Tentamen medicum inaugurale, de variola ...

21쪽

DE VARIOLA.

putredinis praevalenti8, ducatur Oportet. Hujusce accessio optime mitigatur cutis dolorem molliendo, atque debiti regiminis assidua adhibitione. Si finem versus sputationis, saliva, jam crassa et dissicilis screatu, deglutitionem impediat, vel strangulationem minetur, gargarismus proponatur. DiXit Sydentiamus, emeticum, rebus ita sese habentibus, multum prodesse.

QUUm retrocedit eruptio, vel subito detument eXtrema, admoVeantUr plantis Pedum vel sinapis mi , vel vesicantia. Quoad catharticorum usum, decesi O morbo, nil certum accepimus: Multae morbi sequelae signa debilitatis atque torpori8 edunt; haud igitur purgatione depellendae. Haecce praxis theoria sola, ut visum. innititur ; namque cathartica obveniendo abscessus solum prosunt, et lioc quidem levisse sine eniciunt. Denique, morbi sequelaSPro

22쪽

DE VARIOLA.

pro natura singularum tractare, ac si nullum praecesserit malum, sed caVere evacuationem, debet. Etsi operis summum pertigisse videar, restat autem qUaerere, cur neminem nisi semel variola invadat. Haec res, ut mihi videtur, est et magni momenti, et adhuc parum eXplorata. Mihi, hoc opus aggredienti, temeritatem vel ineptiam verissimile obferent plerique : Theoriam hancce ante eorum pedes projicio ; et hoc solum rogo, ne quisquam me judicet antequam perlegat. Praemittendum attamen, variolam bis in uno homine obortam fuisse, uti quidam testantur autores '; phaenomenon igitur non pro lege immutabili, sed pro conditione generali, habeatur.

Vitae processus, nerVorum statU, magia Quam partium incremento, distinguitur.

Quod

23쪽

DE VARIOLA.

21 Quod ad molem, quidem, infans et adultus inter sese disserunt; multo magis autem quod ad nervorum systemata. Hinc, ingesta in ventriculum acida facta, quae adulto anXietatem et ructum tantum inferrent, infantem convulsione epileptica assicerent. Hinc, a dentitione tanta ducuntur mala, dum Odontalgia, quamvis gravissima, vitam nunquam minatur. In PueriS, abdominis viscera mire irritabilia sunt, ut in vomendi in adultis plurimis gravissimi) actione, facile citata atque peracta ; Ut et in diarrhoeis, saepe et sine ulla fere molestia iteratis, admota levi causa, atque excretione frequenti stercoris et lotii, pene absque

conamine, cernere est. Et sane tanta mobilitas ad pueri incolumitatem necessaria videtur. Ope enim perpetUO egen8 aliena, Veli ad noxia abigenda, aut necessaria Paranda, oportuit ad omnem tactum animum attent Ium adVertere, Ut ex querelis, risibus ve,

24쪽

DE VARIOLA.

eum dolere aut gaudere adverterent custo-

Cutis, hoc temporis, mollis, delicata, sensu praedita CXquisito, adeo ut, si in hoc statu per totam vitam Permanserit, genus humanum doloribus torqueret gravissimis. Quam miser fuerit iste, ab accuratissimo Gooch memoratus, cui prurigo vix ferenda inducta fuit per totam corporis superficiem, a solis radiis, omnibus praeterea bonum afferentibuS. Infantum epilepsia, antequam morbos pueriles dictos subierint, tam dira atque frequens, his superatis, fere semper decedit, et ex omni functione irritabilitatis decrementum Pater. Inter Omnes quidem con-Venit, certa aetate mobilitatem 1ubito atque maxime imminui, nunquam tamen

nisi praegressis morbis accidat. His igitur aliquantum tribui oportet, quum neXu loci atque temporis solum deprehendimus causam atque effectum. Nec hi effectus

morbidi

25쪽

DE VARIOLA. 23

morbidi habendi; corpus enim vitae ossiciis aptius redditur. In variola torporem Valere, docent ejus sequelae, in historia jam enumeratae; atque talem causam, reliquis j unctam postea dicendis, subito mobilitatem imminuere, pauci negabunt. Rus enim effectus, aliter haud permanens, operatione sequente alio

Impressionibus extrinsecus semper sumus obnoxii, quae, si numero immodicae, mentem opprimunt; si Palicitate errant, animam, quasi somnolentam, ViX emovere possunt. Harum plurimae inveniuntur se dantes, Liberi praesertim ritus, hique con nubii aut Veneris abnormi8, qUOrUm Unum vel alterum fere omnes summo PerseqUUntur nisu. Cibo utimur stimulanti, processus inde concoquens somni cupidinem infert ; vis sedantis planum documentum. Cogitatio multa, sive de philosophia vel negotio, maxime sedare reperitur, atque HU-gae

26쪽

u4 DE VARIOLA.

gae splendidae, quae a cogitando animum omnino revocant, plus ipsa speculatione mentem lacessunt. Sic, sive contemplatur aliquis, sive mercatur, sive vitae delicias solum persequitur, Omnia mentem, indeque

corpus, seu Vice Versa, deprimere certant. Nequaquam assirmo, omne impressum sta- tiria sedare, Omne vehemen8 tamen hoc citius seriusve facere facile credo, quum motus validos vel animi vel corporis ciet.

Inflammatio quidem omnis, a contagio specifico praesertim, partis mobilitatem maxime imminuit. Ita, qui gonorrhoea gravi laboraVere, etiam post fluxus, omniumque symptomatum decessum, Urethraefistulam, atque balanum, sensu consueto multum privari percipiunt. Sin hoc ess-ceret canalis unicae asseetio digitos paucos extensa, quid faceret totae cutis inflamma tio, a systematis statu morbido orta tHanc etiam legem pertulit natura generi

humano, quod impressiones validae debili-

27쪽

DE VARIOLA.

us renoVantUr ; atque constat, aliquos morbos mitiores es e secundo aggressu : Hujus modi sunt, gonorrhoea, uti omnes confitentur, et quartana, secundum cl. Sydentia

muni '. Multi, fateor, sunt morbi ad recursum proni; sed hi omnes irritabilitatem inducunt, quales haemorrhagiae ; vel causae sunt permanentes, saepiusve applicatae, aut habitu continuantur, quibus itaque haec lex non porrigitur '

Pueri eruptionibus caduci S, antequam variolam patiantur, subinde affliguntur. Isti cutis affectus plerumque a ventriculo se male habente pendent; at, in infantibus hanc perpessis, eruptio quaeVis, nec levi movetur causa, nec mota facile abigitur. Pustularum variolosarum relictae foveolae, cicatricum instar, formam per totam Vitam, et per aliquod tempus, albedinem, quasi vitreatam servant, cutem isthic aliquo mutari Li monstranteS.

' Facultas adsue1cendi, ill . Gaubii Pathol.) 9 6 . ad quam talia phaenomena relegavit, nihil aliud quam irritabilit*s imminuta esse videtur

28쪽

DE VARIOLA.

monstrantes. Et sane color cutis, post pu stularum decessionem, mutationem notat insignem . Denique, quum haecce foveolae, durante Vita, maneant, mutationem subsitam permanere, fas est ut deducam. Sed, utrum super vasa eXtrema cicatriculae inducuntur, an mobilitate quoad stimulum specificum privantur, non meum equidem

est judicare : Mihi sufficiet perceptio facti. Cutis jam mutata nequit amplius eadem assici causa, cui obsistat, etsi nullis foveolis

foedata.

Alii morbi quidem, qui pro tempore

tantum aliquid corporis mutant, saepe atque in assuefactis facile renovantur ; quosdam tamen esse morboS Oportet, a quibus mutatio inducta permanen8, quamViS non

lethalis sit. Haec autem permutatio fluidis accidere nequit, quum ipsa subinde mutantur.; solidis solis induci potest. Non tam universa autem est cutis affectio, quin aliquibus locis viri novae adhibitioni

29쪽

DE VARIOLA.

tioni cedat. Nutrices enim, matres Ve, qUae prima juventute Variola correptae fuere, dum alumnum Variolosum pertractant, brachiisque gerunt, super partes infanti applicatas, pustulas, Variolosis similes, eXsurgere vident. Huic autem quasi insitioni, aliae causae jam memoratae valde resistunt, et plerumque morbum depellunt. Ubi autem syllema torpidum dixi, non ita ut morbide intelligatur, at solum ita imminui mobilitatem extremam, Ut Vege'tiora deveniant solida. Et, quamvis unica quaevis phaenomeni causarum, jam adscrip tarum, Omnino impar videbitur ad explicationem, junctio omnium haud tam inef- fleaX, Puto, invenietur. Nam generis nervosa sensus hebetior, senectutem saeptU8 Praeoccupans, atque tota vitae hodiernae consuetudine adjuvatus; huic annuens morbi sequela, torpor, integratio cujusvis impressionis lenior, cutis de

30쪽

DE VARIOLA.

muin vasorum permutatio, huc colligenda

sunt.

Senes, interdum, hoc morbo in juventute devitato, denique contagium eXcipiunt, et in variolam incidunt ; atque hoc nostram theoriam refellere creditur. Hi tamen praedispositi sunt, quatenus nunqUam Va riolam subierunt ; contra cujus aggressum nullam tutelam praebet senectus, praetetorporem, qui solu8 nequaquam morbum depellere valet. Atque si contagium, juveni adhibitum, non intulerit morbum haud mirum. Nam, in ordine rerum, faecile intelligimus, quod causa Praedis ponens, atque occasionalis, nunquam stimul applicatae fuere. Notum est, praeterea, quod in infantibus quibusdam, perpauciS tamen, non apparebit morbus, post secundam etiam inssitionem ; praeterito autem brevi tempore, si iterum fiat insitio, febricitat infans. Qui variolam bis acceperint paucissimi sunt; de quibus nihil satis plenum cognoVi, ut phaenomeni eXplicationem aggrederer. Constat