장음표시 사용
211쪽
ε7η N a M o T attractu aerem, Pori et spiritus in eo plurimaeali ditate affectus inflamari. Et nisi cu attra- .ctus est, dc factus inutil' no eXpelleretur, noronet iterum alius aer pro refocillatione succedere, eo quia ab ine3istente prohiberetur.
Sed quid de sistole, dc de diastole non nul sili in re medica senserint, lisc est illorum opi- inio. Μotus diastolis, idest dilatativus, aut sa
Per calefactivus, aut conuersi uus vaporis in spiritum,aut quo humor eleuatur in tumore
est illis, quo aer intra corpus attrahitur. Sistolis aute motus aut infrigidationis sanguinis, dc spiritus, aut praeparationis eiu tac pro noua generatione spiritus, depraestiuus cordis est, dc expulsivus fumoria,& aeris. QSapropter notandu est, quod qua do humidii muta
bile decoquitur, tunc necesse est, qd cor uen- . 'tosando tumescat,& eleuetur. Cu vero eiusdem humidi desierit ebullitio, tunc calor remittitur, constringitur, dc reducitur ad maiore quiete. Quando aut e cotingit aliquan do, ut pulsus cordis habeat diuersitatem Et hoc quippe euenit aut a fortitudine, aut a debilitate virtutis, aut a dispositione instrumeri, aut a necessitate eiactandi tunc multa me
dici peritia necessatia est, ne pro hac causa diuersi talis illa cognoscatur, quae nullo pacto . facit ad curationem. Caeterii dubiu est an pret 'sate disseretiae enumeratae secundu si stolem. α diastolem sint praecise unus motus, Sc ab
212쪽
e o R D 2 ν r rvno motu cordis eueniant, an non Et est diacendu , qd ad unitate alicuius motus haec requiruntur. Vnitas motoris, mobilis, termini, spatij,& temporis. Quae omnia sunt impossibili saluari in 'dictis disserentiis. Veruni Praefata diuersitas non arguit propria distinctionis ratione Verae siquidem disserentiae oppositae sunt sed dicit modum quenda distinguendi. Et licet dicatur qd per operationes reperiantur plures diuersitates , habent tamen hς omnes unum commune motu, qui an simplex sit, an compositus, an naturalis, vel violentus, non est amplius inuestigadus.
Sufficit qd supra super huiusmodi difficultatibus ea ostensum, & enarratum. Quomodo per motum pulsus dispositiones voris dinoscantur. C A P. X. SV P ε R ε s T tandem ad complementupropositς intelionis, super qua promulgata est enarrationis investipatio aperire quo na modo motus pulsus ostendat cor- ιporis viventis dispositionem , dc hoc audentius faciam, quocl eodem tempore cum notitia utilitatem inseram, & necessitatem, quibus coacti sunt medici in pulsuu cognitione plurimum elaborare, quoru inqua labor no solum iacit ad medicinae peritia sed ad egrotantium salubritatem consequendam. Et primum conscribam, unde motus pulsus cognitio. Deinde. Ouomodo dispositiones corpo-
213쪽
B a M o T vris dinoscantur. Et tandem significationum
Pulsus cognitio. Sistote; Diastoles Longitudo
Quantitas. Latitudo Prosunditas Velox Fortis
Mollis Plenus Vacuus Qualitas Calidus Frigidus Labor, dc quies Spissus Rarus Pulsus diuersa cognitio
Complexio Calida, Frigida, Humida, sicca.
Disbositio corporis. Macilentia Crassities 'Aetas Pueri Iuuenes Senes Temporis mutatio. Ver, Aestas, Autumnus, Hyems Impre
214쪽
Impregnatio. Constantes a primo mense ad sextu, deinde diuertificantur. Somnus Scuigilia. Multu dormire, & parii, parum uigilate, de
Parum & multum Multum dc parum.
Det nimia balneatione deficientia, pri commoda temperantia pulsus.
Cibi, & potus repletio &desecti o. Superflua debilitat, moderata sortificat carentia occidit. Animi passiones. Ira , timor, dolor, gaudium, & similes suas habent pulsus diuersitates. Igitur quae primo sese offerunt medicis
ante qua egroti tangarit pulsum sunt macies, ct crassities. Etenim leuibus dieitis macro corpori tangendus est pulsus. Crasso vero iis Prementibus est examinandus primo per si-Bolem, & diastolem, secundo per longitudinem, latitudinctu&profunditate. Et deni q. P eas differetias de qbus h cpauca breui methodo declarabutur. Prima itaq. disserentia pulsus est magnitudo, secuda uelocitas, tertia spissitudo. Magnitudo est a sortitudine uirtutis, uelocitas a dispone instrumeti, dumo arteriς no resistat p siccitate, dc duritis, spissitudo Aeni'. esst a necessitate metadi: qbus dissere-tijsali tres opponiatur. Magnitudini siquide PPonitur paruitas, quae Vt plurimuinuenis M l. a. labi
215쪽
I 3 o g M o T va debilitate virtutis. Velocitati aduersatur tarditas, q prouenit ab inobedietia instrumeti. Et spissitudini oppugnat raritas q a dimi
nuta necessitate euetandi puenire solet. Insuper vocatur p ulsus magnus, qua do arteria, qdilatatur, & costringitur in eleuatione piran
sit amplii spatiu. Parvus Vero, qua do paucit. Velocitas pulsus sumitur penes te pus longa vel breue me surans pr dictos motus, seu spatia, p quae fit transitus. Spissu s deni l. pulsus est, seu spissior cuius te pus me surans quiete inter si stole, & diastole est breue. Sic & ra-xus pulsus longii tepus ostendit. Dicunt aute
medici, atq. hoc manifestat experimentum, qd natura tepore necessitatis semper incipit ab illa disserentia pulsus, quae coueniens est,
ct magis sibi ipsi satisfacit. Exepli gratia. Si
incipit a magia itu dine, haec quidem osten dii Potentiam naturae ad expellendum quod nocuum est. Est etiam magnitudo prior spissitudine. Quare magnitudo sine spissitudine coxinuari pol, sed qn minuitur necessitas, primum qd acquiritur in pulsu est raritas, no iii absolute, sed q psit permanere cum sanitate. Secundu qd acquiritur in pul sit, est tarditas. Et ultimii,paruitas, igitur constitutus pulsus in necessitate psit esse magnus, veloX, spissus. Ex opposito vero remistae natura incipit ab
ultima disseretia opposita spissitudini. Et qaprimu acquiritur est raritas. Et m plus minui
216쪽
tur necessitas, succedit tarditas, & tande paruitas illa videlicet q stat cu velocitate in corpore sano. EX quibus omnibus pulsuu differentijs ia apparere pol, qd oes homines sani habentes cor respective frigidu, pulsum habent tardia, & rarii, sed non tenet illatio. Est
pulsus paruus, ergo tardus, & rarus. Bene q-dem veru est, qd ad sortitudine pulsus non est necesse frequentia succedere, & spissitudinem. Nam si c5plexio, exempli gratia, laberetur ad calidu, tanto magis traheretur de
aere, quanto magis inspirari posset respectu cordis teperari. Dicitur et qct sortitudo pulsus est seiuncta a magnitudine . Fortitudo siquidem causatur a multitudine spirituit, & a
vigore caloris, quibus natura utitur pro instrumentis. Magnitudo vero est poenes quaquantitas magna suoru diametrom, & a maiore spumificatione humidi sanguinei existit. Associatur tamen cum sufficienti quantitate spiritus, cu quo pulsus non est paruus, nec debilis. Caeterum sunt nonnulli, e putat inter se has differentias no differre, eo Ra per obedientia instrumenti no pcipitur semper fortitudo, sicut magnitudo. In magnitudines qui de pulsus ostedit quanda undositate ob mundificatione humidi. Qua ob re fi dicitur qd calidu,& humidulant cauta magnitudinis, S non fortudinis, creduntur et sic disserre ut dictu est, Verum negari no Pot, qd ma-
217쪽
gnitudo no sit immediatus effectus fortitudinis, sine qua diametri non possunt ampliari. Et sic qii contingit diametri amplitudo, tune
magnitudinis euectus comes efficitur sortitudinis, postremo uelocitas est qu da aptitudo, seu no repugnatia, p si pulsus uel ori notatur.
Possunt aut ea quae dicta sunt pro notitia pulsus sufficere in re medica, sed non ulli alia tradidere modum, per que traedictas assignaxunt differentias dicentes. Paruus pulsus. 6c
magnus contraria sunt, medius uero amborum particeps est. Plenus pulsus iter medius est, sub tactum cadens, quali esse uideatur arteriae tunica corpulentior, quaeque tactu dinoscitur. Nam quando pars eius interior tota humidior est, & corpulentior appraehesa, tunc pulsus plenus esse indicatur. Durus pulsus dicitur, cu ilistar tensii nexui duriq. uidetur arteria, sentitur l. dc tunc poteris sub elispiritus ueluti in parte pcussa, q ictu retinet. Mollis pulsus uocatur, qui duro cotrarius est debiliter faciens arteria non resistente, cuius spiritus mitis est, non dissolutus . Humidus
pulsus est quide mollis, quippe in eo substantia mansuetior, placidiorq. humore ciuenda
subtiliore reddit. Siccus pulsus i quo humor
absuntus esse uidetur. Vehemes pulsus, qua uiolenta facit percussione. Medius, qui pro- Portionem seruat ad utruque . Densus, uueereber qui longa no habet aut eleuationem,
218쪽
CORDI s.; istaut compressione. Tremulus, qui no equale habet percussione. Obliquus, qui no a recto situ arteriae absoluitur. In qualis, qui secundum aliquain partem altior erigitur, & concidit freque ter uena inflata,& enervata. Intermittens, qui non ad duas solu, sed ad tres pluresve percussiones deficit, distractionem veIunam , uel duas, uel plures et faciens. Desiciens pulsus in quo non ad duas sol u.sed ad tres, uel plures percussiones immobilis arteria permanet. Intercidens, cu post duas pcuiasiones secundum proprium ordinem fit motus, eX quo quidem inedia intercidit per cuiasio. Dorcha ligans, id est capri Zans, quando arteria putatur salire, & ad alium motum statim fertur ante qua a Dparentiam compressionis habeat. Recurrens pulsus est, qui quantuegreditur magnitudine, aut uehementia, tantum rursus egreditur in aliis differentiis. Formicas pulsus dicitur, qui paruus est, uacuus, ct frequens, debilis l. atque eXtremum periculum, interitumque demon strare solet. Per pinguis pulsus tenet uenam fortiter. Macer subtiliter, mediocris modice,neq. digiti medicorum ante demuntur, quam feriant centies. Ex quibus omnibus iam patere potest
quanta sit futura notitia melior in re medicaeorum, qui haec singula norunt. Sed qui cuncta ignorabunt nullam, aut paruam in me
dicationibus habebunt utilitatem.
219쪽
significationes ex passibus. CAP. X LPVLsus iri principio debilis,inde intestor,
A principio fortis, inde remissior,malum. Fortis cor, forte. Debilis cor, debile. Velox in sano, sanitatem. Paruus in fano, debilitatem pectoris, &praecordiorum. In infirmo, Vitae extremum. Paruus, & veloX in fano,iracundia,& bilem. In egro, calorem eXundantem.
Tardus in sano frigiditatem. In infirmo, sic
Rarus virtutis, desectionem. Tardus quoque, caloris desectum. Caeteras et significationes si quis adamus. sim scire desiderat, Galeni libellu de pulsibus,aut Constantinu legat a sibus facile unusquisque fieri potest voti sui compos . Sed dubitatur an pulsus sit motus naturalis, vel an sumat virtute, Sc proportionem a genere villoru in corpore ξ Posui hanc dubitatione an calce operis, ne, quum hucusq. naturaliter locutus sim, ullus via qua perleges qa me scripta sunt, herere possit in motu pulsus, occasio aut dubitationis sunt non ulli, qui negant pulsum esse motu oi modo a natura. Eo quia sola natura non est simpliciter caua pultius. Hinc est, 'id si motus pulsus vocatur naturalis, est quide, sed per similitudinem, quam
220쪽
CORDI L. a 83 qua habet, cu motu natur . Alij dicut, quod
motus pulsus continue siens no mutat locii, atq. ob id motui augumenti, & decrementi coparari pr scribitur. Et ratio est, quia cor in tali motu tumescit, & detumescit sicut auctu, & diminutum. Et si cmotus pulsus potius sequitur motum villorum pertumescentiam, & detumescentiam, quam motum naturale. Plures sunt qui dicut motu pulsus fieri a nainra co modo, quo attractio aeris est ad finem replendi vacula. Quorum opinio non habet veritate.Nam si arteria posset de se dilatari , aut ab aere d ilataretur, no egeret auxilio cordis. Dilatatur si quide qn cor costringitur. inrare relictis alioru sentetijs, breuiter cocludi pol motu pulsus esse ab anima. Quiq. si est in aliquo loco principaliter, maxime in corde manifestatur. Et notanter dictu est ab anima, & no a natura, sta in hoc loco intelligitur natura p instrumento anim . Sed contra hanc positione insurgut forsitan dicentes. Motus pulsus reperitur in semine
ante omne receptione anim . Insuper motus
spumificationis in humido calefacto no eget auxilio cordis, ga solus calor cogit spumificare sanguinem, ut legitur in lucano. Μouet hic calidus spumatia pectora saguis. Quibus rationibus ita respoderi videtur. Calor natu ratis no sufficit solus admotu , imota ipse caiox, et caetera mebra, q mouetur, seu mutatur