장음표시 사용
131쪽
possint. M obseroasioni a ici Potomum a sus stim,
non ullum rem Emmaerationum rationem per mi
nullas res erem: longum iu sussot, et cui bono pseu quaes haves ita inviciis ab omnibus intestigi pospulabram, Vel ab aliis Nisoricis lucem H Morabant,
132쪽
CENSURAM ET INGENIUM HISTORIARUM
Aug. Kal. Septi 18oa. Ammianus Μarcellinus, fi non arte, fide tamen et auctoritate gravissimus scriptor eorum temporum, quae cognitu utilissima videri possunt scire en pie tibus, quae, post saeva christiana ab ipsis principibus publice suscepta, rerum mutatio, et melioris doctrinae vis ad homi uum vitam, mores Et imperii administrationem fuerit. Quis enim non eXpectet, in vita cum privata tum publica, post abolitas i Perstitiones et receptas doctrinas, ad vitam sancta Pieque agendam rerum summam reVOCantes, et magnam et in melius mutationem esse factam Enimvero historiarum monimentis ingenuo studio excussis mala et vitia pristiua malis et vitiis novis aucta non meliorem, sed deteriorem vitae publicae privataeque conditionem intulisse, ipsis rerum eventis docti non sine doIore et indignationa discimus. iniquum tamea esset, Omnia ea ad novas reis
133쪽
ligiones earumque ministros reserre, qui a praee piis saluberrimis: mortalium studia ad doctrinarumlpinas ag 1entes opinionumque ludibria avocare malebant; domi ualionis enim male constitutae erant mala, principutu ignaViae et imperitiae, fastusque pessimo exemplo ex oriente illati, eunuchis et spadonibus in aulas recopiis, assentatorum artibus principem tanquam reti Circumdatum undique uris gentibus, et ab omnium honorum et prudentum irorum alloquio prohibentibus; munerum civilium et militarium partibus male consulis, ex aulicorum iudicio et optione, prout avaritia et dominandi euispiditas suadebat, mandatis, et ex eorum voluntate administratis. Inter haec omni luxus et Iibidinis
genere ab aulicis et potentibus in vulgus manante, lenIus et mores hominum ad bona, Vera et recta studia occalluerant; ingeniis partim ad levia et frivola abiectis, Partim per calamitates publicas efferatis, et ad liberiatum litterarum studia obtusis. Ita evenit, ut ii quoque, qui diviniore iugenio et generosiore itido1e instructi bonis litteris operam dedissent, ex Iaeculi faecibus multa contraherent, quibus in-geuia alioqui praeclara foedarentur; nihil enim est, quod dissicilius animis evellitur, quam erroreS ex
puerili institutione et publico communique saeculi exemplo suscepti; alioqui enim, res nisi ipsa probaret, quomodo putabimus fieri potuisse, ut ii quoque, qui Optimis litteris imbuti erant, auguriis,
ominibus portentisque fidem haberent, aut magicarum arti iam etficaciam aliquam esse sibi persuaderent 2 Huic perniciosae persuasioni, tantum abest ut futiditus LoIIendae profuerit, ut potius ei firmandae et Per ratiunsularum commenta fundandae inservierit philosophia subtilior et sanctior Christia
Utinam servati essent integri Ammiani Marcellini libri xxxi. rerum gestamin inde a principatu
134쪽
Norvac ) usque ad exile Tum Valeritis, per decumluni annorum 28 2. ab A. C. si . usque ad a. 578. Quae corum restat pars a libro XIV. ad extr. XXXI. complectitur Constautii aeta inde ab anno imperii X vii. Galli, Iuliarii, Ioviani, Valentiniani, Valentis; qui sunt anili sui e xxv. ab A. C. 555. ad a. 578. qua . Valens Gothos bello adortus in fuga periit; unde apparet, fortuna aliqua propitia partem operis potiorem esse I ervatam; nani in libris XVI. Prio ribus, qui intcriere, non nisi strictim expositae esse Potuere res Iuperiorum temporum Ex aliorum me moratione; in iis autem, quae .servata sunt, hiltorici Ammianus vere et proprie uomen ac persona usustinet partesque cxplet, narratis iis, quae ipse vidit aut ab iis, qui interfuerant, comperit. Mili lavit q) in cohorte Ursicini, Magistri militum, Ium Ini eorum temporum viri, curn eodem ad oppri mendum Silvinum in Gallias prosectus Lib. xv. 5 et in Μesopotamiam advorsus Persas Lib. xvrii. 6 3. mox Iuliani quoque in Persas expeditioni intersuit. Lib. XX iv. pr.) Adacta publica provocat Iibro/XVI. extr. Narrat autem eo cum candore, ut sa-cile agnoscas virum probum et Prudentem, rerum usu vertatum nec literarum expertem S); nec narrat
a) Quid eum adduxerit, ut ab litic tempore iti itum seribηndiduceret. non constat; potest videri Suetonis vitas continuaro vo Dissi di cuius tamen in liis, quae lupersum, nulla fit in moratio, ut nec TacIti; neque ullum aut locti aut imitatione vix proni v 1iigium occurrit; memorat sallustium a Ciceronem et Mai nem laudat saepius. . b) Eum iniet Proiectoros do- maesticos adscripi uiti fuisse aiunt. Da his ae tuliquis P quae do Am aes vita disputamur, vide
iti CL solii libello do vita Amisiniani Mareollini.
ipse de s. profestia est in fina Libit xxxi. qui ot operis finis est r
135쪽
ι DE AMMIANO MARCELLINO. CXXIXnisi ea, quorum notitiam iustam habuerat, non autem omnia eorum temporum acta; ut, si Vere rem aestimare velis, ici multis commentarios potius quam historiam seripsisto dicendus sit; ita de se uonuulla interponit, tuis primis ita rebus Persicis, et Amida ων pugnata et Capta, quae in magno historiae corpore locum vix haberent. Si quid est, quod magnopcre desideraudum elle putamus, est, quod non meliore sacculo vixit et scripsit Am mi anus, quo liberalior institutio, exemplorum, quae sequeretur, prudentior dilectus, Oratio purior et stili ma
ior simplicitas, cum dignitatis historiae subtiliore iudi
cio suppotobat. At illa aetate bona latiuitas a nativa sit nisplicitate et elegantia desciverat in Orationem turgidam et saltu inflatam, mixta poetiCoriam troporum audaCia, lyricaque insolentia cum pcdestri sermone; nec rerum narraudarum severius iudicium et dilectus suppetebat, aut in iis, striae vulgaris superstitio iactabat, suluilior indagatio. Bonorum scriptorum exemplo pallivi digrestionibus utitur, sed ambitiole quae litis, parti in alie ui S, ex interpretatione eorum, quac tu naturae evelatis tu solitis occurruut, parum Opportune, plerumque ius eliciter, arcellitis. Sanum tamen iudiciuiti et solix ingenii sagacitas, quoties nec docta rerum scientia destituitur, uec salsa saeculi persuasione corrumpitur. Itaque tu rerum geliarum consiliis, modis, catillis ueC ac teta nee pri deutiam desideres; in moribus suos characteres appellamus deIignandis eximius pasti marti sex; ut Coussa utu Lib. xxl. 16. Iuliam; init. 14. ct xxv. 4.) nonnulla interdum urbane Et lasse perstringens; ut Constantiu in
imperatoricio rauctoritalia coturnum ubιquo cusοὐ--tem, et oris inaiestatem statu corporis immobili allectantem; Cum itaque ille curru Roma tu iuvetiere tu P -
s. pro endero tinxtias ad malores ni Imp. res et tempora continoro Iomoneo filos. Scilicet cloga titiam ab initio motu isto signiscat Libro et di nitatem orationis quaer hant xxvi pr no . notiora app4nesset 'tum in stili tumore. Iani sonent so partim quoque, ne perieuiolum.ulsothaee scriniisse aperio doctarat. ot vota seliberis, partim, si piopositu docet itiom memoratio seriorum totieroc set potiora tantum a PPOD exmuum passim iniecta. Intra Ililia. ret. ue videreIut ruulta praeter uilia.
136쪽
no strepentem Lib. xx. i.) cui similes homines videre meminimus. Nec illepidum est, quod de Goliantio dioit : doctrinarum Gigans affectator: IEa cum a rnet rica per iugonium desereretiar Obtryum, cita perfficci ilum transgresus, nihil operas pretium fecit; cuius dicti transferendi opportunitas haud inirequens se etiamnuin offert. Dignus omnino scriptor, cui meliore apparatu instructa reeensio dudum obtigisIei; sed obstitit superiorum aetatum studium ex critica magis et ve bis gloriam quaerens, quam ex rebus illustrandis; sitii operam luculentam in hoc scriptore iam positam et haud abnuerim. Μulta ille habet uoti aliunde nota, alia
Praeclara et Oognitu utilia, aut cum aliis utiliter comparanda, inprimis, quae ad aetatum dominatiouis luxu COGruptarum morem et usum cognoscendum sunt Opportuisna. Ea, quae ad li istoriam temporum spectant, exposuere cum alii enarratores historiarum, tumTillemoui, Lein heau et Gibbon, cuius narra io gravitatis, qua Celebratur, multum ex Amuliano mutnata est, minus Conspicua
in sequentibus. Alia ad Codicem Theodosianum Iunt il- Iustrata a doctis commentatoribus. Nos pro consilii no-.stri ratione enotabimus Pauca, quae temporum hominumque ingenia et mores declararo possint; adiiciemus alia, quae singulari aliqua de caussa notabilia ella
Omnino si quis corruptelas omnis generis, quae aulas et palatia potentum obsident, cognoscere voluerit, si artes adulantium, tortuolos in gratiam principis irac-
137쪽
pentium meatus et cuniculos, imminentium in mutua exitia aulicorum studia, blanditiarum tetra commenta, quibus princeps a palatina cohorte circumveniri solet,n quis, adspectu vavi saltus, tetrarum curarum, et anxie tatis invidentium meuientiumque, Contem umet mis rationem cum indignatione animo vult concipere ex cogitatione infinitarum calamitatum, quae ex his paucorum pravis studiis in omnem publicam rem promanant, ita ut tributis et vectigalibus exhausta regna et proViueiae opibus virisque spoliatae in solitudines vertantur: si quis, inquam, haec voluerit tanquam in tabula prinpolita cogHolcere, is adeat Ammiani libros, quibus Constantii principis res expoIitae sunt. Nutu suo omnem se
terrarum orbem quastare putans, serviliter obnoxius erat assen latorum voluntatibus; in summo rertim falligio constitutus muliebri tamen vanitate levissimis decoribus superbiens, plaude utiuin, immodicarum quamVis, laudum avidiIIinnis, alienarum muliebriter impatiens, in Mysuspiciones et sormidines misere pronus; ita malignis sus irris patulas aures pracbens, honis obstruebat viris, quos a principis occursu arcere, alienatam ab iis mentem odio et ira inflammare, offensas ementiri, inter vultCOrum artes habetur. Ita quoque Iulianum Caesarem in sulpiciones et periculum vitae adduxerant, ut saluti suae considere se aliter non posse videret, qua in ut pcriculo ipse obviam iret, et ex consesso se inimicum monstraret. Hisce obtrectationibus criminantium cla uiationibus cupide admissis, tandem ad incredibilem saevitiam prolapsus, delatorum malitiae et aviditati Optimi cuiusque salutem vitamque praedae Paratae IO-co, in quam involarent, permisit. In Galli Cac Iaris palatio, stimulante uxore, ad muliebres limultates et odia
proclivi, ariticorum artes occultius grassabantur, Clandestiuos rumores deserendo, comminiscendo salsa aut tu detorius vorta et interpretata, etiam ea, quae clam
138쪽
II ET NIL 8ROLυε ID in penetrali secreto a patre samilias uxori in aures essent suturiata. At Valentiniani Augusti animus venefici rum et artium magicarum terroribus percussus ad aliud suspicionum genus conversus per delatorum fraudes suppliciis torniculorumque cruciatibus saeviebat proomiscuo. In Constautii palatio spadonum et eunuchorum magna erat potentia: quibus temes in aulam inductis, quicquid rectum iustumque habetur, exclusuru expulisumque ess, recto dixeris; cum muliebri cnim impo- lentia dominatidi cupiditas et avaritia horum homi. viiiii animis insidebat: iidem luter mi uisteria vitae s e retioris Per arcanos susurros principis auribus nutriis mcuta omnis suspicionis instillare poterant. ΡIura tio. rum hominum, et in his Eusebii, cubiculo Praepoliti, scelera commemorat, et tu hoc portentorum genus imvehitur Ammianus multis locis ut xiv. N. xviri. 5. undu prodigii itillar vitiis erat honesta sequens Eutheorius cubiculi praepositus de quo multis agit xVI. 7. et monstri instar apparuit ipse Iulianus, qui, si qua alia re, saltu principali e palatio eiecto, magna illa in se hominum odia concitavit: turbam enim inutilem in initiusterio imperatoris repererat incredibilem adito imperio, coquos quidem, memorante Libanio, mille, totidemtoniores, Pincernas auwm Plures, ministrorum Omnis generis examina, quae Ammiau xxii. 4.) Miliorum omnium feminarium appellat; Pasi mim ex his quia clam, Christiani scilicet,quos Libanius disertius declarat,tem Orum Poliis, et lucra ex omni ο ramea Occra Oue,
tium, nec largiendu, ωs rvis i, nec abramenesi ton-rse aliquem modum, aliena inoa re semper a ueti: unuse suxioris Oiscio initia putaularunt, et periurio, Et uti m ex imalitinis respectua etc. Celebratum est, quod de Iuliauo narratur : Di onerat iis m Gobus, ut aia ammoudum imperatoris capillam remsor Moniri praec Ptua,
introiret qui fiam ambitio es o situs. Quo ossa Iulianus Oisvuit; ego, inquit, non rationalem procuratorem
139쪽
credere Iicet, etsi varia huius nominis moro ministeria
diι, stipendium memorat longe lautissimum. Uncto mO- , tus, Omnes Mimmodi cum coqtiis, sina ilibusque aliis - ω, quo Velint, etinui Potoiate proiecit. Alia res, quae Ammiani lectione attentiore animum insigni oro modo advertit, est mira superstitionum vis ad mentes humanas, pro euiusvis saeculi indole ad Certa genera procliviores. Eili enim veriore chrillianao luce doctrinae omnes tum Imperii Romani terras colinlustrante, occaecati tamen hominum animi praedictionum, ominum, prodigiorum, magicarum artium Iudibriis non minus tenebantur, quam antea patriis religi nibus antiquae persuasionis auctoritate has superstitiones firmantibus , quid quod ipsa philosophia, vano superstitionum principio, quod omnino inficiandum
erat, imprudenter ad millo, tantum rationes et caussas commentitias circum spiciebat, quibus doctrinae vani- etas stabiliretur. Adeoque ii, qui in celeris omnibus inter se acerrimis dissidiis odiisque distinebantur, pagani, Christiani et philosophi, in una caque vanissima Te inter se conspirabant, ut prodigiis et miraculis fidem
haberent. Cuius erroris memorabile exemplum una
eum Iuliano Imp. noster eli Ammianus: iste quidem philosophiae fanaticae a Maximo propinatis poculis inebriatus, hic autem, ipsius principis anilem superstitionem ridens, non tameta dubitat vulgatam famam de rerum suturarum pracdictionibus et per omina aciprodigia significationibus gravissimarum rerum narra tioni ubique in terere. Nisi experientia doceret, vix fidem inveniret haec in eiusdem hominis animo iudiciorum diseordia in rerum paritate. In consiliorum eventorumisque caussis Et rationibus acute videns, quidque per intereedcutes caussas varietur, bene intelligens, ab inutilitamen Praedictione OVenta repetit, haud dubie pleraque ex evento i pso aut ficta aut in memoriam revocata;
etsi probabile sit, a superstitiosis hominibus in ipso reis
140쪽
rum aditu minima quaeque notata esse, quae aut bonum aut maluna Iuccessum significare vulgo crederentur, exiisque post eventum ea, quae ipsi evento responderent, iaciata esse. Nihil laltem est, in utranique fortunam vel paullulum memorabile, cuius nou Omen aliquod anteis grellum etsi Iovillimum memoretur. In eadem superis
stitione mirationem facit hoc, quod etiam illi, qui, ante rerum incorta, auspicia captabant, sinistris tamen haud deterriti coepta peragebant, aut iterum alia aliaque Captabant, donee incideret aliquid, quod pro omine exoptato haberi possct. Verum in toto hoc genere Di-ial est, quod cum ratione ulla idonea factum ello diei
Possit, multo minus in ipsa ominum interpretatione. Quis a viro prudente exspectet adscripta Lib. xlx. Is .extr. tunc πω υν - - Misia relatuque horres umniatum es ms Irum, insana ore gemino, cum Mntibus binis et barba, quatuorvus Oculis est bressimis riticibus cia rictilia; qui Partαε ita distorius praemonebrat, remis publiciam in statum vorti formoni. N cunetur vita modi ερε portenta, ininorantia rerum Marianum εν--tus e quas, quoniam non expirantur, ut a Ma Meteres, P blico tua ita praeiesreunt et incognita. Philosophia hoci plo in perniciem hominum vertebat, quod vanarum superstitionum firmamenta nova ex suarum opinionum commentis luppeditabat. Videre refert subtiles et aris gutas ratiunculus, quibus evitacere se credit Ammianus
Lib. xxi. princ. lapienti viro contingere utique posse arcanam sutura praenoscendi artem ; quod si semel admiseris, nihil est in hoc genere, quod refellas. Eodem
modo numinum religiones antiquas luebantur pthilos Plii, et miris argutiis veteres mythos interpretabantur:
citius studii quoque vestigia aliquot in Ammiano Oecuriunt, ut de Adrastea Dea Lib. xiv. II.ὶ de Genio, unicuique nascenti assignato xx . I 4.) et Mercurium, ait, numin selociorem sensum esse i motum mentiam δε citantem, theologicae prodidero Hoctrinao Lib.