장음표시 사용
311쪽
C A P. VII De natura Afundi, O aetere
Mundum porro ipsum incorrupis tibilem, atq; ingenitum esse
necessum est. Incorruptibilem; eo namque corrupto , aut meliorem, aut deteriorem. vel hunc eundem, vel sine ornatu confusionem esticiet. Si deteriorem . nae ille fuerit pravus, qui ex meliori deterius facit. Si meliorem, utique viribus non praestitit, qui ipso principio, quod melius est, non produxit. Si eundem , frustrEoperam sumpserit. Si confusionem, at id aures propter nefas perhorrescunt. Ingenitum illum satis abunde haec probant. Etenim, si non corrumpitur,neque factus est;cum omne quod factum est, corrumpatur. Ad haec, cuin per Dei bonitatem Mundus sit. necesse est . semper Deum bonum esse , & Mundum existerer quemadmodum cum Sole,& igne simul una lumen subsistit, & corpore umbra. Corporum, quae in Mundo sunt,alia mentem imitantur,& circulatim movemur 3 alia animum,&recta diriguntur. Ex iis quae recta moventur, ignis & aEr sursum; terra& aqua deorsum aguntur: ex iis quae circulatim. sphaera inerrans ab ortu, septem reliquae ab occasu seruntur. Hujusce cauis multae aliae sunt, at illa non postrema I ne scilicet si velox orbium circumitio fiat, imperfecta generatio maneat. Sed cum motus diversus sit, diversam qu0que
312쪽
corporum naturam esse oportet I 2 co1 pus coeleste, neque comburere, neque frigefacere, neque aliud praeterea facere, quod quatuor elementorum proprium fuerit. Et cum Mundus sphaericus sit, cujus argumentum Zodiacus est 3 & cujus cunque orbis pars in serior medium sit ; ex omnibus namque partibus plurimum distat; gravia deorsum, ain terra a gutur. Et haec quide omnia Dii coficiunt mens ordinat animus
movet. Et de Diis haec dicta si into.
nimum immortalem esse. Est Rutem quaedam vis ectentia quidem inferior , sed nobilior
animo : ab essentia habens, quo sit, animum vero ita perficiens, ut oculos Sol. Animorum porro Z-lii sunt rationis compotes, & immortales I alii expertes. mortale 'que: primi ex primis , secundi ex secundis Diis prodΠcuntur. At primum, quid sit animus, investigandum. Illud itaque animus e rit, quo animata ab inanimatis di ferunt. Disserunt autem motu, sensu phantasia, intelligentia. Est ergo animus rationis expers vita sensibus , ac visis serviens : rationis compos, in sensiis, ac phantasiam dominans & ratione utens. Et ratione quidem vacuus animus corporis sequitur a fiectiones : deliderat enim absque ratione, & hascitur I at rationis compos corydim τὰ
313쪽
μετα λογου U-iρον. i, cum ratione aspernatur, &cum a-αλογ'ν μαγο η , nim0 rationis experte decertans, a 'A in δὲ, superi0r factus virtutem. dev1
' Uri . 2 ammortalem esse necesse est, quodem τί V Deos cognoscat, mortalium autem κει Θεν -δῆ φη ' nullum novit immortale: & res hu- νατ ν οὶ δε ' πιν τε αν πω ν 'r manas ac si alterius essent contem a s τυν ές ἀλλο α ων nit. & corpora incorporeus ipse ab- es , ψ τῶς Cωρμ mr, horret: quae si pulcra ac recentia Πωμα lor μ fuerint. delinquit 3 si senuerint il- D νεων ον --la, ipse virescit. Et quilibet indu-
όντων. ακείνων strius animus mente utitur : mens
' i uim subserviat, in corpore x in nμα Π , ουκ εΠg Tπτω 'ρ non est Simili modo machinarum esse ο μ 1χ si is opifex in ipsis machinis nullus est 3
ειν ψ G. se, νή τ ια τῶν est cur miremur: namque artes in- ὀργάνων ελαζεντων, δαργειν ουκ strumentis laesis operatione itu-
DEorum insuper Ptovidentiam& ex his colligere licet. tunsi
unde oriam illud erit omnia alicuius
314쪽
Sallust. Phil0sophi de Diis & Mundo.
I, ' alimenta comminuenda. Et hae, . ρο - τρ D ratione omnia in omnibus non abs αῖ pnTNGλ' que ratione fieri consipicimus Fi- Λ eri vero nequit, cum in extremis P s wΠρο m', hisce tanta insit providentia , in ενο τοις προύτυ μὴ εy. Ony primis deficere. In Mundo proenia Κόσμ' μα. ειαι, terea vaticinationes, & sanatiο- ω Cω των γγου M, ἡ δγα- nes corporum ex proba Deorum θῆς IΠρονοίας εισι τ Θεῶb. I bub prQVidentia succedunt. Similem
' t L , G Ied ut corpora facultate praedita
μαεινι ετ f . Tv TV . ς pH, D in corporibus. diversa ab ea, Fδ' tum nuncupatur: quod magis in τοις Cω- G φουνελυ τ ειρ- corporibus illius series illuceat, η Mel μι κῖ propter quam & ars Mathemati O mi luco νον ὐκ ca ad inventa est. Non tantum
315쪽
rationi veritatique consenum est: ideoque sanitatem.&aegritudinem; pi osperas, adversasque fortunas pro cujusque dignitate inde provenire ratio dictat. At injustitias. & per lasciviam ac petulantiam commissa scelera ad Fatum referre , nos quidem probos, Deos Vero nequam, ac scelellos essiciet. Nisi quis illud respondere velit , Mundo in unive sum, & iis, qui natura Μundo respondent,omnia in bonum produci, sed male altum, educatumque . Vel naturam etiam imbecilliorem bona a Fato emanata in deterius mutare; quemadmodum Sol bonus sit licet, lippientibus tamen, ac febrientibus noxius fit. At quid enim
Massagetae parentes vorant, Hebrari circumciduntur, Peris nobilitatem conser vant ρ Quomodo vero Saturnum , atque Μartem maleficos pronunciantes, rursus Philosophiam, Regnum , rei militaris imperia, ac Thesauros ad illos deserentes, beneficos praedic ni λ Si triangula, & quadrata afferant ;absurdum est . dum humana vi tus ubicunque semper eadem perdurat , Deos ex locis immutari. At enim parentum nobilitatem , aut ignobilitatem praedicere , id stellas non omnia essicere, sed nonnulla tantum significare dc et. Quomodo enim quae ante ortum sunt, ex ipso ortu sieri poterunt λ Quemadmodum ergo Providentia, & Fatum circa nationes, S urbes, tum etiam circa quemlibet hominem est ;ita vi Fortuna, de qua sermonem habere series orationis postulat.
316쪽
Igitur diversa, ac praeter expecta tiornem accidentia ad bonum vi, Deorum disponens. Fortuna existi matur ; ideoque potissim im ut bes hanc Deam honoribus assicere generatim univerieque addecet. Quaelibet enim urbs ex diversis rebus coalescit. Ea sub Luna potestatem exercet 3 quando super I u. nam nihil omnino fortuito accidit. At si mali prospero Fortunae fiate utantur, probi inopia rerum laborent, admirandum haud est: illi enim maximi hi nihili divitias aest, mant;& a malis quidem res prosperae nihil unquam auferent de pravitate : probis sola virtus suffecerit. CA P. X.
DE Virtute autem, & Vitio sermones , eos quos de animo habuimus, rursus exposcunt. Namque dum rationis vacuus animus in ipsis corporibus iram statim, ac cupidinem procreat, rationis pasticeps eorum praeses , tripartitum animum ex ratione, ira, atqlle cupidine facit. Viritus autem rationis est prudentia, uae fortitudo. cupidinis temperantia . & totius animi justitia : oportet siquidem rationem ea, quae ad decent dijudicate , iram rationis audientem, quae Vi dentur horribilia contemnere; ca
pidinem non quod volupe appa ret , sed quod cum ratione est, i qui . Haec dum ita se habent. vivendi ratio justa evadit: etenim circam ἡ κατα
317쪽
Sallust. Philosophi de Diis & Mundo.
' tutes merito dixeris, dum ratione λας O . ω πιρ cis T s destituuntur, nec partibus suis abso-o cis γ λειν , λογου ρ ρη ' lutae sunt, & in animantibus etiami G, κ: ατ ει ουσας, ψ τ αλ γην rationis expertibus illucescunt. Vi- πσι - γινομβρας. II A Καοῦ Ion tium ex oppositis consideratur 3 ra- τ. ἐν I - λογου tionis insipientia, irae pavor, cupi-
De proba , impr baque Republica.
Erum autem publicarum sormae ex tripartito animo comparantur. Namque qui principatum obtinent, rationi assimilantur ,
milites irae 3 plebes cupiditatibus. ubi ergo ex ratione cuncta peraguntur, & omnium optimus imperat. Regnum Oritur , ubi ex ratione , & ira uno plures dominantur, optimorum dominium est : ubi ex cupidine gubernantur, & honores commodorum intuitu deferuntur, haec Respublica Timocratia vocatur. Contraria vero Βασιλ α
318쪽
Regno Tyrannis i illa enim ex ratione omnia , haec nihil ex ratione perficit. Optimatum dominio pau corum dominium; quod non opi
mi quique sed pauci, iique pessimi
gubernant. Timocratiae Democratia 3 quod non qui facultatibus praecellunt, sed multitudo omnia
boni sint, omniaque ipsi operentur, mala sunt in Mundo λ Autrimum id dicere debemus,cum Diioni sint, & omnia perficiant, mali naturam haud esse, sed boni absentia adesse ; quemadmodum tenebrae ex se ipis nullae sunt , sed carentia luminis procreantur.' Quod si daretur, necessario aut in Diis, aut in mentibus, aut in anilnis, aut corporibus esset. At in Diis non est; cum Deus quilibet bonus sit. Quod siquis mentem diceret malam . mentem absq; mente fateretur: si animum, corpore deteriorem animum aifr-maretἱ nullum namque corpus in se malum habet: si ex corpore, & ani'mo asseverarit 3 absonum erit, quae separata mala non sunt, ipsa coitione mala fieri dicere. Porro si quilpiam Daemonas malos fateretur, illi, fili Diis vires sumunt, mali non erunt; si aliunde non omnia ergo Dii pr0- ducunt. Quod si non omnia producunt aut volentibus vires non suppetunt; aut cum facultas adest,nolunt.
319쪽
Sallust. Philos phi de Diis & Mundo.
Sed neutrum Deo convenit. Nihil itaque in mundo natura malum esse ex his facile deprehendes. Vertim circa hominum, eorumque non omnium operationes, nec se per mala videntur. Quod si propter ipsum malum homines delinquerent, ipsa utique natura mala esset ; sed cum adulterans, adulterium quidem malum, Voluptatem bonam ; homicida, caedein quidem malam, sed pecunias bonas existimat , & qui perniciem hostibus a fert, perniciem quidem afferre malum, ulcisci vero inimicum bonum.& hac ratione animus delinquit 3 bonitatis ergo causa mala subsequuntur, quemadmodum, dum lumen abest tenebrae,quae natura nullae sunt, irrepunt. Delinquit ergo animus, quia bonum appetit, sed circa bonum aberrat , quod prima essentia non est. Sed ne aberret.& si aberrarit, adhibitis remediis resipiscat, plurima Deos machinari deprehendes . Etenim artes , scientiae, disciplinae, virtutes, precationes, sacrificia, ceremoniae, leges , rerum publicarum institutiones, judicia, & punitiones ad impodiendos animos, ne delinquant, inventae sunt 3 & corpore egressos Dii expiatores, ac Daemones a sceleribus putSant.
320쪽
Sallust. Philosophi de Diis & Mundo.
Quonam modo sempiterea si ri dicantur. DE Diis itaque, & Mundo
& rebus humanis iis , qui per Philosophiam sublevari non possunt, nec immedicabiles animis sunt , haec sussiciant. Haec autem nunquam fuisse facta , neque a seipsis separari, reliquum est ut dicamus : quandoquidem n0Sipsi supra diximus , a primis secunda procreari. Omne quod sit , aut arte , aut natura, aut facultate quadam fit. Quae igitur arte, aut natura operantur,
ea praecedere, quae efficiuntur, necesse est ; quae facultate , rei ipsas una secum producunt; quandoquidem facultatem, quae separari nequit, secum habent ue veluti sol lumen, ignis caliditatem, uix frigiditatem. Si itaque arte Mundum Dii producunt, non ut sit, sed ut talis sit . efficiunt. Nam quaelibet ars speciem edit. Undenam ergo Mundo uel sit λ Quodsi natura ; quomodo quod natura agit, ex semetipso aliquid rei estectae impartitur & cum Dii in corporei sint, oportebat & Mundum incorporeum esse. Quod siquis Deos corporeos dixerit, une nain incorporeorum facultas λ Et si id concederemus 3 corrupto Mun do , ejusdem etiam opifex necessa- rio corrumperetur, si natura ille quidem agit. Si ergo neque arze,