장음표시 사용
31쪽
baiulare; ergo, prior pars illud significet, necesse est. Et re vera verbum quod in ea habetur, aeque ac latinum tulit, idem valere potest ac abstulit, idque ipsum valere etiam potest verbum ἐλαοε redditum a Matthaeo la . Sic igitur sentiendum est. Priora illa ex verbis Isaiae : languores nostros ipse tulit, dicta esse de nostrorum corporum malis, in quantum poenae peccati ea sunt, et significare Christum salvatorem et redemptorem nostrum mala haec a nobis prodigialiter sublaturum. Posteriora vero: dolores nostros ipse ρOrtα-oit , eruciatus , nobis quidem debitos, sed a Christo ipso perserendos, sonare. Ut tota sententia sit, Are, ut mala, quae nobis peceantibus debebantur, Christus a nobis quidem depelleret, ipse vero Sus tolleret , ac pateretur, quo elegans an lilhesis exsistit. 35. Alterum oraculum, quod nobis opponunt, est illud eiusdem
Isaiae ibὶ: Generationem eius quis enarrabit 8 idque aiunt in duas
sententias esse necessario accipiendum, quia ita patres acceperunt, atque
utramque Verbi divini generationem eo significari. At mihi potius videtur unica huic subesse significatio, quae utramque simul Verbi generationem designet. Neque enim , quum legimus in libro geneseos et Hic est liber GENERATio is Adam scὶ , putamus plures his verbis inesse sensus, quia eo loco, non de una , sed de pluribus Adae imo
et ceterorum omnium patriarcharum generationibus sermo sit. At de hoe oraeulo denuo in serius i75ὶ loquendum erit; interea haec eliam attende. Verum utique esse, oraculum istud aeque posse ad alterutrum illorum spectare, quum nulla ratio nos affirmare cogat id de uno potius quam de altero suisse prolatum, non tamen ex hoc consequens fieri prolatum simul esse de utroque, multoque minus ideo duplicem sensum praeserre, quod nullo argumento potest confirmari. Urgent quippe patrum auctoritatem; attamen habent ne illos omnes eonsentientes pNullo modo. Nam, quum quinque supra sexaginta patrum Scripta Per voluerim , ut eorum circa verba haec sententiam deprehenderem , undecim tantummodo ex his reperi, qui expresfie scripserint, oraculum M cons. Matth. V , 40 ; XV , 26; ίbὶ Is. LIII, 8.
Apoe. III, li , praesert. II Cor. XI, 20; 6 Genes. V, a. Apoc. VI, 4.
32쪽
illud de utraque Christi generatione dictum esse , quatuor, qui prore , de qua agebant, illud exposuere aliquando lamquam dierum dedi ina generatione , aliquando tamquam de humana. Ex reliquis v ro , unus quid senserit, incertum est, unus aliud omnino sensit , isque est Hugo a Sancto Charo sal. duo, quorum unus Hieronymus est ibὶ , aiunt alterutram generationem hoc oraculo signifieari, unuAsignificari inearnationem , tres generationem humanam , duo denique s pra quadraginta divinam. Quamvis autem , quia patres isti postremo
loco memorati Isaiae verba tamquam ad unam e duabus Verbi gen rationibus pertinentia exposuerint, negare ideo nequeamus SensiSse eos, ad alteram etiam eadem haec pertinere, altamen multo minus id li-eet assii mare. Salis ergo perspicuum est, quid patrum auctoritas asserat m0menti , quo duplicem significationem illi oraculo assingamus. 36. Veniamus denique ad illud Qx psalmis desumptum : Filius meus es tu, ego hodie genui te scin , cui etiam triplex sensus inesse dicitur , quod Paulus eo usus sit ad haec tria confirmanda ,
Christum esse filium Dei ld , aeternum ipsi e cessum saeerdotium feὶ ,
eumque post mortem revixisse Fl. Nos tamen pulamus verba psaltae nullum alium sensum continere praeter primum ex hisce tribus. Et
nim Pa idus loquens de Christi sacerdotio, nequaquam haec adhibet ad rem confirmandam, sed in ea veluti incidit, quod legentibus facile apparet ; sic enim habet : Christus non semetipsum clarifoαυit, ut Pon tineae feret, sed qui locutus est ad eum : Filius meus es tu, ego hodie genui te. Ex quo lamen videas non ineonsulto haec adiici a Paulo, sed ideo , quia divina Christi υιοτης, quae per ea significatur, ut aliarum omnium Christi excellentiarum, ita et sempiterni sacer- dolii , quo langitur, sit quoddam veluti sundamentum fg . Eadem serme ratione diluimus, quod ex Aetis depromptum nobis opponunt. Εisi enim Paulus psallae testimonio illic utatur , ut probet Christum revixisse, non ex hoc consequitur verba psallae de Christo in vitam resurrecturo dicta esse ; num enim, quia ex universi orealione ad demonstrandam Dei potentiam , aut ad demonstrandam misericordiam uJ In h. l. se Ieb. V, 5. bj In h. l. f Aet. XIII, 35. ein Ps. II, 7. g) cons. Hebr. V, 5 et 8d0. d) nsb. I, 5.
33쪽
2st Lia. I. cip. III. Quarario . ALIQ. ENAU LITE AMex Iesu Christo eruet fixo argumenta petimus, ideo eoncludas , n mini creationi notionem esse potentiam, aut cruci ioni miser eordiam 8 Sed neque Paulus, ut illud probet, psaltae verba usurpat , quasi is ea de re loquatur , sed quia huius verba continent eaussam rationemque, cur Christus nullo pacto potuerit non revivise re. Quod si ila sit , ecquis non sentiat maius omnino pondus Pauli argumentationi advenire, quam si ipsam Christi απτασPu verba psaliae significaren ip Si enim hoe alterum foret, probasset utique Paulus Christum revixisse; at, si nostra stet interpretatio, non modo revixisse probavit, sed insuper non potuisse non reviviscere la . Iuvant praeterea nos
Beda, Lyranus, Dionysius Carthusiensis, Caietanus , qui scribunt, hoclesiimonium a Paulo in Aetis adhiberi iamquam Christi divinitalem eomprobans Ib . Leelu tamen digna sunt ea, quibus Hilarius ici verba psaltae tamquam dieta de Christo in vitam reduee interpretatur.37. Hue fortasse spectaret quoque vaticinium Ieremiae ch, quo is i quutus esse videtur de Iudaeis in servitutem abduetis a Nahuehodonosore, quodque Matthaeus interpretatur veluti dictum de clade pii rorum Bethlehemitarum se . Sed quoniam huius loci disseultas, non tam ex multipliei signifieatione valleinio asseta, quam ex eo est, quod nullo modo id signifieare posse videatur, quod ait Matthaeus , atque hinc quidam aetate praesertim nostra arguant seriptores novi testamenti aeeommodasse rebuR , quas narrabant , vaticinia veterum prophetarum , alias opportunior dabitur de vati ei nio hoe disputandi inem l 408. 409 . 38. Vides igitur praecipua , quae congeruntur , tamquam iuplures sensus aeeipienda, nihil eonficere. Non igitur explodendum est alterum ex argumentis, quibus Michaelem de Medina opini
nem hane resutasse resert Vasqueχ : Inductione constare potest, nullum esse scripturae testimonium, quod sub eadem
litera plures sensus riterales reddat. Frustra igitur de aliquo in genere id concedendum est fra.
vi cons. Ael. II, 24. η Apud Vasques in nom. l. q. l.
A De recla in Deum sido L. VI. e. 25. ρὶ Ib. disp. XVII. e. l.
34쪽
Concilium lateranense IV. 39. Cornelius a Lapide lαὶ affirmat sententiam illam de sensu seripturarum multiplici simulque literati suisse patribus , qui qua to eoneilium in aedibus lateranis habuerunt ib . Ab his quimpe , ait ille, ex solis hisee verbis In principio duo eonheta
sunt, quod mundus incePerie, quasi το in mincipio significet principium te oris ', et quod nihil ante mundum sit prodisinctum , quasi το II Palncipio idem sit, quod ante omnia. Non equidem negaverim patribus illis, quum haec eredenda deeernerent, ante oeulos testimonium illud Moysis obversalum suisse ; videas tamen istud ne memorari quidem,' ne dum produci, a eoneilio. Quod si proditelum fuisset, arbitror nos in eo eoneilii decreto non solum voces in principio lecturos suisse , sed in principio cremit, ita ut ex voeibus in principio eoneluderetur nihil ante' mundum suisse ereatum , mundus vero ipse esse eoepisse, non ex his voeibus, sed ex verbo cremit argueretur. Τum Vasqueet lcὶ negat utramque illam quaestionem a eoncilio suisse definitam , idque alio loeo plane demonstrat id .
Augustinus. 40. Sed, qui prae eeleris plus negotii nobis laeessere videtur in hae quaestione, Augustinus est, etsi, non tam probationum, quam auetori talis suae momento. Etenim in libris Consessionum , postquam sustus disputavit de diversis signifieationibus primarum vocum geneseos : In principio creavit Deus caelum et terram , ita concludit : Ego certe, quod intrepidus de corde meo pronuntio,
35쪽
22 Lia. I. Cis. IlI. QuaEgTlos. AL Q. DE RENSU L TER L si ad cuImen auctoritatis aIiquid scriberem, sic mallem scribere , ut , quod peri quisque de his rebus capere ponet, mea Oerba resonarent, quam ut unam oeram sententiam ad hoc apertius ponerem, ut excluderem caeteras, quarum falsitas me non posset Mendere. Nolo itaque, Deus meus, tam Praeceps ra- se, ut hoc illum virum momem de te meruisse non credam. Sensit ille omnino in his perbis, atque cogitaOit, cum ea scriberet,
quidquid hic veri potuimus inoenire, et quidquid nos non potu, mus, aut nondum Possumus, et tamen in eis inoeniri potest 'ν. 41. Opinionem vero hane in libris de Doctrina christiana sis plenius explicat : Quando autem ex iisdem scripturae Oerbis, nan unum aliquid, sed duo vel plura sentiuntur , etiamsi latet , quid senserit ille , qui scripsit , nihil periculi est, si quodlibet eorum congruere peritati ex aliis locis sanctarum scripturarum doceri potest . . . Ille quine author in eisdem verbis, quae intelligere polumus , et ipsam sententiam forsito vidit, et certe Dei Diritus, qui Per eum h ec γPeratus est, etiam ipsam Occursuram lectori oel auditori sine dubitatione praeoidit , imo, ut Occurreret, quia et ipsa est peritate subnixa, prooidit. Nam quid tu disinis eloquiis largius et uberius potuit diuinitus propideri, quam ut eadem perba pluribus intelligantur modis, quos alia non minus divina
contestantia faciant approbari I fH.
42. Iam vero , quod ad ipsam Augustini opinionem allinei, velim , primo consideres, quam angustos intra terminos ab Augustino ipso illa eoaretetur. Vix enim ultra loquutiones translatas ealnprotendi docemur his, quae de propriis loquutionibus ipse seribit : Rarissime igitur et discillime inoeniri potest ambiguita in propriis verbis , quantum ad libros diυinarυm scriptura rum vestat lc ; at, si neque ambiguitas in his invenitur , muli' minus pilares inde sensus terio elicere erit. Imo neque de omnibus loquutionibus translatis illud sensisse Augustinum , sed de ambignis Solummodo . et obscuris, praeterquam quod ipsa rei natura elam)i
36쪽
quodammodo , palam insuper est ex eo, quod ipse idem seribit, illud seri , quando ex iisdem scripturae oerbia , non unum quid, sed duo pel plura sentiuntur , ei latet, quid senserie ille , qui scripsit, utque illud fiat, uuam Oeram sententiam uindA MPERTE a sacris scriptoribus enuntiari. Praeterea Augustinus haec alias loquutus est : Diυini sermonis Obscuritas etiam ad hoc sit utilis, quod plurea sententias oeritatis parit la . Totum autem id ipse Augustinus re confirmat; opinionem quippe illam suam deprompsit , quum post propositas plures ac diversas significationes primorum verborum geneseos incertus ac dubius haereret, quamnam teteris praeserret. Denique is postulat, ut , si plures sensus alleui seri- plurarum loquutioni inesse contendamus, singulorum veritas aliis saerorum auctorum testimoniis comprobetur i id nos monet sub initium argumentationis, id sub finem , id demum ituit ex his , quae eontinuo subdit: Ubi autem talis sensus eruitur , cuius incertum Certis sanctarum scripturarum testimoniis non possis aperiri, restavi, ut ratione reddita manifestus a areat, etiamsi ille , cuius perba intelligere quaerimus, eum forte non sensit sed haec consuetudo periculosa est my. 43. Sed illud eaute cum primis est attendendum, ut Augusti- Inus positum habuerit scriptorem Ra ξυστου imo ipsum Spiritum sanctum, ad plures sententias una enuntiatione exprimendas, studiose a P positeque verba et loquutiones accommodasse atque ordinasse. Ut Θnim id aliter seri non potuisset, ita, non aliter factum etae, Augu stinum manifestum est sensisse , dum haec diceret : Sic mallem .
SOribere, . quam ut unam peram sententiam ad hoc a-Pertius Ponerem , ut excluderem ceteras l40j. Enimvero tali ratione in ceteris quoque libris posset sensus literatis esse multiplex, si , inquam, auctor eo consilio aliquid scripsisset iisque verbis ac loquutionibus , ut plures simul senientias propositio eius exhiberet. At, si sic foret, iam de toto hoe negotio inter nos plane conveniret, quum id solum evineere nobis propositum sit, sensum literalem non alio modo in bibliis , ad in eeieris libris, habere, neque di-
37쪽
versam in utrisque eius quasi indolem esse atque naturam l31 . Fieri ergo utique potuit, ut Spiritus sanctus ipsique scriptores bibliorum eo modo loquerentur. Quum lamen id abhorreat a more loquendi et scribendi, quaestio adhuc est, num praeter morem hunc illi egerint. Quamobrem rideamus iam, quibus argumentis ita eos egisse probet Augustinus. 44. Ait primo, illud esse ex dignitate eius, qui ad culmen auctoritatis aliquid scribit. Sed eaussa haec speciosior fortasse quam vera videatur. Quid enim illi dignitati eonserat una enuntiatione ea omnia exprimere, quae tertius, plenius, et clarius exprimeres pluribus p Quid eonserat ea ratio dicendi , quae minus clarum esseeret sermonem , quae quid inutile ae veluti ioculare prae se se ret , quae ipsi sermonis et loquutionis naturae adversaretur p Haec enim omnia Τπλυσηρυους istas enuntiationes peetaturas fuisse, ubi locus erit, demonstrabimus l71 . Nec aliis praeterea opus est , qui bus intelligas, quid sentire oporteat de postremo illo argumento ,
quod nihil in dioinis eloquiis largius et uberius potuit dioin Z ωδ Propideri, quam ut eadem verba pluribus intelligantur
45. Alterum argumentum ab Augustino productum illud est, quod Spiritus sanetus alteram quoque sententiam Occursuram I ctori oel auditori sine dubitatione praeoidit, imo , ut OCCur Veret, quia et ipsa est veritate subnixa, providit. Enimvero, quod illud praeviderit Spiritus sanctus, aliud Ionge est, quam quia Sen tentiam illam verbis subieeerit. Ut autem lectori ea occurreret, Pro vidit proeul dubio, sed providentia illa universali , sine qua nihil sit in rerum natura ; an autem etiam, ut est auctor bibliorum , qua ratione probetur Z Quia, inquit, et ipsa est peritate Subnixa. Ergo sententia Augustini est, sicut apparet eliam ex iis, quae pro
tulimus l40ὶ ex libris Consessionum sal, Spiritum sanctum ita lo
quutum esse in bibliis, ut una enuntiatione exprimeret quidquiad Ueri ex ea colligi posset. Verum, rem sic habere , demonstratio desideratur. Nisi forte confugiendum denuo sit ad arguiuentum petitum ex dignitate auctoris atque operis, quod iam superius examinavimus 44j.
uJ V. et consess. L. XII. e. 26.
38쪽
46. Quae quum ita sint, liceat nobis omni ea reverentia, qua Augustini auelori talem sane gravissimam proseqnamur, oportet, ab eo hae in re dissentire quod temere laetum nemo unquam arguere poterit, quandoquidem neque unum inter omnes veleres patres re Perire sit, quem constet eum Augustino sensisse, idque ipse Augustinus prodit, dum in libris Consessionum, ubi primo suam hane sententiam proposuit, ita loquitur , ut quid moum , recena , indi clum Ore alio, sed sibi proprium atque a se excogitatum, eum di-eere appareat manifesto, neque ut qui testis est doctrinarum a maioribus traditarum , sed ut qui privam sibique peculiarem sententiam aperit.
47. Sed et Thomas nobis adversari ereditur, quia haec scripsit: Non rat inconoeniens , ut dicit Augustinus 12 Confessionum , si etiam secundum Iiferalem sensum in una litera scri-Pturae Plures sint sensus la . Ego vero 'dversari nobis Thomam minime eredo , imo nobis suffragari leneo firmissime. 48. Etenim , quod iuvat animadvertere, et quidem ante omnia, eo articula non quaeritur , uirum naus aut multiplex sit sensus literatis bibliorum , quod nemo non videt, qui legal tum ea, quae Prinei pio opponuntur, tum testimonium Gregorii ad fidam laetendam Prolatum , tum reliquum articuli corpus , ut voeant, tum denique resp0nsa , imo vel ipsum litulum articuli, qui non est: An in una eademque enuntiatione plures sint sensus literales, sed O Utrum sacra scriptura sub unx litera habeat plures sensus, quae duo valde diserepant inter fie. 49. Deinde saei te deprehendimus Τhomam ea protulisse, n0n iam de sua, quam de Augustini sententia , alque eius auctoritate veluti compulsum protulit enim extremo sermone, nec nisi obiter , si quia sive Prius, sive post, sive inter ea , quae initio opponit ,
39쪽
quaeve in sine reponit , vel unum verbivn dieeret de illa opinione. Vides etiam , quam aliter , ac secerit Augustinus, eam enuntiet, non enim ait sensum literalem seripturarum esse multiplicem , sed non esse inconueniens , si sit latis. Ut autem opinio ista probabilis fiat, nomen Iueralem in alium sensum aeeipit Thomas, quam inloto illo eapite, aliamque eius sensus desinitionem sacit, ae secerit antea. Quum enim prius dixisset literalem significationem eam esse, qua mora signi tant res, postea, ut opinionis illius ratio aliqua appareret, si e eamdem hane signi fleationem definivit: Sensus literatis est, quem auctor infendit. Iam vero seeundum priorem definitionem re non aliam, ut patet ex integra I homae ratioeinatione, illa, quam heimus l2 , sensus literatis is est, qualem ipsi deseripsimus , diAtinetum a spiritali, quem etiam Thomas continuo desinit, re ipsa sieut nos definivimus. At seeundum definitionem posteriorem, quod etiam Salmeron noster latanimadverterat, spiritalis sensus a literati non distingueretur , Sedet. ille habendus et vorandus esset literatis ex ea parte, quatenus etiam sensum spiritalem auctor Spiritus sanctus J intendit , ideoque ex altera hae definitione nomen literiais signifieationem habet diversam ab illa, quam habet in toto articulo. Hare tamqn definitionis notionisque mutatio necessaria, inquam, erat, ut illius opinionis ratio aliqua appareret. 50. Nam , quod insuper plane evineit Thomam a nobis stare, est eum hoc loeo negare multiplieem esse in seri pluris eum sensum , qui seeundum priorem definitionem literatis habendus est. Thomae enim propositio haee est : Signi alio , usA vocεs SlGNI
S GNIFic et lc . Quaenam vero hurum eomplexio sit, nisi haee : Ergo Sensus literatis multiplex non est. Ne vero regeras Τhomam negare, quod una mae multa signi et , quod attinet dumtaxat ad sensum spiritalem , veluti diceret , sensum spiritalem non eo esse multiplicem, quod una coae multa signiscet. Nequaquam sic est Thomae argu- meulatio. Sed demonstrare vult, quod muli licitas horiam 3enauiam
40쪽
spiritalium I non facit aequioocationem fri. Cur vero non saeiat'
Quia . . . . sensus isti non mult Iicantur proyter hoc, quod una oOx multa significet. Si ergo una vox multa signifiearet, id est, si plures essent unius enuntiationis sensus literales, aequi cationem, ut Thomas loquitur, ii saeerent. At eam fieri ipse negat. Negat ergo plures esse sensus literales in seripturis ib . Vim huius ratiocinationis probe sensere, qui Summam Thomae sunt tulerpretati, sed eam diluere, quantumvis e narentur , ades nequiverunt, ut ipse Bannesius , qui aerius sortasse prae eeteris in nostram sententiam invectus est, haec landem dixerit:
Neque enim negandum est aequioOcationem esse , si una
ratio Plura nobis signi et per modum ρIurium fio , idque ita
esse non modo saletur , sed acriter eontendit Mariales: Scr turam, ut est indifferens ad plures sensus Iuterages , esse uere aequi νOcam .... essessus ineptam ad arguendum s . Atque hino est illud, quod narrat Silvester de Prierio: De hoc enim riri magni nonnunquam dissentiunt. Et Omissis aliis, etiam eorum , qud sequuntur doctrinam sancti Thomae, qui m tenent Par tem Ummatisam, quidam oero negatiυam; et secundam te nentes partem mOpentur ex Derbis eiusdem sancti Thomae seq.5l. Quid igitur Z Num Thomam uno eodemque loco pugnantia
inter se seripsisse dieamy Enimvero nihil a me longius abest, quam iniuriam hane elarissimo seliolarum nostrarum lumini velle irrogare, quem utinam omnes, ut ego, su pieerent, ac venerarentur. Quin imo istud illi audent, ae peceant, ut Thomam veluti ipsum sibi eommittant, qui verba eius, quae interpretamur, in eontrariam sententiam per trahere eonantur. Ego vero, ne quid tale admittam, nego, et per nego , verbis illis affirmasse Τhomam multiplieem esse seripturarum sensum literalem, sed solum non esse inconoeniens sensum hunc talem esse. Velint enim, aut nolint, hoc unum Thomas pronuntiat , haesi enim sunt ipsa eius verba; idque ipsum eum Τhoma sentire me profiteor.
52. Nec eonfidat quis me manus dediturum , dum mihi opponet Τhomam enarrantem primum verbum geneseos is , quod , inquit ,
a) Ib. Thomae l. q. l. a. l0. eontrov. XI. e. s. bὶ V. 5. q. 60. art. 5. ad i. εὶ nora aurea Tract. I. e. 6.9ὶ In mora. l. q. l. ari. 10. lub. 7. L l. q. 46. a. S. e. d) Biblioth. interpretum in summam