장음표시 사용
21쪽
CAPUT I. De Mahodo hujus operis.
apud Ciceronem CXtatis. de Oiliciis Valetudo constat notitia sui corporis de observatione illarum rerum, quae prodesie vel obesse queunt. Hic exprimitur praxis tota ratio con-ervandae, vel ut Cicero ait, sustentandae suae valetudinis Nimirum quod illa consistat primo in notitia sui corporis, deinde in observatione illarum rerum,quae vel prodesse vel obesse queunt. Hoc ipsum eloquentia antistitis Ciceronis consilium prudens Viscretum petitum est ex intimo sinu naturae Iccirco hujus nostri laboris,tria Constituimus corpora, quorum erit primum de corporis humani temperamentis. Secundum de se rebus non naturalibus, quae sit dextre adhibeantur valetudinem sartam tectam tueri, sin
sinistre,integritatem corrumpere queunt. Ter
tium est appendicula ex foro medico citata , de corroborandis partibus, quibus plerunque literarum Studiosi affiguntura corripiuntur mi e- Principio, qui laudabili valetudinis integritate runtici discupit, cum ante omnia haud
22쪽
ignorare decet Quid sit Sanitas in quibus consistat. I noti enim nulla est Cupido. Et , nec asserit Scire oportet qui sagittam mittere vult. Hanc itaque ob caussam sanitatis essentia exactissime nobis est investiganda,qua si notis Cud dissicile etiam intelliges, quibus rebus ea
opus habeat ad sui conservatione, quq item cum illa uenent. Finis totius nostri operis est fam-
Ei othino in disciplina venit co
gnoscendus. Ignorato enim fine. oon in hrumenta mediaque,que ducunt ad finem. Por- sanitas consistit in multis Temper , - - laudabili conformatione ac unione par- humoribus iupiritibus, pulchritudine, ouae est quasi corollarium sematissa recuperat gnitatis.13 c est notitia corporis nostra. Dehinc illa quae valetudinem praesentem vel confervat vel labefactare queunt, Medici complectuntur sub nomine rerum non aturalium,iuntque aer,
excreta, retenta, ac perturbationes,de quibus omnibus accurates affabrd quoque pertractabimus, quia haec sunt instrumenta,hae sunt antae,
sipprehendimus optabilem collamia
rem Qu. postremo loco recensebimus,illa pr si mur commodato, sed umpna petita esse e foro medico Ad Medicum enim attinet curam gerere sanitatis amisse, si quid vitii illa contraxerit,leniter melle resarcire.In hoc agitur postremo membro docebimus, qua ratione robur, integra constitutio essentialiteri a
23쪽
E MEDIC LIB. I. eidentaliter reddi queat illis debilibus partibus,
quae potissime exercent usurpantque Musarum Sacerdotes, qualia sunt Cerebrum, oculi, ventriculus, jecur, lien, cor ipsaque cutis scabiei prurigini frequentissime obnoxia. CAP. II.
2uid unitassit, quid non siit.
NUnc igitur , quod bene teliciter nobis
eveniat, tempus Danum applicamus operi Sanitas est ultimus nostri laboris terminus: heae est,que in hoc agro nobis seritur, me titur. Hujus natura Mindoles non potest satis curiose a nobis pervestigari. Antequam vero in ipsam ejus essentiam inquiramus, notari velim sanitatis vocabulum esse ex genere Analogorum quorum natura est, ut uni primo ter se conveniant, alii vero etiam attribuantur per similitudinem Sanitas iccirco primo ac per se convenit animali. Inanimata non fruniscuntur sani
late,nec quispiam dixerit,frigus aquae esse jussidem sanitatis. Secundo relatione e respectu facto ad corpus animalis, sanitas illis attribuntur, quae sanitatem in animali cilicere valent,dicunturque salubria seu sana effecti, e . Hoc senside victu salubri extant Medicorum libri. Et vulgariter dici assolet, vinii fanum seu salubre cibus sanus, inges der trunch, ein fundi essen, scili'
24쪽
cet quia sanitatem conservant sabiliorem factitant Tertio solet quoque inprimis a Medicis sanitas asscribi rebus illis, quae eandem praesente indicant;ita urina sana, pulsus sanus dici consueverunt, nimiru quia urina sepulsus veluti signa
demonstrant sanitatem adhuc in corpore sartam tectamq; vigere. Postremo κατ-wκ- non ta- tum ad inanimata tr nsfertur, quemadmodum Chimici Mineralia dicunt habere certas praedestinationes morborum sanitatis, verum etiam ad animum mentem ipsam. Plautus in Mene: chmis act. a. sic .et Melius est sanam mentem sumere.Cicero a.de Divinatione,DEOS esse sanet mentis existimem. Hinc insanies insanitas eiadem Cic. idem sunt quod demetia. Porro quam evidens est, sanitatem dare, tam dissicile est sciare,quidna revera sanitas sit. Galenus fili bi
dicorum hoc ponunt commune principium ab omnibus concessum,tum homines sanos esse, cuinculpate in absque noxa actiones obeunt a natura destinatasitum aegrotare, cum actionibus,
queunt ei fungi Illud igitur, quod actionesi ctitat laudabiles cinculpatas, illud inquam est
sanitas. Non dico actiones simpliciter a sanitate dependere,sed actiones bonas, vel ut rectius dicam bonitatem Mintegritate actionum. Anima est causaessiciens, irincipium pri aceps operationum absoluteri simpliciter cossideratarum pars. At sanitas est caussa,quod eaedem actiones
laudabiles sint,veluti morbus causa est,quod sint laesar.Jam quaeritur,quidnam illud sit, quod nos
25쪽
constituimus causam bonarum actionum, vocamusque sanitatem Video esse inter recentiores Keckermanum intelligo in Systemate ph sco a qui negant sanitatem esse substantiam aut liccidens: Sed esse potius modum gradum Entis quam Ens. Ex Metaphysicis notum est, ni aeter substantiam Maccides seu praeter Ens est nonnulla, qua non quidem plane lint fictilia, neque tamen Entia, cujusmodi sunt inhaeretia Accidentis in subjecto, unio materiae, forma: , estetiίe cNemo dixerit inhaeretiam este substantiani Sed nec accidens est, quia omne accides inhaeret Inhaerentia vero non possim inhaerere. Ex hoc numero junt illi esse sanitatem, quanquam id rationibus demonstrant nullis . Sed non videntur
boni illi viri intelligere naturam ct genium mo
dorum seu graduum Entis. Omnis enim modus, quia nec est substantia, nec est accidens,excluditur ex serie pra: licamentorum , hi Iusquoque modus est causa effectus realis. Nam sanitas collocatur directo in praedicamelis, quod sit causIaactionum bonarii, integrarum Sanitas itaque non est modus Entis. Deinde nullus modus ex
plet actum intellige di, seu intelligi potest absq;
re, cujus est modus. Intellige enim inhaerentiam accidentis in subjecto absque accidente, absq; lubjecto, unionem materiae . rmae, absque materia forma. At sanitas perfectissim intelligi potest absque subjecto, cui inhaeret, non minusquam albedo absque pariete Galenu definit morbum, quod sanitati sit contrarius, con
26쪽
OPUS C. PHYSIOLOG. contrariorum vero eadem est ratio ne quidem
ullam fecit subjecti aut corporis mentione , nitas itaque re vera est Ens, non tantum modus E recentioribus Doctores pleraq; non tam importuni sunt, ut excludant sanitatem e serie Categoriarum Ajunt enim esse potentiam n turalem ex secunda qualitatis specie. Nonrim iis quidem quod sciam, rationibus probabilem reddunt hanc suam assertionem forte quia pii subolfecerunt non esse illam adeo similem ventati iam omnis potentia destinatur actioni iii pliciter Mabsolute considerata. At sanitas non est caussa actionis simpliciter, sed untaxat actionis bonae. Sanitas igitur non est potentia naturalis. Alia est actio simpliciter, alia est actio bona vel mala. Actio simpliciter est a potentia naturali Actio bona est a sanitate, velut actio mala a morbo. Differt igitur sanitas a potentia naturali. Qui profitentur sanitatem esse ex genere Relatorum, illi in scenam producunt Galeni testimonia vocantis sanitatem proportionem, π Ἀν, aequalitatem, quae omniafum Relata ad aliud. Testimonium quoque Arinot. qui in numero Relatorum posuit ac recensuit
nitatem, id confirmat. Nos vero existimamus
sanitatem quidem referri posse ad seriem Rei
torum attamen essentiam illius absolutam eiie, revera ex alio genere,quam Relatorum. Otum est unam eandemque rem diverso conceptues considerandi ratione reduci posse ad catego rias diversas Socrates ad hoc ait ut pater habet
27쪽
ET MEDIC LIB. L 1 rrespectum ad tam vi sanitas respectu id mor
bum. Et hoc sensu excusamus interpr tamur Galenum Aristotelem. At vero sanitas ut corpori in heret, id disponit aptumque reddit ac inculpatas integras actiones, ita certe absolutuquid est&non Relatum, non mi suis quam omnis alius habitus Verum lativum stentis sanitatis Ithabitus seu dispositio, quod ita probamus. nam qualitas dispones, labile red-
Vctum ad operandum bene vel male, ea est dispositio vel habitus. Sic enim cu)usque disia
politionis habitus in natura est ut aptum reddat possessorem non ad actionem simpliciter ioci A. rendam sed ad actionem bonam vel malam Natura enim caussa est actionuna, at habitus a Lactionum talium Iam sanitas ita disponit corpus animalis habileque illud reddit, ut possit
bene vel salubriter operari: ex ad vermi morbus adactionum laesionem corpus promovet. . ni
ta igitur est di positio. Videor audire qui nobis
opponunt&ex natura dispositionis labitus, argumentantur hunc in modum innis dispositio facile a subjecto removetur. At datur quaedas anitas quae tam altas agit radices ut inicillime tollatur 'rosternatur ab hoste morbo. Haec igiturno est dispositio. Cotra datur sanitas debilis admodu, ωque 'rimo insultu labe fictari potest, adeoq; facile ab animali removetur. Haec non est habitus, quia omnis habitus aegre Mifficulter tollitur.Vlterius omni, dis sitioio Gbjectum introducitur paucis actionibus, qui ha
28쪽
bitus. Jam qu dam sanitatis species non paucis,
verum operosa actioni crebritate Jongo medicamentorum usu subjecto conciliatur. Haeci iturio est dispositio. Alia vero vel primo medici conatu revertitur ante sublata. Haec igitur non est habitus. Hic sciatis velim, nos vocabulo
dispositionis uti in senerali illa significatione, quae ponitur ab Aristotele de Qualitate Ibi venies dispositionem interdum late sumi, interdum stricte Late sumta complectitur sub se habitum dispositionem stricte dictam Stracte
accepta contra distinguitur ab habitu, una hic habitus, ut dictum, sub dispositione generaliter sumta continetur. Jam igitur sanitatis velut morbi genus nativum est dispositio universaliter sumta, quae quia vel paucis acquiritur actionibus, sicque est dispositio stricte dicta, vel multis δε est habitus. Hinc perspicitur sanitatem
dici posse vel dispositionem stricte dictam vel
habitum. Et hinc lucescit quid debeat responderi ad duo proposita argumenta, scilicet omne sanitatem esse dispositionem stricte dictam, aliquam esse habitum. De genere sanitatis ita constat. Superest differentia, quae gener adjuncta largitur plenam sanitatis Definitionem. Differentia petenda est ab actionibus, in quibus consistit persectio S forma quasi sanitatis non quidem ab actionibus simpliciterinam harum causa est anima sed ab actionibus persectis & tegris, cujus integritatis causa Linitas est. Estoi itur talis sanitatis definitio Sanitas est dispo- sitio
29쪽
ET MEDIC LIB. I. 3sitio animalis sine qua proficiscuntur actiones
primm per se integre mature con Venientes, quemadmodum ex adverso morbus est dispositio animalis actionum laesionem causans primo. Omitto hic vocabula secundum naturam,quem admodum in desinitione morbi preter naturam: siquidem quicquid actionum integritatem promovet, illud est secundum naturam quicquid actiones laedit, illud est praeter naturam. Super vacuum igitur est addere voces secundum natu ram iraeter naturam, quippe absque suselabone τ γλογί tam desinitione poni non possunt, quandoquidem omnem desinitionem decet esse nativam .pleni illimam, absque superflua verborum aut rerum abundantia Chimici mer- metici aliquando aliter, secius censen d sanitate. Hi corpus animalis, ceueras mundi res coaluisse existimant e tribus primis principiis, sale, sulphureri Mercurio iccirco docent Lanitatem nihil este aliud, quam convenientem horum compositionem. iamdiu sal sulphur, Mercurius, amica confoederatione vel societate inter se sociantur c contemperata manent, tamdiu animal vivere sanum , aegrotare vero quam primum rupto foedere dis lungantur, is mittant familiarem hanc bcietatem. Per salem ut obiter hoc dicam non intelligunt sal nostrum quo in cibis utimur, sed substantiam solidam, duram, terrestrem quamlibet. Per sulphur non usuale nostrum sulphur, quo etiam in culinis utimur ad excitandam flammam, sed rem pinguem aleo-
30쪽
sam combustibilem Per Mercurium non argentum illud vivens currensque , sed liquorem queum, vel spiritum tenuem aereum.
CAP. III. De Sanitate erudibi Sunitatis. Controversum est penes viros Philosophos,
ecquid ne sanitas species sit intima,an veronas aram obtineat genericam, iub se complectatur ecies alias Disputent authores illi quatum Olent, rationes sane afferunt quae non magni sunt momenti, volitantque ludibria ventis: nostras ei opinio, sanitatem genus esse, cujus duae sunt summae irecipue species, Sanitas similaris sanitas dissimilaris Sanitas item genus cst continenssub se temperiem αἰλοσυνκρο- , sic quoq; sanitati disti milari subest una species, quam non licet mihi uno verbulo exprimere: Dispositio sic apta silui, conformationi numeri unitatis in parte aequali ne ingratus nobis hoc credat aliquis illud asseverantibus,addimus quoque rationes quicquid non praedicatur proxime immediate de individuis, illud non est species, sed maxime est genus. At sanitas, prς- dicatur proxime, immediate de individuis. Aliud enim est sanitas, aliud temperies, aliud haec temperies. Temperies absolute considerata non est individuum, sed species. haec temperi Socratis est individuum At sanitas praedicatur