장음표시 사용
31쪽
fitione comparatur. Si natura venit nobilitas, tunc omnes similiter nascentur nobiles: quod nullus vel mediocrit cr doctus concedat. Si acquiritur,id ag do, vel operando continget. At ex actionibus oporationibusque boni,mali,prudentes,docti industrii,& similes redduntur,no nobiles: neque est aliquod opus proprium,ex quo veluti ex ossicina aliqua no bilitas cxcudatur. In rebus vero si esset posita: hae absque studio nostro in quemcumque inciderunt, nobilem,veluti diuitiae diuitem, redderent: his a sentibus ignobiles fieremus.Quo pacto saepius cum ipsis rebus a nobis migraret nobilitas, & iterum t quam in antiquum hospitium sua sponte rediret.Ex quibus apparet, nihil ecthanc,praeter iactantiam quandam,quae nos deliros efficiat. Etenim absque illa affectione cogitans non video, cur haec inanis fabella adco exoleverit: aut quid boni, vel utilitatis habeat haec, quae dicitur nobilitas, cur tanti ab hominibus pendi mereatur. Non cnim nos sapientes
ericit,non doctos,non prudcntes, non iustos, non .sertunatos. Nihil conscrt ad corporis valetudinem, nihil ad formam,nihil ad vitae honestatem. Umbra nescio quae sub oscura mentes nostras versat somnijssimilis: quaecum dormientes falsis imaginibus
chor autem perIaepe, cum in aliquos praedicatores suae nobilitatis incurro viros, ineptos, rudeS, Ociosos,quos non pluris facio, quam quempiam ex his cantoribus, qui intriuijs Heroum gesta decantant, . si nullius rei usui, praeterquam recensendis ali rum laudibus aceomodati. Sed iam satis conrab
32쪽
lati sumus,& tempus admonet,ut hunc nostrum hospite loquendi molestia liberemus. Nequaquam , Laurentius inquit, tanquam Apis abibis,aculeo re Τ ficto; sed seres aequo animo paulum respodentem :nisi velis esse nimium morosus. Equidem non miror,Nicolae, qui tuus mos est,aduersari te omnium opticionibus: cum nulla vis csse nobilitatem, neque cana, quae est in usu gentium, neque, quam describunt sapientes . Nihil adhuc de sapientibus, Nicolaus inquit, sum locutus, tantum dixi aduersus optinnionem vulgarem, & iactantiam horum nobilium mentibus infixam, qui nulla, praeter quam inani pompa, & populari leuitate sui sulti, nos quidem nobilitati commemoratione obtundunt: inscij quibus ex rebus, aut quibus artibus paretur.Si, inquit Laurentius, vocibus doctissimorum virorum assentiris:aut nisi eis repugnes .causa decidas oportet. Nacotra te insurgit Aristotcles nobilitatem dilfiniens , di aliquid esse ostendens,cuius acumen ingenii omnibus Philosophis antecellit: sapietia vero tanta est omnibus in rebus, ut ei contraire stultum esse videatur.Fateor,Nicolaus inquit,istum principem appellari Philosophorum , sed tamen nulla me cuiusuis impediet auctoritas, quin quod mihi simile videatur vero & loquar, I sentiam. Ut Iubet, inquit Nicota 3
caepisti,per me obserues licebitmon impediam,quominus tibi obsequaris, ne veteri tuo instituto repugnes. Sed ut ad Aristotelem redeamus: is in quinto Politicorum scribit,nobilitatem esse virtutes,& antiquas diuitias. Et alio in loco nobiles videri dixit,
33쪽
quibus existerct virtutes, & diuitiae progenitorum ' . Vides igitur quam sap enter, quam grauiter tibi
Aristotcles nobilitatem designarit, non tanquam umbram, ut putas inanem, sed veluti rem certam, &distinitam, ut iam nulla dubitatio residere dc beat,&cste nobilitatem, & eos dici nobiles, quia Philos Nicri ἔ- pho describuntur. Atqui, Nicolaus inquit, istaec me verba nihil dimouent a sentcntia. Ego Aristotelem arbitror non ex animi iudicio, sed cx communi opinione locutum. Nam in Ethicis, ubi ex vcritate, quod sentit exprimit,illum appellat generosum,quia natura existit, ut discemat, iure vera sunt, & appetat verum bonum, cain luc rem pulcherrimam dicit , quae nec accipiatur ab alto, nec discatur, hacque natura aliqvcm natum esse,veram,& perfectam nobilitatem appellat. Deniquc enim eum generO- sum vidctur velle sentire, qui ad virtutem a natura institutus, hanc usu, & cxcogitatione exerceat.Qulcnim a tanto philosopho probari opinio pollet,quare tulisti' Dicit assci re nobilitatem virtutes cum diuitijs coniunctas. Ergo virtus absque bonorum fortuitorum copia nobilitate carebit ξ Quod nullus mediocriter doctus concedat, Aristotelisia mine , & auctoritate remota, Valer ij publicolae, Fabricii. Nasicae, & Ailatici Scipionum
ex tali familia,ex tam claris parentibiis quorum It
ter propter paupertatem publico funere blatus est: alterius filiae ex aerario nupserunt, multorumquo praetcrea excellentium virorum, qui cum summis in perijs pavpercs vixerunt, non sollim urbem, sed
rurrarum quoque orbcm rebus ab se gestis illustrarunt: Diqitiam by Cooste
34쪽
runt: filij, nepotesque paternam virtutem, & paupertatem imitati, ut ipsos omittamus praesentes, sc-cudum Aristotelis descriptionem, nobilitatis lumine privabuntur. Aristidem inter principes Athenienses aequalem Themistocli, qui solus propter
eximiam virtutem iustus est cognominatus, cum ita pauper excessiit et e vita, ut vix, unde efferretur reliquisset,nemo neque fuisse nobilem diceret, neque suis nobilitatem reliquisse, quainuis in ciuitat Princeps, & virtute praeclarus fuerit. Quo quid insulsus dici potest, quam Aristidem,Scipioncm, re liquosque suininos in sua Republica Imperatores, quia praestare virtute, quam diuitijs maluerunt, vel nobilitate caruisse, vel praeclusiste suis posterii nobilitatis iter P Sed si nobilis,secundum Aristotelem, qui ex parentibus virtuosis oriatur, ac diuitibus existit, ipse quoque paternam virtutem,& Opes consecutus, bona fortuita, quae dari, & auferri qu unt,erit in fortunae at bitrio lita nobilitas, quoniam, abeuntibus copijs, abibit & illa simul cum diuitijs,& rursus illis redeutibus reintegrabitur.Quod si saluis fortunis fieri potest, ut vitia pro virtutibus succedant,amittetur quoque nobilitatis pars, ita nobilitas discedens, ac rc uertens puerorum more vagabunda quaedam res fiet, nullius in arbitrio sita. At si ex scenore, rapinis, spolijs ciuium, proscriptione, &scelere fortunae proueniant, nunquid nobilitar possidentem que uiarent luto magis,quam honestum, ac bonum reddere. Quare facessant ad dandam nobilitatem diuitiae, & earu possc florona diuitem,&opulentum,haud nobilem dicamus.Sed diuit ijs,inquieS,
35쪽
quies,virtutem addidit Aristoteles: ac hae ilIum nobilitant, in quo existunt. Filios autem nullo modo : siquidem sapientis sententia est, quae ante nos suerunt,nihil ad nos spectare, sicut neque post nos
utura, neque enim magis ad nos parentum vitetus, quam nostra ad parentes redundat.Ego autem non
credo Aristotelem voluissse nobilitatem in nos traLferre progcnitorum. Nam si nobilitas virtute, &diuitijs comparatur,ut illi placeto diuitiae quidem Glijs relinqui possunt, virtutes vero minime . Virtus enim in actione consistit: actio autem cum sit op rantis , sequitur, ut nobilitas in eo sit, qui exercuit officia virtutum. Sicut enim equum sortem, puruelirum, atque acrem dicimus, non cui eiusmodi genitor suit sed quem membrorum conuenientia spectandum secit, cui vires adsunt ad serendum ses
rem,quem buccinae cantus excitat.Ita non cum,quilarentes praeclaros enumerat, sed qui suis virtutius respicndet, nobilem appellabo. Itidem domum pulchram iudico, non quam sermosus f ber aedificauerit, sed quae pulchris parietibus suit composita. Rem quidem militarem, equitandi disciplinam,artesque cas, quae doctrina tradutur,pOL sumus filios edocere.Virtus nulla parentum eruditione, sed diuino quodam numine sauoreque percipitur, ac serie occulta fatorum. Licet enim videre perniciosos, ac nefarios viros procreasse filios ominia Iaude,& virtute praestantes. Similiter illos,qui s ma illustri, & summa gloria clarueruli genuisse eos, qui suis flagitijs paternam laudem labefactarunt. His neque parentum institutio profuit ad virtutem: neque
36쪽
neque illis, quominus clari euaderent, paterna se .lera obstitere. Itaque cum neque in Vitiorum, Derque in virtutum haereditatem iiiij succedant paremtibus , sed sicut virtutis, ita nobilita is sibi quis ura existit auctor,& opifex. Si enim nobilitas sucsessi ne traderetur, seruus nequissimus,ascitus in aliqum rum amplam gentem, haeretq; institutus bonorum, nobilis euaderet, quod nemo sanae mentis affirmauerit.Generatio insuper medium est, quo filii in lincem educuntur, ea si turpis, aut obscena fuerit, v puta adulterio, incestu,stupro quaesita: luequaquam
eurpi medio nobilitas descendit ad filios . t In eo cnim, quod fit iniqu),nulla potest admisceri viriqs, nequc quodcumque,quod sit laudabile. Pc iniqui
tarent igitur nulla erit generis laus. Tua haec exm Aristotesica nobilitas itum nulla vitatur exister ,
tum posteris non pos relinqui. Quamui si Bais
quoque dissinitionem accipiamus, tamen aut nuhi, aut pauci erunt, I hi ex interuallis nobiles .i Glm enim per raro accidat, ut cum virtute diuitiae contrahant societatena: ciunque virtus rara sit, ac dilhcilis,& qui virtuosi filerunt, postmodum aliquo turpi iudicio, aut intamia, audi flagitio notari possim :'videtur virtus in ignominiam versa antea paratam amittere nobilitatem. Themistoclis,qui Graecorum omnium pace, & bello facile habitus est princeps, priorem aetatem adeo flagitijs,vitijsque inquinatam ierunt, ut a patro,qui generosus erat,exlla reditaretur. Hoc opere desciscens a patris virtute Thζ- mistocles,nobilitatem amisit. Ad meliorem deinde vitam reuersus, ob res praeclarissime gestas, & con-- D secutas
37쪽
secutas opes, nobilitate potitus est. Sed non int fra:cui paternae opes defuerunt. Hunc rursus nobistas deseruit, cum amissis opibus damnatus prodiistionis, exul a patria partam gloriam, dc laudem, conspiratione; in patriam inquinauit. Quid dice- -οιώ. muS de Annibale, Duce omnium praestantissimo. qui ortus ex tali familia,tam insigni parente, adeo Titati L. claruit rebus gestis An cum eius virtutes, ut Titus ait Liuius,ingentia vitia aequarent, privabitur laude nobilitatis ρ Si enim paria erant vitia, dc virtutes, Pausa neque nobilis ὲ neque ignobilis tu: t. Idem de Pau-- - sania licet sentire, quem in oinni vita Varium tum viiijs,tum virtutibus deditum tradui. Vellem diicere ab Aristotele, Laurenti hoc enim discerneadi gratia loquoi quam originem esse nobilitatis velit. Si virtutes solas prosei et,audacter repugnabo: Nanobilitas potae . . Sed si opulentus cum virtute aliquis,dum vixit,hic partem nobilitatis, diuitias viti mo irtus enim residebit penes parcntem poterrit ad filios transseire,qui si neque paternam virtutem sequentur,de opes dissipabunt, is nobiles inue'nit:sin vero in fortunam, & virtutes lucccdent, ninbiles crunt'. Sed cuin res hominum saepius varie, tur,nec in eodem statu diutius perseuerent,continget,ut nepotes fortunae donis spoliati longe disicuta vita superioris, ad hos nulla defccndet nobilitas . Iterum pronepotes,s proauorum, aliorumquc ii tutes,& diuitias repraesentent, nobilitato gaudebui. Ioitur longa progenie excitabunt ex eadem fuatilia . nunc nobiles,nunc ignobiles nulla certa serie nullo ordine praestituto hilque ad eadcin generis nUmb
38쪽
ne opitulante ita facessant a nobilitate bona sertul- ta . res instabilis, & arbitrij alieni . Nos aliquid
Cain cffcarb tramur, quod si existat in nostro iudicio, & potestate, neque nobis inuitis concedi , aut oripi queat. Aristotelem vero cum de Republica scriberct, existimo, vel communem opinionearia sequutuin, vel plus quam philosophum deceat d, ut iijs tribuisse . Tum Laurentius. Ego , Nico- Lauren-lae, cum multis verbis usus fueris , nihil te docto x U. viro dign um dixisse puto: sententiamque Aristotelis, si vim verbi graeci consideres. contendo est verissimam. Nam quam Latini nobilitatem, Graeci Eugeniam appellant, hanc verbo nostro recten bilitatem dicemus.Qui enim prisco,& ob virtutem, ac res gestas praeclaro genere nascebantur,propter familia ac generis claritatem, generosique fereb rur,hoc est insigni genere nati. Hanc Latini,Nico- Nicolam.
laus inquit, me tori vocabulci, ut videtur, quam
Graeci appellarunt. Nos a rebus recte gestis , dcob aliquam laudem insignem, atque famam, quae propria sit hominis alicuius,nobiles vocamus: illi a bono genere esse volunt, non enim ab illis, sed a nobismet ipsis nobilitatem trahere videmur: ut ille
putetur nobilis, quem illustre, & quod insigne, dei diis Aisaigrium facinus nobilitauit. Vt libet de vi nominis semias, Laurentius ait. Ego Aristoteli haerens, ad nobilitatem comparandam , non solum virtutem spectare arbitror; sed diuitias. senus, patriam, corporis, & fortunae adiumenta.
Na diuitijs liberalitas gratior omnibus vitetutibs in usum deduci valet. Bello quoque,&pace,inqui-
39쪽
hus pecuniarum tanptus maxincti stimi necessarii, gloria cicquiritur, a qua descetiast nobilitas, magni' ncentia quoque, ex qua nomen nostium, & fama admodum augetur, nulla erit absquς fortunae binnis. Patria in lupor plurimum ps stat , praesidij ad nobilitatem. Sensit hoc Thcmistoclesi cum Seri, phio iurganti,patriae illum, non sua layde ciere respondit, neque Seriphium ignabilem. euaderq potuisse, neque illum Atheniensem ciarii, qui nobi lcm unquam fuisse futurum. Ncque enim eκ aliquo oppidulo prosectus eadem rerum utetur faculta te ad gloriam conlecpuendam, qua flor intinuS c uis, neque etiam Firerentinus ex sola citui te nob, litatem assequerin: Genus praetcrea multum opitu latur ad n alitatem. Non enim sol in vis tute cd multo plus quandoque malorum gloriae, O imagi Mi nibus legimus demandata imperia, prouincias,.&triumphoa decretos,quae ad in belli audos hominς pruinptissimam imateriain suppς dii a latii t I Rcct c cc a Aristote- -sensit Aristoteles, qui virtutes sustu pas iij viiijs vor- ' quit nobilitatem praebere . Diuitiae quidcm sim . an eque bonae, neque malae sed pro modo viciatium habeturturui ad virum bonis peniciaciunt, i Iesirem
iri aciesta educere videi Rufi ii, qui , . eluccucre Vitru zx' -- a vietur . nunae binnis, tanquam instru uinuo ad vitae cursum, α vineatum usum, nec est trio eo terct ilia in amicorum tu .sdiuira, in munificcntiam, in patriae desciationcnc , '. quae virtutes mancae, dcbiles abi ii Ollicius, si turi: nullum eorum Olili tum caeci centes. Quid citim mi
40쪽
stri Stoicorum liberalitas In ipso animi affectu, non opere locatur . Praeclare igitur Aristotelas intellia
gens ad earum virtutum rationem, in quibus ciuilis vita versatur, necessarias este sortunas, quibus Virtute praeditus prudcnter utitur; haud immerito existi inauit ad nobilitandum hominem diuitias debere cum virtute esse coniunctas. Paupertas enim quamuis a multis lastatur, tamen videmus cunti,
Philosophos,tu viros omni laude dignistimos paupertatis laude, luam diuitijs carere maluisse. Hoc, inquit Nicolaus, non illius culpa, sed vitio homi- ωροι- num conrimrit: qui cum doctrina Aristotes is deprauati dimitἰas laudant, tum naturae imbecillitate , corrupti deprauatique paupertatem, ta quam abie-esillimam in extremis malis ponunt,cum plus ςquo has appetant, nullam sine eis ad virtutem, & bene vivendi vitam credunt. Sed nos hoc loco non quid Corrupta opinio loquatur quaerimus, sed quid pronunci ci veritas , iquae mea quidem sententia longe est ab Aristotelis descriptione.Nam diuitiae, si recth
aduerteris, superbum, impotentem, lasciuum, cd
et umeliosum, promptiorum ad voluptates, & vitia dolent hominem reddere. in & ipsemet sentiens scripsit, solere proptet diuitias fieri homines dete riopes. Quarc cum diuitiae raro societatem habeam As Acum Virtute, rarius gigntit nobilitatem. Hoc & ipse in Politicis fatetur dicens,nobilitatem, & virtutemqn paucis esse, addens diuitias . Quae si quid n ibilitarent, arca, di sacculi nobiliores essent posse D fore.Illud insuper asseuerabo,nullas dignitates,nu Ioa honores, nullas res gestas, nullos magistratus,