Dissertatio medica inauguralis exhibens historiam cholerae Asiaticae annis 1848 et 1849, dum Ultrajecti regnabat, in vico hujus urbis littera C insignito observatae

93쪽

AETIOLOGIA. De causis Cholerae Asiaticae, quis est qui nesciat,

multum dissentiunt medici. Nec vulgareS aeris injurias, nec gelidae haustum, neque acidum potum quemcunque, nec cibos Vel copia graVanteS Vel indole noxios, nullas adeo potentias, quibus omni fere tempore homi-ΠeS aegrotare possunt, Sufficere ad dirissimum istum morbum producendum, hae quidem de re, Credo, Con-Venit inter omnes. Propria admittitur ac peculiaris SiVO CRUSa SiVe cauSarum copula, qua Sola ita assicitur c0 HS humanum, ut Symptomata prae Se ferat, quorum syndrome Cholerae Asiaticae speciem Sive formam Constituat. Num vero contagio semper inseratur, id est, materia veluti venenata, ipso morbo producta, an proprio mia mate, quo nomine malignum itidem principium intelligimus, sive telluris sive telluri impositorum, haud Vero hominum, effluvium , an denique in aliis hac, in aliis illa causa vel etiam utriusque conspiratione , dubi-

94쪽

- 6 tant et disputant perpetuo. Meum non est in haece dissertatione gravissimam illam quaestionem tractare. Id tantum instituti ratio postulat, ut reseram, quid tandem ex iis, quae in vico littera C insignito observata fuerint, Circa causam Cholerae Asiaticae concludi vel possit vel non poSSit. Situs est ille vicus, ut vidimus, prope Suburbium, quod primum Cholera amictum fuit. Qua tandem rationse in suburbium illud venerit morbuS , nequaquam

con Stat. Certum eSt, Secundum amrmationem doct. Κο-n i n g , in Suburbio isto artem lactitantis, puellam, quae omnium prima ibidem Cholera obiit, nullum habuisse

cum Cholera aegrotantibus commercium. Narratum eSt, parentes hujus puellae Amstelodamo veniisse, ubi Cholera regnaret. At vero res non ita Sese habuit. Re dierant scilicet ex illa urbe ante treS men Ses, qUO tempore morbus ibi nondum inceperat. - Duobus diebus

postquam puella ista Cholera correpta fuerat, in tribus aliis iisque diversis et satis remotis ejusdem suburbii lociS morbus apparuit, licet, quantum indagationibus ossici potuit, nullus fuerat cum prima aegra hujusve

CognatiS contactuS. Deinde sensim auctus est ibidem Cholera laborantium numerUS.

Ρetrus de Marte, qui paulo post omnium primus in vico littera C insignito scilicet in platea AchterstraatΝ0. 52 4 F, Cholera correptus est, nullum habuerat cum aegris, in Suburbio Cholera vel etiamnum decumbentibus vel mortuiS, Commercium. Indicari certe non potuit. - Quemadmodum igitur prima Cholerae Asiaticae in Suburbio vi eo nostro proximo, Sic etiam in vico ipso

apparitio clare demonstrat, id quod reliqua quoque epi-

95쪽

- 65 demiae historia confirmatur, non OpUS OSSe aegrorum contactu, ut morbus oriatur. An itaque probat, morbum non esse contagiOSum 8 Vel Si probaret, mi asmati,

id est telluris aut telluri impositorum, haud vero hominum Cholera decumbentium, emuvio morbi originem tribuendam esse, inde nondum esset posset, Choleram

naturae esse non ContagioSae. Nihil obstat, quominus admittamus, eandom conditionem morbOSam, quae proprio miasmate saepissime excitatur, excitari quoque posse materia, simili conditione morbosa in alio aegro producta. Morbi miasmati ei notio notionem morbi contagiosi nequaquam excludit. At vero miasmatica Cholerae origo, quamquam nobis etiam verisimilis videtur, supra narratis nullo modo probatur. Fieri potest, ut causa morbisca revera fuerit Cholera in longinquo decumbentium effluvium, per atmosphaeram late dispersum atque

venti ope huc delatum. Erunt prosecto, qui dubitent, plures forsitan, qui negent, tam volatile dari contagium. De mea quidem Sententia jus est dubitandi, dubito ipse : non est negandi, quandoquidem probari nequit,

contagium tam Volatile eSSe non pOSSO.

navantageusement eludiees et approsondies. La.... il est simpossibi e de Suivre dans sa transmission la mala die illa plus manifestement contagieuse.' Hoc etiam in Vico noStro experti sumus. Brevi scilicet, postquam Cholera vicum illum ingressa erat, quemadmodum indice

96쪽

nostro chronologico clare demonstratur, in diverSis apparuit, iisque a Se invicem satis remotis vigi lociS, at, num Commercium obtinuerit horum in initio epidemiae amictorum cum aegris Choleria laborantibus , quod eo tempore annotatum non fuit, nunc non amplius indagari potest. In ulteriori opidemiae decursu, praeSertim in altera ipsius parte, quum morbus longe lateque disperSus esset et in omnibus fere vidi plateis et angiportis apparuisSet et vero Saeviret, permulti Cholera corripiebantur, qui cum aegris eodem morbo de umbentibus in Contaetu fuerant. Mutuum enim, non tantum eju8dem familiae membra, sed vicini quoque, imo Vero plerique hujus vidi indolae sibi asserebant auxilium, neque unquam fere, quod Saepe miratus Sum, metu morbi ab humanitatis ossiciis abducebantur. Ρatet in Super e ConSpeetu,

quem dedimus, Ch0lerae topographico, inprimis in altera epidemiae parte, multa S fuisse domos, in quibus plures

homines morbo iSto deinceps correpti sint, Sive ejusdem CSSent, SiVe non ejuSdem familiae. In domo plateae nieuine n istraat, ut exemplum asseram '. 310ν insignita,

ubi d. 26' Nov. 1848 Cholera prima Vice apparuit, add. 2 Dec. quinque deincep8 aegri ex hoo morbo laborantes observati sunt. Εjusmodi quid in duabus etiam aliis obtinuit domis. Sic duodecim domi sunt, in quibus Singulis quatuor homines Cholera laboraverunt ;undetriginta, in quibus tres : quinquaginta tres denique, in quibus duo. In ducentis et undeviginti domis unus

tantum Cholera aegrotavit, unuS porro in taberna mobili, unus item in navi, dum trium aegrorum domicilium non commemoratum fuit. Itaque 22l domis, navi et taberna mobili computatis, in quibuS Singulis unum modo ex

97쪽

habitantibus Ch0lera corripuit, opponuntur 97 domi ,

in quibus Singulis plures homines eodem morbo assidii fuerunt. Hi itaque et complure S etiam e ceteris, quod jam animadvertimus, morbo correpti sunt post manifestum cum Cholera aegrotantibus conlaetum. Num propter 8 Negari nequit, nec tamen etiam amrmari. SimiaSma datur, e quibuScunque rebus, haud vero ex hominibus Cholera laborantibus evolutum , ex hog Solo

morbi ortus in Omnibus, quos modo CommemoraVim IS,

aegris eXplicari potest. Nullus eSt, hac de re, credo inter omnes pathologos con Stat, neque mi3 Smatis Cujuscunque neque contagii essectus, nisi homines, in quos agit, in ea Versentur conditione, ut vim potentiae istius nocenti S percipere possint. Ρroclivitas vulgo dicitur sive dispositio, hominibus vel natura propria, qualiS ea eSt,

quam sanguinis affert assinitas, quam SeXus atque aetatis, nec non temperamenti diversita S, Vel rebus externis, alimentis, aere, ceteriS producta. Quod Si teneamus,

sum it omnino ad similitudinem provocare dispositionis

sive naturalis illius Sive rebus externis produetae, ut OmneS, quOS SpeCtaVimuS, mia SmatiS essectus, qui contagiosam morbi naturam verisimilem reddere videntur, rite explielmuS.

Die 22 m. Julii anni superioris nobilis quaedam

matrona Sub finem graviditatis Cholera Asiatica corripiebatur. Ρartu arte provocato, insans duobus diebus post eodem morbo obiit. Mater puerperae, quae femper illi ad steterat, una elapsa hebdomade, in eadem domo Cholera exstincta eSt. Femina, quae puerperae pariterae infantis curam habuerat, de balder) minus bene Sese habens, abiit et domi suae continuo Cholera correpta,

98쪽

- 68 brevi qu0que mortua eSt. ObstetriX, quae Curam puerperae haberet, dein arce88ita, diarrhoea cholerica, ut dicebatur, vehementiori assecta, ipsa quoque abire debuit. Denique siliola puerperae natu major, quae CXOrto matri S morbo, domum reliquerat, in alia domo, ubi nec fuerat Cholera, nec deinceps obtinuit , eodem morbo correpta eSt, at Valetudinem recuperavit. An morbi propagatio etiam in hoc casu ex miasmate

explicari potest Θ Ρotest Sine dubio: num vero debeat, utique dubitandum. Magna cum probabilitate potest

contagio adscribi. Notatu dignum quoque videtur exemplum seminae, quae per totam epidemiam intimum, ut ita dicam, eumque quotidianum fere habuit eum Cholera laborantibus

contactum Sine ulla valetudinis noxa . EXSugebat nimirum mamma S laetantium seminarum, quae Cholera decumbebant : os igitur diu habebat nudo aegrotantium

corpori veluti agglutinatum, liquorem mammis Secretum aliquamdiu in ore tenebat, nec tamen ipsa morbo Correpta est. Si Cholera contagiosa eSt, hoc eXemplum assirmat , quod ceterum a firmatione non indiget, nisi corpuS ad Choleram proclive sit, contagio non assci. Multos dari homines, quorum corpora tali proclivitate careant, tum eo probatur, quod in Z19 domis unus

modo ex habitantibus Cholera correptuS QSt, tum Constanti sanitate medicorum . qui aegrotantium curam habuerunt , et eorum etiam, qui aegrOS ad nosOcomium transportare Solebant.

E tabula tertio hujus dissertationis capiti inserta, pag. 45, apparet, plures in vico littera C insignito mares, quam seminas Cholera fuisse correptos, ut igitur genuS

99쪽

masculinum majorem ad morbum proclivitatem habuerit. Quod ad aetates attinet, eadem tabula dOCet, eam, quae sextum inter et undecimum annum contineatur, maXime in Cholerum inclinasse. Notandum tamen, me, quandoquidem pro Singulis vicis hoc seri non posset, numerum infantum, qui inde ab initio epidemiae nati fuerint, de Summa ineolarum non detraxisse, neque addidiSSe DUmerum eorum, qui aliis morbis obierint. Quod si factum fuisset, pro junioribus fortasse maximum acquiSiViSSemuS

correptorum BVmerum.

Qui viceSimum et Sequentes, necdum tamen trieeSimum compleverant aetat1S annum, Omnium maXime a morbo fuerunt immunes. Inde augebatur iterum procli vitas, prOVectiore Vero aetate diminuebatur, ita quidem ut, quamVis pristinae experientiae memoreS contrarium eXSpectauiSSem VS, pauci modo ex iis, qui Septuaginta et plures annos agerent, Cholera correpti fuerint. fatet ceterum e computationibus, reetius krSitan dixerim , patere videtur, magnam fuisse vim Sexus diverSitatis , praebertim apud pueros, qui Sextum inter et undecimum aetatiS annum VerSarentur, apud adultos, qui viginti annis majores triginta nondum compleViSSent , nec non apud SeneS natu maximOS. E Senectute Scilicet plures seminaS quam mareS. e Ceteri S, qUIS modo CommemoravimuS aetatibuS, plures mareS quam seminaS morbuSassecit. De temperamento Cholera correptorum nihil communicabimus, quandoquidem e paucis, quas hac de re habemus, annotationibus nihil concludi potest. Temperamentum phlegmaticum , ut Supra retulimus , in vico littera C insignito ceteris frequentius nobiS utSum CSt.

100쪽

At, Si vel constaret. plerosque ex iis, qui Cholera Correpti sint, phlegmatici suisse temperamenti, nondum em-cere POSSemus, quatenus in singulis hominibus illud temperamentum congenita corporiS natura contineretur, qua tenUS vero ex alio temperamento millenis paupertatis miseriis exortum fuerit. QuaeSitum est, num gravidarum major Sit an minor

ad Choleram proclivitas. Operae pretium videtur notare, quid hac de ru in vico littera C insignito experti SimUS. Per totam epidemiam , inde a die se Nov. a. 1848 usque ad diem 12 Oct. a. 1849, in vico hocce, Ut Vidimus, 569 homines Cholera correpti Sunt. NumeruSincolarum Kal. Januar. AL 1850 adscenderat ad 6799, quibus si addantur 356 Cholera mortui, acquirimus pro dumma 7155. Itaque 7, 95 p t. morbo atroci amicti Sunt. Quot feminae gravidati in vico isto adsuerint, accurate

indicare non possumus. Numerus earum in UniVerSa Urbe a Cl. v an Goudo e ver aestimatus est 2500.

Pro ratu parte igitur in vico C fuerint 360 et qu0d excurrit. Ex his duodeeim Cholera laborarunt, id est, 3, 33 pet. Fieri p0test quidem, ut plures insuper gravidae in Vico

isto Cholera correptae fuerint, quod tamen dubitaVerim, quandoquidem sedulo illud annotare Solebamus. In omni

ditate constabat: plures profecto, de quarum graViditate

non constabat. Reputantibus autem, e 688 aegris, innoso omium Cholera laborantibus destinatum receptis, de tribus tantum seminis, cadaverum Sectione patuiSSe, quod infra tertium graviditatis me Sem verSarentur, Vel concedentibus nobis, ex iis quoque, quae Sanitatem Ie-