장음표시 사용
151쪽
isa D. IOANNES BAPTISTA s CVRo
quod committat, madatario non obligor.l.si mandauero. g. qui aedemst. O.I. illud.infra hic.Dicitur quoque promissum quia si fieret ma datum super eo, quod lex inhibet, veluti de mutuanda pecunia filiosam dias,tale mandatum obligatorium non esset,cum sit contra senatus consultum Macedonianum,ut in tot.tit. ff.& C.ad senatuscon. Maced. Ponitur gratis quia mercede interueniente desinit esse mandat v,pomquam mandatum ut diximus, descendit ab amicitia, cui contraria est
merces. I. I. ff. eo. verum tamen .est, quod si gratia remunerationis
aliquid mandatario dabitur,non tamen per hoc desinit esse mandatum l. si remunerandi. ff. eo. Et qua actione possint procuratores atque a uocati eorum petere salarium, declarat AZo. in sum. C. eo.& tradunt Scrib. de praecipue Bald. in l. i. C. de suffrag. & num mortuo procur tore,siue aduocato,possit eius haeres salarium petere,habetur per Barsi
in I. I. f. Diuus .ff. de var.&extri Ord. cogn. Appellatur mandatum. quod enim quis per se explicaturus erat, alteri explicandum committit. Ad secundum luplex est mandatum,alterum expressiim, alteri rum tacitum. expressum, quod verbis expressis committitur ; tacitum vero,quod tacito inducitur consensu: veluti si praesens patitur, ut quis pro se fidei ubeat. l. qui patit ita is. eo. Ad tertium, quamuis mandati contractus solo perficiatur consensu, tamen debent interuenire verba apta ad inducendum mandatum; veluti, mando,rogo, volo, & similia; verba enim exhortatori admonitoria, commendatoria, atque laudatoria mandatum non inducunt, ut per glos. & Scrib. in l. I. is eo. Ad quartum,duplex a ctio oritur ex hoc contractu.una, quae dicitur mandati direcia; altera, quae appellatur mandati contraria. prima datur. contra mandatarium, quando diligenter non fuit executus fines mam
dati; ita quod ex negligentia mandatarii mandans damnum sensit, ad consequendam aestimationem illius damni, habet hanc mandati actio.
nem directam: contraria vero datur madatario contra ipsum mandantem, ad id consequendum, quod utili er expendit pro mandato exerquendo. hinc in E. rubricatur mandati, vel contra, idest de actione mandati directa, vel contraria. Ad quintum respondit tex. noster hie in principio post iureconsultum in l. a.ffeo. contrahi posse mandatum quinquefariam, & glos. in verta quinque addit sextum modum. Primo dicitur mandatum contrahi madantis tantum gratia;veluti si ma dauero tibi, ut negotia mea geras, vel, ut aliquid nomine. mea ema 4. aliquan-
152쪽
aliquando, & secundo celebratur mandatum in utilitatem alienam; veluti si mandauero,ut Titij negotia tibi curae sint; Tertio in utilitatem tuam,& mandantis; veluti si mandauero tibi, ut pecuniam creditori meo mutues sub usuris; Quarto in utilitatem alienam, & mandatari j ; veluti, ut mutues Titio sub usuris. Sic quinto in utilitatem mandantis,& alienam,ut puta,si comisero tibi, ut negotia mea,& Tiiij administres. Addit glos. ut diximus sextum casum,qui sub praedictis comprehenditur, ideo omictitur. Mandatum vero, quod fit mandata rij gratia, proprie mandatum non dicitur, sed cadit in consilium,& per hoc tale mandatum regulariter non est obligatorium, est enim regula, quem ex consilio non obligari, ut in l. consilij.de regul. Iur. cap. nullus de re Iur.in 6.& hic in vers. tua. & An,& quando consilium obliget, tam in materia contractuum, quam etiam in materia criminum,ultra Scrib. Iocis citatis,tradit Bart. in l. non solum. f. si mandato meo. ff. de iniuri& num aduocatus teneatur de malo consilio, videndus est Dec. in d. l. consilij.isde reg. Iur.Videamus sexto quid veniat in hoc mandati contractu, ut per hoc, de quo teneatur mandatarius. Sciendum est igitur, quod mandatarius diligenter debet custodire fines mandati, ut hic in f .is,qui,& in l. diligenter. U.eo. adeo quod si excesserit,ad id repet en dum, quod supra fines mandati expendi actionem mandati non habet ad recuperandum, etsi utiliter gesserit, d. l. diligenter.vbi traditur, in quibus casibus licitum si mandatario excedere fines mandati, ultra Scrib. ind.5.is,qui, late per Iasonemini. si procurator C. de procur. Deueniedo modo ad quaestionem,quidam tex.probare videtur,venire tantum dolum,& latam culpam,ut in l. si procuratorem. S. dolum, &.l. dolus. sLeo. alibi vero probari videtur venire leuem, ut in l. in re mandata. C. mand. & alibi probatur venire leuissimam, ut in I. a procuratore.C.eo.ubi statuitur,de omni teneri procuratorem. Nos distinguEdo poterimus haec iura sc conciliare, quod aut est mandatum, quod paruam exigit diligentiam, & tunc non venit nisi dolus, & lata; aut exigit exactam diligentiam,& venit leuis: aliquando vero desideratur exactissima diligentia,& tunc venit omnis culpa.de hac materia habes late per Dec. in l. contractus. ff. de reg. Iur. Quo ad ultimum, mandatum aliquando ab initio non tenet, veluti si esset factum super re turpi iuxta tex. hic in S. illud,& in l. si mandauero. g. qui aedem,& in l. si non remunerandi. S. si adolescens luxuriosus.ff. co. Recte vero mandatum v contra
153쪽
i: D. IO ANNES BAPTISTA SCV poe
contractum est in voluntate mandatarij illud suscipere expediendum,
susceptum vero consumare necessitatis est, ut hic in. g. mandatum; potest tamen hoc mandatum reuocari per ipsum mandantem, intelligendo re tamen integra ut per Scrib. hic in s. recte. ita quoque extinguitur mandatum morte mandantis,uel mandatarij, ut hic in vers item si
DE OBLIG. QUAE EX QUAS CONRINAS C. RUBR.
MNIS obligatio, intelligendo de es caci, vel ex contra nascitur, vel ex quasi, vel cx delicto, sue quasi p-u delicto. g. sequens,supra de oblig. l. i .ff. de act. & oblig.
Egit iam Iustinianus de obligatione descedente ex contractu, supererat videndum de obligatione,quae nascitur ex quasi contractu, merito post praecedentem subi jcitur tit. iste. Proculus tit. cognitione,de tribus videndum erit. Primo quid sit quasi contractus: Secundo num appellatione contractus veniat quasi contractus. Demum inuestigabimus exempla, in quibus verificatur iste, contractus. Ad primum aduertendum est,proprie contractum dici,qui consensum cxpressum habet ex utraque parte contrahentium; hinc dicimus contractum esse duorum pluriumve paciscentium consensum. l. Labeo. g. contractum .is de verb.signis quasi ergo contractus erit improprius, quidam contractus non habens consensum ambarum partium contrahentium;nam dictio ista quas licet aliquando sit veritatis expressiua,ut in cap. parochianos,de decim. tamen natura sua imposetat improprietatem,ut in i .in suis.fcde liber.& postli. Ad secundum re, gulariter appellatione cotractus venit et i a, quasi contractus,ut probattex secundum veram intelligentiam in. g.Omniv,insta. de act.& tradit Iason. in l. nec omere C. de Iur. delib. est verum, quod in materia si tutaria appellatione contractus non venit quasi contractus,ex eo, quia
saluti verba sunt proprie, & stricte interpretanda,ut in l.3.f. haec verba.ff. de neg. gest.& traditur in l. omnes populi. ff. de Iust.& Iur. Hinc ipsertur, quod per statutu disponens mulierem no posse contrahere O .
154쪽
IN TERTIUM LIB. INSTIT CIVIL. is s
ne consensu duorum consanguineorum, non prohiberetur mulier sinε forma statuti quasi contrahere, & sic haereditatem adire: de cuius a ticuli veritate habes per Bar. in l. apud Iulianum. s.fin. ff. qui b.ex ca sis. in poss. eatur. dc tradit Ias. in s. omnium infra de ac t. Iste quasi contractus exemplificatur hic per Caesarem in quinq; speciebus. Primo in negotiorum gestione; qui enim negotia aliena gerit, si quidem utiliter gerit, pro eo, quod expendit, obligat sibi dominum negotiorum, quae obligatio, cum non descendat ex contractu, vel maleficio, siue quasi, necessario concludendum erit, nasci ex quasi contractu; valet enim in iure argumentum a susticienti partium enumeratione,ut hic. Appellatur negotiorum gestor, is, qui sine domini mandato expresso, vel tacito, sponte aliena negotia gerit, de quo ultra tex. nostrum hic in princiloquitur totus tit. ff. de negor. gest. differt ergo a procuratore, si ulmandatario, quia procurator, is dicitur, qui in iudicio, siue exrra alienum gerit negotium mandato mediante, de qua materia dictum fuit in precedenti tit. differt etiam a tutore,siue curatore, quia tutor, & curator non sponte, sed necessitate ossici ,pupilli, siue adulti gerunt negotia; ideo dominus negotiorum ex quasi contractu obligari dicitur, quia non consensit huic gestioni: sed quia absentium interest obligari,
ne eorum pereant negotia, ideo ex naturali quadam aequitate obligatur, ut in l. s. s. eo. de negOt.gest. Sunt tamen casus,in quibus, is, cuius
sunt negotia, non obligatur gestori quos glos. hic enumerat ,&in l. si ex paterno.ff.eo. Ex hac negotiorum gestione duae oriuntur actiones: altera directa, & haec datur domino negotiorum,contra ipsum gestorem, quando vel dolose, vel negligenter se gessit in gestione. Altera vero est contraria, & haec datur ipsi gestori contra dominum, ad id recuperandum, quod utiliter expendit progerendis negotijs, ne contingat ipsum dominum locupletari cum iactura aliena,contra dispositionem tex.in l .na hoc natura fi de cod. ind. et dequo teneatur gestor,est glos in i 3'interdu.ff.de negot.gest& tradit Dec. in I.contractus Edereg. Iur. Secudo exeplificat Iustinianus hic quasi cotractu in tutelae administratione; tutor. n. ex mala administratione obligatur pupillo,& sia non obligatur ex vero contractu,postquam pupillus non consenti nec Metia ex maleficio, siue quasi,postqua nomen tutelae est nomen beneficii,& non malefici j. g. fin. supra de Attiliano tui. intelligendo, dummodo dolose non se gerat tutor, quia hoc casu obligaretur ex vero delicto.
155쪽
intelligitur ergo, quando tutor negligenter administrat, veluti, qu Iaeu in lata culpa, siue leui, de leuissima enim non tenetur tutor. l. quicquid C. arbitr. tuta ex quo quasi contractu habet pupillus contra i torem actionem tutelae directam, quam intentare non potest, nisi tutela finitar nascitur bene statim ex mala administratione, sed exercitium pendet, & ita communiter intelligitur tex. in l. nisi finita.ff. de tui. & rat.distris. De hac materia actionis tutelae directae,& contrarie, necno actionis de ration. distr. habes totum tit.de tui.& ration.distrati.
cum seq. nos diximus in S. fin. de Attil. tui. Tertio exemplificatur iste quasi contractus in rerum communione; si enim duo, vel plures incidenter rem aliquam in communi possident,& alter expendit, habet socium obligatum pro rata expetarum;vel si solus fructus percipit, obligatur socio ad proratam fructuum : quae obligatio cum non ex contra-
etu descendat, vel delicto, fatendum erit esse quasi contractum, ut hic in S. item si inter aliquos: si enim res esset communis inter plures,lure societatis,& non incidenter, obligatio descenderet ex proprio contractu, ut supra tit. a. & ex hoc quasi contractu nascitur actio, quae appellatur communi diuidundo, ut in tot. tit. ff. & C. communi diuid. e dem modo obligatur ex hoc quasi contractu haeres cohaeredi, si solus perciperet fructus haereditarios,ex quo quasi contractu nascitur actio familiae Herciscundς,ut hic in vers. idem iuris. Insuper exemplificatur quasi contractus in haereditatis aditione; dum enim haeres haereditarem adit, quasi contrahit cum omnibus legatarijs, atque fidecommissarijs, quibus obligatur ad legata, siue fidecommissa soluenda, ut hie in S. haeres,ratione cuius,quas contractus possunt legatarii, atque fidei commissari j agere actione personali ex testamento ad legata, siue fidei commissa consequenda, l. r. C. commvn. de leg. habes de hoc tex. not. in l. apud Iulianum. g. fin. ff. qui b. ex caus. in posse eatur. Demum exemplificat tex.quasi contractum in solutione indebiti;acciapiens enim indebitum intelligendo per errorem,quia si scienter,oblia saretur ex vero delicto dicitur ex quasi contractu obligari, ex eo, quia qui soluit, non eo animo soluit, ut obligationem contrahat,sed potius ut contractam dissoluat,ut hic,& in S. I.supra,quibus modis re contra vitur obligatio.ubi accipiens indebitum dicitur ex contractu obligari, nam intelligitur tex. quo ad mentem,sue propositum contrahentium,
156쪽
IN TERTIUM LIB. INSTIT CIVIL. is
tiam obligationis, quae vere ex re descendere dicitur. Extra materiam tituli, Iustinianus hic in finalibus verbis sumpta occasione ex praecedenti. g. dat regulam,ubi soluenti in debitum non datur condictio indebiti ad repetendum; veluti, quando essemus in causa, quae cresce rei per inficiationem: veluti, habeo actionem contra te in simplum, si negas, & de mendacio conuinceris, habeo contra te actione in indu
plum,causa ista dicitur crescere per inficiationem. exemplum habes in actione legis Aquiliae,quq contra negantem datur in duplum. Secundo in actione depositi facti ex causa incendi j, ruinae, sue naufragii. Tertio in legato relicto locis pijs, de quibus cmnibus in S. sequens. infra
TIT V L Ο de obligationibus, usque huc egit Caesar
de modis, quibus obligatio contrahitur, verum, quia contracta multis modis dissoluitur,ut intelligamus modos, quibus contracta obligatio distatuatur, fuit positus tit. isto. Nec obstat, si quis obi jciat,debuisse Caesa-
. rem prius enarrare omnes modos, quibus obligatio contrahitur;dcinde subiicere modos, quibus dissoluitur: nam non solum obligatio ex contractu, siue quasi descendit, verum etiam ex delicto, siue quas, ut in s. sequens. supra de oblig. igitur erat prius videndum de obligat. ex delicto, siue quas, deinde de modis tollendi obligationem : ad hoc enim possumus ita occurrere; st non illis modis tollitur obligatio ex delicto, siue quasi,quibus tolli dicitur obligatio ex contractu, siue quas,saltim respectu fisci, esto quod respectu partis laris modi sint ijdem,quia obligatio, qua delinquens obligatur fisco,non tollitur, nisi per poens luitionem tot.tit. ff.& C.de poen. Tractat Caesar ergo hic de modis, quibus tollitur obligatio ex contractu, siue quasi descendens. Primo tollitur principaliter obligatio solutione rei debitae: unde probatur regula in principio tit. nostri, solutione eius, quod debetur,omnem tolli obligationem. quae propositio intelligenda est, quoquo modo contracta sit, siue re, suξ verbis, siue litteris, siue consensu : intelligenda est etiam tam de naturali, quam de ciuili, ut glos.
hic aduertit in verb. omnis. & non soli , quando solutio fit ab ipso
157쪽
118 D. IOANNES BAPTISTA SCVRo'
dζbitore, verum etiam a quouis alio solutio facta sit nomine debit ris,sue de voluntate, siue contra voluntatem eiusdem debitoris, ut hic in vers. nec interest . Nec conclusioni praedictae obstabit regula, inuito non conferri beneficium. l. inuito. de reg. lur. quia in casu. g. nostri non solum agitur de utilitate debitoris, verum etiam de utilitate creditoris. Accedit etiam, quod per unam solutioncm possunt plures liberari, siue sint plures rci debendi, siue unus sit principalis, alter velo fideiussor, ut hic in vers. item si reus:) & cum per solutionem dicatur obligatio tolli, siue dissolui, sequitur,ut illa obligatio iam dissoluta amplius reuiuiscere non possit, per reg. tex. in l. qui res. g. aream. ff. de solui. quod autem dicimus, solutione tolli obligationem, intelligas, quando solutio fit iure:& ut iure fiat, necesse est, concurrere praecipue identitatem rei debitae, si enim debitor aliud solueret, quam id, quod
debet, esto melius,non liberaretur. g. praeterea, in se. de adt. l. hactenus. ff.de vis fruc.est enim regula, aliud pro alio inuito creditore solui minime posse. l. 2.9 3.ff. si cert. pet. quae rogula quam plurimas recipit limitationeS,quas omnes recenset Iascinis. 5. I .num. 8. Praecipua est limitatio,quando res debita non posset solui diis cultate, siue impossibilitate;
necessitas enim illicitum facit licitum. cap. quod non est. extra de reg. iur. necessias enim non habet legem. l. I. ff. de i m c. proc. Praeterea At solutio dicatur fieri iure,& per consequens, ut soluens liberetur, est necesse, quod fiat congruo loco; qui enim est obligatus dare in uno loco,non liberaretur,soluendo in alio loco. l. is,qui . ff. de eo, quod certo loco: nec econuerso potest in alio soco compelli, ut solvat. l. v suras. C. de solui. Sic tertio attenditur tempus,qui enim obligatus est dare in uno tempore, soluendo in alio,creditore inuito, non liberaretur; validum enim est argumentum de re ad tempus. l. vinum. ff. si cert. peti Secundo principaliter tollitur Obligatio solutione ficta, tantum enim operatur fictio in casu ficto, quantum veritas in casu vero, iuxta tradita
per Scrib. ini. si is, qui pro emptore. ff. de usu cap. haec ficta solutio appellatur acceptilatio, qua creditor, id,quod a debitore suo consecuturus est, acceptum fert, per quam accepti lationem liberatur debitor ipso iure, ac si vere soluisset,& per hoc differt a pacto de non petendo, per quod pactum, non tollitur utraque obligatio, nisi tantum naturalis, ciuilis dicitur elidi . l. si unus. g. pactus.ff. de pact. Est diuersitatis ratio inter acceptilationem,& pactum,quia acceptilatio,iam quam actus le-
158쪽
IN TERTIUM LIB. INSTIT. CIVIL. I sy
gitimus non solum habet consensum, verum etiam approbationem ciuilem, merito virtute consensus tollitur naturalis; virtute fomenti ciuilis,tollitur ciuilis,& per hoc utraq;: at pactum de non petendo, cum sit nudum pactum, non continet,nis consensum merito non tollit, nisi obligationem,quae nititur consensu,& sic naturalem, argumento tex. iii I. Stichum. g naturalis. de solui. Accepti latione hae tantum tolluntur Obligationes, quae vcibis sunt contractae, non autem quae re, & est ratio , quia cum accepti latio nitatur verbis, illam tantum tollere obligationem potest,quae est contracta verbis, per reg. nihil tam naturale est, quam ut via hi quodq; eo vinculo distatuitur,quo colligatu est. l. nihil .ff. de reg. tuta est verum,quod cu in hoc casu no valeat accepti latio in vim accepti lationis; valebit tamen in vim pacti de non petendo. l. si unus. g. fin.st. de paci. sed quando accepti latio peccat in forma, nec in vim pacti valebit. l. an inutilis. ff. de accepti l . Qi ado ergo obligatio est re contracta, ut possit per accepti lationem tolli, erit illa obligatio deducenda in stipulationem Aquilianam veluti, quod mihi debes ex causa mutui, promittis per solemnem stipulationem Θ & tu respondes, promitto, postmodum tu stipularis a me, dicens, quod tibi debeo per stipulationem, acceptum habesὸ si respondeo, acceptum habeo, tollitur obligatio, ut hic in. S. item per acceptilationem.
Ertio principaliter tollitur obligatio nouatione, ut de facili ergo
percipiant hanc materiam studentes,declarabimus,quid sit nouatio,& unde dicatur Secundo,quq obligationes possint nouari,& quando effectum habeat ipsa nouatio. Demum, quando hodie praecedens obligatio dicatur novari. Ad primum responderi potest de mente Vlpiani in l. I. is de nouat. quod nouatio est, prioris obligationis in aliam
obligationem,uel naturalem,vel ciuilem facta transfusio, siue translatio: ex qua descriptione colligi rur, in materia nouationis omnes esse considerandas obligationes; una,quae tolli turi altera,quae nouiter nascitur, per interuentum,vel nous perlonae,vel nouae rei,siue causae, & ideo nouatio appellatur a noua obligatione, ut colligitur ex eode Vlpiano in d. l. i. in a. respons. Ad secundum dicendum est,omnes obligationes,
sue naturaliter,siue ciuiles sint solae,quoquo modo contracts,vel re, vel
159쪽
16o D. IO ANNES BAPTISTA SCVRo'
verbis &c. posse nouari,dummodo ex nouatione alia noua obligatio oriatur, esto ciuilis sola, siue naturalis tantum. Vnde infert tex. noster hic,quod s id, quod Titius debet ciuiliter,& naturaliter obligatus,p pillus promittat, sine tutoris auctoritate,animo novandi, licet pupillus naturaliter tantu obligetur;tamen liberatur Titius ipso iure,ex quo noua persona obligatur, salti in naturaliter: Et haec nouatio aliquando est voluntaria,exemplificando,ut in textu habemus; aliquando est necessaria,& est quae fit per sententiam, siue per litis contestationem, ut in I. delegare.*. I.&l. aliam. Teodem. Ad ultimum, semper olim per intemuentum nouae personae, siue causae, siue rei inducebatur nouatio: hodie tamen Iustinus statuit, ita demum nouatione fieri, si actu fuerit expresesim inter contrahentes,ut fiat nouatiotalias eadem numquam in dubio praesumendam esse . de qua materia in l. finali,ubi late. DD. C.eo. de nouat. Quarto tollitur obligatio ipso iure delegatione. & delegare nihil aliud est,nisi alium debitorem vice sua dare; veluti, quando debitor suum debitorem delegat creditori,ut dicit textus in l. delegare. ff. eo. de nouat. & delegat. Aduertendo,quod contra debitoris voluntate delegatio isthaec fieri minime potest, per tex. in l. i. ubi scribentes. C. eo. de nouat.& de legat. Add it postremo Iustinus in fine tituli quin tu in dum, quo tollitur ipso iure obligatio,nempe per contrarium cosensum, intelligendo de obligationibus consensu contracti si veluti inita vendi-
tione,paciscuntur contrahentes, ut ab ea recedant, per talem contrariuconsensun .,non solum tollitur naturalis obligatio, verum etiam & ciuilis, ut in t .ab emptione .isde pact.& l. a.ubi traditur. C. quando lic.ab empi .disse. & rationem assignat Bart. inter alios in l. si unus. g. pactus. ff.
de pactis: & multis alijs modis tollitur obligatio, quos gi. final. hic declarat. Et haec cum laude Sanctissimae Trinitatis, Dei paraeq; Virginis Mariae, B. Francisci de Paula, & B. Diony sij, Antonii, ac omnium Sanctorum dixisse susticiat. - l . F I N. I S.
160쪽
ab intest. Hub. pag. εS. Intes a torum. g. Ita demum. S. Sui. S. Interdum .
S. Cum filius. S. Sι quidem cum duobus. s. Emancipati. g. Repetitis, itaque Oses s iΤit. D E succes. liberi. 3 3a Tu. D E assignat. libera. a s4 D E Lonor. pG. Rub. sss g. Quos autem. 396 g. Sunt autem, Osri. - ον S. Septima. 438 S. cum igitur , fel. 44s Tit. De acqiιέ. per Arru. - sS. At bi .