장음표시 사용
1쪽
, ratis Noricae, Dominis prudeninseis in S. P. D. .
N T E R egregia magnarum Vrbium
ornamenta P. C. non postremam lavindem merentur praeclara illa monumen
ta,quae a magnis & doetis innis,ad commune uitae titilitate ardita sunt: quibus doctrina rerum pulcherrimam & optimam,iamin publicu patrimoniumemoriae ac studio posteritatis comendamia Nein uero clarius est Syracusis nome Ppter multa tacessentia ornameta Vrbis,signa tabulas vibus abundabant Syracusae, quam unius Archimedis Mathematici clarissinu praestantissimis operihus,ad omnem posteritatem duraturis. Sic meo quidem iudicio, non magis gloriosum uobis est,P. C. quod Rempublicam pulcherrimis ac iustissimis legibus optime conis tutam,& publicorum aedificiorum,opum* magnitudine ac splendore egregie instat flam,aim exornata habetis: quam quod praeclarissimam Philosophiae,& optimarum artium pos sessionem, iam multis annis in hac uest a Urbe, quasi haereditariam publica liberalitate retineris 3c conserua tis. Cum enim nullum praestantius bonum hominibus a Deo concessum sit, quam κοινωπὰdoe nae inquisietio ueritatis: sclare merentur de uniuerse genere mortalium, quicimiu ad honestarum disciplinarum conser uationem
2쪽
itionem siquid stud', operae, laboris, indusbiae, aut
mptiatim conserimi. Quones nos diiunitus conditos Ie fatemur, ac contemplamur impressas mentibus no is , iielut uest quaedam diiunitatis,illas pulcherri as notitias de Deo, te turtutibus,& de rerum nariira: 'oties in eam cogitationem ueniamus necesse est,illos aestantes motus ideo,prae caeteris animantibus,huma s animis insitos esse,ut extarent in natura nose a certastrumenta,ad cognitionem & doctrinam rerum man mariam ac grauiisimarum. Ac qualis esset confiisio
nis quid in uniuersiim est, uita humana,si nulla existe: t cietas, v comunicatio doctrinae de rebus utilibus et necessis is et Praesertim in hac imbecillitate naturae. uae,nisi liberaliori disi iplina ac eruditione stibleuetur,to barbarico coeno,quo humanarum mentium oculi auoluti,penitus* immersi,vera luce caret,ingenti cali ine spetuo oppressa iacet. Id* no tam uulgaribus autiscelicibus ingeno usii uenire videmus: veru etia opti ae quae , ac priaestantissimae mentes interdum illa ad ictuum quasi Tyrannide impediuntur at obruuntur, a quibus illae κανα isara de rebus optimis, ac sanetissi nis extare debebant &illustriores & expressiores muro quis in reliquis, si natura adhuc maneret integrita uia uero iam multo sunt obscoeriores,uult Deus tamellas reliquias conseruari 8c exerceri studio ac tractatione,onarum disciplinarum Ac artium. Et ut sebueniret hu-nanae infirmitati, quae sua industria pauca admodum, k uix infima assequitur, excitauit in aliquibus Heroicis aris eo praestantiores motus animorum, ut quasi diui io quodam afflatu, ad rerum dissicilium ac magnarum
3쪽
inuestigationem,& explicationem incitarentur. Ne uero credibile est ut iam omissis reliquis ad unum hoe genus me conuertam) ullam uim humani ingenii tan tam sitisse unquis,quae sito ipsius motii ato impetu tam alte,& aci tam stiblimia sele efferre potiterat, ad tot
stellarum uires cognoscendas,8c ad tantam uarietatem motuum in corporibus coelesibus inuestuandam, nisi numine quodam diuinitus,ad inquirendas res tam a duas,ac tam longe remotas a communi hominum sensu ncitata fuissent quaedam generosa & excellentia inis geniae quo fortunante ipsorum stladia ac conatus ad in tima naturae penetralia Perilenerint. Praeclare enim Ouidius: Foelices animae, quibus haec cognoscere primum,
lain domos stiperas scandere cura tari Credibile est illos,p inter uitiis*, iocis*,
Altius humanis exeruisse caput.
Non Venus,& uinum fissili a pediora seegit. Ossiciumes seri, litiar* labor. Nec leuis ambitio,perfilsa* gloria fuco, Magnarumve sames sellicitauit opum. Admouere oculis distantia sidera nouris, AEthera* ingenio stippos e sito. Sic sitis seculis Thales Milesius Hipparchus, Ptolemae
us,ac multi alii ingentes uiri, harum artium repertores sua inuentaliteris,ac memoriae posteritatis mandarunt,
8c his quasi mutuis operis artes Mathematicae & insor malae,& mirabili successit auctae & exculte stat,dum illi summa fide,ac diligentia sita inuenta ad posteros trans
mittebant,&hi Pari studio ac industria,a maioribus sibi
4쪽
uelut per manus traditu glud publicu dodbins coeIestis i umunus, & cosmiabant 8c augebant. Et redhe dixit Eu- ripedes lia conuersatione & collationem docitans esse parente 8cinuetriceoim artiu ac disciplina'. Ideo p nec principio pse ste tradi potuerui, sed inccessis teporis subinde adqs ais ali js autoribus creuerat. Sicut hoc nostio doetissimo seculo,cu ante aliquot aetatibus prorsias abolita, ac sine honore sepulta iacuissetit haec reru coelestustudia duobus sit is uiris minachio Norico, & Regiomontano Franco autoribus,in Germania reuixerat, ita ut uix unis alias tantum lucis habuisse uideantur. Hingrati animi esset no saltem uoluntate tantis uiris responciere,8 quae ipsi maximis sit loribus 8c uigans pepereo runt,non siis spere studiis nostris exercenda,& tra flaninda. Bonus ac diligens paterfamilias id summa agit cura, ut suis haeredibus re maximin& luculentissimum relin quat patrimoniu. Quanto magis omnibus bonis S piis turis,summae citrae ac stadio esse debet,ut nobilissimam possessione scientiae, qua monstrat Philosephia, primuipsi retineamus,deinde etia id opera demus, ut eam, ue lut praestantissimu Dei donum quod maximam titilita tum catissa diuinitus humano generi concessum est,s- maxime explicatam 8c amplificatam ad posteros trans mittamus. Non simius donis,& ingen is pariter omnes adiuuandum insti uestissimi: Non tamen cuiqi in hoc genere cessandu fuerit, qui aliquid saltem momenti rebus comunibus afferre potest. Et cu iuxta Poetam,qui ipse secandi expers est, tamen cotis ince rccusare no debea
meum id quoin esse iudicaui, ut siripta praestantiu artio ficum in eo genere mea qualicimin cura ac diligentia a ita conser
5쪽
'conseruata, ad publica studioru utilitatem in lacem per
me aederentur.Et nunc quoin cum uidercm istos libel- los Regiomontant,qui iamdudum apud nos latuere,uel propter difficultatem lectonis,uel propter imperitiam illom, ad quoru manus post obitum meu peruenirent, forsitan interituros esse. statui eos potissimu sub nomi nis uestri auspicio in lucem dare,Partim quia intra urbis uestre moenia iam olim nati fuerat,Partim ueroqina eo nomine a uobis accepi, ut ea, quae publicis studiis utilia luderetur,studiosis comunicaremus. Porro nihil utilius tradi potest in tota do Bina de motibus corporu ccese
situm,his quinq; instrumentis Asbonomicis Torqueto, Asbolabio amisiari, Regula magna Ptolemaica, Bacu lo* Astronomico& Quadrato Geometfico, quorum c5positionem & usum isti libelli continenti vi motibus
Solis,ac Stellaru ta fixarimi, erraticaru,deniq; etia Co metarum am olim per haec Ossima obseruatis. Cuem obseruationes sint fundamenta narum praestantissimam
disciplinisu, quae fiunt no a quibuslibet,sed ab egregγartificibus: Vtilissimuri est aaolescentes magnorum in eorum exemplis,ac praeceptis assuefieri ad legitima horum instamentora traetationem,quibus coelestes m tus silmmi artisces obseruarunt. Eam* ob caussam ad iecimus reliquo operi no cotemnendum Thesauru obseruationu,quem sanetissime recqime munitum in capsula quada j exemplis appareret,qua rati thematicam peritissimi mina,certos ac perpetu inloti is,interualla,metas inuestgarino: sinuersistac notauerint, coelum
6쪽
deniet ipsum humanis ingeniis, oculisse ad qliacuis temPorum momenta contemplandum subiecerinti Spera- .mus etiam nostras annotationes, quibus fabrica harum machinarum explicainmus,studiosis no ingratas sereine dedimus operam ut illa, strum res ipsa nobis permitte hat,simplicissime,& breuissime traacremus. Et quia animaduertimiis a militis desiderari libellu de Obseritatio nibus Cometaruiri,iam olim a nobis Carissimo uiro E rasino Ebnero inscriptu, dignum iudicauimus propter ipsius argtimenti limilitudinem,quem his libellis attexe remus. Mihi quidem huius mei laboris eum seudiu pro posui uberrimit,ac maximu,uobis si placeret mea quan tulacuno opera, quam in hac mea extrema senecta,ad istas artes uel iuuandas,uel comendandas consero. Vos pro uestra excellenti prii lentia,&humanitate haec stu
dia quod non fine magna laude,ut faceretis quasi per
manus a maioribus uestris accepistis) tueri, vere,at Ornare pergetis: minime dubitantes hanc uestra diligentiam ac liberalitatem,in conservandis his diuinis munerihus,ipsi conditori, ac gubernatori rerum Omnium gra-. tam esse,& salutarem Iecipublicae. Deus pater Domini nostri Iesu Christi, in cuius manu ac tutela sent corda magistratuum, U,P. Deliciter gubernet,ac seritet ad co munem Reipublicae,& Eccletiae sitae litilitatem, s
8쪽
DE MONTE REGIO SUPER TORM ET O
Astronomico Instriimento,ad Reuerendum Do minum Ioannem Archiepiscopum Strigo. nensem, inoblemata α πv i Astronomicis student exercitiis, duplex
Instrumentorum genus uersare soliti sunt. Habent enim genus quoddam portatile, quod uidelicetaontre 'ari potest,ubicuns collibitum fuerit, nunc quidem sub divo,nuc autem in loco
quolibet occluse,ad quem stellariam radsi peneaetrare nequeunt. Quale est opus Albionis,Sphaerae solidae, AOquator l, Sapheae*,& Astrolabii uulgaris, intadrantis ho aerarii & Cylindri,ac caetera huiuscemodi. Regulae demum Hipparchi,quibus ipse diametros luminarium permensus est, ueluti Ptolemaeus sediator eius commemorat,oc Procius in astronomicis suppositionibus refert. Quibus adnumerari potest Archimedis quod in epistola de harenae numero opusculum breuis ter exponit. Aliud uero genus Statarium rite nuncupabitur, quod lusi sedem firmam habeat, nulli, aut paruo admodu uta est, ueluti Astrolabium Ptolemaei annulare,cui ab armillis nosmen uulgo inditu est. Item Regulae eius magnae,reliqua duo instrumenta,quorum 8c fabric.im,& usum in exordio magnae costrue ionis tradidit. Talis quo est machina collaetitia Geistat Hispalensis indiistrie admodum contexta,quippe quae omσnia Ptolemaei instrumenta iocundo quodam compendio mirisnce complectitur.Solaria de nil quae ad usun Impularium exπhibentur huius generis limites, haudqvastetagiunt. Illis at aliis huiuscemodi quod a nobis uersabitur instrumetum aggregamus, ius compositionem quidem literis alibi mandare con
9쪽
sthim fuit,rie turba die ionis fabrilis animum laetaris dentia faret,qui forsitan ab huiuscemodi negotηs longe alienus est,c id praesertim cum opere manibus propriis excuso eum principem donare libeat,ad quem haec scriptiuncula nostra dirigis tu cuim id quod sumus,&quicquid possumus perpetuo debeo
mus. Usum autem tam praestantis organi,praetermisi a descriaptione eius moechanica,quam acuravisime exponemus, si prius partes eius nominibus idoneis insignitae fuerint. Huic igio tur spe stabili machinae Torqueto nomen iampridem ibit, a torquendo,ut arbitror, quoniam coelestis ura,qushoc simulachro representatur non integra, at in gloni forma circuqua
distenta cernestur,ueluti in Astrolabio annulari, uerum coae is, ac in planam quandamspeciem contortis circulis costat. Nam a torquibus nihil prorsus agnominationis mutuaripotest, cum neq3limilitudinein rei,ne derivationem nominis satis lucaatur. Torquatus enim uocarifortassie debuit,si se uis grammaticae locus daretur. Caeterum Torquetus a torquendo legitime ne fictus sit an non,parum curae nobis est,cia in praesentiarum grammatici munus non profiteamur.Prisco igitur cognomenαro perinde quasi fortuito nomine utemur, ne uetustatem bonarum artium parentem contempsisse uideaHur. Torquetilans .
damentum est tabula quadrangularis, quam uocabimus Tabulam Horizotalem, quod horizontis uices ubi p gestura sit. Titus longitudinem linea quaedam recta per medium secat,qus inridiana nuncupabitur. Huicdenim colisret alia tabula quadrangularis, quam Aequinoctialem tabulam appellabimus, . quoniam perinde quasi Aequinoctialis fixus habetur, di in Onaquas regione secundum situm Aequinoctialis circuli, qui, an cocto est,eleuaridebebit. In facie autem huius tabulae circuatus quidam in stilaginta & trecentos gradus,utasseIet,diuisus
est, asscriptam sunt literae horarum aequalia numeratrices, qui quidem circulus non inique uocabitur ambitus Aequinoctialis.Huic rursum tabulae circulus Aequinoctialis adnexus est, .
cuius limbo eminet denticulus quidam index Aequinoctialis
10쪽
IOANNIs REGIO MONTANI.haud absurde agnominandus. Quod autem Aequino 'talis circuli extremitas nominibus,at gradibus duodecim signora ornata est,non absentaneum uideri debet,quamuis ipsa signa aliam, quam Aequinoctialem, in coelo possideant regione. Id enim tam breuitatem operis promouebit quam commoditatere quidem no mediocrem,uti inferius explanabitur. Licebit eum ambitum uocare signiferum Aequinoctialem.Hinc exurgimi duae tabellae maeales,quibus innititur circulus eclipticus, Fnitudine quidem aequalis circulo Aequinoetiali memorastoracie autem nonnihil dissimilis,quippe intra cuculum signorum.cui signifero ecliptico nomen erit,circulum annalem duodecim mensibus distine um collocari decuit. Quamuis autem circulus eclipticus nusquam contingat Aequinoctialem, non tamen ei aequsdistat,quoniam si planae superficies talium circulorum ad partem strictiorem tabellarum mensilium extendi intelligantur,proculdubio concurrent, is mirae scilicet angula aequalem ei quem Aequinoctialis cum ecliptica coelesti comopleetitur,cuius magnitudinem tres Sc uiginti gradus adiuncto ferme dimidio definiunt, quemadmodum in Gonibus oris ganicis hac nostra tempestate docemur. Porro tale collectum ex duobus circulis memoratis una cum duabus tabellis mensalibus non indigne uocabitur regio signorum,quὀd nomina eorum crebra inibi cernantur.Circulo autem ecliptico adaptatur regula quaedam aurita,cuius extremitates praeacuts &-diametrum inuicem oppositae ad gradus signiferi ecliptici,dies circuli annalis utrini percurrendos instituuntur.Eam non inaturia uocabimus regulam l6gitudiness,quod loca stellarum omnium secundum longitudinem zodiaci indicet, siue in orbitaselari deambulet,siue ad latus Aquilonium uel Austrinum cedant. Auriculae deinceps bac regula excrescentes foraminishus alternis ornantur ad sacipiendum radium Solis, aut alterius stellae cuiuscun in uia solati decurrentis, nam pro eis quae ad latus eclipticae utrinu uergunt,aliam regulam minorem,ca
auriculis quo minoratius,& pecoratis,circulo latitudinis ado