitur praefationem usq; ad eum locum . ubi dicitur,&quae sunt agenda concedere,

tune electo sine mitra sedenti impo/net ipse solus dextram manum super caput dicens. Accipe spiritum sanγctum ad robur dcc. Deinde prosequi tur praefatione usi in fine tuc deposito pluuiali,& mitra ab assistentibus

29쪽

electo stanti ordinator cum mitra ponit illi stolam super humerum siniγ strum dicens. Accipe stolam candi/dam dec. deinde induit eum dalmatica dicens. Induat te Dominus & e. dc mox tradit illi sedenti euangeliorum librum dicens. Accipe potestatem S e. Quo facto electo sine mitra fur gente ordinator deposita mitra uersius ad altare dicit, oremus, de minii siri. flectamus genua. 3 c. Et ipse prossequitur uersus ad electum Exaudi Domine.&c. 8c Domine sancte pa/ter Sec. His completis si noluerit adulteriora procedere missa suo ordine finitur. Si autem ad presbyteratum tunc erit promouendus, Ordinator reuertetur ad suum nidistorium , Scleget graduale, de alleluia siue trabctum S postea procedet ad ordinem sacerdotalem, ut sequitur: Quod si electus erat prius Diaconus parabun stur Omnia ut supra.& ipsi addetur stola super leuam informa Diaconi.

De electi ordinationem in prcititerum.

Lectus Ponti sex in ordine Dia/conatus exissens cum ad presis teratum uoluerit ordinari, parabitur

ut supra diximus, de in missa proces detur usi ad Alleluia, siue tractum exclusiue, ut praedictum est, de tunc Pontifex electus paratus amictu al bo,cingulo, manipulo, stola in mo/dum Diaconi, de pluuiali a collo re tro pendente, procumbit super fal/distorium ad letaniam si non est facta,&illa ut praemissum est in subdiaco/natu finita,reuertitur ad sedem suam,

ordinator uero cum mitra ad eleγctum sedentem accedens manus am

bas supet eaput electi detectum im ponit nihil dicens. Et idem faciunt

: ERIMONIAR VII.

omnes Episcopi, siue , praesbyteri

Cardinales praesentes, accedentes tasmen cum reuerentia,& detectis capiγtibus, deinde ordinator stans cum mitra extenta manu super electum

stantem dicit, oremus dilectissimi

Deum patrem omnipotentem dcc. ut in ordinario. Deinde deposita mitra oremus, ministri,flectamus genua leuate,& rursum. Exaudi nos quaesu mus domine. Et in fine expansis manibus dicit praefationem per omnia se cula seculorum. Et uss in finem, doinde deponitur pluuiale electi, de orindinator acedens cum mitra reflectie orarium electo ante pectus in mo

dum erucis dicens. Accipe iugum domini &e. 8c mox imponit illi ea su Iam ad scapulas a parte anteriori pendentem dicens. Accipe uestem sacer dotalem dce.post haec deposita mitraordinator super electum dicit. Deussantificationum omnium auctor , 8c finita oratione genuflexus ad altare incipit hymnum. Veniereator spiristus, 3c similiter electus genuflexus et dicto primo uersu surgit et alii prosequun tur ipse uero ordinatur acce

dit eum mitra ad electum sedentem etiam cum mitra,& inungit ei ambas manus de oleo facto cathecuminum producens cum pollice suo intincto duas lineas a pollice dextrae manus

electi ad indicem sinistrum, de a pola Iice sinistro ad indicem dextrum, &mox palmas, & reliqua intus peruns git dicens. Consecrare, de sanctio

eare dee. manus electi ita perunctae una super alteram ponuntur, & in mappala a collo pendente ut fit in episcopis reponuntur Tunc ordinator deterso aliquantullam digito eum mυca panis tradit in manus electi taliscem cum uino, dc acqua, dc patenam

30쪽

LIBER P

eum hostia, quae omnia electus tan git ordinatore dicente. Accipe pote statem offerre se . dec. Quibus peractis electus a sua sede, & ordinator in suo faldistorio lauabunt manus eum mica panis de aqua. Deinde lega tur Euangelium more solito,& liber

offeretur osculandus electo tum Or

dinator dicit. Dominus uobiscum Scoffertorium,& mox accedet ad elesctum sedentem cum mitra, de ipse si/ne mitra accipiat de eius manibus of sertorium intorticia accensa, panem dc uinum, ut est moris. Se per singula osculatur manum electi offerentis,

post haec reuertitur ordinatus ad fal/distorium, Sc iterum tam ipse quam electus lauant manus, Ac statim in λtrant ad altare. Electus accedit ad cornu altaris, ubi dicetur Epistola de presbytero Cardinale ministrante,& seruiente de libro, stans sine mitra, uoce submissa omnia dicit eum ordinatoare, de cum ipso concelebrat signando

dc etiam uerba consecrationis cum ipso proferendo,non tamen mouet

se loco suo usi ad communionem, de proceditur in missa in omnibus ut consuetum est. de post secreta de die dicitur secreta pro ordinato sub eodem per dominum, postquam oradinator sumpserit sacram Euchariast iam 8c parte sanguinis Christi cum

particula corporis , quae erat intus, communicet electum stantem in ipso eornu decorpore&sanguine Christi, Npostea ambo purificentur cum ui/no ut eis placuerit, his peractis elesctus reuertitur ad sedem suam cum mitra,& ordinator cum mitra lauat manus, deinde accedens ad electum, stans sine mitra dicit super electum stantem sine mitra. Respon. Iam non dicam uos seruos &e. Quo finito ora

dinator imponit ambas manus super eius caput dicens. Accipe Spiritum Sanctum quorum remiseritis &e. de mox explicat casulam quae in scapu/lis erat electi dicens. Stola innocenstiae induat te Dominus. Quibus finέγtis imponitur mltra electo. Et tam ordinator quam alii Cardinales, &praelati assistentes recipiuntur ad osculum manus, pedis , dc oris electi, post haec ordinator redibit ad altare εἰ perficiet missam cum oratione pro ordinato, de dicto Ite missa est uel be/nedicamus Domino, Electus crucem ante se habens stans sine mitra in me dio altaris benedicet omnibus dicen/do. Sit nomen domini benedictum

8ce. de mox ordinator sine mitra aeγcedeas uersus electum tertio genu

flectens cum distautia conuenientiter dicet. Ad multos annos, Sc solus recipietur ad osculum oris, Ac sie ex/pleta ordinatione exuit se uestibus

sacris cum orationibus consuetis.

Et hic modus de benedictione , 8c ad

multos annos seruatur etiam si orγdines acciperet in pluribus diebus sigilatim.

Si electus um haberet

ordinem.

HAEC ordinatio tondeceter fiesri poterit die sabbati preceden/te diem dominicum consecrationis episcopalis. Quod si forte electus in Papam esset merus laicus nam bc laicus eligi potest dummodo sit Christianus, & ea tholicus accipi, de pri

mam tonsuram et minores ordines,

ut aliis inferiores, nisi quod erit πυdutus cum rochetto et manto post collum et mitra. Et in suo fald isto rio recipiet instrumenta ordinum,