장음표시 사용
41쪽
ad altare sine mitra, illud osculatur primum et deinde librum Euangelior vimquem subdiaeonus a sinistra parte offert imponit in celam in turibusto Diacono Euangelii offerente nain uicula, incelat altare more solito,&accepta mitra in cornu altaris stans a Diacono ince satur et no recipit Dias conus tune ad osculum, ut alias , sed astendit ad Cathedram eminentem. et sedens recipit ad reuerentiam Car dinales & praelatos omnes parat . Cardinales ad osculum pedis,manus, et oris alios paratos,ad osculum pes dis et manus, finita reuerentia surgit Papa sine mitra. et legit introitum et
Kyrie eleison sustinente librum Caradinali Episcopo eum aliis assistentiabus. Deinde in uoce dicit. Gloria in
excelsis deo. Pax vobis , et orationes
opportunas, uidelicet de die,et de Spiritu Sancto , et ultimo dicit secrete orationem pro se,quae habetur in cos secratione Episcoporum. Delvialibusfaciendis Pontiquis ante Epistolam.
D Ictis orationibus sedet Ponti/
serula descendit ad confessionem beati Petri cum subdiaconis auditoribus scriniatiis id est secretariis et aduo catis. quibos in duas acies distributis, ita ut in qualibet acie sint ex omni/um ordine faciunt laudes Pontificinantes capitibus detectis, Papa et omnibus aliis sedentibus in locis suis Prior Diaconorum incipit solus at ta uoce quasi legendo. Exaudi Chri ste, subdiaconi, auditores, scriniarii, et aduocati respondent: Domino nos stro Innocentio a Deo decreto sum/mo Pontifici, et uniuersali Papae uista. Et sie tertio dicitur per priorem, et totiens per illos respondetur. Subsequen ter idem prior Diacono rum dicet. Saluator mundi. Et illi re spondebunt. Tu illum ad arua, et sieter dicetur,et ter respondebitur. De
inde idem prior dicit. Sancta Maria, et illi respondebunt. Tu illum adluaua, et bis dicetur et bis respondebi/tur. Inde prior idem subiunget. Sanacte Michael et illi respondebunt: Tu illum adiuua Et nune deincepe semel
dicetur, et semel respondebituri se quitur prior. Sancte Michael. Sancte Gabriel.
Sancte Raphae L Tu illum adiuua.
Sancte Ioannes Baptista. Sancte Petre. Sancte Paule. Sancte Andrea .
Sancte Leo. Sancte Gregori. Sancte Benedicter Sancte Basli. Tu illum adiuva. Sancte Sabba. Sancta Agnes. Sancta Cecilia. Sancta Lucia.
Finitis Laudibui dicItur Epist
Ia latine, et deinde Graece,et procedistur in missa, ut alias,us3 ad finem Datur benedictio. Sed non publicantur tune indulgentio.
De coronatione Pape supra Gradus Ecclesiae.
SAcrii missaru solemniis rite pera
ctis procedit ad coronatione, Pontifex reassumptis chirothecis, et an uti seu omnibus parametis suis, i quibus celebrauerat, et cu Cardinalibus.
42쪽
praelatis,& ossicialibus omnibus , ut in missa paratis, procedit ad sugestum supra gradus basilicae Apostolorum
principis ex materia constructum, de ornatum ibis in sede eminenti sibi parata sedet,& cum omnes prae lati conuenerint,& populus ex ba silica in plateam exierit: Diaconus a sinistria deponit mitram consue eam e capite Pontificis, & Diaconus adestris Tiaram, quod Regnum aprpellant, & triplici corona ornatum Pontificis capiti imponit populo acclamante Kyrieeleison. Et Diaco AEnus a dextris latine , a sinistris uero uulgariter publicant plenarias indula gentias, tum paratur processio ad
haec completa sint, hora est satis tarγda & longa ad Lateranum restat uia, multas ibi adhuc sunt peragenda, consueuerunt aliquando Pontifices,& patres sustentationis gratia alia quantulum cibi sume re, paratur mfectio in atrio domus Archipresby/teri basilicae pro Pontifice , dc Cardi natibus, pro aliis praelatis in uicinia
Pontifice ueniunt ad refectionem,& interim parantur, quae ad proces sonem sunt opportuna. Oris proces is ad laterarium.
SVmpta resectione Ponti sex εἰ
omnes descendunt ad equitandum di hoc ordine proceditur ad Latera num. Primi incedent usi sarii Cardi/nalium suo ordine, 8c deinde eorum similiae de omnes laici mixtim, ut eis placuerit. Tum per ordinem isti sequentur barbitonsor , de sartor Pa/pae cum ualisiis rubeis, in quibus sunt
uestes, quae pertinent ad santissimum dominum nostrum, familiares , &scuti seri Papae. nobiles curiae minoinres,dc nepotes affine i dominorum Cardinalium, scala Papae panno rus beo cooperta, quam portat equus albus ductus per unum ex paras nariis purpurea ueste indutum. Qui, postquam Papa ascendit equum cum ista scala uadit in ordine suo, Dextra equi habenas, snistra rubrum serens baculum, hunc sequuntur Duodecim cursores Papae etiam rubris uestibus induti equestres portantes duodes cim uexilla rubra bini,dc bini, Inde tredecim uexilliferi capitum regios num urbis cum suis uexillis deinde duo cursores cum uexillis cherubin aliquantulum maioribus aliis uexil/lis,etiam uestibus rubeis, de equestres
omnes uexilliferi. Tum uexillifer populi Romani cum uexillo,& insigni/is populi Romani. Deinde uexillumalsum cum cruce nigra quod portat
procurator ordinis beatae Mariae Theutonicorum, uexillum cum ar
mis Papae quod aliquis magnus no/bilis portat, vexillum Ecclesiae etiaam magnus alius nobilis portat, dc demum uexillum ordinis Hierosoli/mitani rubeum eum alba cruce, quod procurator eius ordinis portat. Isti quinq; uexilliseri habebunt equos eat aphractos,siue bardatos, & coos pertos tela serico usi ad talos equorum cum insignibus suis, ipsi autem erunt armati, ac si praelium essent iningressuri dempta galea cum lacernis ex tela etiam sericea cum diuisa, Mquiis vexilliser habebit quatuor
pedites cum lacernis boea sinis cu insignibus dominor u hunc ordine uexilulotu inveni seruatu. Sed mihi no plascet, neq; uidet debitus ordo, na non
43쪽
honoramus signum, nec signi figua 3c suis collegis parati , u in Nram sed lignati dignitatem , unde pos apud crucem duo magistri ostiariinimus uexillum ciuitatis, in qua est cum suis uirgis , post hos et odecim Pontifex in priocipio, ut minus dis familiares Papae rubea ueste indutionum, deinde uexillum ordinia mυ portantes duodecim intorticia accenζitaris beatae Mariae Theutonico/ la ante sacramentum corporis Chri
rum in quo est Crux nigra in albo sti pedites, inde duo familiares sacri/campo Tum uexillum Papae, inde ues stae equestres etiam rubeo induti porialium Ecclesae, de bene hactenus demum in loco honorabiliori uexillum ordinis militari, Hieroso limi/tanicum alba cruce in rubeo campo, tantes laternas argenteas cum lumine ante sacramentum. Et post eos ducis
tur per familiarem sacristae rubeo etiam indutum, de baculum in siniγ
quod mihi uidetur praeter omnem stra habentem equus albus mansue conuenientiam , nam signum crucis tus, ornatus , ut illi duodecim, pora , .
albae in campo rubeo non est signum uniuersitatis Christianorum, sed ilγlius tantum ordinis militaris , sicut 8c nigra Cruce in albo alterius or dinis est signum. Universitatis autem christianae signum est crux rubea in tans sacramentum habens ad colatum tintinabulum bene sonantem. Et supra portatur baldachinum cum Armis Papae de sacramento , per ciues Romanos qui inter se mutantur ter decies, ut una quas regio habeat
albo, ergo uexillum ordinis Hiero/ suam partem, post sic ramentum equiso limitans non est praeferendum sis rat immediate sacrista, qui ut caeteriano Papae, aut signo Ecclesiae, locus praelati, habet equum totum comissitur sv us esset post vexillum ordiκ pertum de b Ocasino , de ipse . εἰ omanis Theutonicorum,& non post om nes alii parati sunt, ut in missa eum nes Si autem adesset uexillum crucia/ paramentis et mitris. Sacrista in mastae crux rubea in albo campo, quia est nu gestat album baculum. Sequuns uniuersale omnium christianorum, tur demde duo praefecti nauales , et
illud iure optimo ponendum esset in loco digniori. Post uexilla proceindunt duodecim equi albi sine sessori/bus phaleris aureis copertiri de Cremos no ornati, quos duodecim para/frenarii ducunt rubea ueste induti, debaculum rubeum in sinistra portan tes . hos sub sequuntur quatuor n biles, pilea quatuor De cremosino supra baculos quosdam deferentes, qui scuti seri honor ris uocantur Cuin eorum absentia duo nobiles indurti, ut aduocati et secretarii praeter Almuciam. Et post eos ipsi secrestarit,et aduocati cum Almuciis. Canatores deinde equitant cum super peliciis. Tum acolithi, clerici eames rae, et auditores cum superpeliciis supra rochetum. Subdiaconus Graeseus,et latinus,et Diaconus Graecus: ut in missa. Sequuntur de hinc praelati cum
bicularii den inde sequuntur equitans aequis coopertis et ipsi cum mitra, tes in suo habitu, oratores laici, εἰ et pluuiali. Abbates fore ses, Epii cos non prelati simul cum barronibus pi, Archiepiscopi, Abbates urbis, Epi& maioribus nobilibus. Tum subdia/ scopi assistentes Papae, Patriarchae conus apostolicus cum cruce Papali, Diaconi cu dalmaticis, presbyteri cu
44쪽
planetis, Episcopi Cardinales cum
pluuialibus. Procedunt Deinde duo Diaconi assistentes Papae , & inter eos medius Prior Diaconorum, si ip/se dixit Euangelium, Prior Diaco
norum ferulam in manu portare desbet,& totam processionem ordinare,
di illa ordinata equitare in loco suo. Procedit tandem Summus Pontifex super equum Album faleratum coo pertum a parte posteriori stragula purpurei coloris, qui uulgo dicitur Cremusno, sub Baldachino, quod octo Magni Ncbiles , siue oratores Principum portant. Cum Papa per scalam, quam superius diximus, asscendit equum Maior Princeps, qui praesens adest,etiam si Rex esset, aut Imperator ,stapham equi Papalis tesnet ,&deinde ducit equum per fiernum aliquantulum. Si Imperator,
aut Rex soli essent, id est quod non adesset alius Rex, soli equum ducorent cum dextra manu. Sin uero eo
set alius Rex, dignior a dextra, alius asinistra frenum tenerent. Si vero sint Reges duo, Digniores plures duscant equum. Et postquam Imperastor , Rex, siue alius Magnus Prinrceps aliquantulum equum duxerit,
substituantur alii duo Magni Nos
biles eorum loco,& mutentur. Si uero Pontifex non equo , sed sella
ueheretur, quatuor maiores Prin/cipes, etiam si inter eos Imperator;
Rex, aut quiuis Maximus Princeps adesset in honorem Saluatoria Diti nostri Iesu Christi, sellam ipsam cum Pontifice humeris suis portare alis quantulum debent. Sed aderunt etiaquatuor ualidi Pontiseis familia res,qui pondus sustinent, Ita ut Principes in signum piae Religionis, ac
reuerentiae magis, quam ad onus suebeundum manus apposuisse uidean/tur, qui etiam mutabuntur pro ho/minum , & itineris dispositione. Si militer & octo Nobiles. qui Balda/chinum super caput pontificis fe/runt, mutabuntur post aliquod spa/cium,& equos suos ascendentes in ordine suo equitabunt, eorum loco nobiles Ciues Romani usq; ad Late/ranum Baldachinum portabunt, mustabunturi per uices, sicut de Balda, chino Sacramenti diximus. Ante Pontificem Conseruatores, Capita Regionum , dc alii Magistratus , ac
Nobiles Vrbis pedites praeibunt, scpraetoriani Milites cum eis accinctiensibus circiter centum , & Baculum In manibus portantes ad custodiam
dc defensionem corporis Pontifi/cis. Circa Pontificem, aliquando an te,aliquando post, equitabit Marein scallus, siue Soldanus Curiae , cum duobus iaculis pecuniarum ante sellam,&ipsas pecunias proiiciet super populum ad praesturam dimouen dam, ut infra dicemus. Vbier quando marescallus siue
satan vi curiae pronati re insuper populum.
ciet, cum Summus Pontili κincipiet se mouere , alium apud Pontem Hadriani, tum in Platea apud Montem Ioruanum. Inde in Platea parionis. deinde alium apud san/ctum Marcum , postea apud San/ctum Hadrianum, & demum ubi cun P magnam praessuram apud Ponti/ficem uiderit , dc ut facilius rosit
45쪽
pertransire, ad partem transuersam iaciat pecunias. Post pontificem, im smediate sequuntur duo cubicularit secreti, medium tenentes Audito/rem rotae decanum. qui seruit de mistra. Et deinde duo medici cum Seincretario principali in medio , si ille non est praelatus. Subsequitur dein/de umbella rubet crocei, coloris,
quam unus seruiens armorum , praester galeam totus armatus eques por tat. Postremo equitant vicecamera
rius, si non est paratus,& omnes praestati non parati, protonotarit,auditor contradictarum, si non sit paratus, Msmiliter corrector lite rarum , qui si sine parati equitant in loco suae pro motionis, & omnes togati, Viceca murarius baculum in manet portat, de pertinet ad eum curare, ut ordo a priore Diaconorum datus seruetur in processione. Et secundum anti quas consuetudines Camerarius Paepae non portat serulam si est Cardinalis sed eius vicarius id est Uiceca me rarius. Quia non ad Cardinalem, sed ad Camerarium id pertinet. Hoc igis tur ordine ad Lateranum procedui. De Iudati , lege.
CVm Pontifex peruenerit ad mo/tem Iordanum.Iudaei illi obuiam ueni ut, de genu flexi legem Pontifici offerunt, lingua hebraica legem lau/dantes. 8c hortantes Pontificem, ut illam ueneretur, Pontifex uero illis auditis, in hane sententiam respon det. Sanctam legem uiri Hebraei, de laudamus,& ueneramur, utpote quae ab omnipotenti Deo per manus Moysis patribus uestris tradita est, obseruantiam uero uestram, de uanam legis interpretationem damnamus,
atq; improbamus, quia Saluatorem quem adhuc frustra expectatis Apostolica fides iam pridem aduenisse docet. 8c praedicat Dominum nostrum Iesum Christum, qui cum patre, &Spiritu Sancto uiuit, & regnat Deinus, per omnia saecula saeculorum. Sed quoniam nonnunquam accidit ut Iusdaei, populi multitudine oppriman tur, solent aliquando impetrare pro eorum securitate , ut hoc faciant sua perante murali arcis sancti Angeli in angulo ad uiam, qua itur ad palatium respicienti. Quie sunt apud Ecclesium Lateranesem erprimo de Sedesenoraria ante Portam Eccles
CVm pontifex ad Ecclesiam Lato
ranensem peruenerit, descendit in porticu Ecclesiae, de a Canonicis illius Ecclesiae honorisce paratis, ex cipitur cum cruce. Descendit Ponγtifex ex equo,& prior canonicorum Lateranen sum offert crucem oscus
landam Pontifici , quam Diaconus Cardinalis accipit,& ad os Pontificis,
cui primo Tiaram extraxit, ponit, osculata Cruce Pontifici ponitur mMtra,& regnum datur in manibus au ditoris, Ipse uero Pontifex a pri re,& canonicis praedictis ducitur ad marmoream sedem,ante portam principalem a sinistra stantem, quae Ster coraria appellatur, de ibi eum sedere faciunt,qui ita tamen sedet, ut iacere potius uideatur,ad quem mox accedetes Cardinales eleuant eum honori/fice dicentes. Suscitat de puluere egenu,& de stercore erigit pauperem, ut
sedeat cu principibus,& solium glo/riae teneat. Surgens Pontifex . acci
pit de gremio Camerarii sibi assistentis, quantum pugno potest complecti
46쪽
pecuniarum. Ubi tamen nihil prorasus sit argenti, aue auri, & spargit inter populum dicens. Argentum Maurum non est mihi, quod autem ha/beo hoc tibi do , pons ligneus recta linea a porta Ecclesiae principali ad
altate maius excitatur cum pluteis hincinde pectoribus tenus altitudo circiter quini pedum , latitudo sex, aut septem,qui altero ponti coniun/gitur simili modo constructo a porrea, qua ascenditur per Ecclesiam ad Sancta Sanctorum uenienti, quod sit ut Potifex a populi multitudine non opprimatur, circa altare a gradibus, dc supra omnia circumcirca tabulis elausa e lse debent, ut per pontem tantum ad cappellam intretur. Praece dentibus igitur ea nonicis 3c cantatiγbus. Te Deum laudamus. Pontifex eum Cardinalibus intrat Ecclesiam, Se ante altare maius supra sal distorisum procumbens sine mitra aliquantulum orat. Deinde surgens benedicit populo dicens sit nomen Domini benedictum &c. Inde cum mitra ascen dens ad sedem eminentem sedens reseipit ad osculum pedis Canonicos
De bulbus suefiunt Pontifici in
tem ascendit ad palatium Lateranum per portam, quae est in Ecclesia. Et cum peruentum fuerit in prima Aula,quae aula concilii appellatur, sedet Pontifex in sede sibi parata apud tabulam lapideam in capite Aulae, quae dicitur mensura Christi. Et hinc inde apud eum stant Domini Cardi/nales prior uero praesbyteroru Car dinaltu stans ante papam conuenien/ti interuallo cum Subdiaconis, audis
toribus, Advocatis,& serinlatiis facit laudes Domino nostro, ut fecerat prIor Diaconorum in Sancto Petro, Incipiens Exaudi Christe 8ce. Prior prae byterorum praedictus. Sc alii qui
faciunt laudes. stant detecto capite. Poti sex uero sedet cum mitra, & alii Cardinales stant cum mitra. Hoc ta/men fieri solebat introitu ipsius porreae in primo plano antequam ad Au Iam praedictam ueniatur , commode tamen in hunc locum transtatus est hic actus propter illius loci angustia. De Labus Jedibus perforatis apud ceps pellum facti Siluestri.
FInitis laudibus, Papa procedit ad cappellam Sancti Siluestri, ibi ante portam cappellae sunt duae sedes porphyreae perforatae, de nude sedet Pontifex super primam, ad quem prior Ecclesiae Laterane sis accedit, dc genuflexus dat Pontifici serulam in manu in signum correctionis, 3e re giminis, & claues ipsius basilicae, ae palatii Lateranensis, in signum pote/statis claudendi et apperi edi, ligandi atq; soluendi. Surgit deinde Papa cuserula Ac clavibus,& sedet in altera sede porphyrea ad aliam partem & ibi restituit eidem priori ferulam. 5c claues,& ab eodem praecingitur super
planetam sedens cum cingulo quosdam sericeo rubeo, cum buria etiam seric ea de rubea, in qua sunt duodes cim lapides preciosi cum musco. Tu Pontifex praecinctus,& sedens egremio Camerarii capit denarios argen te os omnifariam quotquot potest manu continere, de super populum
spargens dicit. Dispersit,dedit pauperibus, iustitia eius manet in saeculum saeculi. Et hoc tertio facit. In istis duabus sedibus Pontifex sedet, ut
47쪽
in prima stercoraria. Ducitur deinde Pontifex ad san/cta sanctorum, ubi super sal distorium, sine mitra genu flexus orat. Inde fur, gens cum mitra reuertitur ad cappetolam Sancti Siluestri, in quam Intrans sedet supersedem ibi paratam, tum deponit mitram, chirothecas , Palli/um. planetam. 8c assumi pluuiale, de mitram simplicem & sedes dat praesbyterium hoc modo , Cardinalibus duos aureos,& duos grossos argentesos. Veniunt Cardinales, de profun/de caput inclinant ante Pontificem, porrigunts & mitram apertam, in qua Pontifex immittit pecuniam, ii ii accepta pecunia manum Pontificis osculantur, pecunias capit Pontifeκe gremio Camerarii. Alii praelati gernu flectunt ante Pontificem & acci. piunt in mitra unum aureum, & unugrossum, de osculantur dextrum se nu Papae, alii uero praelati & officiastes non parati accipiunt in manu tans tundem,& osculantur pedem. Dato
praesbyterio Potifex cum Cardina γlibus ascendit ad palatium Latera/nense,& si non facit solemne conui ilium deponit paramenta sua, intrat
cameram, quiescit,& prandet, seu caesnat. Cardinales ducuntur ad camerassbi ordinatas, quiescunt, recreantur,
de expectant Pontificem, si uult rediare ad Sanctum Petrum eode die. Sin
autem reuertuntur domum. De conuiuio solemi Ponti cis cum Car Anabbus,, praelitis.
Ed quoniam maiores nostri consueuerunt in die coronationis, de feria quinta in caena Domini solemne conuiuium celebrare iisdem ferme cerimoniis , aliquid etiam de solemni papali conuiuio hoc loco di.
cemus. Maxime cum etiam nostra,
aetate factum sit a Pio secundo, de Paulo item secundo summis ponti
fidibus. De praeparatione Aulae, Iesum,
p Ar bitur igitur Aula couiuii, au
laeis , εἰ pannis sericeis . aureisspro temporis,& loci conditione. In capite Aulae erit suggestum ad quod triplici gradu ascendetur longum pro latitudine Aulae, in medio surget quadratus thalamus palmi altitudine, su/per quo mensa paratur Pontificis, apud parietem erit sedes Papalis , ad quam paruo,& deinde magno scabeislo ascedetur, ornabituri sedes cum panno'aureo pendente supra caput, mensa erit alta ad iuxtam proportio
nem sedentis a snistra super sugge/sium, parabitur alia mensa pro cre dentia Papae cum vasis aureis, åenteis, uino,& aqua, de aliis consuratis. Credentiam appellant mensam, supra quam uasa argentea , siue aurea
de instrumenta ad conuiuium op portuna praeparantur. Et similiter in diuinis, supra quam ad sacrificandum necessaria continentur . Dicitur Accredentia, actus ipse praegustationis
cibariorum, de aliarum rerum. Haec exponere uoluimus,quoniam crebro in hoe opere de credentia mentio
nem facturi sumus. Antiqui cerimos niarum codices dressatorium dixe/runt. A dextra parte aulae, infra sug/gestum parabuntur mensae pro E/piscopis,& praesbyteris Cardinalisbus,& paulo inserius, pro allis prae
48쪽
Iatis sed pro Cardinalibus erunt alia
quanto altiores, dc sedilia habebunt gradum unum, super quem tenebunt pedes Cardinales. a sinistrae regione mensae Cardinalium parabitur menssa pro Diaconis Cardinalibus eius Mem altitudinis Se cum gradu. Et insferius aliae mensae pro oratoribus,
nobilibus,& officialibus, in fine aulae, uel in aula praecedente, si erit com/moda, parabitur magna credentia eum pluribus gradibus ad magni ἀγcentiam, Sc alia supe e longam menssam cum uasis, quibus in conuiuio
SI huic conuiuio interesset Impe/rator, paratur pro eo sedes ad dextram Pontificis te mensa super pla no suggestis super quam solus comomedet imperator. Sedes habebit scar bellum paruum uiride & erit ornata panno aureo, non tamen habebit pendentem supra caput, similiter para bitur pro eo credentia iuxta creden/tiam Papae a sinistiis,& ibi erunt fa/milia res Imperatoris pro suo seruistio. Si uero adesset Rex aliquis parratur etiam credentia pro eo paulo remotior ab ea. Sedes uero nulla pa/ratur quia sedet in mensa post priomum Episcopum Cardinalem. Impe rator siue Rex habebunt tot seruit oeres quot eis opportunum uidebitur Cardinalibus uero quatuor cuilibet sufficiunt, quorum unus seruiat de Vinci, alius de tultello, alius portet fercula , alius stet ad credentiam qui
Uinum Sc aquam Sc alia subministret Pontifici seruire solent nobiliores, qui sunt in curia laici, etiam si sint fratres , aut filii Regum praesertim in il lorum praesentia. DE habitu Pontificis tr praelatorum Pontifex igitur cum paramentis Pontificalibus si celebrauit illa die usq; ad Dalmaticam ines usive, dccum sandaliis indutus supra Dalmaticam manto rubro aperto a parte
anteriori,& mitram habens in capi/te supra fanonem medius inter Diaὰ conos ducitur ad mensam. Cardina les &praelati omnes habent superspelliceum super roche tum, siue supra uestes sui ordinis, si sint religiosi, 8emitram albam in capite. supra supera pelliceum, Cardinales de praelati sesculares habent mantellum sine cau/da apertum a parte ante , Se coloris uiolacei siue obscuri. Religiosi uero coloris sui ordinis sed eodem modo apertos. Caeteri omnes in suo habitu quotidiano. Aderunt familiares Pontificis se alii seruit ores in copia.
Aderunt etiam seruientes armorum bene ornati cum suis baculis argen/teis, qui praeire debent ante portan tes sercula, & remouere multitudi/
Magister neri hospitii, Sc Magis
ster domus p rouidean t in tempore de modo de ordine ferculorum, De seruitoribus, qui prius,& qui posterius, de quod quaelibet mensa habeat prae fectos suos. Quae vina primo, quae deinceps, Ac per quos serenda , di sede
aliis rebus opportunis. De prima lotione manuum Pontificis ero Anestioli in mensa.
Pontifex remota prius mensa, sua ad partem, sedeat in sede cum mitra,& mantum post collum ap/tetur, ut nihil ante pedius dependeat, Cardinales, Principes, Se Prae
49쪽
lati & alii conuiuae stent ante men fas paratas. Nobilior laicus etiam
Imperator,aut Rex aquam ad lauan
das Potiscis manus, primo ferat hoc ordine. Magister sacri hospitii cuclearico cerimoniaru, que ad ce oportet
inordinandis his rebus omnibus cum seruietibus armoru Et si Imperator, aut Rex aqua fere debet cu aliquibus etia principjbus sociatus. Imperato re aut Regem ad credentiam ducit. Si est nobilis inferior, solus erit, & incredentia aquam prius a ministris probatam accipit in pelvibus seris con laetis cerimoniis ad Pontificem, praeeunte uno ex auditoribus cum man/tile ad tergendum manus. Prior Episcoporum Cardinaltu.&duo Diacos ni assistetes,depositis in manibus serruitorum mantellis,& mitris se in rochetto seruiunt Papae dum lauat Episcopus aquam cum portante infundedo & Diaconi mantile, quod ab au/ditore acceperant hinc inde tenendo Dum Papa lauat manus non praelati sed laici omnes genuflectunt, Cardi/nales Sc praelati stant capite detecto. Cum Papa lauerit reaptetur mensa ante eum, de tres Cardinales qui illi seruierant,capiunt suos matellos, de mitras,& uadunt ad loca sua,& Imperator apud sedem suam primo stans lauetur sitis cerimoniis, deinde Domini Cardinales laventur stantes inste mensas cum mitris in capite, post eos laventur praelati stantes sine miγtris, & saeculares siqui sunt detectis
eapitibus stabunt ante mensas lauantes eo ordine, quo sedere debent inmensa, Prior Episcoporum in eapi te ad Dextram, si aderit Rex aliquis erit in secundo Ioco, si plures Reges, mixti erui cum primis Cardinalibus primo Cardinalis,deinde rex succe DLue. Si erunt Maximi Principes, aut Filii, uel fratres regum. Si non fers uiunt Papae,debent sedere inter Diaconos Cardinales, uel post eos pro
eorum dignitate,& conditione, pri/mogenitus autem regis, quia Rex furturus putatur, post primum praesbyterum Cardinale erit. Sed nullo mo/do inter Episcopos. Et hoc tam in conuiuiis quam aliis publicis actibus,
quamuis nostro tempore aliquorum siue ambitione , siue ignorantia ali quando sit seruatum contrarium.
Consueuerunt antiqui ponere Patriarchas quatuor Ecclesiarii principalium inter Episcopos Cardinales
mixtim, nostro tempore credo proin pter declinationem, siue potius ex
tinctionem illarum, cu sint quodam amodo titulares ponuntur immediate post Cardinales, Deinde assistetes
Papae, tum oratores praelati, inde Archiepiscopi, Episcopi, Proto notarii Abbates, Subdiaconi, Auditores, Clerici Camerae,& acolithi. Ad sinistram
uero erunt Diaconi Cardinales, cum eis Principes, quos prius dixi/mus si aderunt post eos aute si prae sentes erunt alii principes inferiores illi tamen, qui solent praecedere ora tores Regum. Deinde erunt orato res laici,& no praelati, de cum eis se
nator,& tres coseruatores urbis. De
aliis autem laicis quia sunt extraordinarii, nihil ponimus, nam admitti solent ad uoluntatem Pontificis,& non
Advertat tamen Magister domus, ut prius simul cum clerico cerimoniarum ponat in scriptis nomina, 8c orsdinem inuitatorum ad conuiuium, de maxime laicotu,& si quae sunt con
50쪽
tentiones de praesidentia, componans
tur prius quod si ibi orirentur, si noriunt componi, ambo contendentes honeste iubeantur exire. Si tamen essset colorata contentionis causa, Mnon temeraria,quia tunc solus teme/rarius eiiciendus est.
Quod autem de Imperatore dici mus, intelligimus de Imperatore Ro
manorum non autem Graecoru, nam
ille ut Rex tractatur. Poterunt lauas
ri post primos plures eodem tepore.
Postquam omnes laverint, Pontis
sex benedicit mensam stans sine mitra, de tunc Diaconi assistunt.fini/ta benedictione sedet, Imponitur mistra,& Diaconi vadunt ad loca sua, 8c
sedentibus omnibus ordine, quo ste eerant portantur fercula. De ordine , mn portans fercuti.
ΡRimum ferculum portabit nobis
tior princeps,sive Imperator, siue Rex sit. Secunὸum alius dignior post eum , de sic successive, Se s erunt eκ illis qui debeant sedere in mensa, porstato ferculo sedeant in loco suo. Et notandum quod Imperator,Rex, seu Maximus Princeps capit serculum quod portare debet ad Pontificem extra portam aulae conuiuii ab aliquo similiari Pontificis illuc apportatum alii inferiores pro ferculo ad eo qui/nam uadunt ,magister sacri hospitii, 8c magister domus baculos in mani/bus tenentes, de in habitu sibi conde. centi deducunt portates sercula, quae quidem fercula ad Pontificem, & Imperatorem tantum cooperta portari debent,aliis autem, etiam regibus de/tecta,& similiter uinum, possunt ta/men portari cooperta fercula &ma RIMUS. aoxime principibus usi ad aulam confluiuii, 8c deinde antequam appareant in conspectu Papae detegi.
ITem in praesentia Pontificis nulli omnino fit publice praegustatio nisi
ipsi Pontifici,& Imperatori tantum, pro Rege autem, aut maximo principe poterit fieri a suis, si uoluerint incredentia, uel ubi capiut fercula. Pro Pontifice & Imperatore fiet ibi unde capiuntur a dantibus, de in mensa a portante,& de omnibus rebus. Cum primum conuiuium incipietur in lo/co conuenienti ponatur pulpitum,& Subdiaconus, siue eapellanus Papae aliquid de sacra scriptura legat ussin nem conuiuii. Interim cum silen/tio, de sine strepitu omnia admini strentur quam diligentissime. Cum Ponti sex bibit consueuerunt omnes astantes praeter Episcopos, 8c supertioris dignitatis uiros genuflectere, quod seruari nostris temporibus uradimus quamuis in nullo cerimonia tum libro id legerimus.
De si cunti lotione ., gratiarum allione,
FPulis abunde subministratis fit se
cunda lotio manuum, A tune se cundus nobilis laicus portat aquam consuetis cerimoniis. prior Episco porum Cardinalium,& duo Diaconi dimissis mantellis,& mitris, ut supra seruiunt deinde reuertuntur ad loea sua, lauantur&alii ordine suo , quo supra, sedetes tame,& dum Cardinaseles lauant unus seruit alteri de mantili illud explicando,& tenendo, dum alisus lauat de se successive . Ponuntur deinde uinum εἰ cofectiones, siue species, ut habent antiqui codices, de deγmum finito conuiuio lector dicit. Tu