장음표시 사용
3쪽
4쪽
Cum PRAEFATIONE, in qua demonstratur veIitis
. Oratorii DOMINI IEsU Presbytero.
6쪽
ELECTAT Is eo genere studiorum , quae me abducerent aquaestionibus quae movent bella in Ecclesia , animum sacro dilucidando eodici adjunxi, & his astruendis dogmatibus , quia bus orthodoxi Theologi magna consentione adhaerent. Etsi autem plurimas partes Scripturae attigerim: collegerim in Αν paratu meo Biblico, sive Manuductione, quae in genere huic intelligendae necessaria sunt; & in specie copiose diiteruerim de templo Hierosolymitano . euius cognitio veluti fax toti scripturae praelucetr attamen praecipua & meliorum horariun studii huc verti, ut quae in illa speetant Christum, & demonstrant esse vere natura Deum, filium Dei ,& Deo patri consubstantialem , adversus novas & antiquas haereses aheria dc certa fierent. Haec omnia exposui distinctis libris, quos hactenus in scriniis asservo , quia majoris sunt momenti, diutius expoliendos, de non edendos nisi maturiori aetate ; ibi enim orthodoxam de tribus in Deo personis fidem propugno . Prima pars hilius operis, quam nunc in lucem exire patior, continet vitam I. Q D. sive historiam Evangelicam eorum quae ille gessit & dixit; quae confirmata fidem praestruunt docilem orthodoxo de santassima Trinitate dogmati . Postquam enim verbum, Sapientia Dei, quam genuit ab aeterno, caro satam est , sive Iesus e aeternus filius Dei, conceptus ess in utero Mariae de Spiritu sancto; patuit tres in Deo distinguendas esse personas quod conspieuum faetio est praesertim quando εlesii baptizato, & Spiritu sancto in eum descendente , vox Dei Patris aeerto cino audita est : Hic eis filius meus , cte. Deus unus & trinus tunc clarit innotuit. Ut ex Evangelio, sive historia rerum & sermonum Domini tanqtiam e fonte hauriri possit certa Dei & Trinitatis cognitio. Historia autem vitae I. C. D. M verius & eertius non potest eontexi quam ve his ipsis Evangelistarum, in quibus cum habeat sua membra quasi sparsa 8c divulsa, ex illis corpus conflari non potest, nisi colligantur, dc uru reddantur formae , nempe suis tem bus & locis I quod fit cum enarrantur eo ordine quo conti-sere . Itaque qui ad conscribendam illam historiam mentem appellunt , debent inquirere in veram seriem achium & sermonum Domini, in qlia Evangelistae comveniant; hoc est in harmoniam , sive concordiam Evangeliuarum . Inde multa lux affulgere potest Evangelio ; cum enim notum est quo tempore , quo loco , qua occasione quaeque eorum quae narrat Evangelium, facta, vel dicta sint, tum diis sensus, tum sapientia qua res in eo administratae sunt, maxime elucet. Neque enim ciijuscumque viri sapientis aliter cernimr sapietuia , nisi cum, ut congruit loco de tempori, sumit ille consilia, de operi manus admovet. Diversa ratione Harmonia Evangelistarum exhiberi potest. Etenim si verba illarum non afferantur, series rerum quas referunt, repraesentari potest . Ego v ro satius credidi ipsa verba usurpare ; sic enim uno δc eodem opere potui multa complecti, nempe historiam vitae Domini, Evangelistarum barmoniam, sive concordιam dc totum Evangelium nec uno verbula praetermisso; cui 3c adjunxi CO
7쪽
rnent alios, in quibus exposui , quae aliqua luce indigerent. Sed iuvat patito fit. si iis de praesenti opere disterere , ut postea judicet Lector, an attigerim , quem intues,ar scopuli . Labor qui impenditur in concinnanda Harmonia Evangelica, non inanis est praeterquam enim sub uno conspectu res exili,ntur, quae diversis in locis parti iri in illo, partim in altero Evangelista conquirendae forent, alio pacto Evangeliorum veritas confirmari non potest adversus eoS , qui, ut Evangesistarum elevent auctoritatem, conantur cos ostendere discordes. Quapropter , primis Ecclesiae temporibus omnes sere, quotquot doctrina & industria pollebant, in huncce incubuerunt laborem:Fuit amuiuorum scriptor an sudism , inquit Baronius , ut quatuor sancta Evangetia in unum cari gerent , ex sisium quatuor unum imexerent .
Id conat .m esse scimus primum omnium Theophilum Antiocheia recissae 'sopcim, ut Hieraumus ad is gasiam scribens testatur . Sunt qui Harmoniarum primum
auctorem faciunt Tatianum 'i de quo sic Eusebius in historia . Tarianus earenam ct collectionem nescio quam Evangeliorκm contexuit, quam διὰ πιασπων , hoc est Evangelium ex quatuor Evangeliis compositum nominavit . Ammonius Alexandrinus , ut idem Eusebius testatur in epiliola ad Carpianum , quam Evangeliolum canonibus praefixit, etiam Evangelium διατεπάρων composuerat; primit hie sua iraesus argumenti lucubrationem e re Αγμον - , Harmoniam Vocaverat, ut opinatur Casau bonus ; quia praecipuus hujus lucubrationis scopus est Evangeliorum tanquam phthongorum concentum ostendere. Ex numero tot tantorumque virorum, qui concinnandis Harmoniis Evangeli-
eis operam suam collocaverunt, liquebit quanto pretio habitum sit illud opua . Diversa autem ratione, ut diximus, potest illud confici. Etiamsi verba Evangclistarum non afferantur, series rerum quas referunt, texi potest ; ut videre est tum in auctoribus qui Annales sacros condiderunt, in Baronio, in Torniello, ita Uterio, & aliis comoluribus : tum etiam in Chronologis, qui summatim actis Domini ordinandos susceperunt, ut Scaliger, Petavius, & alii non pauci. Cum his conjungimus , qui particulatim de vita Domini scripserunt libros , vel pios , quorum numerus prope est infinitiis , vel eruditos e, in quibus scilicet multam doctrinam ostentaverunt, ut Casaubonus in exercitationibus adversus Baronium, Montacutius in Originibus Ecclesiasticis, Vossius in Harmonia Evangelica , &complures alii. Ad alteram elassem revoeare possumus quotquot de Evangelistarum consensit dedita opera scripserunt , ut a falsitatis & fallaciae calumniis Evangelia defenderent; quod fecit magnus Ausustinus libris quatuor , quos de consensu Evangelia statum inscii psit. Plerique scriptores sub titulis ακολουθίας, συμφωνιας, aliisve , pariter disseruerunt de ordine &dispositione Evangelicae historiae, scrutantes quid prius, quid posterius dictum factumve sit ; ut ostenderent concordes esse inter se Evangelistas, nec tamen opus texuerunt ipsis Evangelistarum vel bis. Post scriptores vero antiquos primus Ioannes Gerson Cancellarius, ipsa Evangelistarum verba con-nelienda suscepit, in illo opere quod inscripsit: Monotessarum ι hoc est , unum Ominuum Evangelium ex quatuor Eνangelistis operosissime , utilissimeque concinnatum. In hoc Mon tessam nulla nota ostendit Gerson, quae cuique Evangelistae propria sint: in capitum lemmate tantum significat , ex quibus Evangeliorum locis desumpta sint quae subjici lintiar. Hanc Evangeliorum confusionem, ut eam aepellat, vitare conatus est Andreas Osiander in Harmonia sua , ut id declarat in ipsa operis fronte e Harmonia Evangelice libri quatuor , in quibus Evangelica historia ex qu tuor Evangelistis in unam est eontexta , ut nμllius verbum uirum omissum , n,hil alienum immis tum , nullius ordo turbatus , nihil non suo loco positum et omnia vero liraris ct
sotis ita aestincta sunt , ut quid cμj siue Evangelistae proprium , quid cum aliis , , cum quibus eommune sit , primo aripectu deprehendere queas . indecim diu versis notis , nempe primis quindecim litcris alphabeti haec omnia significarς,oluit
8쪽
is quati r Evangelistamm Harmoniam. v
voluit mander. Sed in scopulunt, quem fiagiebat 4 impingit ; neque enim facile
est memoria complecti multiplicium notarum significationem: propria cujusque Evangelistae non statim occurrit animo; ut idem vitium sit notas numero plures inserere, quam nullas apponere.
Post Osiandri Harmoniam, vulgatum est typis Tetrae non, Me symphonia , ct Mancentus quatuor Evangeliorum in Murm historiam Evangelicam perpetuo stylo a cur,ias , ac majore sue quam antehac contextus , in quinque sectus libros per Gmbrielem a Patre Herbos I saeronica- Ordinis Fontiaraldensis. Paucis ille notis uri--, quemque Evangelistam designans prima sui nominis litera , excepto Marco , cujus apud eum litera R signum est. Cirea haee tempora Cornelius Iansenius Episcopus Gandavensis k Concordiam ac . . historiam Evangasicam commentariis illustratam publicavit . Quoad artem Ianse- .mus imitatur Osiandrum ; primis quindecim elementis usus ad notandum quid c iusque Evangelistae proprium esset, quid illi cum aliis commune: rejectis similiter, quae superflua videntur, in pasinarum marginem . Ab hoc tempore plures prudiere Harmoniae Evangelicae . Edita est Calvini Haria monia trium Evangelistarum Matthaei, Marci & Lucae non commentariis . Seorsim duxit Calvinus Ioannem esse exponendum, quδd pauca cum tribus aliis Evangelistis communia habeat. Aliam autem viam inustit quam Osiander & alii, tribus distinctis columnis singulos ex dictis tribus Evangelistis exhibens. Hoc a se factum dicit Carolus Molinaeus , in ipsa fronte novae suae Harmoniae . Collatio ct unis' 'sequatuor Eva elistarum D. N. I. C. eorum serie , ct ordine absque ulla confusione, permixtione , vel transpositione servato, cum exacta textus iliabati recognitione. Repudiatis aliorum rationibus , in sua Praefatione sic loquitur Molinaeus t Hane tandem rationem inveni collationis ct unionis , ut nullus Evangelista textus eum alio permisceretur, Sed per se sevir in nativa sua origine permaneret: Deinde , ut ita partes eouocarentur e regione cui que , ut ct temporum s locorum differentia , miracularum oe sententiarum diversitas , vel repetitio aperte velut in rem
praesemem sus oeulos a acta perspici posset utque cuique liberum esset , unum solum angelistam legere, vel duos , vel tres , vel quatuor sine ullo metu , vel sulpici
ne textus distorti, transpositi, vel variati Rerum seriem, quam texuerat Iansenius, exhibuit Alanus Copus, ut ipse promtetur; sed alia arte usus est; nam Molinaei ad instar quatuor columnis distinxit quatuor Evangelistas; & hoc titulo opus insignivit et ustoriae Evangelicae unitas , seu is-α singularia visa D. N. I. C. eo ordine , quo gesta fuerunt recensia, ct ipsis quamis Evangelistarum verbis contexta I ita at quia singulorum proprium , quιd duorum ,
pluriumve . ct q-rum commine sit, sus a pessum Lectoris statim eadat. Similiter Thomas Maux-Αmis Carmelita in Harmonia sua , quam edidit eum commentariis, columnis distinxit Evangelia. Duysburgi clivorum edita est Evangeliea Historia quadripartita Monas , stae . . tibi. Harmonia quatuor Evangelistaram , in qua singuli, integri , inconfusi , impermixti, ct soli legi possunt, ct rurs-m ex omnibus una universalis , π continua historia ex tempore formari , digesta, or demonstrata per Gerariam Mercatorem Of
Ut Gerardo Mercatori, & aliis , ita Ioanni de la Haye Servio Societatis Iesu propositum sitit in sua Harmonia, ut nuntia Evangelista textus , verba sunt huiusce Auctoris in eum alio permisceasur; sed per se omnes seorsim integri , perfectique
nulla prorsus re vel Maita, veι Mempta in nativa sua origine maneant. Hujusce
Harmoniae titulus iste est.Evangelistarum quaternis, seu Evangeliea Vistoriae disensitio, qua ipsis Evangelistarum verbia, sua quibusque tribuendo, res a Samatore gestae ordinata serie distribuηntur. Postea prodiit Harmonia Iacobi d'Aurales a la Peyre , sub lioe titulo : Sancta isio. D. N. I. C. Evangelia secundum Evangelistas . Hic austor induxerat Himum i crederet , hunc quem quisque Ευangelista ord nem sequitur esse . Spirimae. n F, T. L. . 3 sancto.
9쪽
sancto. Temerὸ , ut opinor ; nam constat cum re ipsa , tum auditaritate veterua non habitam esse ab omnibus Evangelistis temporis rationem . Hoc tamen cum crederet, religio illi mit, ordinem, quo quisque Evangelista scribit, non reare. It que opus suum quinque columnis distinxit; in unaquaque ex quatuor prunis vide-.re est , singulos Evangelistas integros dispositis capitibus eodem quo in Evangelio sunt ordine: in quinta vero columna ex quatuor unum Evangelium contexitur. Harmoniam Graece 8c Latin8 edidit Ioannes Robemis Arduenas e Societate Itala. Digerit per columnas opus sirum , quod hunc titulum praeseit : Eam
Nuper Roterodami edita est Ioannis Light oti Harmonia quanior Evangelistarum cum annotationibus. Plures ante annos publicata haerat in Anglia i hane
enumeratis Harmoniis si1bjungo, eo quod distinctas columnas habet. Harmoniae ea ratione consedis , non potant explicari nisi in voluminibus mole haud exiguis . Aliis itaque placuit potius imitari Osandrum , quia mimis interpelletur Ierictio, cum perrimum sit historiae filum; nec modo in istam , modo in alteram e Iumnam sint distorquendi oculi . Caesar Becillus Presbyter congresationis Oratorii brevitati studuit , nee tamen termiscuit Evangelistas . Illos sibi invicem subjungit , ubi de eadem re iermonem
abent ; sublata, inquit, verborem unius Emingelistae cum aetas confuseamne , peri dorum permixtione , aserisiorum , aliarumque notarum multiaudine. Ideo sic ab eo inscriptum est illud tuum opus r Evangeliorum connexis , tu qua textus ord ne servato , rerum gestarum series indicantur. Scilicet recillo non probatur in unum compingi Evangelistas , quorum propria verba certis notis distinguantur . Ars tamen illa laudes meruerat apud antiquos , ni colligimus ex Victoris Capuani ve
his ; qui dolebat quM Harmoniam reperisset absque numeris I quos , inquit , Ammonius miranti studio reperit ; Eusebius vero Caesaree Episcopus Postine ab eo accipiens exemptam diligenter excoluit , quibus commaniter ab EDangelistis di. , propriis notulis sunt declarata. Quod objici posset adversus lias notulas , per. misceri & coniundi, quae cuique Evangelistae propria sitnr, mirifice solvit Viistor: nam , inquit , si dabitatis alicujus verbi fortasse provenerit ex appositis numeris , ad plenariam recurrens quilibet Evangelii testionem , an ct ibidem ita se formo habeat , de quo ambiguitas provenerat . incunctanter invenias. Est ab Me scrupulo, 'dis mei secuina hoc possu uti volumine. Igitur plerique ut Harmonias contraherent, usi sent notulis. Ioannes Buissonius, alia, Rufus, Hannonius commodius digenit Harmoniam Iansenti Gandavensis . Etenim ex quindecim literis , quarum significationem distinguere laboriosiim est , solas quatuor primas retinuit . . R. C. D. quibus singulos Evangelistas designat , A Matiturum, B Marium, C Lucam, D Ioannem . Praefert hunc titulum Harmonia Rubi Historia ct Harmonia EDangelica , sive Vita D. N. I. C. ex qua- istor Euangalistis in uram historia erepus eongesta , adjecta suis keis crinis Ο
ratιon e . Juvat autem audire Rubum sic praefantem , In hac , inquit, Evangelica Concordia ira quatuor Evange istae in unum congesti sint , ut corpus narrationis ordine omnia dicta ct facta, sitam denique totam D. I. ut eam qum tuor Evange u cripserint , comprehenderet. Nam ne verbulum quirim ex Evangelistis es omissim ; nec unum adsestum. Ba vero Evangelistarum narrationes inter se commixta fuot, ct conjuncta , ut tota res eo modo or redine , quo gesta es, explicetur, ct ejus Evangelista qui plenissimam namrationem habere videbatur , verbis in historiae corpore collocatis , aliorum verba quoties alii idem narrarit , adclatus ita cohocantur, at uno ae eodem intuitu stam. appareas , qaid unus solus ,
quid dκo, quid tres, quid quatuor narrent , in quodie consentiant , πιι non consentia it. Et sura omnia irastigesta reprenotata, ut uniuscujusque Evangelium tam commode ordine erera' sit, atque si eum solum haberes m mavibus .
Hanc Ioannis Rubi concordiam, eomptiorem adhuc de meliorem secit Theolo su
10쪽
sus Parisiensis; vulgavitque typis Caroli Savreux, hoc titulo inscriptam i Historia
Concordia Eva esita. Etsi haec Concordia videretur praeripuisse palinam, attamen novam procudit Pro
nius, & alii, & Historiam Evangelicam conflat ex verbis Evangelistariam perpetuo filo. & numericis notis, designans propria, verba e usque Evangelistae. I. indicat Matthaeum . a. Marcum . 3. Lucam . q. Joannem. Similibus notis usus est Dionysius Ametote Oratorii Presbyter in sua concordia Gallica. Superioris Hammoniae titulus est: Hammoma Evangetica, seu Evangeliea totius historia tractatus unus , iique o natu mus . qui idem ex quatuor Evangelistarum libris desumptus
ad unum textum valde redi tus est.
Omitto complures alios Harmoniarum scriptores. Edidit Renhardus LutE Hammoniam, seu Historiam sanctam ominiamque veris atm de Christo Iesu Natareno,
sexta seriem atque comentum Historior phorum divinorum Evangelistarum quatuor . In hacce Harmonia proponuntur tantummodo Evangelistarum nomina , ex
quorum verbis subjecta historia contexta est . Prodiit Romae κω D. N. I. C. αρ verbis Evangeliorum ipsi et eomismara per Bartholomaeum Riccium , . Iocietate Iesu . Plistavis aliquot post annos editum est Monoeegaron Evangelicum Auctoris jusdem nominis. In hoc opere columnis Evangelia disti uuntur. Denique Ioannes de Paris Antuerptensis, ex eadem S ierate, Harmoniam publicavit quae ab eo appellata est Margarita Evangelica, Me I. C. N. Visa e gnatuor Evangeliorum Hstositione, concord, redine temporum. Nonim est, elaboratam a Remuit Harmoniam . Multos alios Harmoniarum Scriptores enumerant Draudius in Bibliotheca sua classica, & Crooeus in elencho scriptorum in sacram scripturam . Non prietermittendum opus Alphonsi Salmeronis, magnum in scriptione hac amplissima , eruditionis mare , ut loquitur Die cellius . Mole etiam sua insignes sunt Sebastiani Barradii S. I. in Harmoniam Evangelicam Corn-ntarii. Nec silebo Harmoniani Graecam clarissimi viri Thoinartii , cujus opinionem mastram fecere , quae ante multos annos specimina edita Rint. Tot auctorum, quorum plerique inclaruerunt, nomina audiens Lector , eure ho dicet mihi, opus inepte molitis, quod tot tantique viri consecerunt non actum hic agi intelliget quisquis Harmoniam nostram excusserit, 3c comparaverit cum iis quae ad hunc diem vulgatae sunt . Praeterquam quod enim nova librorum partitione , capitumve lemmatibus historia Evangeliea non mediocriter illa-nretur ; sic concinnata est ut nullum verbulum Evangelii omissuin iit: sic con. fusionis expers, ut ubique liqueat in iis quae'narrantur, an ab uno scripta sint , an a duobus, vel tribus, vel quatuor Evansetistis; an eadem verba, aut diversa usurpayerint; quae quis reserat, aut praeterriatiar. Sic illi coniuneti sunt, ut nacsuain incertum esse possit, quae cuiusque sint propria ι simul enim conjuncti &impermixti sunt: qui sinae solus legi potest, si lubet ; nec tamen in molem magnam opus crevit . Abnint enim trequenaes illae lacunae , quae hiulcas faciunt harmonias constantes diversis columnis p quarum plures toties vacuae sunt , quoties eadem historia non pariter ab omnibus Evangelistis ira statur . God autem plurimum valet ad perturbationem, quae in pleris ue hamnoniis occurrit . tollendam , non utor multiplicibus notis, quarum Walore dissicile sit animo recolere , prima enim litera nominis cujusque Evangelistae signum est ejus . L denotat Lucam , I Ioamnem : Matthaeo & Marco additur seranda litera nominis eorum: ML designat Matthaeum, Ast. Marcum, A M. Matili in & Marcum.
Si quid tamen amplius non potuissem praestare . novum laborem non subiis sim ; ars enim illa , quantacumque sit , non est quod potissimum desideratur in Harmonia Evangeliea. Quaeritur vera series actuum & sermonum Domini Idu m autem propono , tam nova est ρῆ ut nisi fallor, nulla hactenus satis bendigesta sit vitae D. N. I. C. historia. oeod dico, ut novitate rei excitatus , Le- Γ, anunum advertas ; nec ut erambem repetitam fastidias praesens opus , sed evo,