장음표시 사용
31쪽
cietur , & vires debilitentur: in vel per ea quae utrisque prosunt,& haec sunt optima; & si flatus exuberet, cibi stat panis ex iuribus crassis,& somnus: potus perquam exiguus, Oleutri recens amygdalarum M pistaciorum , punica, allium, cancri, testudines,panis ex Zea,frictio,& exercitatio moderata, e X lq3 .rra I. in cura. Ex medicamentis filix SI anethum, de quo etiam supra. Cibi autem medicamentosi, allium recens maxime cum centaurio,plantago, apium, hyssopus, cyperus, cinnamomum: Zc praecipuE lac equinum loco camelini, aut saltem caprarum depastarum hederam ferentem aureas baccas, cham chaeam & ebulum, saliuncam aristolochiam, scopam regiam, anethum plurimum. Duo illa antidota Pauli, unum ex Caryophylus; aliud ex I s. rebm: Asaro, amomo, balsamo, casia, calamo aromatico, cumino, dauco glycyrrhina,iunco rotundo lego ego, odorato, hyperico,Ῥrrhά, petroselino, pipere seli,sthondylio. Sed haec duo ego poticis in secundo
genere auxiliorum ponerem: scilicet quae plus prosunt viai,quam alteri noceant: Velut etiam vinum absinthites, quod ab Alexandro tib . cap. s. laudatur :& scilla cocta . Cruda , & eius acetum , adeo laudata a Theodoro Prisciano, tib. 2.cap. I9.dc ab Apuleio lib.de Herbis,cap 42. praeter
32쪽
praeter consuetos authores. Illud animaduertere decet, plures ob imperitiam periclitari, quoniam non sensim hic morbus plerumque traducitur, Ut alij, & Vt optarent patientes, scd post aliquot dies quasi irrita opera , repente exonerata materia detumescit venter. Suisicit ergo ut non crescat: unde mensura illius, Zc comparatio potus & urinae fieri praecipitur. In tertio genere sunt quae plurimum prosunt uni, licet alteri parum obsint, atque ideo propinanda cum eXubcrauerit, Velut tympanite
superante, J Pastillus noster tetrapharmacus, videlicctJ crocus, origanum,spica, anethum,
in aceto triduo macerata, inde aceto subacta: quandoque spicae loco anisum,aut foeniculum. Superante autem ascite , tetrapharmacum
Apuleij, squod recipit J cham cheam, chamae-
daphnem,cham cedrin,chamaepityn. Item elleborus niger rite exhibitus, maxime autem ex aethere resolutus per longos circuitus, sicut per
urinam halicacabum. At si plurimum ascites praeualuerit,& spes decidat, tentabimus valida& securiora medicamenta: Principis validissima & securissima. V. Seri equini pro cameli no) m ij. pityusae. 3 v. salis gemmae 3j. terantur& bulliant: de incipiat a augendo ad m j. Aliud validius. U. Cotonei dimidium , infundatur in aceto, & post tundatur cotoneum,
33쪽
cum tantundem foliorum chamelaeae in umbra siccatorum,exemptis omnibus neruis:aCC-
tum autem cum saccharo bulliat, ut in mellis spissitudinem redigatur: inde addatur cotoneum cum Cham elaea, Sc ab igne tollatur. Exhibeatur a 3 f. ascendendo usque ad 3 ij Et cum accipit, huiusmodi seruet, ut ambulet, nec Cibum accipiat, donec deiecerit quantum est
quod accepit. Tertium est Hiera Paccij, de scripta a Scribonio Largo, & Marcello, te est tutior salubriorque, debetque accipi Cum ptisana , & nihil aliud sumat aeger, neque bibat, donec sanetur. Quod autem dixit Caelius Aurelianus 3. Chronic. cap. υD.quod debeant cauere, cum urinam prouocant, ab aromaticis , utanturque velut seminibus cucumerum: intelligit, vitandam esse caliditatem; ob urinam tamen prouocandam,& viscerum utilitatem, ut dixi, odorata admittuntur r quamobrem crediderunt multi perperam , frigidum esse affectum, Cum calida admittantur. Sed non nisi ob dictas duas causas: secus frigidis etiam recentiores Vtuntur, quamuis dicant morbum fieri a frigiditate. 1dque licet videre in Galeni medicamento. Similiter aberrauerunt, quod Cibaria calida conuenire viderunt: sed non ob affectum, sed quia illa solum facile concoquuntur; velut & humida , nec tamen dixerunt
34쪽
runt ascitem fieri a siecitate. Et scias quod hydrops utraque est finis malus morborum acutorum, sed tardior: Regius autem est morientium iam : quod si non statim perimat,desperatarum febrium solutio est. At si aqua exuperci, medicamine utemur Principis, in fine cap. quod urinam cit sub forma purgantis. V. Ellebori nigri, sem. urticae, partem i. spicae Indae, sem. halicacabi, pari. iiij.
Quantitas aureus,cum strupo ex aromatibus. Tum iuxta pubem locus ceratis tegentibus
muniatur,quael attenuando, sconstentJ flore
iunci odorati; siccando, stercore caprino; educendo,cyclamine 3 purgando, sem. chamelaeae, succo aut radice cucumeris asinini. Mastichesiccat & roborat; ammoniacum concoquit Mdigerit: rcsina,tenax reddit. Ter aut quater ut maduerit in die, siccandum calcfaciendumque, nitroque prius fricandus locus aut vino, aut lixivio. Cum declinauerit morbus, & taedet, vulturis pelle aut lupi, aut purpura foueatur ad palmum minorem, ita & pedes. In cali
da scausa J sentalis , ubi fMS. frigidiora sint,
frigidior adsit, mastiche ex aceto iecuris Ueatur.JDemum si in morbis , maxime febribus, deficiant vires , illud vulgatum Galeni, comment. Ad aphor. 9.sect. I. male interpretantur;
35쪽
Casu dissoluente vires , cibum dare cogimur. suum Jad tempus casus referunci. id autem nisi nuper vocato te sine vituperatione fieri non potest; cum seu pereat, seu sanetur, per ic, vel 'alium , insemae arguaris. Quapropter dicit, ante casum dandus est , non potest autem esse utilis , si phlegmone adsit, ut duodecimo Artis
curandi,cap. . dc antea docuerat, nisi cum vitalis citra naturalem cadit, decimo ei d. cap. s. in fine. Id contingit vel natura, vel aetate , v leuacuatione, vel dolore,uel oris ventriculi vitio, vel humorum tenuitate, Cum raritate Cutis , aut venenosa qualitate: cum sperare possis, medium te posse procedere inter summam vitalis facultatis imbecillitatem, & oppressionem naturalis producto morbo, decimo ei d. cap. 3. & duodecimo, cap. 6. Contingit enim etiam in aliis casibus, tum ruere vitale robur, plusquam ex morbi & causae vi sit necess4rium. Et tunc si omnino speres moriturum,pram unciata morte aliquantulum vitam producere praestat, quam turpiter statim mori
sinere, sed aliquanto melius ab initio abstinere a curatione.
36쪽
MEDICI, DE DENTIBUS Liber Primus ;
ZEV es exemplum cuiuslibet alterim tractationis,
summatim bene truditae. Et non, ut nunc mos est eorum, qui ex tibias turpiter tractatus consistunt. Acrius etiam istos coarguit , qui mille nugas praeter propositum immiscent,auxilia sua etiam mirum in modum laudantes. ENs est os multiplex ad mandendum, quod solum naturaliter cadere consumuit, in senecta. Eorum tria sunt genera,anteriores qui nobilissimi sunt,quoniam cibum incidunt , & sermonem Iimant, &. Ob decorem; & sunt quatuor. Quatuor qua illis allident; minus nobiles sunt, facilius exci- A dum,
37쪽
dunt, angusti, & radicibus minoribus implantati. Quatuor denique a lateribus eorum, acutiores, &canini dicti, quod extra caeteros longitudine promineant , qui nobilitate secundum obtinent locum. Atque haec duo genera unicam tantum radicem habent. Reliqui omnes ad molendum facti in homine absoluto;quinque sunt utrinque in mandibula supra,& totidem infra , Ut omnes sint triginta duo ; quanquam aliquibus hominibus desint, sintque viginti octo: aliis intra maxillam, usque ad senectutem, Mmortem contineantur; atque his inferioribus plerunque duae tantum radices,superioribus autem tres. Nonnunquam inferiores ternis radicibus infiguntur,&superiores quaternis. Caui sunt dentes intus, Ut nutriantur, & ut vox prolata, elisa quasi ex fornice splendidius resonet; firmantur ipsa sede arcta fo-xaminum maxillarum , & gingiuis circundantibus, alliganturque sedi ipsi, neruo tertii paris , qui in ipsum dentem penetrat . unde in auulsione principalis causa doloris, si ille non recte eum eximat. Cauitates mandibularum, ubi dens erutus cum radice fuerit, obcaecantur & concluduntur ; & ob id, homines qui omnibus carent dentibus , Vivunt aC mandunt tam bene sermo , ut quibus omnes sunt dentes, consolidato osse mandibulae. Quod si nouus dens exoriatur, non per priorem caui tacem prodit, sed aliud sibi foramen pangit,natura ossis mandibulae cerea ferme,ad id apta. In concauitate autem dentium membranula illis assidet tenuissima , calidi frigidi senium habens: sicci, humidi, & fracturae uad illam perueniat,expers. Ex omnibus dentibus anterioribus , atque etiam molaribus f sed non adeo
euidens discrimen) nobiliores sunt inferiores superioribuS,
38쪽
rioribus. Vnde cornigeris dentes anteriores inferiores sunt: superiores nequaquam , nam ad incisionem plus faciunt inferiores dentes : nec hoc fraudi fuit ceruo, quin lustris plurimis vivat; nec elephanti , qui anterioribus utrinque caret; quin ducentos annos excedere possit. Diximus autem plura de dentium origine, & his quae eis accidunt in Paralipomenis.
Nunc tantum ea adiiciam, quae ibi tradita non sunt. Ergo duodecim dentium radices,in utero generantur in singulis mandibulis : cauitates per totam ferme radicem extenduntur , qudd extra gingiuas prominet totum solidum est. Venae, & arteriae ad imum radicis perueniunt, unde dentes nutrimentum trahunt, neque enim par est os ex sanguine , cuin album sit, & durum, nutriri. In generatione aut mclentis antequam erumpat, iliculus quidam circum- tenditur quae natura est omnium quae oriuntur 2 ex quo dum oritur, erumpit. Postquam infans exortus
est,dentes geniti iam erumpunt, & alii generantur, duo hinc inde superiores, totidEmque inferiores. Ex eadem radice quandoqueδὶonnunquam ex alia, cum dentium natura foecunda fuerit, prodeunt dentes, si non celeriter qui iam nutat in pueris euellatur) in malis plerunque extra , in maxillis intra : nam hoc putat malam superiorem mandibulam esse Fallop- pius , maxillam autem inferiorem : quam nos distinctionem breuitatis causa sequemur λ eis non nesciamus etiam, teste Cicerone, idem elle prorsus malam, ω maxillam. Porro in illis, velut reliquis omnibus, contingunt tria opera Medici , conseruare, custodice, sariare. Conseruamus confirmando robur, arque augendo, tum his quae admouentur, tum his quae
39쪽
prohibentur. Prohibentur unde noxae adueniunt, sei licet , capite, ventriculo , & his quae eduntur,
velut dura, aut lenta, aut calida vehementer, aut
frigida; & maxime si alterum alteri succedat. Quaret iam proprie nocent, porri, lac , pisces saliti. Ergo mandere mastichen malu cst. Quod si ori solum noceant , velut punica, dentifriciis , & collutione oris vino, vel aqua satisfaciemus:capiti autem aur frigidus & humidus, Sc caput lauare ac madefacere, nec siccare, maxime si somno se dedat, de aer nocturnus,& crepusculorum, & habitare circa stagna,& lacus.& cohibere fluxiones ad nares. Ex ventriculo autem cruditates. Et dactyli nocent valde proprietate sua.& ob lentorem. Quae vero dentibus sunt amica, saI, inula,& mel,&purgatione hutnorum crudorum, Mcollutio a coena , & mane cum aqua frigida, sic ut
cerebrum non laedatur, aliter cum vino.
Custodia debetur laesii parum, aut debilibus , aut ubi signa laesionis apparuerint, senibus ergo, & tris quorum parentes inlaelices hac in parte fuerunt i si mandendo vim dcbitam non retinent ; si si abri, aut caui, aut rubigine teneantur; si calorem, frigus, aut dura non ferant bene; si paululum doleant; si frigidi videantur, si erosi , si locum , situmve mutent ; si colore non sinit candido, peius autem si nigro, si tophi lapidei adhaereant ; si findantur ; si gingiuae cres.
cant diminutis dentibus, aut minuantur crescentibus illis, tunc causam venari statim debemus, quars ex mansis est , eaedere debemus quae confirmarit, colluere , δc abstinere : si ab aetate, dicemus infra addentes firmandos , de quaecumque robur naturae adaugent. Sunt vero exercitatio, somnus, cibi bo- .m,alacritas, etiam usque ad iram,vinum moderatum, venus
40쪽
venus turgens , 8c moschus ac crocus. Quae autem sunt a cerebro,maiorem noxam afferunt,quae a ventriculo foediorem. Si igitur a capite, purgabis illud cum elleboro , a garico, vel melle roseo. Propria tamen capiti sunt catapotia dura & magna, quia diu manent in vcntriculo, cochia, vel aurea Nicolai .Recha victiis ratione instituta P decoetiim ligni sancti exhibebis, saltem matutino , ut sudet, inde ad errhina tranubis. Caput conseruant praecipue aer lympidus,tenuis,non siccus valde,nec magnis ventis agitatus ; habitarc in cubiculo quod aritate primos tan- 'rum radios solis exorientis excipiat, hyeme ad tertiam serme diei partem, quod fit ratione astronomiaca loco aprico, atque salubri. Somnus longus,quietus,cubiculo frigido , sicco,perflato,claro,contectum mollibus & calidis operimentis, non tamen pluma, nec grauibus ; singulo die cum exurgit , alui, urina', α cerebri excrementa purgare : aqua otiatra tepida Per nares attracta.Caput frigida latrare post calidam, ut Celsus. Contegere oportet.ill ad perpetuo , ut Hippocrates solebat, aut nudum semper habere, ut Adithiopes , cum nostra aetate nec semper, nec totum contectum habeamus, aut nudum. Ex cibis columbi teneri , cerebra gallinarum,amygdalaeque, ut Auen-Σoar, sed & pineae. Ex medicamentis , ambra orientalis, seseli semen, sphondilium, serpillum,nux myristica media ex Galeno. Pura medicamenta, stoechas, de in frigida valde inteinperie,castorium, ex purgan tibus colocynthis, elleborus, & agaricus. Agallochum vero, & betonica, & verbena multum conferant capiti. Sed & amomum, garyophili, . lignum
sanctum, Sumtus quoque in calida,animae albae s lachryma est Indica P & sani halorum, quos citrinos A 3 Voc