장음표시 사용
301쪽
288 Lia. I. c p. XVIII. DE ALIIs usIBLADAM SENSIBss Erc. ipsa in saeris et in caeremoniis saeiat quam frequenter. Neque modo id licet, sed eum laude quoque fit nee sine pietatis emolumento; s quidem iis , qui Deum bibliorum auctorem agnoscunt , ipse vocum ,
quibus ea constant, sonus Sanctum quid praesert, reverendum , atque divinum, quod ad pios asseetus ciendos mirifice valet. Nonnulla tamen in hoc seripturarum usu sunt observanda, quibus neglectis non solumen, qnod diximus, emolumento usus hic destitueretur, sed facile quoque improbandus atque illicitus prorsus evaderet. Ea vero Suni, quae subiungimus. 479. Malum omnino accommodationis genus est et eum primis cavendum, quum Sensum accommodalum pro literati aut spiritali accipimus , atque aliis obtrudimus. Id peccant, qui testimoniis seri plorum sacrorum in hunc sensum acceptis utuntur ad aliquid comprobandum, puta , si quis alteri persuadere eonaretur vitandum esse improborum consortium argumento desumpto ex loco illo: Cum Pemerso peraeseteris 474 . Haec enim horumque similia hoc modo accommodata, si quid fortasse momenti habent ad aliquid probandum, nequaquam illud habent ab auctoritate scripturarum, quae non in hunc sensum ea
nobis exhibent, sed quia vel primum aliquod scientiarum aut morum principium continenl , vel aliquam veritatem , de qua iam aliis rationibus constat. Maxime vero omnium id peeeant, qui hoc idem sa-ciunt ad prava dogmata aut ad proprii capitis commenta confirman
da. De istis legere est, quae Hieronymus iαὶ et Augustinus ibi scri
psere. Contra hos eosdem porro lege tridentina caulum est sc . 480. Neque lexius salii aut sallere dicendi sunt, qui verum scripturarum sensum sive literalem sive spiritalem tamquam accommodatum accipiunt, aut tradunt. id, sicut diximus l475 , peceavit Τhe durus Mopsues tenus, hodieque peccant Sociniani et Rationalistae. Adhoe ipsum Crotius saepius ossendisse iure ac merito redarguitur. 43i. His porro venia magis digni nequaquam sunt , nec minusui violatae religionis rei sunt habendi, qui sanctissima verba scripturarum ad scurrilia , vel lurpia, aul etiam impia , edicenda detorquent.
M Ad Paulin. ep. LIII al. CIII. se) Sess. IV decrel. de edit. Et usu SS. 6. 7. saer. libror. Praeterea, ad coercenda ete. θὶ De Doctr. christ. L. I. o. 57.
302쪽
Patrum enim , qui Τridenti conellium habuere , deerelo iudicium de illis plane iam laetum est, quod sie habet: Post haec temeritatem
illam reprimere volens synodus, qua ad Profana quaeque conmνertunt r , et torquentur perba et Senientiast Sacrae scripturae ,
ad scurrilia scilicet, fabulosa, Dana , adulationes , detractiones , superstitiones , impias et diabolicas incantationes , dia pinutiones, sortes, libellos etiam famOSOS, mandat, et praecis pit , ad tollendam huiusmodi irreperentiam et conse tum, ne de caetero quisquam quomodolibet perba Scripturae sacrae ad haec et similia audeat usurpare, ut omnes huius generis homiues, temeratores et oiolatores perbi Dei, iuris et arbierit ρoenis per viscopos coerceantur fastis Τanli vero criminis rei traducendi non sunt, qui quaedam seripturarum proverbia aut quasdam similitudines rebus aliis quam iis, de quibus dietae sunt, accommodani ita, ut levem aliquem lusum minimeque turpem exhibeant, praesertim si ipsa vem ha tale aliquid praeserant eliam accepta in eum sensum , quem hahent in ipsis seripturis, ut si rem tibi molestam dicas esse, sicut acetum dentibus et fumus oculis fM ; multo vero magis si verba sint perditorum hominum, ut si hominem avarum sacculo sordide parcen
tem irrideas verbis Iudae Iseariolae fc : Ut quid perditio haec γ
482. Incongruum omnino atque ineptum est, si non eriminosumae minus deeens , aceommodare verba scripturarum rebus nimis dissimilibus ac disparatis ab illa, quam verbis hisce scriptor sacer enuntiavit ; ut si quis romanum gymnasium laudaturus illud ex Proverbiorum libro proferrei: Sapientia aediscaoit sibi domum my. Hae a
te sive hoc modo usurpandi sententias scripturarum excelluere plerique oratores , qui saeculo decimoseptimo floruerunt. Hunc autem scopulum vix fugies, si te altera sensus accommodali species nimium deleetet,
quae per allusionem fieri dicitur l474 . Id a se pecea lum in adolescentia fuisse Hieronymus conquestus est te . 483. Denique sedulo allende sensum accommodatum haudquaquam haberi, quum verba scripturarum usurpantur aliqua ex his rationibus,
303쪽
290 Lia. I. C p. X VIII. DE ALus uulBusDAE RENSIBUR ETC. quas subdimus. Ae primo, quum haee producimus, ut inde, ob similem aut potiorem rationem , rei , de qua agimus, verilatem aliis probemus. Lieet enim, quum ita producuntur, rebus aliis aptari diei possint, non tamen a plantur ad eas exprimendas atque edieendas, quod fit, quum in sensum aeeommodalum aeeipiuntur. Sio Paulus ΗΘ braeos , ut Deo fiderent, hortabatur verbis illis : Non te deseram,
neque derelinquam la , quibus Deus Iosuem alloquutus fuerat ibi;
quae lamen nequaquam usurpasse Paulus pulandus est in sensum ae- commodalum, sed ut inde argumentum sumeret, ad si dixisset: Sisciat Deus Iosuae promisit se numquam ei auxilio desulurum, ita neque vos unquam deseret. Idem Paulus, ut probet sacrorum ministris,
quae victui necessaria sunt , ea deneganda non esse ic , assert hans legem ex deuteronomio r Non ligabis os bovis terentis My , non quidem in sensum spiritalem aeeeptam, ut plures opinantur, neque in fiensum accommodatum, ut nonnullis plaeet, sed in literalem il88 , ut
confirmel, inquam, sententiam suam argumento, ut volant, a mi
nore ad maius , ac si diceret : Quum vetemur a Deo bobus triturantibus os eolligare, quominουs edant de iis, quae terunt, magis in ne multo divino numini is adversaretur, qui saeerdotibus, dum pro no bis laborant, vietum praebere abnueret. Num enim Deo hoves curae sunt, non autem ipsius ministri p aut magis sallem, quam his, eorsultum bobus esse cupit 8 Quae omnia ex integro sermonis contextu elarius apparent. 484. Quum seripturarum sententias exempli aut similitudinis eaussa adhibemus, diei nequeunt usurpari atque aeeipi in sensum ac eommodatum . non enim id facimus , ut rem aliquam exprimamus, atque edicamus, sed ut eam magis declaremus, atque sermonem exor nemus. Id autem sic esse prodit ipse dieendi modus, ostenditque ger' manum verborum signiscatum non excludi. Hae ratione P ulus te
eleemosinam laudans asseri illud exodi: Nec, qui plus collegerot, habuit a uias, nec, qui minus paraverat, reperit minu4 ίη ,
304쪽
quod de manna dietum est aequo pondere a singulis Israelitis eoileeto; illud , inquam, asseri similitudinis eaussa, ut manifestum fit illis verbis: Sicut scriptum est, quibus exorditur, et quae, ut nullo modo evineunt exodi effatum, sive in literalem sensum sive in spiritalem idaeeipias, ad eleemosynam perlinere, ita salis deelarant neque in sensum aeeommodatum aeeipi a Paulo , sed totam huius sententiam sic sonare: Divitum esse pauperibus opem serre, quo quaedam bonorum aequalitas sit inter Christianos , sicut eontigit illis, qui manna eo l-ligebant, de quibus seriplum est et c. 485. Denique in sensum aeeommodatum usurpati seri plurae dicendae non sunt, quum ad aliquam rem confirmandam depromimus ex illis effata, proverbia, ac praecepta quaedam universalia, quae per sonam nullam nullamque rem eertam attingunt, quamquam ab eo prolata suerint, qui vel unum aliquem aut plures alloqueretur, vel de cedita aliqua re ageret. Huiusmodi sunt illa, quae Samuel protulit Sau- Iem redarguens : Melior est enim obedientia, quam victimas fri,
et quae Deus de ludaeis loquens bὶ : Numquid voluntatis meae est mors impii Z Si enim prioribus alicui suadeas , ut legibus o
temperet, posterioribus vero, ut Deum sibi benignum suturum speret, proseelo non ea usurpas in sensum accommodatum, sed in proprium
De sensibus , quos Sociniani, crotius, Kantius, Rationalistae, Paulusius , scripturis assaxerunt. 486. Verus et germanus seri plurarum sensus alius non est prae ter lileralem et spiritalem, de quibus proinde disserere propositum nombis praeeipue suit. Quae eonseelaria sunt et consequentia sententiis
seri plurarum, utpote a rele connexa eum ipso harum sensu, sensum quoque aecommodatum, utpote euius frequens est usus, praeteriremi- aj I Reg. XV, 22. M Exeeb. XVIII , 25.
305쪽
292 Lia. I. C p. XVIII. DE ALIis os lBssDA SE AIBIS ETC. ni me oportuit, quin et de his ea, quae magis seliu necessaria essent, ediceremus. Quo nos munus omne, quod suseepimus, ut de sacrarum seripturarum interpretatione disputaremus, plene eonfecisse arbitramur. Ne lamen morosioribus quibusdam disputatio haec nostra manea fortasse
videatur, si non et ad quaedam eommenta sese porrigat, quibus alii seri plurarum sensus confieti sunt, de his quoque, non quidem omnibus, sed aliquibus insignioribus nec nisi perpauca dicemus. Ea vero sunt, quae Soeiniani, quae Grolius, quae Κanlius, quae alii de schola Balionalis larum, excogitarunt. 487. Itaque Soeinianorum plerique Marcionitas sequuti sal negant ullum in scripturis vaticinium proprie dictum haberi, hinc sensus prophetiarum ex ea parte, qualenus hae futura portendere ereduntur, alius Socinianis non est, nisi qui Theodoro Mopsues leno fuit l475 , κατ' εκεραυν , inquam , sive accommodatus. Id quidem ex Socinianorum sententia de prophetiis legitime prosluit; at, quum haec salsa sit, quo magis legitime id ex ea profluit, eo minus aeeipi a nobis potest. Ceterum non hie loeus est sententiae huic resulandae. 488. De sensu traico, quem prophetiis sere omnibus Grotius assinxit, iam loquuti sumus l393l. Iniuria tamen Grolii sententiam sen tentiae Socinianorum geminam diceres. Sensit quippe Grolius veras ac pro prie dictas prophetias in seri pluris reperiri, iisque Christum, remole li-eet ae per typos, portendi. Nonnullas praeterea ita accipit, ut quae pro xime atque dumtaxat Christum praenuntient. Fatetur ultro quorumdam vaticiniorum sensum sibi perspiculo rem videri, in quantum ad Christum huiusque res illa pertinent, ae videatur, in quantum pertinent ad typos . Assirmat haee in novo testamento ex vetere deprompta produci, ut quae vera ac proprie die la sint vatieinia. Concedit denique eorum nonnulla ad probandum usurpata esse ab apostolis et evangelis lis. Eoi laque peceat Grolius, lum quia perpaueissima sint vaticinia , quae concedit ad Christum solummodo ac proxime pertinere, tum quia , ut seu lentiae suae adhaereat, prophetias plurimas mirifice torquet, quo alterum seu sum, literalem videlicet, qui ad typum pertineat , ex illis exprima l. Grolium plene resulavit Io. Franei seus Ballus ibὶ.
vi Vide Iulium Astieanum apud lbὶ Desense dus propheties de la r Geors. Ancellum Chronographias p. ligion ehrelienne. Paris l757 Ill volt. S.'522 odit. Paris. ei p. 256 edit. Venet.
306쪽
489. Tertius nobis sese offert Kantius tum suo sensu morali seripturarum. Ne vero suspieio quemquam ineessat, nos Κanili verba aut sententiam perperam intellexisse aut pervertisse, eam hic damus, qualem aeeepimus a Laurentio Ba uero iaὶ uno e Rationalistarum primoribus, in quem eo minus suspieio cadere debet, quo maiorem reverentiam erga Κanlium praeseri, dum ab huius sententia recedit, quam erga ipsos apostolos Ib . Sacrae Iiterae . . . nonnullis in locis huiusmodi argumentum habent, quod moribus hominum regendis non sit mPtiam . . . . Ut Scr tura Sacra regendis hominum moribus apta reddatur, et ut ubique cum iis concordet, quae Ieae moralis praecipit, non tam inquirendum e3t, quem Senaum Uerba Per se vectata in eoque , quo POSita Sint, nexu fundant, quam qua ratione iis perae notiones de Deo PraeceptiSque moralibus, quaera tio iubet , subiiciantur. Et quidem hic regulam hanc valere statuit: Sensus moralis, quamuis Uel inpito contextu eruatur, literati praeferendus est , ubi is virtutis studium sise non incendit , siue impedit. Itaque summa huius doctrinae est : Sensum moralem neglecto Uel ipso sensu literati potissimum inoestigan-cium esse. Proinde manifestum fit, quod haec interρretandi ratio non diversa est δε ea, quam Graecorum et Romanorum phialosophi in explicandis this suis antiquioribus fabulosisqueiae diis narrationibus , aliorumque populorum doctores in libris, quos sacros existimant, evonendis sectati sunt i 420. 421 . At falso prorsus affirmat Bauerus Κanlium hoc suo commento a parti-δω Patrum ecclesiae stare , qui sensum 'sticum ibi inoestigandum erae statuunt , ubi absurdum aut impium quid dici videatur. Patres quippe, dum negant quaedam , quae in seri pluris legimus, in sensum literalem aecipienda esse, loquuntur de Sensu pro prio illorum verborum , quae translata sunt i24. 29ὶ , mysticus vero sensus , in quem illa eadem accipere nos iubent, est ipse sensus
translatus i8. 347 - 351 . Lege Augustinum sc . At Κantius negligere praecipit ipsum illum sensum , qui in universum literatis voca-
307쪽
'294 Lia. I. cap. XVIII. DE ALIIa usIBUsDA ENRIBUS Erc. iur , sive proprius sit sive translatus. Patres iubent mystieis interpretationibus literalem sensum tamquam landamentum ponere l362 Iat sensus moralis Κanlii Vel invito contextu, adeoque ipso sensuliterati , ex seri pluris extorquendus est. Patres sensus mystici allet rem Spiritum sanetum esse assirmabant l358ὶ; Κanlius vera non negat sensum moralem ab auctoribus non intentum fuisse. Baee autem salis sunt, ut Kanlii commentum explodamus. Quibus lamen ethoe adde , longe illud diserepare a more patrum et tonesonatorum, qui subinde ex aliquo scripturarum capite sensum aliquem colligunt, quem illae non habent, quum fidelicet scripturarum verba in sensumaeeommodalum usurpant. Aliud quippe est id laeere data oceasione et κατ' ἐκεασω , ut patres et sacri oratores solent, aliud vero id, ut fiat, praecipere, quum seripturae universim explanandae assumuntur, ae veluti regulam artis hermeneulieae eonstituere, qui Κanlii error est. 490. Famosum quoque Neentiorum Protestantium , qui Balion listae nomen habent, in enlum est sensus 'thicus. His exemplo suo imprudentem praeivisse nunc sorsan Origenem poeniteret, qui, uti iam diximus i4l8 , quae Moyses narrat de terrestri paradiso, ea μθους vo care non est veritus. Doeent vero illi, multas narrationes in libris Ueteris testamenti praec ue in historicis contentas si attenta
mente Perlustramus, atque iuxta criteria . . . . constituta ea minamus, eas 'thicas erae Statim apparere sal. Criteria vere hare ad duo potissima reducuntur, quorum alterum esse statuunt is ipsa natura rerum narratarum, alterum in primaevis teterorum popu
lorum historiis. Primo itaque , inquiunt, certissimum thi indicium est, si narratis ex antiquissimo amo propagata sermo ne Vm Iico , ita quo animi sententiae et opiniones ad actio nes revocatae sunt , exposita est, et res prodit, gurae nec un
quam factae sunt, nec hodie fieri solent, adeoque omni fide
historica destitutae sunt fM. Tales vero esse eontendunt illas seri plurarum Barrationes, quas μυθους appellant. Equidem non infitiabor μυθους esse, quos ita deseribunt; quod autem allinet ad narrationes seriplurarum , non abnuo seri hodie haud solere, ut Deus ipse leges
308쪽
har. IV. DE sEnsia. usos A INIANI Erc. ScRINun. APPI 'xEavNT 295 inter monstra et portenta voee sua promulget, ut regiones demisso e nubibus igne eomburat, ut orbem universum aquis demergat, multoque minus ut hominem ac cetera, quae sunt, ereet, atque de nihilo
prodii eat , quae quidem omnia horumque similia , quum semel saeta sunt, non est cur denuo fiant. Inde lamen est, ut videre nequeam, eur, si haec facta reapse semel fiunt, haberi debeant, tamquam quae olim seri solita essent. Minus quoque video, eur ex eo, quod fieri sol,la non sint , sequatur nec semel saltem laeta fuisse. Minime autem omnium intelligo , quomodo tam eonfidenter illud in hae quaestione deprimaeva historia in velere testamento eontenta tamquam indubium p nant Rationalistae, quod tamen probare nobis debuissent, priusquam historiam hane inter μυθους , hoc est, inter labellas , amandarent, numquam, quae narrantur, saeta esse. Si Deus leges huic rerum universi tali imponere imposilasque servare nequit, aut illas, quoties opus sit, immulare, si nequit monstra ac portenta patrare, ubi res seri, aut, ubi opus non est, ea veluti profundere debet, si, quae loquutiones translatae sunt, in sensum proprium eas accipere oportet, ideoque sabulas hae nobis obtrudere dicendae sunt, non reluelarer, quominus narrationes illae μυθοι esse putarentur. At, si secus haec omnia habent, primum illud adversariorum argumentum mole ruit sua. At enim , inquiunt, a 'this Omnium populorum historia prac dit. Dummodo Israelitas exeipiant, quod volunt, sibi habeant. Mens populum aliquem eonteflentur, euius historia eum historia Israelitarum Certare saltem vetustate , si non eam superare , possit. Nullam ergo gens unquam fuisse eredenda est , cui vel uli ab ineunabulis verilas, quae errore prior neeessario est, in noluerit 8 ae si universo hominum generi veluti GH υτον foret originem suam, quaeque sibi prima sua aetale aeciderunt, ignorare, eo serme paelo, quo unusquisque nostrum sua ipse primordia remini sei non valel. Clamitent homines isti, quantum libuerit lal: Quis vectator fuit, cum Deus mundum uniser-Fum, corpora caelestia, et terrarum orbem condidit Z Cur Deus Veram sex dierum in exornanda tellure consumpsit 8 Qui feri potuit, ut tace terra illustraretur , cum sol nondum extaret 8ίς Ib. S. 85.
309쪽
296 Lia. I. C p. XVIIl. DE ALI s usiBBADAR AEnsiBUS ETc. Quare cum adiis et quidem Deo non multum inferioribus rem deltiberat, cum creationem hominum molireturῖ Nonne inde amtiquissima tempora eIucent, quibus PO thelamus adhuc viguit, et tam humiles de Deo animis insederunt notiones , ut eiusdem eum cum hominissus figurae sibi fngerent 8 Haee enim Rationalistarum deliramenta retulisse resutasse est, neque longiore eos disputatione refellere nostra refert, aut vacat. 491. Sie etiam existimes de eommento illo prioribus gemino, quod Paulusii mens peperii sal, et de quo ita Iahn : Interpretatio pWchologica , a Doctore Paulusis .... adoptata, Peritatem quidem historicam factorum extraordinariorum tuetur , sed ea, additis adiunctis historicis mente et cogitatione conceptis, ita extenuat, ut ipsa triaris mei in Ordinaria ; et, ut id cons quatur, non Oeretur υim inferre verbis et sententiis. Quare ferenda non est fM. Aliquod huius interpretationis speeimen ex Iahno tra seripium alias si64ὶ exhibuimus. Quamobrem huiusmodi deliramentis reserendis hie finis esto simulque priori huic de Merarum seripturarum interpretatione libello.
sa) I hilolog. krit. Comment, lib. d. hJ Eneturid. hermeneul. S. 2. n'. 2. N. T.
310쪽
CAP. I. DE sacrarum scr*turarum sensibus in uni
CAp. II. De sensu literati . . GCap. III. Quaestiones aliquot de sensu literali ... 9 Quaest. I. An liter alis sensus singulis scriρt
. , rarum enuntiationibus S Sit . - . . . . M
aest.. I. An in scr*turis enuntiationes sint , quibus mulislex sit sensus literalis . . . I 5 Art. I . Argumenta , quibus id οὐ mari solet ..
S. 4. Thomas . 25 S. 5. Theologi et inserPretes scriniurarum 29 Art. a. Sensus literatis scr*turarum mitiselex
S. I. Patres 33 S. I. Theologi et inter retes scr*turarum 34- S. 3. Alia rationum momenta . . . . 4.3. Conclusio . 4 a. . . Ane. 4. Bibliorum Partes , quibus literalis et mugi*lex Sensus a vi ρ set , ad certa
C ita revocantur . 43 CAP. IV. Regulae interρretationis literatis . . . . 5 2 CAP. V. Regulae remotae . 55. Reg. r. Dimositis et co aratis animi . . . ., Iri a. Notitia caussariam Obscuritatis . . . 57