장음표시 사용
281쪽
historicus aut poeta mores hominum iuvare velit suis narrationibus antsabulis, concludet, his alium sensum subesse praeter eum, quem verba ac loquutiones aperte exhibent. 436. Dices fortasse, posita significalione spiritali rerum velut origine sensus spiritalis, quem in verba ex rebus derivari eontendimus,
iam nullum spiritalem verborum sensum superesse , sed merum Seu-
sum lite ratem , qui et lypum ei an lilypum simul prodat nec secus res habebit, ac quum pictor simul loquitur de effigie , quam secit ,
deque eo, cuius essigies est , nemo enim ex pictoris huius verbis duos sensus, multoque minus sensum aliquem spiritalem, sed unicum sensum literalem colligeret. Verum animadverte loquutionum sensum Peu-dere simul a mente loquentis aul seribentis et a verbis, quae ipse usurpat l2 . Si utruinque illud et pictor loqui velit, et verba , ut sunt
in contextu sermonis, directe praeserant, res utique sic habebit, ut na ras. At si verba, ut in sermonis, contextu sonant, id nullo modo pra flent, neque prosecto dicere p0teris sensum literalem eorum, quae pie lor loquitur, exhibere simul effigiem atque eum, euius effigies est, quaecumque demum fuerit loquentis mens et voluntas. Iam vero verba, quibus subesse dicimus sensum spiritalem, nullo modo in iis scripturarum capitibus , quibus contexta sunt, illud directe praeserunt , quod per eorum sensum spiritalem exhiberi dicimus. 437. Oppones quoque, ex nostra sententia de sensu spiritali ver borum eiusque origine consequi plurimas scripturarum partes , quae meras sententias nullosque lypos continent, carere sensu spiritali; id autem patrum iudicio , ut videtur, adversari, qui has quoque seri- ' Pluraru in partes μιυ ικης interpretantur , pluresque sensus spiritales inde eolligunt. At ex hisce partibus scripturarum demas, Op0rtet, integros serme libros pentaleuchi, historicos quoque ad vetus foedus Pertinentes, prophelteos demum, quum omnes hi, n0n ex meris Sententiis constent, sed de personis, de rebus, deque eventis, seripli sint;
eademque de caussa et magnus psalmorum numerus demendus est.
Quod autem alii nei ad illas paries seripturarum, quae nil ni Si Senien lias conlinent, si diligenter consideres, perspicies interpretationem, qua patres eas illustrant, verbo tenus mysticam aut spiritalem vocari, ea , inquam , ratione , qua nomina moesticus aut spiritalis, uti iam
diximus n0n semel 346 seqq. , sensum aliquem lileralem designant re-
282쪽
conditiora aut sublimiora exhibentem , quaeve spiritui perficiendo eon-dueant, re autem ei rea ipsum literalem sensum illam versari. Et illud allendas, proverbia atque effata quaedam generalia de rebus ad mores pertinentibus id esse , quod in mathemati eis sunt formulae algebrieae , ut ad ea omnia significanda, quae in uno et eodem genere continentur, aeque possint aceommodari. Quum itaque patres ex huiusmodi prove hiis atque effatis universalibus bibliorum plures ac diversos sensus colligunt , haudquaquam putandum est, ea, ut sunt in ipso scripturarum contextu, vel plures sensus literales conlinere, vel praeter literalem etiam spiritalem , sed solum posse, si seorsum a reliquo sermone ac per Se ipsa speetes, ad plura , non quidem simul, sed singillatim, signifieanda usurpari, atque hoc ipsum esse, quod patres quandoque saeiunt
suis eommentariis. 438. Unus adhue serupulus euiquam superesse posset, quod, si Sen
sus spiritalis in verba dimanal ex iis rebus, quae per eadem haec signifieantur , etiam aliorum auelorum libri , qui de rebus iudaicis agunt , puta, Arehaeologia Iosephi atque opera Philonis, dieendi sunt habere sensum spiritalem. Sed levi negotio hune libi serupulum adimes , Si in mentem revocaveris , nos talem originem sensui spiritali Verborum assignare, non ex qua nequeat non dimanare, ita ut, quae eumque demum el euiusiumque verba de typis dieta sint, sensum quo que neeessario habeant spiritalem, sed ex qua sola repeti queat sensus spiritalis, qui eertis quibusdam seripturarum partibus reapse Su
est auctore Spiritu saneto, in quanium, inquam, Spiritus sanetus id, quod typis designabat, designare quoque voluit iis sermonibus, quos
de typis ipsis proferebat l360 seqq. .
Monita de usu interpretationis viritalis. 439. Quaeeumque de sensu spiritali disputata hae lenus sunt, satis cuique sutura esse arbitramur, ex quibus , memor illius augustinianae sententiae: anutiliter signa inter retari male pagantis er-
283쪽
270 Lia. I. Cap. XVI. Montra DE vsu INTERPRET. SPIRIT. roris est fast, digeat, qua se ratione gerere debeat in huiusmodi se su eruendo , quid hac in re praestare , quid ea vere ipsum oporteat. Non tamen dubitandum est, quin studiosorum commodis prospectu ri simus , si praeeipua ex illis in summam colligamus , atque ad ce la veluti capita redigamus. Itaque, positis prius certis quibusdam prin-eipiis hue spectantibus, indicia atque argumenta suppeditabimus, quibus sensum spiritalem, ubi latet, deprehendere, ac dignoscere, atque inde eruere, possimus, tum vero, quaenam in mystica interpretatione altendere , quaenam vitare potissimum oporteat, edicemus.
Principia quaedam Ponuntur. 440. Subesse sensum spiritalem tum materiei 301 seqq. lum verbis l354 seqq. seripturarum quamvis indubium sit, si de illis generalim loquaris , non tamen de singulis id eerto assirmari potest 328
Seqq. 369 seqq. . Eam ob rem sensum spiritalem , quem rebus aut Verbis quibusdam subesse certo eonstat, apprime eauleque distinguen dum esse ab eo , quem vel argumentis non omnino certis vel solumeoniectando ex rebus aut verbis eolligimus. Quibus porro iudieiis certa ab incertis seeernamus, ea mox proponentur s444 seqq. . id interea in mystica interpretatione eum primis positum sit, ut nil sanctius atque antiquius habeamus , quam ne veluti Spiritus sancti effata atque oracula vendi lemus , quae talia fortasse nequaquam sunt.
44l. Spiritalis iste sensus verbis subesse in tantum potest, in quan tum subest aeque illis ipsis rebus, quas eadem haec verba designantl360 seqq. . Unum itaque atque eumdem esse apparet spiritalem Ver-b0rum ac rerum per haee designa larum signis ea tum s343 . Utque spiritalis rerum signifieatus similitudini alicui aut proportioni, quae interres ipsas seu typos atque inter anti typa intercedit, ita spiritalis sensus Verborum ipsi horum sensui literati. euidam veluti sundamento innixus esi ac superstruetus i344. 362 . Hanc patrum atque etiam Iudae
284쪽
ART. I. PRI'cipIA usAEnλκ PONuNTda 27lrum sententiam esse, eorumque adeo, qui mystico scripturarum sensui sectando tenacius adhaesere, comperimus ex testimoniis, quae iam attulimus l316. 365. 426 . Quod vero sensum lileralem verborum dicamus landamentum esse sensus spiritalis , sic intellige, ut, si verba haec avellantur a sermone aut a narratione , cui conlexia sunt, possint in sensum lite ratem saltem translatum accepta an lilypum quoque designare non secus ac lypum l86j, sicut alio loco iam declara
442. Quae quum ita sint, patet, quam praepostere is ageret, qui, ut spiritali sensui eolligendo ad laboraret, literalem negligeret, quum nihil hoe esset aliud, quam domum exstruere, priusquam landamen tum iactum sit. Imo, etsi, ut patres sensere, quos inter consule Hie
ronymum lal , Augustinum ibi , et Gregorium lcὶ , utque ratio ipsa
credere Suadet, sensus spiritalis praestantior sit et sublimior sensu literati, in quo latet, quum numquam res ipsa essgiem suam non ante-eellat, maius lamen studium in sensu literati definiendo ponendum es- Se pro c0mperto est. 443. Denique non inutile erit unum etiam monuisse, sundamentum , inquam, spiritalis significationis non idem necessario esse ac sundamentum , eui innititur veritas rerum lutυστ signis catarum, sive, ut eum philosophis loquar, aliam esse veritatem subiectisam, aliam autem Obiectivam sensus spiritalis. Posteriorem esse posse sine priore, non autem contra. Priorem pendere ex literati sensu verborum ipsorum , quibus sensus ille spiritalis subest, posteriorem vero quaerendam sive ex aliis seripturae loeis, sive ex ceteris doctrinae catholicae regulis.
Exempli caussa, verborum illorum : Nec os illius confringetis My, spiritalem signifieationem in ipso sensu literati optime sun datam esse Patet, optime quippe possunt verba haec per se ipsa sumpta signiscare ossa Christi non fuisse confringenda; at, quod reipsa confracta non fuerint, non ab alio didicimus nisi a Ioanne te . Atque hoc eodem exemplo discimus, quomodo veritas subiectipa sensus spiritalis sine obiectiva esse non possit, in quantum , inquam, non alia ratione nobis
285쪽
272 Lis. I. C p. XVI. MoniTA DE ssu INTERPRET. 1PIRIT. eonstat illis Moysis verbis rem, quam narrat Ioannex, μυστικως Prae
nuntiatam fuisse, nisi quia Ioannes testatur id reapse laetum esse, quod verbis illis μυστικως praenuntiatum est.
Argumenta atque indicia sensus spiritagis. 444. In mystiea interpretatione nos iuvabunt aliquot ex regulis, quas ad sensum literalem definiendum suggessimus. Comparatio enim animi, quam primam posuimus inter regulas remotas 94 - 96 , eo magis necessaria est ad spiritalem sensum quaerendum, quo abundantius lumen interpretis menti in ea quaestione assulgeat, oportet. Catholieis doeirinis fluit religiose adhaerendum esse, non est, cur praemoneamus. Leetio integrorum bibliorum It 38. 139ὶ quo allentius instituetur, eo plenius nobis apparebit admiranda illa divinorum foederum o&ονομια mu- illusque respeeius, unde tota typologiae ratio pendet, ideoque et spiritalis sensus seripturarum. Apprime quoque lenenda est dictio translata bibliorum i217 seqq. , quo veros lypos a meris figuris rhetoricis verborumque immutationibus distinguere noscamus, prout inserius praee piemus 452 . Poliores quoque scripturarum interpretes illo seqq. erunt consulendi, maxime vero qui sapientius et aeeuratius in hoe interpretationis genere versati sunt, ex quibus nominasse susseial Cornelium a Lapide. 445. Certa lamen atque indubia sensus spiritalis argumenta non aliunde pelere est, nisi ex iis auelori talibus, quibus refragari religio est, ex testimonio, inquam, scriptorum sacrorum 184 seqq. , ex ecclesiae iudicio il02-108 , atque ex eommuni patrum sententia il09- li4 ;his, inquam, auetoritatibus solummodo certo nobis constare potest, num rebus, num verbis quoque, quibus res designantur, sensus spiritalis subsit. Triplex est autem huius rei ratio ac modus. 446. Etenim, si seri plores sacri, sive Getesia , sive patres una v ee, doceant, aliquam personam aul rem, seu aliquod eventum, typum fuisse, quo aliquid signis caretur , simulque significalum hunc verbis inesse, quorum sensus literatis typum illum exhibet, iam nulli ulteri u dubitationi lucus erit , quominus conlinuo credamus lum in re tum in Disiligod by Cooste
286쪽
verbis sensum spiritalem latere. Exempli gralia, id omnino eredendum de saetis atque eveniis Isaaei et Ismaelis, deque historia, qua haec res runtur, etenim tum illis tum huic seu sum sit besse spiritalem expresse Pa
447. Sin autem illi primum horum solummodo assirment, id est, a- Iiquam sive personam , sive rem, Sive evenium aliquod, typum sui sese, etsi non neeessario consequi inde videatur verba, quae typum hune exhibent, in sensum quoque spiritalem esse aecipienda , quandoquidem lyporum signiscatus in caussa sit, cur sensus spiritalis possit etiam ve his subesse, noli autem cur neeessario subsit l285. 36η, nihilominus , Meundum id , quod alio loeo animadvertimus s359ὶ, etiam haec ratio satis est , tur sine erroris metu sensum spiritalem verbis quoque subesse putemus. Quare , quum Paulus nubem, quae Draelitis dux itineris suit, transmissum ab iis sinum e thraeum, manna, quod manducarunt, petram, quae eos potavit, aliaque huiusmodi ib , ita commemoret, ut qui haec omnia typos fuisse sentiret, morosius fortasse, nisi etiam auda eius, negaremus id satis esse, eur dieamus spiritalem sensum etiam in harum rerum historiis latere. 448. Quod si denique illi testimonia seu verba seri plurarum in spiritalem quidem sensum accepta proserant, quin tamen se ita ea accipere ae proferre ulla ratione nos moneant , ut id deprehendamus , regula haec nobis praesto est ex ipsa sensus spiritalis notione deprompta las 4 , quae, si ea rite adhibeatur, nee sallit unquam, nee sallere potest. Si sensus ipse literatis atque obvius verborum, prout haeeleguntur eo loco , ex quo sunt deprompta , non illud reseri, de quo tamen seriptores sacri, aut eeelesia, aut patres una voee, doeent di-eta ea fuisse, pro cerio habebis illud referri per spiritalem eorumdem horum verborum sensum, ae proinde hune his verbis inesse, per sensum vero lileralem typum aliquem designari 1327 . Paulus de Christodieta esse assirmat illa verba Nathanis: Ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filum scy. At , si ipsum Nathanis vaticinium I geris , intelliges ea de Salomone dieta fuisse. Conelude itaque his ver- M Gai. IV , 24. febr. l , 5.
287쪽
' 274 Lia. I. C p. XVI. Mo ITA DE L su INTERPRET. SPIRIT. bis subesse quoque sensum spiritalem, in quem accepta Christum reserunt, euius lypus Salomon suil. In huius autem regulae usu sedulo cavebis , quae mox ea venda dicentur l450 seqq. .
nore probabili late evincere possumus sensum spiritalem quibusdam ve bis inditum esse, ex hoe deducuntur, quod toti veteri οἰκονομια typicus
insit signifiea ius i327. 330ὶ , eaque saei te disces ex illis, quae disseruimus de ratione , qua typi innoteseunt s327 , Lege Hermannum Gol-
Quae in moestica interpretatione carenda. 450. Nunc antem summatim ea edicamus, quae potissimum ea. vere oportet in spiritali sensu quaerendo, quae tamen quisque iam edi scere potuit ex lola hac nostra disputatione. 45l. Cum primis itaque nimietas fugienda est, qua non uno modo peeeatur. Aecidit quippe nimietate peccare eos , qui , ut sensum spiritalem literati adstruant, ipsum literalem tandem destruunt, aut saltem pervertunt, ac depravant, quam ob rem Origenem acriter earpit Hieronymus ib); etsi revera, qui id saciunt, non spiritalem sensum, sed selum sensum literalem comminiscuntur, atque in locum veri su stiluunt , quum spiritalis sensus sine literati esse aut ei adversari ne
queat l44 l . Ii quoque nimietale peceant , qui proprii ingenii laetus
atque inventa pro mysticis Spiritus sancti estilis, aut sensum spiritalem , qui probabilis ad summum sit, tamquam eertum divendunt; ad quod etiam scribit Hieronymus Origenem ossendisse , dum ingenium suum facit ecclesiae sacramenta f6. Nimii etiam habendi sunt, qui in sensu spiritali talem rerum ordinem flagitant, aut invenire adnituntur, qualis est in sensu literati, iidemque a Hieronymo improbantur, uti iam animadvertimus 40 lj. Idem peceant, qui unamquamque Vo
288쪽
ΑRT. III. QuAE in uΥsTlcA lNTERPRETATIONE GAvERDA 275 eulam historiarum aut sermonum, quibus sensus spiritalis subest, Fυστι-
exponere student l37l ; qua de re agentem Huetium adeas lat. Iidemum merito nimietatis arguuntur, qui extra divinorum laederum Oικονομtis spiritales significatus protrahunt, quum aliquid, quod ad illam minime pertinet, ab aliqua re ex iis , quae in scripturis habentur, tamquam a typo praesignifica tum esse comminiscuntur. 452. Aliud , quod apprime cavebis, est, ne spiritalem sensum esse putes, qui literatis est. Qua de re vix aliquid dicendum superest praeter ea, quae passim in hac dissertatione dicta sunt. Huius autem e roris periculum magis praesens fit, ubi sensus literatis verborum vel mysteria prodit 347 , vel translatus est 224 , praesertim quum verba ex historia et ex rebus vere gestis l77 , maxime autem quum ex typis l88ὶ transseruntur. Item ubi symbola usurpata commemorantur
s288. 296-299 , ubi res gestae in exemplum proponuntur i292-294 , ubi similitudines adhibentur, et eomparationes instituuntur l300ὶ, ubi denique prosopopoeia li77i aut imagines i227ὶ inveniuntur. Huius eiusdem erroris periculo obnoxius est, qui in legendis patribus atque bibliorum interpretibus non iugiter memoria relinet, quod saepe animadvertimus , plura ac diversa ab illis nomina promiscue adhibita reperiri modo ad unum modo ad alium seripturarum sensum designan
453. Caveas denique, ne in sensum spiritalem usurpari putes ab aliquo ex seriptoribus sacris verba aut sententias alterius, dum has quihusdam aliis rebus accommodat, atque aptat κατ' ἐκόασιν aut seeundum aliquam similitudinem, quae inter res istas intercedit atque interrem verbis illis illisque sententiis vere designatam. Qua de re iam alb
qua diximus il89 , atque alia nonnulla die turi adhue sumus i475ὶ.
289쪽
De consectariis et consequentibus sententiae , quae verbis bibliorum subiecta est, seu de sensu conSequente scripturarum.
454. Est hoc insitum atque innatum hominum mentibus, dum seripta legimus, aut loquenti aures praebemus, simul ex dictis aut all- ditis ratiocinari, aliaque ex aliis colligere, alque ea, quae rerum seri piarum aut dictarum conseetaria esse intelligimus, ipsis, qui haec seri PSere, aut dixere, tribuere ut eorum ipsorum sententias. Hoc autem, sieul
in celeris libris, sic etiam in bibliis legendis fieri solet. Multiplex tamen intereedit inter utrorumque eonseelaria discrimen. Nam celerorum librorum a uetores vel ea fortasse non animadvertebant, dum scriberent, vel, etsi animadverterent, curae ipsis sorte non erat, ut ea legentium mentibus oecurrerent, vel, quamvis id fieri optaverint, nos
tamen praevidere potuerunt id certo laetum iri, multoque minus, ut id eerto fieret, providere. At, quod altinet ad biblia, res seens se habet omni ex parte. Plane enim indubia ae certa sunt, si de Spiritu sane lodeque consectariis illis dieantur, haec, quae de Moyse deque literati multiplici sensu scripturarum Augustinus seribebat l40ὶ : Sensit ille omnino in his Derbis, atque cogitaυit, cum ea scriberet, quid quid hic peri potuimus invenire, et quidquid nos non Potuimur Gut nondum possumus, et tamen in eis inoeniri potest mi, hoc est, ex eis colligi. Itemque alia haee s4l : Et ipsam sententiam, quam eon Sectaria illa exhibent, . . . certe Dei viritus , qui Per eum haec OPeratus est, qui, inquam, per scriptorem ab ipso inspiratum biblia edidit, et ipsam occursuram Ieetori uel auditori sine du bit tisne praeoidit , imo, ut Occurreret, OBIA ET IPSA EST Uzal TATE SUBNixA, proυidit Hy. 455. Constat proinde Spiritum sanetum in bibliis edendis id inter celera sibi proposuisse, quo de alias aliquam iam mentionem inie
290쪽
elmus 9. 283 , 35 l. 374. 435 , ut ea quoque nos doceret, quae prae-
diei a ratione ex bibliis eolligimus, atque eruimus , quaeque eonsequun tur ex materie atque argumento, perlinentque sive ad mentem verilate doetrinarum imbuendam, sive ad inores honestate insormandos , non seeus atque illa ipsa, quorum eonsectaria sunt, et quae aperte alque ex
presse in bibliis habentur. Quod pluribus praeterea rationibus potest
Testimonia scriptorum sacrorum.
456. Ae primo seri plurae ipsae huius rei argumenta suggerunt. Paulus sie loquitur: Quaecumque enim scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patiemtiam et consolationem scripturarum mem habeamus fri, et alio loeo: Haec autem Omnia in figura contingebant illis; scalpr1 8sNT a tem ad collaE-olo Eu, Five, ut sonant graeca ipsa Pauli verba, προς νουθωι ad ADuoniT ONEκ nostram μ', nimirum ut ex his eoiligamiis, atque discamus, quid nobis agendum, quid eavendum sit, hue, inquam, spe- elabat Spiritus sanetus , dum eo ipqo auetore illa seribebantur. Ad Timotheum vero haee Paulus seribebat: Ab infantia sacras literas nosti , quae te possunt instruere ad salutem per sdem, qu- est in Christo Iesu. Ognis scalmΠaA Divinios inspla ATA utilis est αd docendum, ad αrguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in iustitia, ut perfectus sit homo Dei ad omne opus bonum imstructus μ'. Vides, ut Paulus hane utilitatem repetat ex eo, quod scriptura divinitus iuvi ea sit, ideoque ut a uetori Spiritui sancto eaussam utilitatis huius tribuat. Sed et omnis scriptura Πασαγραφη dieitur afferre hane utilitatem, quam tamen, saepissime set, ut ἀπισως ex ipsis sententiarum aut narrationum verbis ea pere frustraeoneris. Exemplum sume ex his Terra autem erat inanis et o Cua , et tenebrae erant super faciem abssi My ; Factumque e t