Pauli Iouii Nouocomensis Vitae duodecim vicecomitum Mediolani principum. Ex bibliotheca regia

21쪽

O Tm O. i ui. sellulariis hominibus praesidio esse contra verὀNobilitatem asperrimis edictis armisque persequi,

late undique summouere. Confugerant Patriti ad Aetiolinuna a Romano,quem Ecelinum perperam aliqui nominant,qui rei militaris peritia,& immanitate crudelis ingenii, Duces omnes atque Tyranno anteibat. Is Caesarianarum partium Princeps erat, Federi coque secundo Duc miles operam nauarat. Ita

que magnis coactis copiis aduersus Turrianos bellususcepit transgressiisque Abduam, in agrum Medio

lanesem sese effudit, Patritios in patriam reducturus, vituru' eon in iniurias sanguinaria manu, nisi Dii eam dirae pestis cladem auertissent. In eo enim metu

trepidatione Martinus constanti animo exercitum

sub signis eduxit, interclusumque Tyrannum amne Abdua, quum in tergo Vbertus Pallavicinus,&acti Atestinus, Bositisque Douaria scederati Principes in starent, commissa pugna superauit, tanta felicitate ut ipse Tyranus Nerone crudelior suo atq; alieno cruore perfusus, quum sese incitato insigni equo, eripere

conaretur, vivus in potestatem hostium deuenerit,

nec paulo post in tabernaculo Bosii repudiatis remediis expirarit: quu nullis vel benignis precibus adduci

posset ut bene speraret Mobligari vulnera pateretur. Toruis enim oculis serocia spirans, neminique respo-dens tot sceleru poenas accersita morte effugere properabat, ne turpi incertae ita desyderio ludibriis ac ignominiae superesset. Caeterum eo praelio Nobilitas prostrata fugatique est,& Martinus aut horitate, glo-xia atque opibus adauctus,soluto pudore, dominatum

Riripuit, aboleuitque eius Concilii nomen quodio

22쪽

pulus sub Credentiae nomine instituerat, cuius decretis ipse dudum solenni sacramento adactus, se statu

rum iurauerat. Sed ea moderatione 4 erantia Martinus utebatur, ut nullum omnino superbum aut insolens dictum ore vel gestu prorsus excideret. Studebat tranquillitati, copiaeque acubertati reruomniuPaulique Soresinae aduersarum partium Principis filiam matrimonio sibi copularat, ut inimicis Ducem opulentum detraheret,& pacem atque otium se maxime cupere videretur. Sed Patriti ab his nuptiis repudiat Paulo ad Iordanem Ruscam Comensem se contulerut Quamobrem Martinus morem in dies gratiam, exactaeque prudenticae opinionem est conse quutus. Ad confirmanda quoque populi studia, declinandamque inuidiam, quum sumptuosius aedificare

diceretur, Omnes peras ad Ticinum c5duxit, ut non

procul ab Abiato oppido, emissarium pernauigabile subtracta parte amnis, ad urbem perduceret, ad se cillimas subuectiones importandorum ex agris fructuum qua incomparabili commoditate populus in quotidianos usus perpetuo frueretur. Sub id tempus

variae Patritioru manus ab exilio, latebrisque remotiorum oppidoru ad Othonem peruenerunt, patriam ωSacerdotii sedem ex authoritate Pontificis repetentem. Hi nanque in nouam spem quae exulesi miseros nunquam destituit erecti, undique coibant, parabant arma , veteres amicosis propinquos, qui domi remansissent, nuntiis ac literis solicitabant. Itaque Otho crescentibus viribus, &consecto noctu itinere, ad Uerbanu clientelasque suas cotendit Aronamque Occupat, ut ibi certa sedes feret,is firmiores demurn

23쪽

copias tuto cogeret, ad bellum Turrianis inseredum. Hi rebus cognitis, Martinus quanta maxima potuit celeritate, copias ex oppidis deducit: Pallavicinu euocat quem in quinque anno perampla mercede conduxerata.Ticiniisque transgressus, ad Aronam castrametatur. Horum aduetu Otho quum diu terrestribus

5 naualibus copiis obsessust oppugnatus, nihil vel repugnando vel erumpendo proficeret, Fortunae cessit deditoque oppido, noctu profugit, ne in conspectum hostis deueniret, suos ex pactione seruaret incolumes. At Turrianus Aronae Angleriaeque&Brebiae arces demolitur , ut nihil in quo hostis tuto cosiste

ret, omnino relinqueretur. Exulante autem Othone, Martinus moritur, Philippoque fratri administradae

Reipublicae gubernacula committuntur . Vertim ille confirmatis opibus ad Principatu aperte contendens, se Praetorem in decem annos creat, certantibtisque etiam Comi intestino bello Vitanis atq; Rusconis vrbe potitur, Praetoremque ibi de Vitanis dicit: aduersarios expellit, in Volturenamque vallem usque persequitur. Sed tanta vis erat Patritiorum exulum, duce praesertim Othone, ut occulto metu plurimum angeretur, ac ob id parandas sibi omnino nouas amicitias affinitatibus atq; coniugiis existimaret ut aliquorum nobilium assensu atque studio, stabilire opes, retinere

vim Praetorii iuris ac Imperii authoritatem maioruvirtute collectam tueri posset. Itaque Guliermo Pu-

steriae Patritio filiam nuptui dat : ipse celebs uxorem ex Biraga nobili familia ducit. traditur etia uxor Francisco Turriano Iacob patruelis filio ex gente Castilii nea: qua cognatione subnixus dispersis iam atque

24쪽

attritis exulum viribus,ut impes parceret,Vbertum Palla uicinum, exacto stipendii quinquennio, missa facit, singulari Turrianae getis commodo nam ille contumelia accensus, per occasionem quantis maxi-ine potuit artibus, Patritiis adhaerens,Turrianos semper oppugnauit. Sub id lepus Carolus e Narbonensi Gallia in Italiam venit, euocatus ab Vrbano Pontifice aduersus Mansredum Potifici maiestatis authoritatem, patris proaui more conuellentem. Huius amicitiam quum Turrianus magnopere appeteret, copias eius intra fines recepit,4 comeatu, veste, armis liberaliter adiuuit, ut Gallorum praesidio firmior factus, Pallavicini nobilitimque exulum vim propulsaret S qud Laeclarius studium erga rege ostendere tur, Emberram, virii Gallum, Regis familiarem, Praetura ciuitatis ornauit Philippus interea moritur, repentino correptus morbo hic vir belli pacisque artibus abunde instructus, Principis &domini spiritus gerebat, virtute Martino par, sed astu ac ambitione superior Accepit imperium statim Napus, quem Napoleonem aliqui appellat, Pagani filius, vir militatis,

callido tyrano, quam moderato Principi similior Siquidem nihil illi antiquius fuit quam Patritios caedere, proscribere, omnibusq; contumeliis ac iniuriis Y- agitatos ad internicione delere. Erat Laudi Pompeiae certus miserisis profugis receptus, benignitate Vistarina falaa iliae, cuius princeps erat Succius. Huc Napus obsessa, capta urbes, periculoso certamine vivucepit Linterfecit, necatis etiam in carcere eius gentilibus ac amicis. Fisiragam vero familiam istarinae exaduerso aemulam, quae Turrianae factionis nonae tue

retur,

25쪽

retur, aduersariorum opibus ditat,& principem in urbe constituit. Utque ulterino Montisferrat regulo ad quem sorte mortuo Pallavicino Patriti exules confugerant, rerum suarum metu incuteret, traiecto Ticino admotis ingentibus copiis Vi glebanum expugnauit Iisdem diebus Urbano vita functo, Clemens Pontificatum adeptus enixe contendit ut

Otho a Turrianis reciperetur, ut sua in sede sacra populis id expetentibus administraret, praediisque Templo dicatis,4 tota diuini iuris possessione potiretur. Caeterum Napus qui ad Othonis nomen fatali quodam metu expergisci, ac sermone vultu inhorrescere erat solitus, Pontificis literas, preces atque 'tem minas superbe Contemnebat. Itaque indignante Pontifice, tanquam rebellis impius, sacris interdicitur Mediolani templa omnia clauduntur Sacrificiorum solennibus intermissis populus dolet, angitur neque tamen timore conterritus, postulare audet, ut admisso Antistite, ira Pontificis e filatur, simulque ciuitas his imprecationibus expietur Haere' bat Imperii finibus Otho ad eumque exules undique confluxerant. Erat enim in eo praeclara authoritas, eX honestissimaque repetendae patriae belli causa, magna spes omnibus proponebatur . Quid enim aequius ac honestius, quam pro libertate sacrati Antistitis, contra Tyraianum impotentem saeuum, inferorumque furiis sacrosancti Pontificis execratione deuotum, arma ferre crudelique dominatu detrudere Quum in

his consiliis Nobilitas omnis versaretur, ob idque in agro Vercellens sepius coiret, Napus Paganinu fra xxi filium acri ingenio iuuenem. nobilium caedi-B. i.

26쪽

bus assuetum,Vercellensium Praetorem designat: petit a primoribus ciuitatis ut eum recipiant, in magistratuque constituant. Ea res delata ad Patritios, qui Vercellis erant, omnium antimos metu concussit, dolor ue succendit. Nemo enim vel ignarus reru non prouidebat eo consilio Turrianum, S eu quide cruentum serocemque honainem, Vercellis Praetorem imponi, ut Patritios suae gentis hostes urbe pelleret pasisimque opprimeret, ac omnibus late locis persequeretur. Itaque exulum Principes, coacta armatoru manu, aduentantem cum Praetoriis insignibus Paganinum in itinere obtruncant. Quo nuntio Napus, Emberra adeo in vindictae cupiditate exarsere, ut immani eorum iussu, omnis sexus aetatis exulum propinqui, quu Paganini cadauer ad Diui Dionysii templum atrata familia conuexisset, ad eius tumulum tanquam hostiae, mactarentur:&quod miserabile spe-

staculum fuit, ad sepulchra maiorum plaustris in urbem referretur. Scribit Tristanus Calchus, aded vesana rabie apum fuisse correptu, ut Musca filius, ad quem postea ex diuturno carcere recuperati imperii

laus peruenit, comprehenso medico, cui salutem ex lethali morbo acceptam referebat, vitam vix impetrare potuerit quum grauissime iuraret iuuenis dolore ac inedia sibi vitae exitum inuenturum, nisi vir

sibi salutaris, innocens ab crudeli supplicio seruoretur. Napus tamen ubi totam immanis vindictae libidinem expleuit, iraque deferbuit, id execrabile facinus detestati, in Emberrae saeuitiam tum externi re pentinique hominis, tum& raro sobrii culpam, ferre, multa verborum ac vultus simulatione,facti

27쪽

trocitatem lenire Nec mulio pὀst ubi id populum grauius tulisse animaduertit, ad mitiganda inuidiam Gallus Praetura deiicitur, atque urbe ob iratos ciues,eYcedere iubetur. Nihilo secius tamen Carolo Re gi de interfecto hoste Mansredo Regri paridq; Apuliae regno victoriam gratulatur, misso ad id munus Francisco fratre, cu ornatissimo comitatu, donisque regalibus qui alacriter susceptus,vi donatus baltheo militari, Regiaeque militiae honoris causa adscriptus, ita demum Mediolani vitam egit ut ad imitationem Gallici luxus splendore&domesticarum rerum apparatu Napum Principem anteiret. Erat res Turria nain summo arridentis sortunae fastigio, cruciabathi que ingeti cura Antistes Otho, moestaque extorris

Nobilitas errabat,ab infimo quoq; Regulo opem implorans,ut consumptis opibus atq; amissa dignitate, quado toties repetita patria bellti graue maerumnosuim prospere sidiis haud dubie inuitis renouasset. Residebat tamen in Othone mira constantia,& spes incredibilis adipiscendi imperii Sacerdotalis:d proinde infracto animo Patritii eo duce qui iustissimam praeferret causam omnia sibi faciliora sere existimabat.

Erat inter extorres Squarcin Burrus, vir apprime nobilis, opulentus, vigoreque animi ac armorum pe ritia illustris cuius filia nomine Bonacosa, virtute, sormai foecunditate insigni, Matthaeo Magno nupserat. Huic Otho Patritiique, Pallavicino per eos dies morte surrepto, imperium militare detulerant, inierantque scidus c,Gulicrmo Montisserrat Marchione qui Ferdinandi Hispaniae Regis erat gener,eo consilio , ut imaiore belli mole Turrianos oppugnarent.

28쪽

Destinabat enim sibi Guliermus, si id bellum susciperet, maiores opes, maiusque sibi in dies imperium. Verum externis soceri aiaxiliis sibi opus esse iudicabat, ut eximiae virtutis etem, bellicartimque artium maxime peritam,Germanis&Gallis opponeret. Remanserat enim aliquot Gallorum turna. apud Turrianos, ex his quos Flandrius Comes, Caroli Dux, in

Italiam adduxerat. Ipso enim in ea pugna intersecto,

qua Pallavicinu Gibelli nos superarat, plerique ex eius equitatu, postqua debellatum esse videbatur, orbat Duce, subsis ere in circumpadana regione, quam Neapolim usque ad Regem contendere maluerant. Itaque ad Ferdinandum ipse Burrus in Hispania mittitur, ut legationi maior inesset authoritas Isiti erat graui facundia, explicatis partium pariter ac hostium

viribus terminatisque consiliis , a Rege copias impetrauit, impositisque in naues sexcentis equitibus, Maliquot iaculatorumis sagittariorum cohortibus, in Liguriam est reuersus. Nec multo post ab Savona superatis Apennini iugis, ciea manu ad Guliermum peruenit. Rex enina generu suum existimatione atq, opibus adaugere,& prorsus efferre in spem ingentem amplioris imperii in agnopere cupiebat. His confirmati auxiliis cu Othone Burrus Gulierinus, ad Ui- glebanum quod Turrianus praesidio tenebat, processere. Tetata est per quatuor dies oppugnatio, promotis scalis,4 in corona circumpositis funditoribus sagittariis, ita ut murus continete propugnatoribus nudaretur. Sed Turrianus miles pluteos ex crassiore materia pinnis coaptarat, quibus protectus magnam vim lapidu deuoluebat vulnerabaturque subeuntes,

29쪽

neque spes vlla expugnandi oppidi, nisi ingentibus balisti. machinis, longo laboriosoque opere aedifi

catis, relinquebatur quod tum minime conadum existimabat Burrus, ne ultra Ticinum quatiedo oppido haerens diutius distineretur quum superare amnem, quampriinum oppidis Mediolano proximis bellu pavorem inferre cogitaret. At Vi glebanenses irrito hostiu conatu & felici suoru successu elati, quum Burrias milites ab oppugnatione reuocaret, cotinere seminime potuerunt, quin adaperta porta protinus erumperet. Hos temere incumbentes, insolentiusque prouectos Hispani suo more refugiendo, date pauorem simulando, opportune ludificati, porta longius abstraxere , adeoque celeriter in gyrum reflexis turmis circunuenere, Vt hostes,quum se pene oppido exclusos cernerent, S in receptu multis confixi iaculis laborarent, admixtis Hispanis intra porta refugere cogerentur: ac nisi impeditis atque occupatis valuis, demissa repente cataracta, densato ordine irrumpen 'tes exclusisset, Hispani proculdubio sine vulnere oppidu cepissent. Ex Vi glebanensibus aliqui occisi, plures capti Periere Mintus aliquot equites Hispanisu perne tegulis oppressi caeteri permutatione facta cultis qui exclusi fuerat, in castra redierunt. Erat tuai cino amni sublicius pons ad Turbicum vicu impositus, munitusq; ad capita lunato aggere digneis castellis an queis binae utrinque Mediolanensiuis Co mensiti cohortes ad custodia excubabant. Decreuerat forte per eos dies Ticinus, ita ut expediti equites certis vadis haud magno cum periculo tranare posse vi-dς rentur. Itaque Othoniani equites ferme omnes,&B. iii.

30쪽

MEDIOL PRINC.

in primis Hispani consessores, totide pedites in equorum clunibias transportantes, in aduersam ripaeuaserunt,i utrinque sub aurora improuiso aggeres ad orti, magno tumultu magnisque clamoribus subire coeperunt. Tanta celeritas Hispanorum fuit, ut in ea parte praesidium pene prius deiicerent, quam alterum a tota mole pedestris exercitus expugnaretur Paucis interfectis omnes Burrus potitus ponte inuiolatos coseruauit, 'uum liberaliter etiam dimitteret, pro accepto beneficio rogauit, vicia tande a Patritio sanguine temperarent,&sacrosanctum Antistitem templo sedeque sua, ac ipsos denique nobiles patria atque penatibus dignos existimare vellent ob eam huma nitate Burri nomen Mediolaniis Comi clarissimum fuit, Magna quoque pars eius laudis ad Othonem

referebatur, vel inuitisi negantibus Turrianis, qui plebis animos his humanioribus officiis, pietateque hostili deliniri posse metuebant. Huius Burri monumentum in peristylo ad aedem Eustorgianam nuper vidimus exelis literis, supers ante scutata equestristatua cum sceptro Imperatoriisque insignibus ad veram oris effigiem depicta . aeterum Burrus,Guliermus diffuso per Laumellinum agrum equitatu, at que inde cum magna agricolarum trepidatione Se-priensem ingressi regionem, ac demum rasuersis itineribus Comensem pariter alcinensem secantes viam, vicos Mediolano proximos invasere. Erat ad Caratum oppidum in aestiuis Narbonensium Gallorum equitum ala , ad eam reliquae Italorum turmae atque item cohortes, ut coscriptae instructaeque erant, Odiolano mittebantur. Napus interea, quanto maximo