장음표시 사용
11쪽
testamenti singuli singulis quaestionibus illustrantur. Si quaedam in hoc opere fusius, quam necesse sit, di putata atque tractata esse cuiquam videantur , is meminerit, me, non viris eruditis, sed erudiendis iuvenibus scribere horumque commodis prospicere voluisse; idque ipsum sibi dictum ii putent, quos alia vel cuique obvia ac plane translatilia, vel saepius repetita, sortasse offendent. - Quum vero meum hoc opusculum eo spectet, ut iuvenes sacrarum literarum studiosos non qualemcumque rationem doceam, quam in divinis libris legendis atque explicandis sequantur, sed eam potissimum , quae apposita maxime sit atque accommodata ad verum germanumque horum librorum Sensum adserendum ac defendendum a commentitiis pravisque interpretationibus, quibus eum pervertere audent recentiores Protestantes et Rationalistae, aequitas atque animi candor postulabant, ne, quae isti opportuna atque idonea huic disciplinae prompsere, ea indicta praeterirem . sed haec etiam proponerem , suisque auctoribus attribuerem, atque in usum nostrum Converterem, ac veluti derivarem quod ceteroquin ut sacerem , tum amor ac studium veritatis suadebat, quae , quocum' que ex sonte emanaverit, una eademque Semper est nulloque discrimine excipienda, tum auctoritas Hier
nymi et Augustini, qui hoc ipsum fieri praeceperunt, iidemque secerunt 42l . Istiusmodi tamen auctorum,
quos nominabimus, scripta a pontificibus maximis reprobata quum Sint magna ex parte, monemus, ne
12쪽
quis nisi sibi data venia legere ea velit. - Ad haec, ne quid sorte quemquam remoretur, duo advertimuS.
Unum est, Per notas numerorum solas atque adversis
semicirculis interclusas designari in priore quidem libro ipsius libri capita, in posteriore autem capita qua stionis, quibus illae praescriptae sunt. Alterum est, ubi
ipsa hebraea aut graeca Sacrarum Scripturarum, praeSer tim vero psalmorum, verba explicantur, atque illustrantur, Saepe capita et versus indicari secundum ordinem
illum, quo sunt in ipsis hebraeis aut graecis exemplaribus, alium, inquam, eo, qui exemplarium latinorum est ; nulli tamen curae pepercisSe me , quo accurate , quantum fieri poterat, indicarentur. - Liceat postremo haec verba Augustini in rem meam convertere: ILlis , qui haec, quae scribimus, non intelligunt, hoc dico ἔ me ita non esse rurehendendum , quia haec non intelligunt , tanquam si lunam veterem vel novam sidusυἱ aliquod minime clarum vellent Oidere, quod ego intento digito demonstrarem, illis autem nec ad ψstim digitum meum videndum suo ciens esSEt acies oculorum , non servier ea mihi succensere debe- ,rent. Illi pero, qui, etiam istis praecutis cognitis at-Vuo PercePtis , ea , quas in divinis libris obscura sunt, intueri nequiperint, arbitrentur se digitum qu dem meum intueri Posse, sidera Dero, quibus demon-stinandis intenditin, Didere non Aosse. Et illi ergo et isti me reprehendere desinant, et lumen Octidorum dia Minitus sibi praeheri de recentur. Non enim , si Pos-
13쪽
sum membrum meum ad aliquid demonstrandum movere, Possum etiam oculos accendere, quibus seel ψs demonstratio mea, Dei etiam illud, quod Dolo demon-Strare , cernatur De Doctr. christ. Prolog. .
14쪽
Da sacrarum 3cripturarum sensibus in unipersum.
i. Esse partes seripturarum, quibus nou unieus ille sensus , quem in libris omnibus verba exhibent legenti, sed alter quoque subsit, tum seripturas ipsae nos docent, tum una patribus omnibus sententia rit, alque omnibus sere seripturarum enarratoribus la , si recentiores P testantes, nec tamen omnes l30l , excipias, atque aliquot e vetustio ribus Lui herum et Calvinum sequutos. Priori sensui literaIi, post riori sensui spiritati nomen est, illum et a pri, hune u AI eant Hebraei , a Graecis vero prior κατα ρητον esse dicitur per quam apte , posterior μυσταος appellatur , tametsi prior aeque aeposterior alia etiam nomina apud illos invenerit, non seeus ac apud Latinos i8. 16. 346 seqq. Hebraeosque. Quoniam vero ea, quae de alterutro horum sensuum dicturi sumus, vix eonlinget, ut percipian tur ab eo, qui non simul norit, quidnam rei alter sensus sit, iuvat ante omnia definitione utrumque deelarare. 2. Sensum literalem seripturarum voeamus id , quod exprimere Spiritus sanetus direele intendit ae proxime , et verba directe prae serunt, atque etiam proxime, si propria ea sint, remote autem, si sint translata , idque in quantum translata sunt. Sensum vero spiritalem id nominamus, quod sub sensu lite ali deliteseens exprimere quidem Spiritus sanetus direete intendit etsi remote, verba tamen oblique prae serunt, si, inquam, eonserantur eum aliis quibusdam Seripturarum par tibus, nec nisi remote, rebus, quas ipsa signifieant, interpositis. De sinitionum harum ratio, ubi loeus erit il2. 342 , exponetur, atque
aὶ V. nom. l. q. l. a. 10, et quodlib. VII. q. s. a. et L e.
15쪽
exemplis illustrabitur. Interea tamen utramque simul accurate compara, quo iam nunc, quid alter Sensus ab altero discrepet, lenere possis. 3. Quin definitiones ipsae satis iam tibi patefaciunt, unde id habeant seri plurae , quo, non unicum, sed duplicem sensum exhibere queant; ex eo videlicet quod in iis, praeler ea, quae directe, alia quaedam per haec priora oblique dicantur, licet utraque Spiritus sanctus direete intenderit. Cauleque animadvertas, oportet, id ipsum ex diversa rem exprimendi ratione esse , nequaquam vero , quasi si uterque sensus non aequo modo Spiritum sanctum haberet auctorem. Porro , quum ea, quae scripturae complectuntur, vel leges sint, vel historiae, vel religiosa dogmata, vel prophetiae, vel morum praecepta atque instituta, utile erit animadvertere duo priora directe semper verbis expressa esse, reliqua modo directe, modo oblique.
4. Fertur vulgo ea sensuum, quos in bibliis distinguere plurimi solent, enumeratio versieulis hisee: Litera gesta docet, quid eredas allegoria, Moralis quid agas, quo tendas anagogia.
m qua . quid sentiendum sit, dicamus necesse est. 5. Atque illud primum, quadruplicem hanc partitionem haudquaquam minus eoncinere cum duplici illa, quam fecimus; nam in his versieulis nomina allegoria, moralis seu, ut diei eliam solet, impologia, anagogia, non significant niti tres species unius eiusdemque sensus spiritalis. s. Partitionem hanc putari excogitatam primo suisse ab Angustino,qni ita seripsit: In Iibris intem Omnibus sanctis intueri vortet,
quae Gi AETERNA intiment x, quae FACTA narreratur, quae FUTGRAPraenuntiemur, quae AGENDA Praecipiantur, Oel moneantur sal. Ferum quisque videt Augustinum, non enumerare diversos sensus Seripturarum, sed totam earum materiem dispertire. Eucherius Lugdunensis, qui paulo post Augustinum eodem saeculo V floruit, enumerat quidem sensus seripturarum nominibus illis, sed, si moralem exceperis, pro quo lamennomeu tropologiam usurpat, in aliam omnino notionem acceptis ibi;
H De Gen. ad liter. L. I. c. l. ιὶ Praes. in lib. Formular, spiritalis intelligentiae.
16쪽
ςi tamen Eneherii sunt, quae eius nomine inseripta seruntur la . Cassianus vero Augustino paulo iunior ad partitionem praedietam aceedit, prae- dietis nominibus magis tamen proprie adhibitis, vitatisque partitionis illius vitiis, quae mox carpemus, ut eum Thoma fh serme ex toto eoneordet icl. 7. Itaque, si pro nomine litera aliud aptius substituas, non esse, eur partitio illa respuatur, ubi tolam scripturarum materiem in specieseertas dividere velis, fient secit Augustinus l6 ; at, si sensus scriptur rum sie dividas , eam pecea re quam plurima. Ae primo illud universe, quod unum Sensuum genus, id est, sensum literalem, eum alterins generis, sensus, inquam, spiritalis, speciebus ea complectatur. Tum nomina ipsa minus proprie rebus saeta esse deprehenduntur. Neque enim litera ea tantum est, quae gesta docet, veluti si hist riae solummodo, non alitem et legibus quoque, et moram praeceptis, at
qne ipsis adeo prophetiis, literatis sensus subesset. Allegoria, prout est nominis huius usus in hae diseiplina, utique sensus spiritalis est; hoe nomen ipse Paulus usurpavit, idemque rei notionem nobis tradidit sieseribens de historia Isaaei et Ismaelis: Quae sunt per ALLEO IAn d eta; haec enim sunt duo testamenta id . Ex quo diseimus allegoriam hane bibliorum propriam esse seriem gestorum atque eventuum, imo etiam res alias et personas, quae aliud signifieabant praeter id, quod erant, seu verius esse ipsum horum omnium signifiealum i295 . Quamobrem allegoria haec bibliorum propria alia prorsus est ab ali goria rhetorum, etsi hane quoque biblia habeant, αναλογως aulem ita Vocala est, in quantum, quod in allegoria rhetorum praestant verba, id in allegoria bibliorum praestant ipsae res; atque ex his intelliges, quiddieere voluerit Chrysostomus ita seribens: Paulus καταχρηστικως t pum allegoriam υOcaoit fel, tametsi revera Paulus, non ipsum lypum, sed modum, quo typus aliquid portendit, eo nomine vocaverit. Ne quem vero moveat, si quando, contra an a rhetoribus fieri solet, unicum ae simplieem sive eventum, sive rem, quae aliud praeter id, quod est, significat, allegoriam voeari contingat. At lamen allegoriam non eam solum esse, quae d0cel, quid credas, ea demonstrant, quae proxime
17쪽
diela sunt, adeoque ipsa Pauli verba. Duo enim testamenta gestorum seriem complectuntur, quorum prioribus posteriora praemonstrabantur; sique dieas horum gestorum narrationibus divinam auctoritatem et fidem adiunctam esse, ideoque religiose ea esse credenda, dicam invicem plura horum gestorum ad spem excitandam quoque pertinere et ad mores insormandos. Sed neque nomina moralis et anagogia duabus illis spiritalis sensus speciebus a sensu literati distinguendis salis opportune adhibentur, quum etiam sensus literatis ea nobis exhibeat quam saepissime, quae ad mores spectant atque ad aeternam beati talem. Quin et
nominis LMωγης significatio in seriptis patrum , etiam quum una Sensus spiritalis species ita vocatur, latius omnino patet 289l. 8. Errores vero huiusmodi tricasque circa usum illorum nominum exorias, ae proinde quod simplex illa sensus literadis ei spiritalis partitio minus eurata fuerit, quam par erat, ex eo praesertim , ni mea me sallit opinio , repetere oportet, quod in patrum scriptis non semper eadem notio nominibus illis subesse deprehendatur, imo et alia subinde nomina pro illis adhibeantur. Itaque videas exempli caussa Augustinum
Iiterae, quod generis nomea est, significationem eoarctare ad speciem n minandam, id est, sensum, quem rhetores propriuim, quidam vero the logi atque interpretes seripturarum grammaticum vocant, et a translato distinguunt: Qui enim, inquit, sequitur L TERAM, TRANSLATA Oerba SAcut Paopaia tenet, neque illud, quod Paopalo perbo signiscatur,
refert ad 1Li u signiscationem lat. Posita hac literatis sensus notione, inde eonsequi neeesse suit, quod reapse a patribus mulloque magis ab inte pretibus laetum reperias, ut a sensu liferali, seu κατα ρητον, distingueretur sensus trαnslatus, sive κατα τροπον, qui tamen altera ipsius sensus literatis speetes est ibi, atque ila ut indiscriminatim translatus , sive κατα τροπου, diceretur tum sensus, qui colligitur ex metaphoris bibliorum, quique prosecto Iueralis est sol, et translatus, seu κοπατροπον, proprie voeatur, tum qui ex bibliorum allegoria a nobis deseri
pta i7 , quamvis iste sit sensus spiritalis id . Inde etiam moesticus
M Doctr. thr. L. III. c. g. Vide etiame. 9, Et de Gen. ad liter. L. VIII. e. l.
S. 2 ; XI. e. l. S. 2 ; in Ps. LIII. Sem. I.
18 , de Spir. et Iit. o. 4. b) Vid. August. de Gen. ad Iit. L. XI. o. l. S. 2. e) V. Thom. l. q. l. a. l0. ad 5. M V. AU. ib. L. I. o. l. S. l.
18쪽
sensus, quae alia spiritalis sensus nominatio est, voeatur a nonnullis sensus figurarum rhetori earum, parabolarum vero potissimum, quibus profecto sensus subest, lieet translatus, lamen liter adis la . Hanc nominationum discrepantiam, de qua et alias 29ὶ sermo reeurret, in seriplis patrum atque interpretum disse uitalem aliquam laeessere perspieuum est; hanc tamen levi negotio superabit, qui reelam uniuscuiusque sensus notionem animo imbiberit, ac sacile intelliget, quid seriptor, lieei diverso nomine, velit indieare. 9. Meernere oportet diligenter a sensu seri plurarum ea, quae ton seelaria sunt et eonsequentia ipsius sententiae, hominum praesertim vi- tae ad virtutem informandae idonea. Haee enim voees ipsae geri plurarum sive in literalem sive in spiritalem sensum acceptae nequaquam fio nani. Quum lamen in his colligendis tradendisque multos fuisse patriam plerosque videamus, quum scripturas commentarentur, neque sit, eur negemus, imo optimae caussae nequaquam desint, cur credamus Spiritum sane lum haee, non quidem verbis scripturarum exprimere, sed ex seripturarum narrationibus sententiisque inserenda nobis suggerere voluisse, loeus his deberi non potest, ubi est de seri plurarum intereprelatione diseiplina l454 seqq. .
10. Praeter literalem et spiritalem sensum et alius enumeratur, qui accommodatilius seu accommodatus diei solet, habeturque, quum verba seriplurarum aliis rebus edieendis, quam iis, quae iisdem verbis, sive Meundum literatim, sive seeundum spiritalem eorum sensum si gnificantur, accommodamus; de quo etiam, quod valde in usu sit, die endum nobis erit l471 seqq. . Interea vero quisque perspectum habet Sen sum huiusmodi haudquaquam seripturarum esse, neque ex illis colligi.1l. Αuetores, quos in hac disputatione de seri plurarum sensibus consulere proseuum erit, paveos hosce nominabo, quamvis n0n omnes
in eunetis nobiseum sentiant; Augustinum ibi, Salmeronem μὶ, Ser
iam de singulis sensibus disserere oportet.
19쪽
De sensu literali. 12. Ae primo ratio definitionis, qua, quid sensus lileralis sit, declaravimus, exponenda. Caveas vero in hae quaestione, quod iam m nuimus ea vendum l8 , quodque a rhetoribus subinde fit, ne sensum li-leralem, seu καζα ρητον, nominationem eamdem censeas ac proprium, seu. κατα Hξιν. Id vel ipsa definitione senςus literatis refellitur. Diximus itaque sensum lite ratem esse id, quod Spiritus sane ius exprimere vult. Quae des nitionis pars non uno ex ea pile neeessaria est. Etenim primo ea doeemur dissereni iam , quae intercedit inter sensum literalem scripturarum ae librorum teterorum. Insuper, si quae sorte verba non salis pereepta id praeserant, quod Spiritus sanctus nequiverit velle exprime re, illud haudquaquam pro sensu literati seripturarum habendum esse. Denique hae definitionis parte, dum Spiritus sancti, non vero Seriptorum θεοπνωστων, meminimus, ea vimus simul, ne definitio obnoxia esset disputationibus, quibus quaeritur, an hi semper intellexerint ea, quae scribebant, an Semper eadem, at Spiritus sanetus, dicere voluerint, an aliquando contrarium, et cetera, de quibus alii disseruerunt. Directe ac
proxime illud intendere dieitur Spiritus sancius. Directe, inquam, quaecumque enim quis loquitur, aut seribit, ea directe intendit; in d finitione autem adnotare id oportuit, quia contingit subinde, ut, dum unum diei mus, ad aliud praeter id indieandum mens nostra modo quodam in directo tendat, quod tamen ui sensus lileralis verborum haberines debet, nee potest, quum illud verbis minime exprimamus, Solumque audientibus laetis consequutione colligendum permittamus. Pr xime insuper, id est, quin alia, quae Spiritus sanetus etiam velit editere, iniereedant, ut fit in sensu spiritali. Verba quoque illud directe pra ferre dicuntur, mens quippe legentium in illud recta seriur, quin opus sit, aliunde discat idem verbis subesse, ut necessario sit, quum ex Ver bis scripturarum sensum spiritalem emere volumus. Verba propria it lud Proxime praeserunt, nihil enim iniereedit inter verba et inter eorum Sensum literalem, quum is est illud ipsum, quod verba in proprium
Sensum accepta sonant. Inter verba vero translata et inter eorum Diqiligod by Gorale
20쪽
sensum literalem intereedit propria eorumdem significatio, ideoque literalem sensum non praeserunt nisi remote. Affirmavimus verba translata illud praeserre in quantum translata sunt, quo moneremus ea accipienda esse secundum sensum translatum, non aulem secundum
Sensum proprium. Lege Boniserii Pr Zoquia la . 13. Neque opponas, eum, qui loquitur, haudquaquam proxime id intendere, quod verbis translatis enuntiat, quandoquidem neque verba translata, quae tunc adhibet, illud proxime praeserunt; altendendum enim est diserimen inter mentem ejus , qui loquens translatione utitur, et inter ipsa verba translata, quae idem usurpat. Quamvis enim verba haec id , quod ille vult exprimere, non proxime praeserant, quia proprium sensum exuere nequeunt, ille tamen prox me id ipsum intendit , quia sensus proprii rationem' non habet. Sic Christus Domitius Herodem vulpem appellans Ibὶ Ilerodem signiscare, non vero vulpem , proxime intendebat , nec sane vulpes ulla eius menti obversabatur. Id autem manifestius apparet in iis verborum immutationibus, quae in vulgarem usum receptae sunt; quis enim, exempli caussa, dum hominis animam aut spiritum dicit, quorum voeabulorum ventus vel aer prima ac nativa notio est, de vento eo lat aut de aere pl4. Neque etiam opponas, verba translata id, quod Per figuras signifieant, directe signis ea re , minime diei posse. Aliud quippe est aliquid proaeime a verbis signifieari, aliud vero aliquid signifieari d
recte. Verum itaque est, sensum translatum verba haud proxime prae ferre, eruitur enim ex sensu proprio figuram exhibente; at verum aeque est illum verba praeserre directe, quandoquidem mens audientium sive legentium recta in rem figura iam seriur. 15. Haec autem praeterea animadvertant , oportet , qui rectamae plenam sensus literatis notitiam eupiunt adipisei. Illudque in primis, quod sensus literatis scripturarum, si simplieiter et per se ipsum consideremus, nihil natura disserat a sensu lilerali quorumcumque librorum. Quo semel posito, ab innumeris paene tricis expedimur. 16. Porro literalem sensum historicum quoque quidam voca Vere. Quod nomen in hane notionem acceptum qui ita usurpant , quasi