장음표시 사용
31쪽
in mamma, quod sub ea pueri RomuIus & Remus Iu-pae rumina sugebant. unde Ovidius D.Fastorum
Adulti autem in 'r pastores, ob quotidiana certami radires & pernicitatem auxere.Igitivi qmim latrones a rapina pecorum vi arcerenta Remus oec improuisbab eis captus,regi/mulio distertur criminique ci datum, quod grcges Numitoris: infest. ucsolitus esset. Tunc a rege in ultionem Numitori traditi puniem dus, qui roborc & regia uuenis adoluscentia permotus, in suspicionem expositi nepotis adducitur;&quii cum nunc lineamentorum filiae similitudo ,nunccxpositi tempus anxium teneret, Faustulus cum Romulo superuenit, a quo cognita iuuenum origine, validaque inter ipsos coniuratione facta, Amulium obtruncant. Quo occiso & in regnum restituto Numitore, sequenti eius recuperati regni anno, post Troia captam CD X X Remumque cu
pido caepit, in iis l. ti& educati fuerat, ses
vrbem codere, maxima vicinorum Albanorum,Graecorum, pastorum,di latronummultitudine, ad eos in dies confluente. Quod ubi ex sentcntia cessisset, ne aliqua de principatu inter fratres contentio suborir ltu iureiurando coueniunt,ut is urbi praeesset, eique nomen impo re cui in augurio plures alius aPρο- 'ruissent. sex prius visae Remo in Aventino auguranti vultures, scd paulo post XII apparuere Romulo in Palatino auguxia captanti ; quum utraque multitudo augurium ex sua parte traheret, utraque regem suum consalutauit ; tempore illi praecepti augurii , hi vero munero auiuin maiore regnum trahentes. Tune post' altercationem
32쪽
altercationem ad foedum cui solet certamen versi, ibi in turba ictus Remus concidit. Licet vulgatior fama sit,Remum ideo extinctum, quod nouos contra fratris edimim transilire muros ausus fuisset. Quare solus imperio potitus Romulus ;conditaque urbs conditoris superstitis nomine appellata est , a qua & Romanis nomen quoque inditum. Romam autem & no Romulam idcirco urbem Romulus nominauit,ut ampliore vocabuli significatu prosperiora patriae suaeso io ominaretur.
Alterum quoque urbs nomen proprium habuit,ut Plinius&Solinus scripserunt, quod publicari vetita est: quando quidem quo minus id enuntiaretur, caerimoniarum arcana sanxerunt, ut hoc pacto notitiana
eius aboleret fides placitae taciturnitatis. Valerium denique Soranum, quod optima atque saIutari fide abolitu atque contra interdictum euulgare id ausus foret ,ob meritum profanae vocis poenas luisse.Inter antiquissimas sane religiones sacellum colitur divae et o Angeronae,ob hoc maxime silentium institutum,cui sacrificatur in Curia ante diem XII. Kal.Ianuari).I Iaedest diva praesul silentij, quae simulachrum ore obligato oblignatoque habet.Hos igitur gemellos ita genitos , hac ratione educatos, urbem Romam condidi fle, Dioclis Peparethh, qui primus litteris Graecis urbis originem exposuit, L. Cincij, Fabii Pictoris, Eratosthenis, Polybu Megalopolitani, M. Catonis, Lutati, Catuli ,Cornelij Nepotis, L. Taruntii Fi qmani,M.Varronis,Pomponij Attici,M. Tullij, Dic,-., - onysiis Halicarnami, T. Liuij, C. solini,PIutarchi,Sex. Pompeii, Eutroph, & aliorum veterum grauissimo rum scriptoruin testimoniis satis confirmatum esse existimo. b
33쪽
De anno, die quo νrbs condita est
Sicut v riae sunt veterum scriptorum de iis qui v bem condiderunt, & de Romulo ipso sententiae, ita etiam diuersae sunt Opiniones de anno in quo condita fuerit. Qu's quum iuxta instituti mei rationem
omneS prius enumerauero, possca eam quae mihi vera, vel verae proximior videbitur,accurate breuiterque e ponam .
Timaeus Siculus, ut ab iis qui communi aliorum sententia remotius eam conditam fuisse scripserunt, incipiam ; nescio qua ductus ratione, urbem ipsam a Romulo aediscatam retulit, eodem fere tempore quo a Tyriis Carthaso in Africa, octauo & trigesimo, nte primam olympiadem anno L. Cincius vir senatorius,anno quarto duodecimae olympiadis ct QTabius Pictor rerum Romanarum grauissimus,& antiquissimus scriptor,anno primo octauae OlIm- ao
Polybius Megalopolitanus,& Diodorus Siculus, Olympi dis septimae an no secundo Apollodorus, Lutatius Catulus, C. Cornelius Nepos, Eratosthenes, M. Porcius Cato, Dionysius Halicarnaseus,& Theophilus Aptiochenus, olympiadis septimae anno primo M.Verrius Flaccusauctor tabularum Capitolinaru, T Livius, C.Iulius Solinus, Clemens Alexandrinus,& alij olympiad;s sextae anno quarto 3 o L. Taruntius Firmanus , M. Terentius Varro. T. Poponius Atticus,M.Tullius Cicero, Augustus Cae-
34쪽
sar, C. Velleius Paterculus , Ti. Claudius Caesar Augustus,C. Plinius Secundus,Plutarchus Chaeroneus, Domitianus Caesar Augustus, P.Cornelius Tacitus, Cassius Dio, A. Gellius, L. Septimius Seuerus Augustus, Censorinus,M.Iulius Philippus Augustus,Eusebius Pamphili Caesariensis, Eutropius, Paulus oro sius, Paullus Diaconus Longobardus,&post C.Caesaris dictatoris tempora communis populi Romaniscntentia, quam nos quoque sequimur, olympiadis p ἐφ sextae anno tertio conditam urbem volunt. Illud autenon ignorandum,quod etiam in commentariis in Fastos explicaui, me annorum olympicorum initium a solstitio aestiura circii Kal. Iulias ordiri. Qua ratione sit,ut quum dicitur urbem tertio,vel quarto anno sextae,aut primo vel secundo septimae olympiadum,coclitam,id intelligi debeat circa sinem illius anni olyinpiet, hoc eit XI Kal. Maij. Anni enim sequentis principium proximo solstitio futurum erat. Primumque urbis conditae annum ,si tertio sextae olympiadis co-
quarto eiusdem sextae olympiadis anno', duobus me-sibus;& aliquot diebus exceptis, qui sunt extremi anni olympici tertii eiusdem olympiadis in quo aedificatam urbem credimus sic quoque dicendum de ceteris annis olympicis, quibus urbs condita secundum scriptorum varias opiniones dicitur Qtiibus vcro rationibus persuasi singuli harum de urbe condita opinionum auctores sententias suas co- firmauerint , super cancum hoc loco esse existimo, o Hem onstrare, tum quod hoc alterius sit negocijsρον eritari, tum etiam quod id accurate sane a me factu est in iis comentariis,quos in Fastos cos Mares conscripsi
35쪽
.. Dies autem quo urbis fundamenta iacta a RomuIosuerunt, fuit XI.Gl. Maij. Qui Parilia vel Palilia appellabatur. Haec autem erant Pales pastorum deae festa, quae a pastoribus XI Kal. Maii in agris celebrabantur, ad lupos arcendos, morbosque a pecore pellendos , seu pro partu pecorum, unde & Parilia dicta. De hac re Propertius libro IIII i Vrbifestus erat dixere Patilia patres Hic primus coepit moenibus esse dies Ouidius quoque ULFastorum ait Apta dies legitur qua moenia signat aratro
Sacra Pales aderat,inde mouetur opus
Idem confirmant M. Tullius, Solinus, Plutarchus,&alii. Palilia autem celebrari solita fuisse XI. Kal. Mais habetur ex antiquis marmoreis Romanis Micndariis, iisdemque quos citaui auctoribus Deprimis 3rbis moenibus, - ,s qui pomerium pra- tulerunt, 'sique ad Augustum Caesarem
Quum de conditore urbis Romulo,&tempore quo condita est, iam verba fecerim,rem non inutilem antiquitatum Romanarum studiosis me facturuexistimo, si quae quinto ante anno de iis qui populi Romani pomerium protulerunt,ilcm de muris, portis, viis, collibusq; Romanis edidi, hic subiicerem. Quod & si ab instituto meo paululii abhorreat,quippe quod, brevissime omnia describere deinceps mihi
proposuerim; tamen hac tantum in re minime lectorem fallere veritus sum, quum non dubitem, me non parum commodi ei hoc uno commentariolo esse allaturumsmulque aliquod specimen daturum, qualis
36쪽
futurus sit commentarius, quem in uniuersum hoc opus adorno.Porro autem quum in hoc libello,de iis, qui pomerium protulerunt,sim disputaturus,necessἹ-rium esse primo arbitror, quid pomerium apud veteres fuerit demonstrare postea vero reliqua de quibus diserere institui, persequi. Pomςrium itaque locus
Crat, tam intra, quam extra urbis murum, quem antia qui in condendis urbibus augurato consecrabant, nemque in eo vllum fieri aedificium patiebantur. Dictum γ est autem pomerium, ut auctor est Varro libro IIII. dc lingua Latina, quasi post merium, nam quem ant- qui merum dicebant, nos murum dicimus, Vnde ita
nonnulli apud Virgilium legunt libro X
tqMe ipses proelia miscent 'ueribus merorum. Varro autem sic ' oppida condebamiis Latio, Etrusco ratu multa, id est,iunctis bubus tauro, acca Interrore aratro circumagebant tubum. Hoc faciebant religionis caussa die au picato, t fossa muro essent munita Terram n e exculpserant , fogam Procabant ; intro si factum murum.Postea quo Oebat orbis,dsis. Principiiι, quod eratio murum,pomerium dictum;Gu que ambrtu au-jpicia )rbana Diuntur. Cinrpomerysant cui lim Romam.
Quare Che oppi a , quae prius erant circumducia baratro, ab orbe, Aedrbes t m ideo coeo rae no strae omnes in luteris antluis scribuntur drbes 3 d item coditae o ma , . ιδεο coloniae, ,rbes conduntur, quod intra pomerium ρο-
numur. Liuius quoque libro primo de Ser. Tullio loquςns r Aggere i inquit fossis, muro cireundat ' rbem. Item pomeriu profert. Pomerium,)erbi Irim solam intuentes,3 o post merium interpretantur esse . Ist autem magis circa moenium locus,quem in conde das )rbibus quondam Eirrisii, qua .m rum ducZuri erant, certis cιrca terminis inaugurato consee-
37쪽
crabant, i neque interioreparte aedisicia moeniueas cotismarentur , quae nunc dulgo etiam comun unt, in extrinsecus
puri aliquid ab humano cultu pateret soli. Hoc pactum quo neque habitari,neque arara fas erat,non magia frio postm rum est,quam quod murus post Hlomerium Romani appelL-runt. Et in drbis incrementoJemper quantum moeniapro effsura erant,tantum termina it consecrati proferc bantur. Ita ut
pomerium proferre nihil aliud sit . quam ampliare moenia urbis. Augures autem popuIi Romani, ut est apud M. Messallam in libro quem de auspiciis scriptureliquit; Pomerium sic desinierunt: Pomerium est locus
mira agrum est tum , per totius u circuitum , pone muros
Tegionibus certis de erminatus, qVisaci ne )rbani auspicν.
Sex. Pompeius libro XIIII. romerium inquit)nlip risices auspirabantur, dictum est quasi pomurum, id est proximum muro. Alij pomerium quasi post moenium interpretatur , quod post moenia locatum sit. Is qui primo
urbem condebat, pomerium etiam urbi addere sole bat,ut Romulus qui urbi nouae a se figura quadrata cutribus portis conditae , pomerium more Etrusco ad- rodidi ut auctores sunt Dionysius, Solinus , Plinius,&Plutarchus. Cuius tame pomerium,quo ambitu, quibusve terminis clauderetur, varie auctores prodidere. Cellius Romuli antiquissimum pomerium tantum Palatii montis radicibus terminatum fui se scribit .Liuius quoque libro primo: Palatinum inquito Romului primum, in quo ipse educatus erat, muniit. Horum sententias confirmat Cornelius Tacitus libro XII. Qui etiaCapitolium sorique Romani parecm a T. Tatio Sabinorum rege urbi addita his verbis docet: Sed in numcondendi,m quod pomerium Romulus posuerit noscere haud a sertam mrigitur a fore Ioario, bi aereum tavraj xla-
38쪽
ebrum aspicimus, quia id tenus animalium aratro subditur,
sulcus designandi opp:du coeptus, ist magnam Herculis aravi complecteretur.Inde certisse actis interiecti lapides ter imma montis Palatini ad aram Consis ,mox ad Curiis deteres, i, A ad sacellum Larum Forum enim Romanum , in Capitoliuin
non a Romulo, edaT Tatio additum duri creditur. Quibus
verbis coniicio T. Tatiui posteaquam aequo iure in regnum a Romulo adscitus est, Sabinique post e-dus raptarum precibus cum Romanis initum in ciui- tatem recepti sunt, ambitum murorum urbis una aesdita porta, ut quattuor cffent, hoc modo ampliasse. Capitolii primum eam partem quae nunc nouam Vrbem, & Pantheum aspicit, ubi extat statua equestris M. Aurelii imperatoris, muro circuiedit,deinde dii ctis moenibus a rupe Tarpeia, ultimaque Capitolii parte,ubi paulo ante noxij plecti solebat, in occasum ad viam qua itur ad cir maximi partem extremam
Tiberim versus,se extendit. Inde ad aliam circi maximi nouissimam partem versus Septizonium refor-αo quens, mox in orientalem partem partim ultra Titi amphitheatrum se conuertit, hincoue versus Septentrionem paulo ultra viam sacram usque ad Neritae forum reuersus est , postremo paruo tractu flectens ipsum murum cum altera Capitolii parie coiihinxit: at que hac ratione Palatium primo ,mox Cis: OIium utu. bi addidit. Huic autem antiqui pomerii cesse istioni,&si eam ex optimis grauissimisque scriptoribus iccepe im,Dionysius tamen,Liuius ipse Plutarc M-2oo , dc plerique alii nobilissimi reru Gninnarum au-ῖ' ctores repugnare videntur. Liuius enim,Dionysiiis,&. ylutirchus in Romuli vita ante Sabinorum, atque Tatij in urbem aduentum,Capitolium a Romulo miti
39쪽
nitum fuisse scribunt, arce Romana ibidem locata, quam quum Tarpeiae proditione postea Sabini cepissent, ex eo loco nunquam a Romanis pelli potuere.Strabo quoque ait:Priscinamque Capitolium, Pala-stium , collimque Euirinalem sic muniere muris, di denientiai us adiunde exteris facilis foret ocen .s , adeo ait T. Tatius primo aduentans incursu, locorum potitussit ,quum raptarum
irginum lcisceretur iniuriam. Dionysius quoque libri 1 Iunitio,Rorpulum Palatium & Capitolium muris &sossa communisse scribit,ante T. Tatij aduentum, & io post eius in urbem receptum: Romulus inquit)ta Tatius demstatim maiorem effecere,duos et co es aliosadiicietes, Nutrinum in Coelium Ueparantesve habitationem, alter ab aetera n propriis locis dirique auiam agebant. Romulus qui-aem Palatium occupans Cr montem Coelium, Palatio pro-rmsuum; tius 'gero Capitolium,quod ab initio ceperat,
Si igitur iuxta horum historicorum sententias, pitolium , & Quirinalis ante Tatii aduentum muniti fuerunt, necesse est, ut cos non nisi a Romulo muni- astos fuisse dicamus. Non ergo Romulus tantum Palatium tenuisse videtur. Quas controuersias, una hac responsione tolli posse exiitimo. Dicerem enim Romulum quidem quum Vrbem conderet, tantum Pala tum muniisse, idque solum primo pomerio clausisse, verum ne quavis externa urbem adoriri posset, atque Mitimi colles, hostium aliquando arces cssent, ex quibus Romam vexarent, non quod iis locis indiscret, perinde ac etiam Ancus Marcius rex de Ianiculo
secit, Capitolium primo, mox Quirinalem & Coc- 3 olium colles, qui urbi erant proximiores, & ex quibus urbs ipsa magis oppugnari poterat, fossa siue agger
40쪽
aut muro firmasse , praesidioque locato tanquam arces muniise , quum nihilominus extra urbis ipsius moenia, pomeriumque essent. Quod etiam ide Strabo affirmare videtur. Qui colles urbi vicinos ideo munitos fuisse scribit, nexostes eis occupatis, castellisque sectis, ciuitati negotium facerent. Illud adde, quod quum arcem Tarpeiam captam a Sabinis scribant, non tamen urbem ipsam captam fuisse dicunt, sed Romanos cinquit cum Sabinis post arcem Tarpe-λ' iam occupatam pugnantes, hostes usque ad portam Palath fugarunt, quae urbis tunc erat. Eos postremo colles, extra urbis pomerium, quamquam munitos , fuisse, exemplo esse potest Auentinus mons, qui quutotus habitaretur, atque ab Augusto una ex XIIII re
gionibus, quibus urbem diu ist, factus esset, tamen usque ad Ti clauasi imperatoris tempora, a quoprimum intr'yrbe locatus est, extra urbis pomeriu fruita Palatino igitur colli, in quo primum a Romulo urbs condita est,T. Tatius Sabinorum rex Capitolium, eto rumque Romanum addidit, & auctis moenibus intra 'rbis pomerium luctust. Rused non obscure etiam Liuius innuere vigetur, qui Palatium tantum a Romulo munitum scribit, & quum in urbis ampliationupost Romulum, quid unoquoque tempore, & a quo rege additum fuerit enumerat, nullam de Capitolio facit mentionem. Ρorro autem si duo illi colles Quirinalis & Coelius sub Romulo urbis pomerio clusi essent, sibi ipsis repugnarent iidem scriptorcs , qui eos 30 sequentibus regibus postea additos suisse scribunt. Nec ulla ratione verissimile videri potest, pastores,aduenas,hominesque inones,rebus adhuc annis is tantum campum , in tanta hominum paucitate, intra