장음표시 사용
141쪽
i i D. IO ANNES BAPTISTA SCVRo
merces soluitur in pecunia numerata: si vero fit locatio ad certam partem fructuum,hsc improprie dicetur locatio,sed proprie dicetur contractus innominatus, & pro hoc agetur actione praescriptis verbis, ut tradit Bald. in I. certi iuris. C.eo. Quo ad ultimam quaestionem breuia
ter respondendum est, in hoc contractu locationis venire dolum, culpam latam , & leuem, non autem regulariter leuissimam, ex eo, quia contractus iste celebratur gratia utriusque, iuxta regulam tex. in L si ut certo. S. nunc videndum. st. mand. & in materia nostra habemus tex. in L iudicio. C. eo.
E si tanta consermitas inter contractum locationis,& venditionis,
ut saepe dubitari contingat,num contractus sit venditionis, an locationis. In hac specie conceditur alicui perpetuo praedium colendum sub aliqua annua pensione, lubitabatur,num cocessio haec in venditionis contractu verificetur, an potius locationis; quatenus enim per thlem concessionem dominium in accipientem traffertur, videbatur esse venditio;ex eo vero, quod annua persbluatur pensio, videbatur loc tionis cotractus. Super hoc dubio Caesar constitutionem edidit,quam habemus in l. i .C.de iure emphit. qua statuit, praedictam concessione, nec venditionis, nec locationis dici contractum; sed speciem essicere contractus separatam, tam a locatione,quam a venditione, & specifice appellatur emphiteoticarius contractus.pro cuius contractus explicatione de aliquibus breuiter videndum erit: Et primo quid sit, & vnde dictus sit; Secundo de quo iure fuerit adinventus; Tertio an si nominatus, vel innominatus contractus; hinc videbimus,quam pariat actionem; marto quomodo contrahi consueuit emphiteusis; Postremo quae sint eius substantialia, quaeve naturalia. Ad primum pernotabitis aliquos terminos,prout est,seudum,census,libellarius contractus,prae caria concessio, superficiaria concessio, & emphiteusis ipsa. qui omnes termini, etsi magnam inter se habeant consermitatem,in multis tamen differunt; Dudum enim quod describitur in cap. I. S. Beneficium, inqui b. caus. Dud. amitt. & late per laudistas inter caeteros per Iasonem in praeludijs studorum, num. 8. differt a concessione emphileuticaria.
Primo,quia emphit sis potest concedi a quolibet priuato, at Dudum
142쪽
IN TERTIVM LIB. INSTIT CIVIL. et a
saltem in regno.N. non potest concedi, nisi a Rege, prout est constitu tio exordiens Diuae memoriς . Secundo ditarunt, quia emphiteusis potest alienare modo de quo insta,etiam sine consensu concedentis, at seudum sine assensu dili alienari n6 potest, ut in tot.tit. de prohib.Dud alien. per Feudistas. & in multis alijs differt emphiteusis a studo,de quibus per studi stas in dictis praeludijs,differt quoque emphiteusis a censu, quia per concessionem censualem omne domini u transit penes com cessionarium, at percmphileusina utile tantum dominium transit.glossi in cap. Constitutus. de religios. dom. hinc dicimus, censum soluere de re nostra; emphitheusim vero de re aliena. quam opinionem communem esse, testatur Iason in I. i. nu. 39.C. de Iure emphit. Hinc resultat tertia ditarentia, quia si emphiteusis non soluitur in trienni priuatur' emphileuta iure suo,ut infra,at censuarius no cadit a re cet uali. Scriabentes in d. l. i.Aduertendo, quod quado aliquid sub certa annua pensone alicui conceditur,cum concessio ista possit cadere & in censum,&in emphileusina, in dubio iudicatur cotractus emphite uticarius.& hac esse communem opinionem testatur Clarus. in S.emphiteuss,in prima quaest.Dissert.a contractu libellario,quia libellarius contractus est enu iteus subalternatus,sive seudum subal tot nu, veluti,quando ipse emphite uticarius concedit alteri tertio rem in emphite usim . & hinc I iultat secunda differentia, quia per contractum emphileuticarium re manet dominium dilectum penes concedentem; sed in libellario com cedens remanet dominus utilis & diremis: concessionarius autem est dominus utilis,diuerso tamen respectu,prout Faber hic docet. num. 6.
Differt a precariatoneessione, quia precaria concessio est renovanda de quinquennio in quinquennius sed in emphiteusi non requiritur ii renouatio. Praeterea praecaria concessio fit tantum de rebus Ecclesiae, sed emphiteusis etiam de rebus non Ecclesiasticis fieri potest.Canoni star, inter alios Abb.in cap. i .de preciDifferta cocessione superficiaria, qui dicatur superfici Srius, potest colligi ex text. in l. superficiario.sside rei vend. nam superficiarius non recognoscit meliorationes ab eo, a quo rem insuperficiem habuit,sed emphileuticarius cognoscit melis rationes ab eo, a quo rem in emphileusin accepi tot tradunt Scribentes in l. i. C. de iure emphit. Potest emphiteusis ita describi, quod sit contractus,quo res seli sub annua pensione plerumque colenda, fruem
da conceditur cum rerentione directi domini j, alterius cuiusuis iuris in
143쪽
accipientem, transsatione facta. Ex qua descriptione iam apparet, quo pacto cotractus emphiteusis differat,iam a cotractu venditionis, quam etiam locationis.Appellatur emphiteusis a Gr co nomine,quod expinnitur vel pro melioratione, vel pro plantatione, quia sterilia plantati nibus meliorantur. Ad secundum, licet contractus omnes regulariter inuenti fuerint de lege gentium. l.ex hoc iure isde iust. & iur. tamen contractus iste fuit inuetus de iure ciuili, ut testatur gloss. in O.ex hoc iure,&est communis Scribentium sentent ind.l. I. C.detur. emphit. Ad tertium responde, emphiteusim esse contractum nominatum,cum habeat speciale, de elegant nomen iuxta declarationem glossi in I. iurigent.S. igitur nuda. ff. de pact.& per hoc actionem parit: unde quaerunt Scribentes, quae actio ex hoc contractu oriatur, & magis communiter asserunt condictionem ex d. I. I. habemus enim, quod quando lex pro aliquo contractu dat actionem,s illam non specificat, actio illa semper appellatur condictio ex illa lege,ut in l. I .ifide cond.ex lege. Ad quartum respondeas, emphite usim concedi solere ut plurimum perpetuo; aliquado conceditur usque ad tertiam, siue ad quartam generationem, quod tunc fieri contingit, quando ab Ecclesia conceditur,ut per Scri bentes , inter alios, Ias. in d. l. I. C. de iur. emphit. Quo ad ultimum, dic, contractum istum habere quaedam substantialia,& quaedam nat ratia. substantial ia consistunt praecipue, ut res, quae conceditur sit immobilis. Secundo,ut soluat ut annua pensio, siue in pecunia numerata, siue in aliqua re. Tertio,ut ab initio interueniat certa pecuniae quant tas; sed in hoc attendenda est consuetudo loci. Quarto requiritur, ut interueniat scriptura: quae omnia examinatur per Scriban d. l. r. C. detur. emphit. Naturalia eiusdem contractus,quae semper subaudiuntur sunt tria. Primum, quod si res in emphiteusim data perit in totum, pereat in detrimentum dantis; si vero pro parte, in detrimetum accipientis. d. l. I. Secundu naturale est,ut si emphi te uti carius steterit per trien nium , quo minus canonem soluat, vel f emphiteusis est Ecclesiastica, per biennium, cadat a iure summediate tamen iudicis sententia, dummodo iste talis emphi te uticarius celeri praestatione mora purgauerit. l. a. ubi traditur. C.de iure emphit. Tertiit naturale est,ut no possit em phile uta alienare meliorationes irrequisito diro . debet ergo dominus directus requiri, qui si intra bimestre non c6senserit, soluto laudem ioctest quinquagesima pars preti j,potest re alien.l.sin. in eo. de iur. emphi .
144쪽
mmi text. si quando quis cum aliquo artifice paciscitur, ut a i ' tifex ex materia sua aliquid specificet;veluti artifex ex argento. suo quod vas lacia pactio liqc specificabitur in Meditione, vel in I
catione,vel in utroque,arbitrabatur Cassius speciflavi in utraquespe cie cotractus,ut respectu materiae dicatur emptio, respectu operarii dicatur conductio. quam sentetiam damnathic Cauar,statuens emptionis tantum esse contractum, ex eo, quia principaliter iste talis intendit emere,&opera venit in consequentia;vnde succedit regula, attendendum esse id quod principaliter agiturιnon aute id quod in conseque
tiam venit. l. siquis nec causam.ssis cert. peti hinc notandum est,ex em
de facto non posse oriri duas species contractus quod intelligendu est, quando illi contractus inter se sunt incompatibiles iecus autem si sunt compatibiles,ut in l. Aristo. ff. de donat.l. si stipuler. si de verb. oblig.La.ubilate Scribetes.ssisi certumpet.est verum subdit text. quod si iste
talis dederit materia artifici, constituendo ei certam mercedem pro Pera, tunc liscati is erit contractus,& quia locationis contractus bonae fidei est, ut in L in mim autem, insta de act. sequitur conducto. rem teneri ad omnia ea, qtue equu est venire in ipso locationis contra ctu,ut hic in versici conductor. Quaerit ulterius text. si quado res conducta perimitur,vel deterioratur,cuius erit periculum,conductoris,vel locatoris. Nos,quia text. loquitur de eo,qui vestimetasue argentum, sue iumentum ad usum accepitruistinguendo respondeamus hoc modo,quod aut pro via iste talis accipiens, dedit mercedem, aut non de dii : si non dedit,autvsus fuit determinatus, de tunc quia contractus est commodati, tenetur de omni dulpia. si ut certo. S. nunc videndum, de Lin rebus.ff. cdmod. aut usis fuit indeterminatus, & tunc quia co tractus est precardino tenetur,nisi de dolo,& lata culpa.l. quaesitum.S. eum.Tde precar. Si veto merces interuenit,tune siue in pecunia numerata,quo casu est locatio, iue in aliare quo su est contractus innom, natus,semper venit dolus, lata,& leuis cuIpa; non autem lenissima.l. in iudicio. C. eo.& tradui late Dec.& Cagnol. in laeon actus, de reg.iuri
nec obstat text. noster, dum loquitur de diligentissimo pauefamilias, quia superlativum exponitur pro comparativo. verupa tamen est,quod
145쪽
squis Iocat operam sua tamquam artifex,quia videtur eo casu asserere se peritum in illa arte atione huius tacitae assertionis,etiam de leuissima teneretur.l.s merces.*.qui columna. E eo. Aduertit postea texta in finalibus verbis , quod si quando conductor ante finitum tempus loc tionis moritur,no finitur locatio,sicutidicimus finiri usumit uctum,sed pro residuo temporis transmittitur ad haeredes, prout est contex. inb
Nter alios contractus,qui solo celebratur consensu,est contractus societatis, ut in tit. supra de oblig.ex concmerito, ut intelligamus societatis contractum, subit'. 'citur titi iste de societate. Ad cuius explicationeerit videndum de quamplurimis; Primo quid sit lacietas prout in materia iit.nostri cosideratur ;Secundo quot modis contrahatur societas; Tertio super quibus rebus contrahi permittatur ; Quarto num admittatur partium imae litas lucri, sue data inter ipsos socios, Quinto socius socio,de quo ten tur,& per hoc, quae actio oriatur ex societatis contractu. Postremo quot modis dissoluatur secietas. Ad primu praenotadum est, duplicem esse societatis speciem, una quae appellatur societas publica, quae constituta est a natura inter omnes homines, teste Florentino in I. ut vim ff. de Iust.& Iur. ubi ait quod cum natura inter nos cognationem quamdam constituerit,nefas
est homine homini insidiari, & studere debent potius homines homiane iuuare,quam ipsi nocere. l. Iusde perie.& com rei vend. & interest hominis hominem beneficio prosequia. si seruus ea lege. ff. de ser. expor. quae publica societas potest hodie limitari , ut locum habeat inter homines eius de sectae. Altera est lacietas priuata, quae ad exemptu publicae societatis est redacta inter aliquos particulares, in vim contractus, de qua loquitur Caesar hic,&in C. post iure consultos, in tit. E. in pro socio.Hςc societas potestita describi,quod sit duorum,siue pluria conuentio, animo contrahendς societatis honeste contracta de bonis fortunisq. suis,ad uberiorem quaestum, & commodiorem usum. Iaqua descriptione dicimus primo,esse conuentionem,quod verbu con--xiorus stetit loco generis,luxta tex.hi LI.Lc6uentionis.Ede Pact.tra i d . ' dunt
146쪽
IN TERTIUM LIB. INSTIT CIVIL. ro
dunt Scribentes in Rubri de vessi. oblig. & in Lletta.ssi si cert. t. dici tur duorum,siue plurium quia ut ad sensum patet, non potest dari societas,nisi inter plures.additur animo cotrahendae societatis ut excladamus communionem quandam incidentem, quet improprie appella tur societas: vel uti,si duobus, siue pluribus in comuni legatur, siue d no detur praedium,hi non notant proprie dici socij, di per hoc non habent actionem pro socio, sed actionem communi diuidundo, ut in toto tit. E. & C. commvn. diuid. & est texti in l. vi sit. E. eo. additur etiam honeste cotracta quia super illicitis,& inhonestis non datur societas, ut ista,additur praeterea de bonis fortunisq. suis quia si alter ex socus nihil industriar,vel fortunae conferret; sed tantum de lucro participare respectu huius personae non diceretur societas, sed potius donatio. Isi societas. S.po. fieo. Addimus ad uberiorem quaestum,& comodiorem usum quia si quado duo, pluresve conducerent eadem domu,ut simul habitaret,haec improprie appellaretur societas,cum non fieret ad uberiorem quaestum.Ad secundum contrahitur societas multis modisialiquando enim contrahi solet in perpetuum,idest, dum soci j vivunt,in
aeternum nulla datur societas.l.fin. iuncta glossi Ceo. aliquando contrahitur ad tempus , veluti, usque ad kalendas tales. aliquando conditionaliter, & aliquando pure ;& quoquo modo ex supra dictis contracta fuerit, semper solo consensu contrahitur.l. qui admittitur.ff. em Praeterea contrahitur societas tam expresse,quam tacite. Contrahitur
tacite, quando duo fratres simul habitant, & simul negotiantur, in ill negotiatione dicitur tacite contracta societas, ut in l. cum duobus. idem Papinianus, alias incipit, si fratres. ff. eo. Expressa societas, quae
causatur ex expressa partium conuentione, contrahi potest quadrifa' aiam, ut hic in principio tit. nostri. di in d.l. I. cum sequentibus.ff. eo. Primo contrahitur societas omnium bonorum: quo casu omnia bona sociorum ipso iure adinvicem censentur communicata;ita quoque omnia lucra ex quavis causa obuenientia inter hos socios communicatur. Secundo potest contrahi societas simpliciter , idest, non expresso,omnium bonorum; & tunc bona sociorum non communicantur,nec lucra ex prospera fortuna obuenientia, nisi tantum, quae ex negotiationibus descendunt.l. coire. E. eo. Tertio contrahitur societas super aliqua re particulari, veluti super vino, vel frumento emendo, vel vendendo: in
qua societate illud tantum communicatur, quod ex illa negotiatione Τ a descen-
147쪽
inscendit,& demum cotrahitur societas super re aliqua particulari,vEluti super tali fiument rue tali vino, & tunc illud tantum communiueatur,quod ex ea re, siue lucrum,sive damnu obiicerit,ut hic in princia pio . Quaeritur praetere super quibus rebus possit societas contrahi ad quod respondeo constituendo regulam generalem, super omnibus bus posse societatem contrahi ; quam generalitatem declaro no pro- - . cedere in rebus turpibus ; nulla enim est societas turpium. l. quod a tem .l.nec praetermittendum. ff. eo. ideo si inter duos, sue plures fures conuentum esset de furtis comunicandis,tamquam super re turpi coim tracta conuentio,societatis nomen non haberet.
Enit hie explicandum, quod supra proposuimus, num inter V cios admittatur lucri,& damni partium inaequalitas, ad quod sic
breuiter respondeo distinguendo,u, aut inter socios de quota damni,&lucri nulla est adiecta pactio; & tunc aut aequaliter conferunt, & aequales erunt lucri,& damni partes; aut plus sortis, siue operae confert unusquam alius, & tunc pro eo quod plus confert, plus lucri, sue damni habebit. l. si non fuerint. E. eo. aut est facta pactio super lucro tantum, sue super damno tantum,& tunc partes adiectie in lucro indicant partes adijciendas in damno,& cconueris,ut in vers. illud) hic. ratio est, quia contrariorum eadem est cognitio, l. i. ff. de his, qui sunt sui, vel alien. tur. Secundo, quia tantum operatur propositum in proposito, quantum oppositum in opposito . l. fin. ff. de leg. 2. Tertio, quia qui sentit commodum,debet eiusdem rei incommodum sentire. l. secum dum naturam.sside reg. Iur. aut est adiecta pactio,iam super lucri quota , quam super damni, & tunc aut est adiecta pactio, ut lucrum spectet ad unum, & damnum ad alterum, & tale pactum non admittitur, nam genus hoc societatis est iniquissimum, & appellatur leonina societas. d. l. si non fuerint. S. fin. st. eo. Si vero adi jceretur pactio, ut i crum sit commune;damnum vero spectet ad unum,tunc,si quidem hoc pactum respicit utilitatem conserentis operam, potest valere;si vero inutilitatem conserentis sortem, ex quo sors est intuto, pactum dicetur usurarium,& per consequens reprobandum,ut traditur in l.fin.C. in per Canonistas in cap.peccati veniade reg.I .Si vero adhciuntur par-
148쪽
IN TERTIUM LIB. INSTIT. CIVIL. 1 3
t , tam in lucro, quam in damno, sed inaequaliter;veluti Titius, &Seius inter se pacti sunt,ut lucri duae partes spectent ad Titium, damni tertiarad Seium damni duae partes,lucri tertia,haec conuentio non obstante Quinti Mutij sententia fuit per Seruium approbata, ration de
qua in tex. de concluso non solum procedit,quandoTitius plus comtulerit in societate, quo casu quaestio esset indubitata, verum etiam, quando qualiter conferunt licet multi contrarium teneant, prout hae bes hic perportium, & attenta ratione tex. debemus concludere valere pactum in utilitatem conferentis operam, non autem in utilitatem conferentis pecuniam, quando aequaliter socij conferrent. & ut breuia ter coesudamus omne pactum reinlariter in societate toleratur, dum modo non sit usurarium .praecipue dicitur pactum usurarium, quando sors alicuius ex socijs est in tuto,prout habes hic per Aret. Aduertendum est in hac materia, quod si unus ex socijs confert industriam, alter vero sortem, sors non communicatur, sed praecipua erit conferentis,& si amittitur, amittitur in damnum eiusdem conserentis , ut tradunt Scrib. ind. l. fin. C. eo.
FVit etiam supra proposita quaestio,quot modis societas dissoluatur,
ad quod breuiter respodeo,dissolui societatem principaliter quadrifariam. Primo ex desectu voluntatis, ut hic ; manet enim societas tamdiu,qnandiu socij permanserint in eadem voluntate, nam renunciando societati, statim societas dissoluitur.cuius conclusionis illa est ratio, quia nemo inuitus compellitur durare in communione. l. sn. C. com. diuid. communio enim cum discordias pariat, quodammodo in Iure videtur odiosael. cum pater. S. dulcissimis. ff. de legat. a. nec huic conclusioni obstat,in contractibus nominatis poenitentiam locum non habere,ut in I.sicut C.de action. & oblig. quia regula ista locum habet in contractibus habentibus certum finem, ut Aldobrandinus hic a uertit. Quod dicimus, renunciatione societatem dissolui, est adeo verum,quod licet conuentum sit,ut renunciatione dissolui non possit,non obstante tali conuentione,adhuc renunciatione,dissolui potest l.si con uenerit.TeO.pro soc. & nedum expressa, sed etiam tacita renunciati
ne dissoluitur societM.Lita quoque.ffeo.talu tame, Primo, quadO rem
149쪽
nunciatio esset callida ; s enim quis malitiose renunciaret, ut aliquid obuenturum solus lucrifaceret,non obstante tali renunciation socius cui renunciatum est,de lucro participabit, ut hic. Secundo limitatur non Procedere,quando renunciatio fieret absenti. l. sed si socius. S. si absenti. ff. eo. Tertio declaratur non procedere, quando renunciatio fieret intempestiue, ut in l. sed si socius. S. fin. ff. eo. nis socius esset rixosus, ut per Scrib. hic,inter alios Pori. Secundo principaliter dissoluitur societas defectu perlanae, & hoc bifariam contingit. Primo morte naturali unius ex socijs, etiam quo ad alias personas superstites, LVerum. g. morte. E. eo. & hic in S. soluitur. Vnde notandum est, soci xatem non transire ad haeredes ex eo, quia in societate videtur electa
industria personae, limitando hoc ut in casu. L si haeres soch ,& in casu, l. verum. g. in haeredem.Κ eo. sic & secundo ex desectu personae disse soluitur societas, si socius patitur aliquam Capitis diminutionem, aut
maximam, vel mediam.d.l. verum.S. fin. cum seq. Tertio principaliter
dissoluitur societas peremptione rei;veluti est contracta societas super aliqua re particulari, de illi rei iam impositus est finis, ut hic in vers. item si alicuius sic etiam publicatione bonorum ;veluti,bona socij sunt confiscata propter crimen, ut hic in vers. publicatione vel si socius aere alieno grauatus bonis cesserit,ut hic in vers. item si quis, Quarto principaliter dissoluitur societas peremptione actionis,exemplificando, ut
In s. Socius. PRoposuimus,etiam videre, cius socio de quo teneatur,&quid veniat in contractu societatis.ad hoc respondet Iustinianus hic, post iureconsultum in s. socius socio.Ε eo. teneri socium illam diligentiam communibus rebus adhibere,qualem suis rebus adhibet, &sc probare videtur,venire tantum dolum,& latam culpam, quod est contra rogulam tex. in I. si ut certo. S. nunc videndum. E comm .ubi in contractibus celebratis gratia utriusque.venit etiam leuis culpa. Ad quod respondeo,quod si socius tempore contractet societatis erat diligens , cam diligentiam exactam adhibere tenetur in rebus,communibus, si verd hodie non est ita diligens, licetadhibeat in rebus communibus diligentiam,quam adhibet in rebussuis,non tamen per hoc excusatur.
150쪽
de qua materia videndus est Bata in I. quod Nerua. E depos de Dee. de Cagn. in l. contractus. ff. de reg. Iur.Oritur ex hoc contractu societatis actio pro socio, quae regulariter non potest intentari, nisi finita societate, & ex utraque parte est directa, iuxta doctrinam Bar. in Ic ratoris, C. de negot. gessi
A S CIΤ V R obligatio, etia solo consensu,non solu in
venditionis,locationis, atque societatis contractu,verum etiam in contractu mandat ideo subijcitur tit. iste mandati,ad cuius xxpIicationem de nonnullis videndum erit. Primo, quid si mandatum, de unde dicatur 3 Secundo quotuplex sit mandatum; rtio quibus verbis mandatum fiat. Quarto quae actio ex eo oriatur;Quinto quot mo dis contrahi dicatur; Sexto quid veniat. Postremo quibus modis finiatur . Ad primum notandi sunt tres termini, prout est praeceptum, siue Iussus, consilium, de mandatum . de quibus habes per Decium in Rub. C. de mand. princie. Iussus,sue praeceptiim necessitatem impo tat, de consideratur in persona superioris erga subditum, sue in perso, na Domini, vel patris in seruum, vel filium .i. si quis mihi bona. S. iusisum. T. de acquir. haered. Consilium vero cadit inter amicos,& nullami importat necessitatem.consueuit appellari mandatum, gratia manda rarij factum; sed improprie dicitur mandatum,ut in S.tua,tina hic, dein l. a. f. fin.sLeo.Mandatum autem obtinet medium inter praeceptum,.εe consilium, loquendo de mandato particulari ; nam si esset manda, tum publicum, prout est principis mandatum, de quo in tot. tit. C. αauth. de mand. prin. tale mandatum induceret necessitatem, & habe, rei vim praecepti, ut per Scrib.in d. rub. C. de mand .prine. Mandatum
particulare, desuo agit hic Iustin. & in C. post Iureconsultum,in tit.E . potest ita det criba,quod sit c&ractus, quo quis ossicium promissit siue honestum gratis exequendum accipit. In qua descriptione dicitur, Primo esse rufficium descendit enim ab ossicio, siue abamicitia; unde suscipere mandatum ab initio est voluntatis; susceptum vero consui mare,est necessitatis f.madatu hi dicitur honestum quia in turpibus Mai cadit mandatum . di per hoc si mandauero alicui, ut crimen alb