Caroli Poggii De nobilitate liber disceptatorius, et Leonardi Chiensis De vera nobilitate contra Poggium tractatus apologeticus, cum eorum vita, et annotationibus abbatis Michaelis Iustiniani ...

11쪽

ptor Chius iacerto pugnat validiori, licet Sermone

minus compto. Mores hominum non sunt lacerandi dente Theonino. Si ij non placent, stilentio oblitercntur, non aspergant ut lucco loliginis. Vnum. doleo , quod Nobiles aeuo nostro non pauci, cum nulla in habeant propriae virtutis claritatem, ad generis obscuritatem confugiunt. Diogenis apopi, thcgma verum esse hac tempestate probant, nobilitatem scilicet nihil aliud esse, quam velamen malitiae . Ipsi enim cum alijs nihilo lint meliores, tamen peccant licentius. Ilaiso optimates,cum optima pessundent.Solana habet nobilitatis imagine, cum imagines iactant auitas. Fumus est inanis nobilitas illa.

quae sumosas atavorum tabulas tantum ostentat.

In animis ille honos,qui quaeriture simulacris,& putrefactus, dum petitur a lepulcris . Mihi sat est λutoris genium agnouisse, atque ingenium. Immbhuiusnodi lectio disceptationis ansam mihi praebuit tuam ineundi beneuolentiam, tecumque necessit dinem coniungendi,qua mihi nihil antiquius. Vale. Neapoli. I crtio Kal.Octobr. MDCLV.

12쪽

NOBILITATE

AD INSIGNEM

PRESΤANTISSIMUM VIRUM GER ARDUM CUMANUM

ntriti O N dubito, praestantissime Pater, non 3r et: nullo is futuros, quἴhunc meum l

...:. y borem, non quidem aperte reprehendant: quis enim tam iniquus est Iudex. qui honestum ocium culparet sed imparem dicant viribus meis , qui nequiverim onus suscepti muneris sustinere. Quibus ego forsan asseruiar,& opus a me inchoatum maiori dignum ingenio, & ci quentia profitebor. Sed & illud etiam acidam, exercitij gratia potius, quam dicendi studio descendisse me in hoc veluti certamen nobilitatis: in quo postmodum reliqui maiori cum laude,& dicendi copia versarentur . Et quidem miror aliquando, cum . . tam late pateat nobilitatis nomen, cumque de ea fiam variae sint, non soluin inter rudes litterarum, . . A sed

13쪽

sed etiam inter doctissimos viros sententiar; nihil a

Latinis nisi paucis verbis. neque Graecis quoque o i. δε praTer Aristotelem. & Merro lai n. quorum uteria hilitate que unico libro nobilitatem complexus eli, hac de B EI - rc explicatum Itaque posteaquam nostra deesse.& ca. cro nos alienis pro cxi; Iraudabsurditim visum est mihi . aliquod voLm principium erus rei dia sputandae alterre in meditam qua i3 post modum doctiores a nobis excitati positiorem, em illius emisqtie sua sapientia queant reddere . In omni enim i cultate primi rerum Scriptores . ut pharimum tandiores,rudioresque sunt habiti. Neque quicquan a principio ita iuraul irit ut . tradit umque extitit: ut non musta posteriores tum addiderim,rum etiam in melius immutarinr. Quod & in ipsa Philosophia,quae parens est sapientiat,& in his artibus,quas appellant I:berales, scimus contigilla, cum omnes additamento ad summum c Imen peruenerint,satis tuit Prioribus illis incitamenta qiraedam. & vetuis calcar indidisse reliquis perfectiora inquirendi . dem pacto hunc meum libet Iuni exi stino alicuius ingenium erecturum, qui ea, quae a nobis, aut Pra rei nil I ut errara cognoueri eddat sita diligentia meliora. Qimd vr conentirr,qui id per doctrinam.& eloquentiam possimi incinenter hortor, ob πω stateiu communem. Hoc enim maxime modo latinae linguae splendorem ac decus augebit disseremtium industria, mihique in primis gratias agent, qui n. tu mς l. iuζptij ill OS a Ucribendi studium, & laude uiati, is stili prouocarim. A Leetoribus autem veniam peto, si

rae aι . ma eam,quam Vci rei dignitas i opinio eorum

inquis

14쪽

. inquirit, scientiam, & elegantiam praestiti. nul in

enim ruditer , atque indoctu, quam nihil scribero . praesertim ociosus, & ea de re, in cuius cxistimatione pauci videntur rceta sentire . Ad te vero virum hac nostra aetate omnium virtutum, & litterarum genere maioribus comparandum , libellum hunc destinaui.veluti testem amoris erga te mei, ut in tua auctoritate, & nomine conquiescat. Adijcietur ei non parum fauoris, & dignitatis ex tua excellenti irtute,cum omnes Gisti ruri sint, quicquid ad te deseratur . emendatum, ac persectum esse debere.

Suscipe igitur hunc libellum, in quo de vera uobilitate disputatur. De qua cum alios saepius multos disputantes audiui. tum vel maxime dudum disertiss-mos,mihique sumnia familiaritate conivuctos. Nam Oeease iacum olim ex urbe in patria secessissem, aeris mutan- luti

di pratia, venerunt cotam rogatu meo doctissimis c- . mihique amici viri Nicolaus Nicolus,ac Laurentius de Medicis: quos ad id pellexeram 'cipue noria

nullorum, quae ex urbe aduexera, signorum ostentatione. Hi cum.essent in hortulo , quem peregrinis quibusdam marmoribus celebrem redder cupiebam,paruulae supellectilis indicio οῦ ridens cum ocellos circumtulisset Laurentius .Hic hospes noster, inquit,cum legerit, suisse moris antiqui apud priscos illos excellentes viros, ut domos, villas, hortos, porticus,gymnasia variis signis, tabulisque, maiorum quoque statuis,exornarem, ad gloriam, & nobilitan- cum genus: voluit, cum progenitorum imaginos

deessent, hune locum , & se insuper. his pusillis, de Eonfactis marmoris reliqui js nobilem reddere, ut Α α rci

15쪽

rei novitate aliqua eius ad posteros illis gloria nu. .

Nico . oaret.Si hoc appetit, Nicolaus inquit,aliunde erue da materia nobilitatis crit, non ex signis, & mar imorum stagmentis dirutis, & Viro sapienti non ad modum appctendis, sed ex animo,hoecit x sapientia, & virtute excutienda nobis est, quae sola erigit Laudienis homines ad laudem nobilitatis. Licet, Laurentius sint . inquit ea plurimum ad largiendam nobilitatem putem conferre diuina enim quaedam res virtus habe tur,& ab omn: bus appetenda, tamen tablutis signo rum varictate, atque eligantia, opibus, rerum copia,magistratibus insuperiatque imperiss parari ninbilitatem videinus;etiam in eis, qui non clarent alio Ornamento Virtutum,eaque ab egregijs ingenijs, oest appetita,& culta legimus. Nam constat triscos etia, doctissi inos viros in signis , & tabulis comparandisi plurimum operae, studinue posuis e. Cicero ipse Varro, Aristoteles caeterique, tu Graeeu tum Latini insignes omnium doctrinarum genere viri, qui vi rutum specie ad studia se contulerunt, eruimodi r bus suas quoque bibliothecas, & hortos excol bant ad loca ipsa liqui,us constituta crarit, nobili, tanda,idque laudis,& industriae esse volebant. Mu tum enim ad nobilitandum cxcitandain Rac an mum conserre existimauerunt imagines erarina, i igloriae, & sapientiae studin floruilicae, ante oculos Nicolaus. politas. Atqui, Nicolaus inquit, si qui signa,& tabulas domi habent,nobilitatem conscquuntur, I bio niagis sculptores, pictoresque aobi hiatis natigia, bus caeteros anteirent. Faeneratores quaque ii -

16쪽

ti , quantumuis improbi, nefarijque, nobiles euaderent,quo nihil indignius dici potest, quam flagi-lijs,aut rapinis , vel aliquo turpi quaestu aditum libi,quempiara patefacere ad nobilitatem.Tum Lain rcntius A statuarios,inquit,ac Pictores,quos ars sua celebres, atque insignes reddit,)opulentos insuper Ex re undecumque contracta maximis quoque fa cinoribus notos,si verbum inspexeritis, recte nobiles dicemus. Itaque, & plurimum studijs littcr rum praestantem,& famosum latronem nobilem dici licet, alterum ob insigne flagitium, alterum ob doctrinam,&sapientiam singularem.QVicero seriabens. ad fratrem dei petitione consulatus, cum des, Antonio,& Catilina competitoribus loqueretur: Nequaquam sunt, inquit, tam genere insignes, quam ivit dis nobiles. Nobiles enim antiqui appellabanticum,qui ob aliquam praecipuam rei notus, & vul- latus,& aliquo pacto arte insignis crat, & sennone hominum celebris. Cicero noster inquit; Praestan- .n sapientia, bilitura thagoras. Alio in loco: de eodem e Philosophus nobilis , a quo non sesium Graecia, ct Italia, sed omnis barbaries commota est. Pro Archia item de Philosophis: Inteo imo, in quo praedua mem , nobilitate quemde Ictun ι, praedicarι de se , ac nominariIvolum .i Liuius quoque, haec pugna , inquit , Alliense Hassi nobilitati pr pe par . Et alibi . Cum antea ferorabas Uctu rem nobilrtassent. Quibus verbis rem nobilem appellari constat, sermone, & fama hominum vulgatam. . Verum non de ea nobilitate quaerimus , quae in Vi-- rio posita turpitudinem assen, Ad de ea, quae no v respuit

17쪽

cespuit Virtutis societatem, quam si neges ex bis .

quas modo retuli,rebus comparari, peruulgatae doca opinioni. & communi omnium sensui repugnas. Omnes enim illum dici, & esse nobilem affirmant. qui antiqua familia, opulentis maioribus cum honore. ac dignitate in sua Republica versatis originem trahant. Quamobrem si nostris moribus, & in. ueteratae hominum existimationi assentiendum putas, si id verum existimas, quod vulgus tenet, qui in eiusmodi rebus plurimum auctoritatis possidet,meoli, ii sum de nobilitate sentias,oportet, Doctissi morum ne hominum,inquit Nicolaus,an vulgi, & plcbis iudicio disputandum censes Nam si opinionibus, &moribus hominum ducaris,intelliges nullam sedem esse nobilitatis, in qua possit consistere, Cum enim

varij sint,interque se admodum repusnantes, non intelligo, quae certa ex his nobilitatis norina eligi possit. Nomen quidem apud Omnes conuenit, res

admodum discrepat,ut nihil minus persaepe credam

nobilis nomen mereri, quam eum, qui id nomen. avsurpet. Si qua est enim nobilit S, atque ea a certare,& ratione,prout concedendum est. proficiscitur.

Vnam apud omnes, atque eandem esse decet, sed cum nihil minus vulgi opinio respiciat, quam virtutem , aut rationem in appellatione nobilis, ac propterea varietur admodum pro cuius generis usu, &opinione,' quae ad modum sibi inuicem repugnant; non a certa, ac determinata re, sed a quadam consuetudine hominum inconsulta videtur duci, atque

ob eam rem, an haec decantata sermone Omnium

nobilitas, aliquid, praeter inane nomen,existat, aliqu/ndo

18쪽

quando dubitare cogor. Nam si quid ea est, aut avitio.aut a virtute proficiscitur . Ex vitio nobilit rem oriri,stultum est credere. Virtus si nobilitatem parit,cu ea sit una, atq; eade semper, nec usu hominu varietur,ita sit & nobilitas necesse est. Sed haec ita apud nos non tantu, sed penes alios diuersa est.& inuicem contraria,ut nullam certam radicem habere videatur,ex qua possit oriri . Propter hanc diuertatem. Laurentius inqui siquid sentias,non saris cis intelligo: ob eamque caulam a re id Iucidius expla- Das . nari velim,& simul scire quid maxime probes. Munimeque, inquit Nicolaus, huius Ioci, & temporis Nicolaus haec est discrepatio, huic forsan,m intuens,non iocunda. Nequaquam, Nicolae, aio; quin pergratum mihi eritui hanc dubitationem nobis ex solucris: quae scitu iocunda est, & cognitione d gnissima. Ego quidem, non sum adeo demens, arque insulsus, ut ex his collecticijs marmoribus aliquam nobilitatem aucupare velim. Alia ad illam vi: ascendi puto . Haec autem voluptatis, & ornamenti causa a me quaesita, & comparata sunt. Sed hic noster Laurentius iocatur mecum Iibens: existima que si horum contemptu mihi persuaserit, se mai rem partem ablaturum. Postea vcro quam in hunc sermonem incidimusmarra,quaeso,quae modo La

rentius postulabat. Non enim miror si parum illa apud nos conuenit:cum inter philolophos quoque hac de re sit adeo magna dissensio; ut dubit rem,cui potissimum sententiae sit inhaerendum. Tum Nicolaus,qui multiplex, & varia sit,inquit,illius O, Nicolans seruatio,haud opinor ignotum est vobis: cum quod

19쪽

alijs nobile videatur,alij specimen ignobflitatis usi Italorum lint. Vt enim ab Italis incipiam, a quibus humatim ιμμε' tas, virtus, ac omnis vivendi ratio, & disciplina ad reliquas nationes defluxit: quid tam inter is differt, quam. Neapolitanorum,Venetorum, Roma- .norumque nobilitatis opinio'Neapolitani, qui praecaeteris nobilitatem praueserunt,ea in desidia,atque ignauia collocare videntur, nulli enitu praeterquam i inerti octu intenti sedendo, atque oscitando ex tuis πιπρh possessionibus vitam degunt. Nesas est nobili rei hotativi. rusticae, aut suis rationibus cognoscendis operam . ' dare. Sedentes in atrijs , aut cquitando tempus terunt. Etiain si improbi absurdique fuerint: lummodo priscis domibus orti, se nobiles profitentur.

mercaturam, ut rem turpissimam vilissimamque exhorrent , adeo fastu nobilitatis tumentes, Ut qua tumuis egenus, atque inops,fame potius interiret, quam filiam vel opulentissimo mercatori matrimonio collocaret. mauultque furtis,& latrocinio,quam honesto quaestui vacare. Scio virum quemdam equestris ordinis genere, atque opibus praeclarum,

qui aliquando, ut Patrem familias decet, vina ex varijs p dijs collecta simul vendere estet sol tuS, mercatorem velut infamem habitum, filiam ctiam grandi dote vix nuptui dare potuisse; adeo

mercat urae nomen apud ignavos, ac inerteS turpe , atque obscenuna putatur. Huic absurditati contra-Uenetorti ria est Vcnetorum consuetudo, quoru nobilitas ve-vobilitat, luti factio quaedam ab reliquo populo distincta

mercaturam omni S exercet,ca quoque, quae eque

stria ordinis insignio potitur. Omnes enim qui reipublicae

20쪽

publicae muneribus sui gintur,quique, ut aiunt, ex ordine sunt senatorio, nascuntur, atque appellantur nobiles. Adeoque hac vulgari aura insantur

nonnulli, ut etiam ii quis parente absurdo, stulto insulso, inopi, ipse quoque haud dissimilis patri fuerit,iainensi in popularem virum inciderit,quamuis doctum,& sapaentem, eum piar se contemnet tumore nobilitatis . At ego mallem Apuleij me Asinum. quam aut esse taliAaut ortus ex eo, cui minuS,quam

A sello sensus, aut prudentiae inest. Atqui hi omnes praecipue mercaturae dant operam: neque cama nobilium exercitio existimant alienam. Quod autem nusquam gentium reperitur, ipsi per se nobilem reddunt ex ignobili. Nam qui ob aliquidi eorum rempublicam insigne facinus admissis , etiam si scelere aliquo praefuerit, adsciscitur ad munia ciuitatis, nobilium numero ascribitur. Sed nihil stultius, quam aliquem ignobilem propter nauatam reipublicae operam ciuitati donatum nobiadem dici,aut quod virtute. & recte factis acquiri sapientes volunt, id credere aliquando malis artibus parari posse. Romani, qui appellantur nobilcs, Romam-

mercaturam,ut rem vilem,atque abiectam contem.' 'si 'num,cultui agrorum, & rei rusticae vacare, gregis, ' . atq; armentorum curam gerere, re pecuaria Opes

quaerere,quaestum honestiim,& viro nobili dignum putant; idque eis lui possunt agere, etiam si rccci ii sint familia, hoe lucri genere patefit aditus ad nobilitatem. Est apud hos honesta, licet rusticana, nobilitas longe distans a Ncapolitana. Nos rectius nobilitate sentire videmur. Habentur enim n