장음표시 사용
61쪽
hatur, eis enim attractione alleuietur dolor, magis commouebitur des: si Comprimatur, dolor augebitur:& dum sic manet,continue sit imbecillior,ed quod natura dentem remouet,ut dolorem leuet. Oportet igitur locum doloris ungue ad amussim deprehendore,&c regione affricare , quae materiam extrahere possunt copiosam; inde siccare vehementer;& si materia calida sit, cum leniter meidis: si frietida, cum calidis valde,
sic etiam ut ad exulcerantia transeas & exurentia.Praeterea si caro superexcreuerit, separare ab imo, id est, iuxta dentis apicem, non radicem incidere, permittere fuere sanguinem inde, lauare frigida aqua, vel vino pro intemperiei ratione. Post medicamentis discutientibus uti, velut lachryma Elemi , quae trahit, siccat,confirmat,haeretque loco,& est odorata, & utilis capiti. Quod si ista non prosint, transibimus ad adurentia,ut in dolore; tum omittere praestat perforationem dentis absque exustione,est enim parum esticax, & molestia plenum auxilium. Terebrare autem Cum acu ignea radicem, est ultimum & vehemens, sed horrendum auxilium, plusquam in dolore, quia antea homo non dolet; sed si perferre possit, si dens non sit putridus, liberat. Sed si inter radicem & radicem per meet, tunc sanatur scruatur dens. Sed haec spes in anterioribus dentibus cile non potest; quare melius est ut ustio ad corticem dentis finiatur. Et si imbecillitas sit ex veneno epoto aut inuncto, finitur intra quadragesimum di cm, eiect1 per os materia, & sentitur sapor quidam, sicut sanguinis, aut salse pituitae, aut calidaei ei, & quia intra hunc terminum dens cadit aut Cori firmatur. Ideo qui inungunt laborantes Indica luci, 'puntur collutionibus astringentibus , admistis dulci
bus propter pectus. Et si sit putridus, ob aliam scilicet
62쪽
causem,procedit semper in detorius,& est eradicandus. Et si non est putridus per se, paulatim tandem sanatur cum bono regimine post illum terminum, quia materia vel congelatur, vel ad suppurationem transit, vel cxpellitur, ut in iunctitris etiam. Et paulatim etiam afluescit ferre luxatus,quod non poterat ab initio:& si omnino ferri incommodum diu non potest,tima dens ex aduerso comminuendus erit.Palam est autem quod cause imbecillitatis,non polliunt esse nisi materia prae sens,vel solutio continui in osse, vel putredo, vel frigida intempories: nam abscessus & solutio continui quae fit, & vermes, & flatus,dolores sine contactu rerum aliarum etiam excitant.Solutio autem continui in osse iam facta, dum comprimitur dens, aliam potest nouam facere solutionem,aut neruum offendere, scutre leuis frigida intemperies. At cum non taditur, neCa frigidis,nec a calidis, intomperies non est, taderetur nim a simili.Excavato etiam dente qualitas statim ad profundum permeans,dolorem excitat. Dentibus aurem proprie confert corallium album seu colore.. Stupotas autem cauta sunt, corruptio dentis , aut in
nemo tasio magna, quae si fuerit ex frigido, sentietur ad tactum frigidior; ditur si ab humido,vel sicco,veth materia infusa, nihil plus patitur ipso stupore. Hic
morbus perniciem affert, ex quo materna mihi auia mortua est: non enim licet mandere cibum , quoadusque oportet. At si est ab obstructione, facile recedit. Aliter plerumque iungitur imbecillitati, & est ex non porfecta corruptione dentis,sed membrana tamen illa corrupta est, & est spha los dentis. Et morbi omnes dentium trahunt se inuicem;nam stupor si perseueret, trahit imbecillitatem; & imbecillitas, ut visum est, dolorem dc commotionem; dc commotio dolorem &imbecil
63쪽
imbecillitatem & stuporem in mandendo ; & similiter dolor reliqua omnia. Et illa rursus foeditatem; Sccx foeditate imbecillitas aduenit, aut corruptio gingiuarum; ex qua fit commotio & reliqui morbi dentium. Et ideo cura stuporis huius debet ab initio elle, scindendo gingiuas, S fricando cum nitro usto, S prouocare saliuam, Sc collucre os modo cum frigida,
modo cum vino austero,& exercere dentem Vt sentiat,
modo piper, modo pyrethrum supponere, & tamineae Vuae grana, ut & lenius gingiber melle aliquo celebri
conditum,quo etiam si affricentur dentes, conseruantur,& a carie tuetur eo S. Est etiam genus stuporis,quod congelationem vocant, & cx esu ciborum acerborum.
Et est symptoma leue, quod per se finitur, de quo in tentio non est loqui in hoc libro; sussicit enim sal assidue affricare. Sicut neque de difficili cruptione dentis e gingiua, in qua susscit mel cum butyro, aut cerebrum leporis adhibere, & perferre Ephemeram aequo animo, etiamsi per tres dies laborantem urgeat. Vnde suadeo ne dolore vel pruritu victus, iubeat sibi diuidiscalpro gingiuam,ut erumpat dens; consolidatur eniim interdum ulcus , Si intumescit, & fit phlegmone cum eleuatione carnis, fit res postmodum laboriosa, sic; Maxima de nihilo nascitur hiictoria. Sed neque quomodo insantes sint curandi in cinissione dentium, praesertim cum convelluntur, haec enim alio pertinent. sufficiat ipsos alere parum nutrientibus sorbitionibus,& aluum lenem facere, & loco tepido continere, & smaragdum appendere, ex his quae dicta sunt, illinere gingiuas, Mfouere inandibulas,& loca neruorum circa illas,usquoad collum,& spinam dorsi irino unguento. Deformitatis autem plures sunt species; color, scabri - ties, fractiva,situs, numerus,nudita , breuitas, longitu-
64쪽
do, tophus, ta tor, raritas,squalor. Colorem candidum
maxime praestat inter multa, frictio cum nitro & sale lapideo, & rebus notis, & iam dixi quod aqua scparationis admista vino rubro, inde infuso linteo candido bona est. In scabritie & tophis iuuat eadem aqua, &succus limonii,& siniris,& vitrum Vstum, Sc calx corticum ostreorum,vel limaciarum. Et quandoque peruenire oportet ad pulverem adamantis, si sit diues, vi lapis impediat ortum gingiuae. Et scias quod tonsoresisti cum suo ferro nocent plurimum dentibus: primum quidem cum vi nituntur auellere crustas illas & lapides , dentem concutiunt, & in radico . debilitant; &Ctiam quoniam ferrum dentibus nocet, non ita gingiuis: Et ideo ferrum nunquam denti adhibeas. Dentiscalpia optima metallica fiunt ex auro. Si ergo tale quid sit alnouendum, fricando cum his auferri debet ; si non una vico, pluribus. Fractura similiter requanda est sDiride, ac similibus. Ita autem agere Oportet ; huiusmodi pulueros in linico rariusculo rc. Clude, inde colliga firmiter,ut speciem cerasi parui referat,& cum illo fricabis locum. Saepius autem colluato S,Vt mundetur,& dens refrigeretur.In his enim actionibus quatuor pericula imminent; primum, ne laedatur dens trahendo quod annexum est; secundum, ne premendo commoueatur in radice, tamen i forte legen-Hiaria,tavini J& tunc no fiat manifestum; tertium,quia Heras assidua frictione incalescit; luartum, ne a natura
Locri vitictur. Et quanto longior & magis laboriosa fici Crit Operatio, tanto diutius a mandendo qui cscere oportet,& sepius frigida aut vino acerbo infundo P circi refrigerato, icias collui & digito lauari .Et Tonsero YPonat oculos & os infirmi versus lucem, ut docet DIiProcrates. Situs obliquus causi est ut alios cucrtat
65쪽
dentes , & ab aliis cucriatur,idebque si imbecilles sint alioqui, dunt in iuuenta.Huic non aliud est auxilium
quam mandure rotunde, non recte, & ut circumactus
dens nec collidat, nec collidatur ; hoc autem fit lente mandendo. Numerus est findebitusJut duo sint invita sede: imi non obsent multum,dimittantur;aliter serra tenui ssima & duri ssima siccetur qui c regione non est:& locus sectionis aceto madescat, de dens saepius aqua. frigida refrigeretur; δc si aliquid relinquatur, auferatur cum pulveribus dictis, & etiam locus sectionis aequetur cum eisdem, ne rursus generetur. Pro generatione autem gingiuae deficientis,primum causam diligenter perdiscere oporter. Eroditur ob dentis scabri item Sc squalorem,ob pituitam descendentena a capito
Crodentem , ob vapores malos a ventriculo ascendentes,frictionem non commoderatam,dum nimium student dentibus. Et si scabrities est in causa aut squalor, remoue illa: & si destillatio, purga caput: si ructus, purgetur liena melancholia,& ventriculus ab humore crudo: & saepe colluat os frigida, & maxime e nn ructat : & utatur Tragea Francisci de Pedemontibus,& fforte log. ex , J coriandro , melissa, cassia lignea Optima, atque saccharo post cibum ; &ab acribus 81 salsis abstineat.Et si fuerit frictio,desistat ab illa. Post
sublata causa summa curationis est in sanguine draco nis,seu cinnabari Dioscoridis , & Iridis Illyricae radix, ct thuS,ac eius cortex,& sarcocolla. Et si quae prohibent erosionem est, ut lavetur gingiua aceto scillitico, inde lacte asinino. Si vero crescat nimium, incidat cum ferro quod supereminet, aut est nigrum vel foedum,& sinas fluere sanguinem .Post impone Chalcari thlun cum myrrha, aut alumen exustum. Medicamen auringens dentes,Cr prohibens erodigingiuas. U.ROAT.
66쪽
v. Roser. rubr. Balaustior. vel cytinor. Fruchiuni myrti, & myricae, rhia. an. partem j. Fructuum corni, rubi, mori ,berberis. an. partem j. cum . Tribulorum pari.i j.Gallarum & nucum cuprest.an. partem iij. Santal. citrinor. partem iiij. qui etiam cum ligneis prius coquantur.) Corianes. partem mediam : uuae passae cum arillis exiguis, partes iij. mellis Orientalis vel Hispani, partem j. ly. Aquae, in qua argentum & chalybs decies extincta sint sed saepivis argentum.) pa tes C X X. coquantur iuxta rationem, de in defectu num pro alio augeatur : sic tamen ut sint sex illem. Cum autem dens sinus fuerit & breuis,accidit hoe plerumque ob longitudinem cius qui illi ex aduerso postus est. Itaque comminuere eum oportet lima. Nam si sui referunt) B.Hieronymus lima aptauit dentCS , ut Chaldaeam pronunciationem absoluere pollet; quanto magis ob salutem id faciendum erit 3 Etenim etsi paruum hoc videatur detrimentum, cum tamen longior in edendo necessario ex aduerso politos allidar, fiet debilis & excidet, quamobrem & breuior. In omnibus ergo qui vel breuiorem habent dentem ex aduorso positum,vel nullum umma ope niti decet, ut quo A iuporc Minet ex alio contraposto tollatur.Quod si imbecillis sit dens vel senecta, vel male firmus, &citra periculum comminui non possit ferro, tunc cote priluere smerilli vel adamantis illita comminuendus cst, praestatquc incertum certo poriculum posthabore.
BΓCUCm vero Vt augeaS, canino canis dente consimili affrica,& caput ac ventriculum purga,& carnem mandibialarum utrinque dentes liabentium, aut fiscus cor-- tuis a librario J si ex inferioribus anterioribus secure cclcs , & succum citiam ossis exsuge; & osic siccato, flein
67쪽
in puluerem redacto radicem iuxta gingiuam dentis intus & extra fricato. Squalorem proprie aqua separationis cum Vino,succus limonii fructus,& puluis margaritarum tollit affricatus. Foetor dentis vel ob gingiuasputredinem contingit. Curetur igitur ut supra dixi cum corrumpitur & extuberat, maxime myrrha:vel ob cariem,S ferro dens purgari atque exscindi debet purgato corpore: vel quia retinentur cibi reliquiae in Cavitate, vel inter dentem & dentem ob raritatem, &tunc aureo dentiscalpio , durato a cibo purgetur diligenter,& colluatur os saepe aqua. Et ex his quae plurimum iuuant in omni eiusmodi foetore, est colluereos ex decocto foliorum dc radicis apis cum Vino , vel aqua matutino,& a coena,& mandere folia illius, tum ieiunus est.Nec laudo cos qui mandunt garyophyllos& cassiam odoratam,& caetera huiusmodi ad commendandum oris odorem. Corrumpunt enim alia dentes, alia gingiuas,& pituitam ad os trahunt, materiam morborum dentium, nec tollunt prauum odorem, sed miscent. Raritas putem dentium naturalis vitae obest, quod male mandunt cibum.Vixit tamen diu Augustus.
Alij quod infirmam vim genitalem significet. Alij
quod cerebrii minus expurgetur, nam ubi dens prodit,ed patet viae: sed haec ratio et si Peripatetigi sit, infirma est: constat tamen ita esse. Est ergo hic affectus in sanabilis,seu ab ortu, seu post in radice dentes diducti fuerint. Quod optimum est, cst ut caro inter dentes bona excrescat, si fieri potest. Mandat autem lento Ecdiligenter, unde commodum iactura persaepe maius; inde expurget reliquias tenui interscalpio, ex his quae generant carnes,ut sanguinis draconis ligno,& fantalo rubro: videtur enim pingue succo & minime acri, sed carnem generans.
68쪽
Victus autem eorum qui ex dentibus conuale scunt, sunt iecora gallinarum ; friabilia cnim sunt & optimi alimenti, atque gustu iucunda , t ed gratiam omnem breui amittunt: ob id in quovis morbo ab animali vistatim periit,coquenda in iure vel aqua, & cxhibenda. Dignoscitur optima prataratio cum durum ac nitidum exterius est, intus luaue ac molle ; similiter&vcntriculi pullorum de avium bene cocti,abiecta interiore tunica. Haec duo & carnium glandosarum omne genus, quoniam filis carent, facillime concoquuntur,& ut mandantur non exigunt. E st autem, ut quaevis
alia fluxio quae ex putredine non est, scd volui ischiae dolor δc podagrae , morbus haereditarius plerumque; tum ob exhalationes,tum ob imbecillitatem partium, tum ob edendi usum atque consuetudines, sicut fMS. Fcm J maxime creatur ex decubitu super terram, &ablutione capitis non exiccando illud , & omnibus quae superflue caput hum octant : de si humidum illud
Corruptum sit atque seniosum,vel acre,vel salium,deterius est. Post ex assiduis cruditatibus, item venenis, atque Indica lue : ut sint quinque principaliores. Verumtamen si Medicus expertus sit atque sapiens, ac
aeger patiens,corpusque mundum, nec temporis constitutio obstiterit, facilis est omnis morbi dontium claratio, seu ad salutem, seu eradicationem finiatur; Dam materiae quae ad locum confluunt, paucae semper Dacessario sunt, & plerumque tenues,& celeriter esse-chom sentiunt partes , membrum quoque oculis ac D anibus subiicitur,& auxilia prompte auertere atquec accre possunt influentem influxamque materiam. Et facile avellitur; & homo non conuellitur, & non intcrcipitur cibatio neque spiratio. Quocirca ex dentium morbis neminem,cili cepius errauerint, peri i ste
69쪽
vidi, nisi importune auulso dente. Verumtamen curatio non a s MS. exJ Medico fit , sed minister ad uocetur peritus : experimentum enim in hoc plurinium prodest,ut tutd,promptc,facileque omnia poragantur; praeterea ut certius dignoscant.
dentium. CVm verb partes nostri corporis sint tres , 6. Dἰ-
tia , tria fient genera fluxionum, membrorum,humo rum, spirituum.Membra autem dura non pollunt fluere, sed luxantur : Mollia autem ut intestina & uterus; unde hernia; sed haec non solum ex intestinis, verum etiam omento, flatu, humore aqueo, ut Varicosa carnea ve. Triplex autem est, umbilici, inguinis, & serori, quae deterior: ut etiam intestinabis ,& Epiplocele, quae lethalior est, cum infra ab omento ventriculus trahatur, fMS .habet, ut ex duos mortuos Vesal. nulls sensu J talem in latomo mortuo vidit Vesalius lib. cap. . Quare ab initio vinculis a scapulis, aut ferreis cohibendum:incredibile enim in quam excrescat ma gnitudinem,ut perpetuo amigat ventriculum, etiamsi suo loco maneat. Enteroceli autem coriacca diu su ficiunt. Prandium leue absque potu, aut perexigUO . Caueant a ponderum eleuatione, crurum divariCatione,tussi, sternutatione,clamore, alui duritie;cornua non inflent,aut tibias, nihil enim deterius a cibo, arat motu, qui ratione,Venere. Cura quintuplex, tot Cnim substantiis locus occluditur: per constrictioncm, tophiam,
70쪽
pliuin, cicatricem, aut didymum superius conuersum. In pueris stim cit didymi partes inuicem constrinxiste ut coalescant, cum etiam olla iungantur in eis. Inungantur ergo oleo nucum antiquo , post irrigationcm cx glutinantibus atque astringentibus quale est decoctum Io.Ambrosij Ayroldi,indo vincula adhibeantur. Sccunda omnium melior fit inducto topho, conuenitque omni aetati; etenim ligna & lapides cum glutino inseparabili iungantur, cur non etiam didymi PartesiVerum Oportet calidum & humidum interponere liquorem,ut refrigeratum siccetur,immobileque feruetur corDus supinum, aut aduerso lateri incumbens,elcuariique cruribus ad dies XL. Comprimatur autem locus,tusa enim ac semiputrida facilius ac melius cohaeret. Cumque hi omnes modi comunes sermo sint omni generi ramicis, praecipitc tamen haec duo in cura Conueniunt: cibi glutinosi, liquidi tamen, ut vitulorum & suum pedes. Aluus oleo, butyro, sale molliatur.Radatur inguen,aut calce dc auripigmento cum
Olco pili tollantur ,& intestinis repositis imponatur unguentum calidum; id fit cocta pelle arietis cum lana de symphyli radice, donec ut liquidum gluten euadat, cola.& adde gluten piscium, & gluten quod vocant Carauellam mastichen, in aceto dissoluta sngula pro duodecima parte; Sarcocollae, aloes , Elemi, cinnae , cx sextante. Pro arbitrio adde Chalcanthum, si libet,bolum Armenum, sanguinem draconis, lapidem magnetis; calida quantum ferre potest applica, indo puluinaria imponantur. Post decem dies suffunde mcdicamentum calidum,non amouebis quicquam
me partos inparentur, sed arctius stringe. Post decem dies sequentus idem facito, ad quadragesimum usque ii il1il moacto. Post auferes omnia vino frigido disso-C 1 hita,