장음표시 사용
151쪽
redia Sacra sex pompeius, ex Verrio Flacco annotauit, inviarum nominibus substativum in sermone praeponendum,ut dicatur vi a dia Noua. On Sacra Ma,aut Noua M. Viae autem urbis interdum semitae dicebatur, ut Alta semita,improprie vero plateae,ut ab Aelio Spartiano in Caracalli vitaia De via aute Sacra,quae in- io ter urbanas nobilissinis erat,& celeberrima, sic Varro libro IIII. scribit Grelienses a Carinarii Dinctu disius Carinae , postea Cretonia, 31ιod hinc oritur caput Sacrae diae ab Streniae sacello, quae pertinet in arcem, q6a sacra, quotlmi mensebusfertitur in arcem, per Fam angures ex arce pro- fectisolent inaugurare. Huius Sacrae diae pars haec sola du go nota,quae est a Droeuntiproximo clum. Et Sex Popeius: Sacram aliam quidam appestatam esse existimant, qwod in ea foedus ictum sit inter Romulsi Tat v. quida quod eo umere dianiursacerdotes Italium sacrorum conficiendorsi catessa. Itaque neque eatenus quidem oldi gus opinatu acra V- intellanda est a Regia ad domum regi Jacri ut sed a regis δε-
mo a sacellum Streniae, rursus a Regia γ que in arcem, nec appellari debere ait Verrius, sed dijiun liue,at ceteras
ias Flaminiam, Eppiam, Ialmamue,ne novam, iam qui
dem, sed a iam nouam. His verbis apparet hanc Viam prope amphitheatrum principium habuise, & per vicinos hortos S. Mariae nouae iuxta templum Pacis, &Faustinae recta in Capitoliu tetendis e per arcunt Sta ueri. In bac via suit Regia Numae,ut prodit Asconius. Summa quoque Sacra via habitasse Ancum Marcium 3' regem resert Solinus i Iuliumque Caesarem in ea domum habuisse, prodit Tranquillus. Per viam Sacram
152쪽
triumphantes in Capitolium aliquando ascendere solebant. Vnde Propertius libro ri
etiaque in Sacra currere rostra dia Idem quoque docet Horatius. In eadem, ut fit animi aussa, homines Mambulare solebat. Vnde Horatius in sermonibus i , Ibam forte Iia Sacra cui meus est mos o lyxena populo se ostentabant aurae popularis studiosi, ut de Meni Pompeij Magni liberto, idem poeta in ' Epodis
Videsne Sacram metiente te, Cumbis ter inarum toga L . Vibora derrat huc huc euntium ' , Mi Liberrima indignatio.
Et de puella populo te praebente Propertius
Crisaepe immundo sacra conteritur aua socco Nee nil esse moram,si suis adire delit Vitellius inter sorum & viam Sacram, tamqnam cel berrima urbis loca,seminudus, quum ad necem trabe-zo retur, facinorosorum & seruorum more, per contR meliam illusus & vexatus est. Tacitus libro xx In eadem via propter frequentiam, re viles veniebat, ut poma,flabella,tesserae,& tali; auctoribus Varrone, Ouidio,&Pro pertio Sacrauienses & Suburanenses,qui viam Sacram,& -- buram habitabant,nominauit Sex Pompeius. OZZober
inquit equus appellatur,qui in campo Martis,mense octo bri immolatur quot annis Marti, bigarum dictricum dexte-a o rio de cuius capite non leuis contentis solebat esse inter Subseli ranen ses, Sacrauienses,di in Regiae pariete,illi ad tumrim Mamiliam ad gerent. eiu demque cauda tanta celerita
perfertur in Regiam, i ex eas anguis disti ei in focillari
153쪽
Leitico de a rari dicunt.Hanc aute diuersam a foro suis se docet Plinius, tuum ait libro XIX. cap. I. Caesarae ectator totum forum Romanum intexit, diamque Sacram a domo sua que adclivum Capitolinum , quod munereis Igladiatorio mirabilius disum tradun . Templum Fauitinae fuisse in via Sacra refert Flauius Vopiscus in vita Cillieni minoris: Fuis rinque hactenus statua in piae montis Romulei,hoc e si ante Sacram am,intra templia Fau sinae,aduectZa ad arcum Fabianum, quae haberet inscriptum i .
Anastasius quoque bibliothecarius resertFelice IIo. Pont. max templum urbis Romae ante Sacram viar vertisse, dedicasseque in basilicam SS. Cosmae & D miani
Via Noua soro Romano iuncta fuit, ex Palath par te atque haud longe a templo divae Mariae Liberatricis principium habens in Velabrum desinebat. Varro: ta scae Iaurentia acrificium' iri Velabra, sua inuam diam exitur, di aiunt quidam , ad sepulchrum Acco 'Et Ouidiusvi. Fastorum
Forte seuertebarfectis reflabbret in
Qua noua Romano nunc dia umcta foro est. Et Liuius libro primo: Eae si,veriare inquit parte aediute enestras in nouam di iam habitauit enim rex Tarquinius Priscus,vi Solinus ait, ad portam Mucionam supra sumniam nouam viand opulum T. Ais uil altiquitur. O alibi: essem Locut innua Noua supra templum
Vestae si tu bis '. de qua aede,quod in via noua fui siet, mentione iacit & Varro. Ara inquit si in infim
154쪽
Alterius nouae viae iis verbis meminit Spartianus r racallus Antoninus nouam iam muniuit, quae sub eius thermis Antonini anu qua pulchrius inter Romanas plateas,non facile quicquam inuenias. Sed & Frontinus,aliae
Haec via antiqua fuit eamque unam ex XIIII. urbis regionibus Augustas Caesar fecit, quae hodie quoquevetus nomen retinens superesst, a macello Cor-uorum ad columnam Antoninianam extensa, & noastra aetate Romae est celeberrima.Huius viae freques mentio est apud Bibliothecarium illimi
eto Viae Fornicatae meminit Plinius,quam prope rix. miniam suisse lique ea parte qua steterunt serta, M
Via recta ducebatur perdongitudinem campi Martii Seneca in lusu de morte Claudii :Trabit inquit
capite obuoluto,ne suis euphset agnoscere per Campῆ Maserium, in inter Tiberim Gr)iam reuam descendit ad inferos. Haec via Prope Flaminiam suit,ut ait Martialis libro:3ovIII Dum repetit sera conductos nocte penater . . Lingonus a Recta, Flaminique recens
155쪽
Haec in dorso Quirinalis est, in equis marmoreis initium sumens,vs u ad portam Viminalem proten s lapide quadrato olim strata,atque a situ Alta semista dicta,quam Augustus unam ex x IIII. urbis regio nibus instituit De viis vero Suburana, Piscinaria, & Aelia nihil est quod apud veteres auctores inuentum tradere posita Dea bis Romaestu
Vrbs Romae ut Dionysius prodio in occiduis locata est Italiae partibus, iuxta amnem Tiberim , qui ad Medium ferinolittus esiluit,centum & viginti stadiis,
hoc est xv. millia passuum a Tyrreno mari distans, montes ut inquit Plinius) septem complexa. Quare Varro diem Septimontium nominatum prodit ab eis septem montibus, in queis urbs sita est. Et alibi: Vbi nunc est Roma septem montium demissior insimus locus. Et Propertius poeta elegans Septem sis dia iugis toto quae praesidet orbi. Vnde Aseptem gemina a Statio dicitur. Hos colles Virgilius in Georgicis,& in Epithalamio Ausonius propter regias sedes aliquando in iis constitutas, septem arces
nominarunt. Virgilius enim ait Septemque ' asibi muro circumdedit artes j Nunc prolato pomerio Transtiberinisque adiunctis montibus,decem colles includi quorum situm,quoniam quae olim valles locaque depressa erant,propter amplilsimos superaedificatos fornices,adeo motibus aequata sunt,ut aliquot montiu discrimen vix agnosci
156쪽
potat: varia quoque eorum nomina, & loca circumadiacentia, unde reliquae urbis cognitio apertior fiat, ipsorumque colliu diuisio facilius cognoscatur, paucis annotare curabo. Hodie aute urbis moenibus inclusi sunt Palatinus, Cap itolinus, Quirinalis,Coelius, E squilinus, Viminalis, Aventinus, Collis, hortulor α Transtiberim,Ianiculum,& Vaticanus
io Hic, be in eo prirnum condita,Romuli sedes suri inde & Romulius a Trebellio Pollione dictus est. M.
Varro lib. uir. de lingua Latina. Quartae regionis cinquit Palatium, quod Palantes cum Euandro denerunt ἰ ara quod Palatini, qui borigines ex agro Reatino, quod apyperatur Palatium,ibi consederunt Sed hoc ali, a Palatia , re Latini putarunt. Eundem bunc locum a pecore dictu Miant quidam ; itaque Naevius Lalantiu appestat. Huic Gese malum, Velias coniunxerunt, in bac regione Sacripo au tus est. & Sex. Pompeius: Palatium mons Romae appest
tua est,quod ibi pecus pascens balare consueuerit, et quodpse lare,id est errare ibi pecude olerent: quod Propertius αOuidius affirmant.) aliquod ibi 'perborei dia Palanto
habitauerit, uae ex Hercule Latinum peperit: ni eundem , quod Pasto ibis ullussit, exi timant appellari. Dionysius vero libro primo eum a Palantio,vel ut Liuius,& Vi gilius,a Palanteo Arcadum metropoli ab Euadro v catum scribunt,post corrupte Palatium dictum. Solinus autem: palatium )ero nemo dubitauit , quin Arcadoῖ' habeat auctores, a auibus primsi Palantenm oppidu conditu, uod aliqua diu Aborigines habitarui. Sunt tui elinteum dictu a balatibus Ouia mutara littera, .l inalepastorata dea,
157쪽
aut 'ri Silenus probatia Padante Hyperἷοre filia,quam n cides ibidem compressit, nomen monti dat m. Polybius ea
a Pilante Euandri filio dictu fuisse scribit. Nunc P
latium maius dicitur. Huius montis pars Cermali nomen habui alia vero Velia, inqua, ubi postea deum Penatium aedes facta est, habitauit Tullus Hostilius rex. In hoc monte fuit sedes imperij Romani dQmus que Augustana. Ab Augusto enitia deinceps omnes Romani imperatores in Palatio habitauerunt.Et quia imperii sedes in eo constituta fuit, cuiusuis principis aulam,aut splendidi hominis domum, Palatium nominamus. Aulam Palatinam in qua imperatores postea habitarunt, primus in domo Hortensiana instituit Caesar Augustus. Tranquillus in eius vita cap.
. LXXII. Habitanis biniait primo iuxta serum Romaniij prascalas nnulario,in domo quae Calui oratoris fuerat , postea in Palatio, sed nihilominus aedibus modicis Horiensia-ms , m neque laxitate , neque cultu conspicius , di in quibus porticus breues essent, cibanarum columnarum, in sine marmore a ti,aut insigni pauimento conclama,ac per 'annos ampliusXI. eodem cubiculo hyeme, ae Atemarsi.
Eam domum incendio consumptam restitui sic Ausustrum prodit idem Tranquillus cap. LVII. Exstimmas is ei anno mitio absenti collatae,multa in restitutionem Palatinae domus incendio absumptae contulit. Palatij partcm auxit Tiberius Caesar, tuae Tiberiana domus appellata est,cuius apud Corneliii Tacitum frequens mentio est, Caligula deinde,xt Tranquillus scribit, Palatii partem ad forum usque promouit,Castoris G Pol'
lucis aede in vestibulum transfigurata. Alexa ter imp. ; odiactas in Palatio secit, quas a matris nomine Mammaea appellauit,ceteri Praeterea imperatores Roma-
158쪽
ad aliquid de nouo semperPalatio addidere,ita ut breui temporis spacio visu augustissimum factum fuerit.
Porro autem ante fores Palatinae domus erat laurus, di supra eas pendebat corona querna ciuica,quam Senatus Populusque Romanus Augusto donauit ob ciues seruatos. De qua sic Valerius Maximus libro II. cap.III .ad Ti. Caesarem: Celemm ad quercuS pronae manus porriguntur,abi ob ciuesseruatos corona damda est , qua
postes ta gustae domus sempiternagloria triumpbant. Item Ouidius,&Dio Palatium autem in suo spledore & maiestate usque ad tertii Valentiniani imp.tempora permasisse, ex Sidonio Apollinare colligitur , post quae a regibus Gothorum imperatoribus exactis, quum habitari desiis set,atque hinc inde ruinam minari inciperet, nec re- Pararetur ab aliquo,immo a Romanis potificibus suis ornametis spoliatum fuist et,ad exaedificationem basilicarum sanctorum Christi martyriun, eo redactum est,ut hodie suffossionibus, & sebterraneis specubus Q totum sit quasi pensile,& aut ruinis deforme,aut hortis occupatum,ut nihil antiqui splendoris practer in entes parietinas retineat. Hic mons ad ortum habet uburam,& Coelium; ad occasum forum Romanum, α Capitolium ; ad meridiem circum maximum , &Auentinum; ad septemtrionem viam Sacram, & templum Pacis De Capitolio Capitoliu T.Tatii Sabini regis quonda sedes,&Tam peius,& Saturnius dictus est. De eo Varro sic: siri
3o nomina inquit ab tot motibus,quos postea a sis mureis coprehendis e queis Capitolio dictum quod hic qui undameta oderemur aedia Iunis , caput humanam inuentum Acitur.
159쪽
que ab eo Capitolium dictum me mons ante Tarpeius dictus,adireine Vestali Tarpeia,quae ibi a Sabineis necata
armeis, sepulta: eius nominis monumetum rebctum, quod etiam nunc eius rupes Tarpeium appellatursaxum. Nunc an-.ua montem Saturnium appetratum prodidersit, ab eo late Saturniam terram,ael etiam Ennius appe at. Antiquum oppidum in bocfuisse Saturnia cribitur. Eius destigia etiamnunc manent tria: quod Saturni fanum in faucibus; quod Saturnia porta, quam Iunius scribit, quam nunc Ῥοcant Panda- 1 onam; uolpost aedem Saturni in aedificiorum legibus parte
rei postici murisiuniscripti. Hinc Virgilius loquens de Ianiculo & Capitolio inquit
Hanc Ianus pater,hanc Saturnus condidit dem .
Ianiculumque illi ruicfuerat Saturnia nome. & alibi' Hinc ad Veia edem, Capitolia ducit Aurea nunc,oli iluestribus borrida dumis: Propertius etiam libro vI Iaduce Tarpeio mons est cognomen adeptus Porro ante urbem conditam ibidem, suisse extructu ara oppidum Saturniam etiam superius ex Dionysio demonstraui,a sociis Herculis habitatum, qui in Saturni honorem, quem cum montem coluisse constabat , Saturnium appellauerunt. Quod Plinius & Solinus confirmat. In parte vero huius montis infima versus Tiberim habitaculum Carmentae matris Euadri fuit, ubi postea Carmentis fanum,&porta Carmetalis fuerunt. Aedem autem Saturni, quae & aerarium fuit, Herculis socii in eius dei honorem excitarunt. Capitolium ut dixi postea appellatum est ab hominis I o- 3o Ii capite inuento in fundamentis templi Iouis, qui propterea Capitolinus dictus eae Nunc palatiis praetori
160쪽
toris urbani quem Romani senatorem vocant triumuirorum camerae urbis coseruatorum, & templo Aracoeli, & aliquot praeterea vetustis monumentis celebris est. Habet autem ad ortum forum,& molem Palatinum; ad occasum urbem planam: ad Aquilonem Traiani forum,& Quirinalem; di ad meridiem Auentinum Tiberim,& theatrum Marcelli &c. Hunc collecti Palatino,sub Palatij viii . regionis homine Augustus a ceteris urbis partibus distinxit De colli Quinina Collis Quirinalis, qui a Romulo, ut Strabo, vel a Numa,ut Dionysiius ut a Seruio , ut Liuius scribunt, urbi adiectus suit, ut inquit Varro M)bi Quirinisanii;
cur a Cirretibus,quι cum T. Tatio jenerunt filomum, quod ibi ἶabuerunt castra quod ocabuliam coniunctarum regioniιηο-mina ob iteravit. Dictos. n. costes plureis a parer ex Argeo
r isacra se in qu brevisscripisi e Collis Salutaris quartice roseos ainuersum j pila Honoris aedemsalutis. Collis a uitalis amniticepsos apud aedem dei Fidii in delubro, si aeritumus
hab re solet. Collis Latiariri sextice os in dico Mustellario summo apud Turacula aedificium solum est. Horum deorum arae,a quibus cognomina babet,in eius regionis partibus suisti Ex quibus Varronis verbis liquet nunc montem Salutarem,Mutialeni, & Latiarem appellatum fuisse. Et SeX. Pompeius: Quirinalis eo is, ut nunc dicitur,olim Ago appestabatur, antequam meum commigrarent Sabini Curia us dementes post foedus inter RomulΗm in Tatium ictum,3o a pio hanc anestationem sortitus est; quamuis exi 'iment quidam, suo in eo factum pii templum Quirino, ita dictum.