장음표시 사용
41쪽
nulla imperia,nullos triumphos,veram nobilitatem secum importam, nisi fuerit admixta, & tamquam rerum moderatrix adiuncta vinus. Famam quidem.& veluti gloriae umbram secum in vulgus ferunt, sed nobilitatis laus petitur a virtute. Ista vero tria,
genu S, patria, maioreS, dc caetera, quae modo retuli sti,absque virtute sunt tanquam cauponularum insign: a, quae denotant, ubi vendantur vina, nihil tamen ad corii suavitatem conserentia; virtus enim
ex seipsa subsistens, etiam absque istis adminiculis
nobis patet ad nobilitatem. Ex intimo quoque gradu eruendum M.Catonem priscum non patria, non genus,non diuitiae, Tusculi enim natus est,obscuro genere, tenui censu , sed eximiae plurimaeque virtu- te4 nobilitariit. C.item Marius, Arpinas,rusticanus, ignotus, paruo stipendio militans.a virtute sola, dcrebus gestis nobilitatem caepit. Sertorium quoque virum Nurtium plures virtutes insignem, ac nob,
'. erunt. vides isitur,de his, de pluribus aliis,
a lolis virtutibus, non a diuitis s. vel externis aliis adiumentis, nob. litatem concessam. Tum Laurentius hic noster, inquit, more suo omnibus contradicendi , ac detrahendi artem prosesses, singulorum sententias damnat, ipse nihil affert,quo quid sentiat noscatur . At id tua culpa accidit, Nicolaus ait, qui potius quid non sentirein, quam quid sentirem di, cendi materiam praebuisti.Nam si quς probem quς-ris,facilis est explicatio. Non enim Diogenes lania ille cynicus,qui nobilitatem irridens, dicebat illam esse malitiae velamentum: sed qui minime conuinniam cum vulgi opinione. Neque id illam esse iudice
42쪽
dicem, quod hi, qui in omni vita delirare videntur
Ego, quae mihi linailior vero videtur, Stoicorum Stoiceram sententiam laudo. qui tum omnibus in rebus, quae uisitum. ad rectam vivendi rationem pertinerent, tum vel maxime in hac una re ex ipsius Philosophiae sonte nobilitatem hauserunt.Hi non ad vulgarem auram, tal ad veritatis praescriptum, ac normam rationis locuti,non fortunam, rem fallacem, ac dubiam: sed virtutem sequuntur, veluti certam rei te vivendi ducem, ac magistram.Il lam caeteris preesse rebus,ac modum ferre: reliqua ei subesse, & ab ca regi v luerunt. Hi bonorum finem in honesto posuerunt, cuius stabilis, ac manens nostrique est iuris posses.so ; quae vero subijciuntur sortune, labuntur more fluminis, nulla in parte firma,Omnibus infida. Hi, ut ulla multa, ita & hoc verissime videntur dixi Iser nobilitatem ex sola nasci virtute. Atqui huius sapientiae auctorem, ac Principem videntur habui ila Pla- Plato ctonem, cuius sapientia lingularis, & pend diuina omnibus in rebus suisse putatur. Hic cum quadrifariam partiatur nobilitatem: ut in eius vita resert Nobilitas
Laertius Diogenes itque unam eorum asserat, quibus clari, boni, iustique parentes suere. Alteram 'parentes, qui potentes, aut principes extiterunt. Tertiam,cum nostri maiores fama, & rebus bello gestis, vel publicis certaminibus parta corona claruerunt.Quartam,eamque prestatissimam omnium,
stribit eorum, quibus non aliena, sed sua virtus, &animi magnitudo nobilitatem donarit, quos solos vult esse dignos, ut nobiles appellcntur. Platonis haec diuisio illam veram,germanamque, & tuo rO. bore
43쪽
bore nixam nobilitatem iudicat, quam virtus pro Q - ducat.Est enim nobilitas quasi splendor quidam ex leu virtute progrediens,qtu suos possetares illustrat ex quacumque conditione emergentcst. Nam Virtuε maiorum,principatus, gloria certaminum, &igest rum rerum,illorum bona sunt: r illos ornant, & insignes reddunt, qui ea sibi suo labore, sea industria . peperere. Nos vero laudem, & nobilit tem meremur nostris meritis, non alienis, & his action ibus, quae ex nostra prodeunt voludiatel. Quid chilia ad nos attinet, quae multis seculi, ante dos,nostro nemque consilio , neque opere acta simi)l Illa suis auctoribus lumen, dc gloriam praebuerunt, nobis ad. maiiandum patefecerunt viam, quam si scquamur tanquam parcntum opibus suffulti, minori S tamenta' nos existina ari necesi est, quam cos, qui nullis maiorum subnixi vestigij, si piis, ad iter .virtutis, &' . t gloriar auctores extiterivit, Quanto enimniatoris habetur aedificare domum, quam habsias , aut Or nare aedificatani:tanto praestabilius ci atque eXcel- , Ientius ab se partam nobilitatem possidere, quR . a --seruarc ab alijs acceptam, cum alter suis viribus, dc lumine resple0deat, alter praeseserat alienum QEγre soli virtuti palma nobilitatis tribuenda est,i Atria vero maiorum imaginibu4 rcserta, porticus signis, ac tabulis ornati, magnificae villae, templa coniti: ista,varia domus ornamenta,plus admirationis aspia Antiste cientibus,quam nobilitatis secum serunt. Hunc Aurtistenes secutus, scripsit,eosdem sibi videri nobiles,& virtutis studiosos: in sola virtute nobilitatem cinstituens. Stoici hanc Platonis sentςntiam comple
44쪽
ctuntur,& solos sapientes nobiles esse volunt. Hoc& Cicero noster rcfert, & Seneca in Stoicorum secta philosophus excellens, tum multis in locis, tum maxime in quadam ad Lucilium epistola ca quarta es et quadragesima ut opinor,nobilitatis sontem,
atque originem animi virtutibus assignat. Ait enim, cum de nobilitate dissereret. Bona mens omnibus Senecat patet: omnes ad hoc sumus nobiles . Patricius S crates non fuit. Platonem non accepit Philosophia nobilem , sed fecit. ciuis ergo generosus e Ad viri
rem bene a natura compositus e hoc enim unum es imruendum . Nam si ad vetera nos reuocas: nemo non
invi est, ante quod nihil est. Omnes F ad primam
Uιnem reuocentur , a primo mundι ortu et que
in hoc tempus produxit nos ex splendidis , somae dirique alternata series. Plato ait, neminem Re gem non ex seruis oriundum, neminem non seruum ex Regibus . Non facit nobilem atrium fumosis imaginibus plenum . Nemo in nostram gonam via xit . Animus facit nobilem , euι ex quacunque
conditione supra fortunam licet exurgere. Haec Senecae sunt verba, quibus mihi videtur vir lsapientissimus,tanquam ex Apollinis oraculo nihil verius excogitare, aut dicere potuisse, qua illam vera esse nobilitatem,quam virtus praebeat,& sapientia: eo Jue solos esse nobiles, quibus virtutum officia lauem subministrarunt,& dignitatem. Iuvenalis ve- Iuuenalis. ro cum in Satyra quadam communem,ac vulgarem nobilitatis opinionem multis argumentis reprobasset,rectam rationem secutus ; neque ea ex his pendere, quae tu paulo ante censebas,Ostendens,hanc
45쪽
eandem sententiam aifirmat, scribens solam, atque unicam virtutem nobilitatem esse. Equidem Cleanthem philosophum, qui aliquando rigandis hortis
aquam traxit: & Demetrium, quem Seneca in str mentis cubantem cum vidct,uon praeceptorem, sed testem virtutis, ac veritatis dicit,nobiliores Pericle
& Themistocle,crediderim, quos magi spatriae claritas,& imperium,quam sua virtus nobilitauit.Nam rerum gestarum gloriae multi existunt participes socij milites fortuna: sine quibus nulla clareret e rum virtus. At philosophiae, quae sola nos ad sapientiam,virtutumque omnium,quibus vita nostra se uatur,& colitur, cognitionem pcrducit, is solus est particeps, qui illi insudauit. Nam prudenter, sapienterque vivens non allui caed a seipso bona , vitae resert accepta, eius sunt propriae laudes, non ab alio mutuatae. Qui virtutum cxcrcitio functus est, is soIus nullo exicrno adiumento sibi gIoriam pari x qua piaeclaram clicit nobilitatem. Tum Laurentius,& si ad cam, inquit, arbirror specta virtutem, magnumque habere pondus; tamen non in ipsa sita omnia videntur. Sed neccsse esse, Vt ei. qui hoc nomine dignus videatur, adsint externa quoque,quae paulo ante repellebas: atria imaginibus reserta, porticus, theatra udi etiam populo facti,venationes,& reliqua eiusmodi,per quae nomen nostrum cum laude vulgetur. Haec enim claros, homines celebres praestant , & nobilas cisciunt Nam sicut gloria virtutis, & recte facto eum est conresuta ex his progreditur splendor quidam,hoc est nomen, & fama non vulgaris, quaria obilitas appetr
46쪽
tatur. Hanc maiorum quoque nostrorum praeclara facinora, & virtutes videntur priebere posteris, &paternae gloriar decus nobis tribuerer tanquam lumen, quo clariores, notioresque cfficiamur. Quis enim negat, uos progenitorum virtutibus reddi illustriores, ac nobiliores ρ Nam si quae agimus, cel brari volumus memoria posteritatis, necesse est,ut
ea commemoratio, commendatioque, tanquam
parentum imagines rcfulgeat in filios, ad quos haereditatem quoque gloriae transsundere voluerunt. Est profecto multorum opinio, nobilitatem, quemadmodum bona fortuita, haereditariam nobis a parentibus relinqui quae abjcere, ac retinere in filiorum sit licentia, & potestate. Nam qui maiorum virtutes,& patrimonium seruauerit nobilitate respondebit Superioribus. Qui deterioribus studijs
deditus vit js, & sagiti js vitam macularit, prosi gabit nobilitatem partam, non secus, ac patrimonium si prodigus fuerit,& sumptibus profusus. Nullo autem pacto negandum est, paternam nobilitatem migrare in filios:& ella,& dici nobiles, quorum nodum vi reus est cognita. Hoc & sentit Cicero inta Cicera oratione,quam pro Roscio scripsit,inquiens. VOLque adolescentes, qui nobiles estis,ad maiorum vestrorum cxcitabo imitationem. Vult sapientissimus Cicero etiam illos nobiles, qui nondum per aetatem
paternarum virtutes imitatores esse potuerunt. Atqui loquar enim quod sentio citius appellabo nobilem , qui excellentes parentes potest referre, ipse vel paululum virtute ornatus, quam, qui obscuris maioribus extiterit omni virtutum genere excelleS.
47쪽
Priori patefactus est aditus ad lucem commenda. tione maiorum, quae illos notissimos vulgo fecit, ut paruula quaedam virtutis lux in eo plurimum resulgeat propter superiorem splendorem. Huic autem, cui nullus praecessit aditus ad hominum famam,m gno lumine opus erit ad illustrandam, in qua natus, obscuritatem: maiore enim quadam difficultate per ignotum iter cogitur proficisci. Alter partam gloriam paruo labore sustentat: alter cum obscuritate certanS,plurimo tempore, multo labore,opera dilia genti eget ad amplitudinem,& laudem, ex qua vinnit nobilitas, consequendam. Istam vero, Nicolae, tuam Stoicam virtutem nudam, egentem, & penomolcstam,quae non ingreditur ciuitates, sed deserta videtur,& solitaria, licet multi laudauerint: tame qui appetant,pauci reperiuntur, & quamuis a sol virtute duci nobilitatem velint, fateantur tantum oportet, nisi ciuilem vitam refugiant, multis illis opus esse praesidijs,valetudine, opibus, patria, retia quisque rebus, in quibus fortuna dominatur. Quiabus sit priuata crit vita mortalium, algebit profecto, di virtus vestra veluti sola, atque egens, neque tria hominum coetum,& communem usum prodibit,ut ex ea nata videatur nobilitas quaedam sub rustica omni carens nobilitate. Nam quae nobilitas in erit
vel philosepho, qui suis studiis contentus latcbit in in Bibliothecula sibijpsi pene ignotus ; vel ei, qui
pic caste, sapienter vivens, abditus degit in villula nullis hominum sermonibus celebris, nullo nΟ ne illustrisὸHhuc virtutem concesserim,sed nullam adesse nobilitatem: studiosum virtutis, non nob, RID
48쪽
lem, appellabo. Illam nobilitatem Stoicorum pauci quaerunt, pauciores adipiscuntur. Ego autem illam appeto,illam probo, quam consuetudo mort lium iamdudum confirmatam multis usurparit , qui aliud quiddam, quam virtutem Stoicorum reddere nobiles crediderunt. Non inficiabor,Nic laus inquit, ciuem egregium in sua ciuitate honor
bus , & dignitate praeditum, si idem suerit seruator honesti, nobilem esse: illum quoque adiungam, qui procul a Reipublicae negotijs virtuti deditus, sibi vacat,& bonae meati. Neque minus sortem appellabo,qui cum viiijs,quam qui cum hostibus bellum gerat. Neque imprudentiorem eum, qui vitae suae cursum ad honestatem dirigit, quique, quae appetenda, quaeue fugienda sint,didicerit,quam qui Reipublicae curae intentus de bello, ac pace, deq; ipsius utilitate consulat. Philosophos quoque doctos viros , qui suis stud ijs, & vigilijs vitam hominum varias per artes excoluerunt, quique, vel scriptis, vel exemplo nobis ad instituendos mores,& vitia propulsanda profuerunt, quantumuis abditi, non tantum nobiles, sed nobilissimos suille dixerim. Illud quoque, ne me pertinacem putes, utque tibi paulum morem geram,concessero, aliquid splendoris, di dignitatis in nos ex Patria, & maiorum gloria re dundare,ut eius quadam eae portiunculti participes posteri dicantur. Sed tamen id,cum mentem ad raritionem flecto,quale sit non satis prospicio. Mihi qui dem ea videntur esse blandimenta ineletium,ac somnolentorum, qui, quod ipsi assequi nequeunt, tamqcuun ab alijs acceperint, ignauiae titulum preses
49쪽
runt , puluerem omnem, solemque sugientes deliotescunt sub umbraculis ; ac commemorantes priscorum virtutes, ipsi in suis penitus obmutescunt. At vero patria omnibus aeque lucet . Illi autem e cellantissimi viri, non magis filijs, quam caeteris sui imitandi vestigia reliquere. Lumen quidem, quod est in publico,licet pateat omnibus, magis tamen et,qui prope est,tucet, quam qui remotior. Ita qui illorum laudi magis haerebit,nobilior euadet, quam
aut a longe re spiciet. Etenim sicut Platonis,& Ariotelis,non filijs magis, quam alijs,doctrina, & s, pientia profuituta superioris Scipionis virtus, nonia plus filios, quam me nobilitauit, si illius fuerim imitator . Quare plus Aristotelicae nobilitatis iudico participasse Theophrastum, qui illi non schola, &doctrina successit, quam Nicomacum filium, qui
longe illo doctrina inferior fuit. Virtus enim omnibus est impromptu: eius essicitur propria, qui illam amplectitur.Secoldes,ignaui, improbi, peruersi,qui se in suorum maiorum locum putant successisse, eo sordidiores, quam caeteri habendi sunt, quo lo gius distant ab imitatione parentum. Equidem libertum Ciceronis tyronem nobiliorem censebo, qui patroni virtutibus inhaesit, quam filium desistentem ab honestate paterna. Nam qui rixtutem absique cxwmorum miram nudam, egetem, incomparatam,&tanquam solitariam credis, vehement rerras . Non eget alterius ope,aut fortunae admin,
culis virtus: quae ex omni parte perfecta ,suamet dignitate, cultu, decore, tanquam Regina in summo collocata resplendet, suoque fulgore totum or-
50쪽
bem illustrat. Quid enim illi opus est rebus externis,quae suis facultatibus, opibus, quae caeteris praestat,contenta est:neque aliquo indiget 'pitulamento,quod extra eam politum cxistatZEgere enim de- . .. sectus esse videriir. At Virtus, cum in ea satis sit praesidij ad bene, beatequc vivendum, neque aliquo egeat res enim quaedam persecta est, & suis pari, bus absoluta nihil ad sui perfectionem extra ea tria requirit: neque quidquam addi potest, quo virtuO-uor ciliciatur. Sapienter igitur Stoici, qui virtuti nulla re extra se posita opus e sic iudicauerunt: ex qua sola voluerunt prodire nobilitatem . Et qui
secus tenclat,non tam veritatem, quam vulgi opinionem videntur sequi .Qive quidem sententia prς- terquam quod est verillima, summa utilitatem vitae nostrae videtur aikrre. Nam si persuasum crithoininibus honestate, I bonis artibus nobile fieri, camque veram cise nobilitatem , quam sibi quisque recte agendo quaesierit,non quae sit alterius industria, & labore parta, cxcitabimur,niihi crede, magis ad virtutem , neque desidia confecti nihil agentes diagnum laude, in aliorum gloria acquiescemus : sed
ipsi erigemur ad nobilitatis in lignia pervestiganda. Licet videre illos,quibus diuitiae absque labore suo
obtigerunt, inertiores, ac negligentiores in earum custodia, quam si suo sudore acquisitae prouentia sent. Eodem pacto, qui sibi h. aereditario iure nobilitatem relictam ai bitrantur, aridiores ad qt cdam laudem lentescunt quodammodo, ac torpescunt . nec commouentur ad studia honesti: satis sibi esse ducentcs i ecensere Superiorum probitatem. Cui-buS