장음표시 사용
11쪽
En noua lux oritur, redeunt nune aurea secta,
Iam forent artes, Tarbaries fugit. Fiat diuinus, culpa nonposit haberi, Estetiamprinceps mirus erisoteles. Tertia Vregoris laus es referenda magistro, ut artibus ingenuis lumina clara tulit.
st Marinerisin invidos carmen. Inuidus hau poterit maledicti scindere erbis Qua habet innumera sedile tu opes. Nam insummam redigi , diuinu dogma Flatonis, Tuctat Arisotelis commoditate grani.
Murmura ne timeas igitur,nec rela canina: Namsemper latratgens inimica lono.
12쪽
Logica, es dexterita recte ratiocinandi. Logici Dialectica idem.
Um nobis consultum sit,untequam enarratione Logiccs Aristotelis aggrediamur prius iuuet tutem in struere praeceptorum ratione,quae facile,Cr expedite,institutionis,sive introductionis normam obseruet:operaepretium duximus, ut aquam facillimis exordientes,ea praelibarem 6, quae tum ad Ari totelis Logicen aditum paret, tum etiam oronum ruditati sint magι accomamodata. Duq in tradendis huiusmodi,ante omnia consulemusfacilita
iii euitati Cr utilitati ut in ιtutionis methodus, erratio postulat. Principio igitur dieamus quid sit Philosophia, ut rem ab stirpe peruom 3,Cr sub qua parte Philosophia sub citu Logica. Philosophia cis ceroni, est studium vel amor sapientia. Ducit nomenclaturuma verbo φιλ , quod idem sonu ais amore flagrans, C a verbo U s. quod idem est quod sapiens: uδfit, ut philosophia Graecis id sit, quod Latianis,amor sapientia. Stoici autore Plutarcho in libro quem inscripsit de Philosophorum plaeitis, Philosophium tripartito diuidunt, in Pissi. am, Ioralem, sermocinalem cicero de Oratore differens,eam in tres etiam partes distribuit: puta in naturae obscuritatem, disserendi
utilitatem, in uitauis mores Pissica siue naturalia Graece Φυσιολογἰα usi κε Latine naturalis, Crint cicero interpretatur,natura ratio.
Hobet enim haesidisserere de rer naturis,qua sensuisubiectae,quae coroporeae,quae motui obnoxia sunt. Moralia Graece Hi nucupatur naη Θ Graece idem est quod mos Latine, unde dicta est,doctrina de moribus disperens.Sermocimilis a nonnullsi censetur,ut est, anci amo A t
13쪽
INsTITUTIONE IN lius,quam pars philo ophiae Cicero in libro, quem scribit, Orator a Brutum sermocinalim philosophiam appellat sub ha verbis. Neq; ueis ro,inquit, fine Philosophorum disciplina genus repticin culos rei
cernere, nes eum distilendo explicare nec di tribuere in partes,posa fumus nec iudicare,quae vera quae falsa sint . nec cernere coinsequentia, repugnantia uidere, ambigua distinguere. Nos tres praecipimus esse partes philosophia sed quarum duc Naturalis ex Moralis, tanquam principale posmi solum conumerari,seclusa sermocinali quae et diagna sinomuneibilosophianarum tamen asimatione potius cilista,quam philosophia nuncupatida est. Ubi aduerte sermocinalim Laalmeidem significarea's λεγικην Graece. Quo fit ut Logica bifariam
veniat in usum. Vel enim larius usurpatur, ut, inquam,deriuatura uerabo λαγγ dem significante quod apud nos dictio sermo. a significatione ab Stoicis Logiea dicitur facultas sermocinalis quae sub se coma
plectitur Gramaticam, Rhetoricam G Dialicti eam. Vel arctius uos
eatur in usum, ut Logica ducatur a verbo λεκυ, quatenus idem signia scat, quod ratio,atq; ita Logica idem sonat atq; si dicam facultas ruationalis. Quae signiscatio nunc nobas est usui ais ita prae ixa definitio Logices uenit explicanda sub hac forma Logica, inquam, et dexteriritas recte ratiocinandi ho est, gica si uis, fuefacultas, siue dexterivitas reddes nos aptos C industrios ad Miciter disserendum de qua is libet re nobis propositu M autem pol ima pars philosophia sermo acinalis, cum enim dicta sit sermoc malis,ob id quod tota uersetur insermone persiciendo tria uero fuit praestanda circa sermonem. Danda, ienim opera,ut sit emendatus, ornatus, e veri imitur quorum primum si mi irat Grammaticinalterum praestat Rhetoricaaertium es munern Logici Fit nimirum, ut praeclarior sit Logica reliquis duabas partibire, tanto quantδ praestantior est ueritas emendatae ornata locutione maxime ciem Grammatica σRhetorica nihil proris habeat artι emingenii quod a media sobola Logices non fuerint mutuatae. μης reliquis praetermissis, ut propositum es nobis olin Logices interpretationi naucrem operam. Quod aut laremus in textu, Logicam Dialicticam id sonare . ita percipias, ut in praesentiarum apud
orones Dialecticam ea significatione usurpartiqua usus es cicero ad Attierem, cui uerba sunt Dialectica ueri edises quasi disceptatrix
C index quo modo concurrit eum Logica, de qua nune agimM: aa icinianuscatione, qua premo Topicor primo capite Dialc
14쪽
cticam secernit ab ea parte Logices, quae circu demonstrundi munis negotiatur. A nobis igitur in hoc institutionstinitio Logica GDialectica pro eodem usurpantur.
Logica comparatur inatura,praeceptis seu ν omnibus numeris assolutasit. Natura nolis largitur, aerimoniam ingeniν, iudicium docile nentis tranquillitatem, memoriae tenacitatem.
Praeceptor maturo consilio praestans,praecepta tradit quibus optime instruamur ad munus ratiocinandi tutius raeclarius obeundum. Usus reddit nos consummatos es enim usus
Logica interdum appellatur,natural dexteritas ratiocinadi, qua nobis tingenitas natura eum ope multis liciter argumentantur natura ducesine praefidio art8:interdum Logica nuncupatur,praecoptiua hoc est, praeceptorum Logices uolμmense constans quam pluo rimis praecepti a iuuentutem instruendam emedocendum, accommodatis: merdunt Logica nominatur, quae iam posita in usu felicitereolligit emmirifce adhibet praecepta usu Multum autem refert,quod ad contentionem schola has tres Logices deferentias observemus. At ver dexteritu recte ratiocinandi,quae iamdudum definita est, nutuara indiget, preceptu π usu ut ars perfecta euadere posit caeter in qua solum i natura ingenita est, praeceptis ex usu earεs,uel quae solum in praeceptionibus sistit gradum, non conuertens praecepta in usum. Pariter quae solo I partassi fine sceptorum ope: non appellatur a nobis Logica,quae sit ars perfecta e consummata sed uulgari προpulari loquendi modo dicitur Loglaa. Omnκ enim ars haec tria eo
flagitat.naturum ingeni probe temperatum, maturi praeceptor cos gnitam ac diu elaboratum doctrinum C longam exercitatιOnem.
Subiecta materies Logices, est quaelibri res.
15쪽
INITITUTIONES IN Subiecta materia cuiusust doctrinae nominatur ea,de qua huiusmo di doctrina potifimum agit cum igitur quavis de re dicere posuLogicus,vel docendo dia taxat, uel simul docendo C ratiocinando aevi liquum 6 ut rem uniuersum Logicae subiectam alberamus. Sed suboriis Dubium tur dubium,nam ratiocinatio co iuuitur a multu Arιll. interpretibus. res subiicta Logices, quandoquidem ab initio casta orιurum, usq; ad Elenchorum calcem Arιllo perpetuo uersatur circa ratiocinationE, uel ei M partes. Ergo no ei quae uti res arti Logicaesubiectu materies. Restondeo, Logices quidem praece tuae subiectum materia esseodo a Dilatio gismum sed Logices, quam latuimus perfecta mari cm, subuctam ισι es ni res uniuersa.
Finis Logices est, discernere verum a seseo.
Finu Logices gratia cuius omnem operam adhibet Logιcm,haud dubie uerita est. Quod auiem nonsit facere dem, ut nonnussu arrio det,argumento est,quod Logici munisduplex fit,nempe docere, inue/ritatem corroborare. Sed in horum altero puta in ratiocinandi musnere, facere fae,s snsis e praejtitutus Vtrium muneris situ es dioscernenda ueritus, ctim siue solam doceat, siuesimul doceat C uerita. tem corroboret semper omni redierat ad inuestigandam ueritatcm.
Ergo ratu est sinem Cyscopum Loguo proxum perpetuo esse ueris
Dubium laten non autam perpetμo faceresidem. Sed incurres fusi Aristotela in traueda Logica Cr omnium eiu34nterpretum, est docere rudem ius uentutem ea quae pertincnt ad argumentalione.βquidem in decem dategoriis proponit nobis nomina simplicia omnium rerum, σ in odia ce Periberminias dili crιt generatim ae enunciationibus. nimirum quia ex his Crassis conficiendι sunt bilogi mi in reliquis codicibus perpetuum eius institutum est enarrare nobri ea,quae conferunt ad moliedos Oilogismos C generatim,ut in codice Prior H resolutionis, sectavitimi in tribus subsequentibius codicibus, qui bin perscitur integrum opu Logices. E. rgo in Logica smpcr uenamur tanquam Anem, quem summopcre optamu , ipsam argumentatione . Multum δι tu abeji, ut
nostersin praeliituatur discernere uerum a falso. Fuiu, inquam Logi Pibila ei praereptiuae sane constitutu est ab Ari lotescit rudere artem raιιον eunidi,ut ιμ iuiis ui mrductus es illam ipsam addicere Sed nos dioseernere uerum falso fucm constituim.A Logices artu quia in constaure dixi in vivii asciis ιo,praeceptoria ope*wgier uaria,C diu
16쪽
LOGIc Am ARISTOTELI s. 31m scholis Philosophorum exercitata di serendi ratione quamc consumatum artem e omni bi numeris absolutam appcllauimus.
unus Logici duplex est,alterum cernuur in
docendo alterum in firmanda veritate, veritaIem perfletu docet non tamen ferfletu confrmat. Firmare veritatem siue corrolorare, ratiocinari, costigere, argum emari, Irim. cum finis Logici constitui. si ipsa veritas persticu um est Logia
cum muniri geminum esse interdum enim veritatem piri t. docet Crinponit erga discipulum, quem instituendum suscepit Donti sequinte. praeceptorus autoritate fretum segerens tanquam pater erga fultum interdum autem ueritatem corroborat udut Varium inpetenti ut eum multum Grepugnantem trahat ad obsequendum veritati Alaterum autem borum, ut pote mutim docendi, perpetuo exercet: nam etsi circa ueritatemfirmandum uersetur, eam Armare quin simul eam doceat ac declaret,minime potest.
Instrumenta, quibus utitur docens, fiunt Te-
Instrumentum tu utitur in fulciendae, Wacauillorum iniurus indicanda eritate, e . Ar
gumentatio. Finitio Diuictis,e Regula sunt infrumeta ruditati iuuetulli in
stituendae accommodata cum enim omn=s institutio tria illa maxime obseruare debeat: ut,inquam, fit facilis, perbrevss,emperutitur et ad haec praestania nsilusnt instrumenta, quibias facilius, expedιtius pertιtis, menucleatius ueritate reserare C explicare ualeamis quam haec. Has ut in docendo Logicias consultifime b=s utatur Exemplum subiiciamuis Aristotelis, qui de methodico dicendi munere unm ommuPhilosophorum est bene meritis: num in Antecalegoriarum intro si βιoue,qua uuentutem instituit ad categorius Aristotelis ut consuleo rei facilitati, breuituti e utilitati, tria hae delegit organa D uiotioncm Dιuliolim, σRegulum. Sed aduerte Logicum docendi uo nerδ
17쪽
nere obeundo sepe uti argumentatione, simul docendo ac firmado,earitatem ituit in aduersurium utitur argumentatione tanquam intenata hasta,ad eum conuincendum: inflectendum,ut optemperet uerituasi ut uero disicipulo instituendo urgumentationem tradis tanquabaactam qua valeat aduersim veritatis hostes,pro pulsandis erroribus ruis gnare pro defendendaueritate. Quocirca perspicuum est ex his tria esse instrumenta quibM utatur Logicus docens,non simulfirmans eis vitatem Vbi uero simul docet π firmat, gitatuor se, Gi agit in adouersarium unicum instrumentum ad oppugnandum esse argumentistionem etsi ad argumentandi munus nonnunquam infinitionst, diutissionis,uel Regula utatur subsitio ut euenit cum argumentatur loco a definitioile, cums conficit ollogismum diuisivum, necnon ubi colligit
ordo est compositio rerum, apti m accommodistis locis.
tus,naturae Inus dicitur uber doctrinae nomi
Naturae ordo est, quo ausicamur a notiorilis hoc est, a prioribus natura. ordo doctrinae , quo exordimur a notioribus
ordo doctrinae perpetuo est Olseruandus in o
mni doctrina. ordo naturae interdum o seruatur, interdum se cuS. Cum omni ars tum etiam ρο maxime Logi
ca, quaeZaren est omnium artium .dde imitari
18쪽
naturam prosuae triti pro cultate veni humani, citruum uriam instituendae iuuenturis.
Ordinis defuitis hae a cicerone mi Icij traditur . ais sestlio,hoc est, orii inta conseruatio maxime praecipitur: cuius udis,ffimas ante omnia docendi prinreps Aristotelasgiminum facit disetcrentiam ut pote naturae ordincm unum,alteru doctrianae constituens.
Naturae ordo triplex est natura enim in uniuerses, quaeso et efficere moliendis,uel proficiscitur a causis de lecta uel a sinplicibus. Qit
ad composta,uel ab uniuersis descendit ad singula. Usto' ut in enararand 8 doctrinis quod uis horum trium imitemur,conseruare dicumαν Ordine naturae. Quia uero Ierscctio artu tota uersatur in illius imistationes, ars enim pro sua uirili niturum habet ante omnia inrituri, cum Logica st parens omnium artium maxime incumbit ei ex ossicio ducu naturae uestigia sequendo, hunc ipsum ordinem naturae constronare. nisi forte imbecillitas ingeniorum iuuentutis instituendae ii ovia.
Iens initio cupescere. qtiae natura priora facit, secus et lagitet. Nam Logicus praecipue instituit quod ad ordinem duim et pro uirili ua nat ram imitarι,ut Ariistoteles fecit in Logica praeceptione,disseres prius de simplicibu nominibu omnium rerum in proximo eodice de Pro nuncia tu,quae quidem ex nominibus coalescunt. Deinceps dicturus debilogismis. Ad haec prius pertractauit bilogismos in uniuersum, deinde dixit de illa peciatim quorum utruns plane cernimia factum, ut conseruaretur utres; seu iκqvaμis, id est,praecipum ide ordo naturae, id quod faciunt in uniuersipartibus philosophiae tradendis eruditis, sim quia praeceptores, iue uiua uoce ut scriptu ueritatem alijs peiriena C reserandi munus obeundum susceperint cuiu modis impretio apud Theologos in scholis D. Thoms ,σmedicis praeclarigiis
mus ille in docendi munere methodιco Galeniri, tanquam omnium ad xnstituendam iuuunt utem G longe anteacteros de hac docendi occotinomia optime meriti, utfacile percipitur, uti minimu in horum auto rum libras obseruatu uersuto. Ex hιs igitur perspicum euadit nos iuum uersis doctri u Is explicandis pro uirili naturae ordinem imitari deabere. At ubi repugitat huic in lituto iuventutis utilitas, cuius studio doctrina qua truditur ab erudit fimo quos praeceptore perpetuo ducitur. nιmirum quia rudis C exuum iuuentui captus, ea quae suapte natura priora sunt, excipere non ualet, tunc euenit ut murmurentes
19쪽
ordinem naturae, demiti operam ordini doctrinae ad iuuentutis instiis tution et rudem captum magis accommodato quandoquidem oris do doctrinae nuncupatur ab Aristotela,quo quidem aut icamur amo isti Orιbus nobιs, ii ob ι inquam, non doct s nec prouectH,qui non adeo in digemus praeceptoris ope sed rudibus, quorum gratia potias doctrisna traditur. Quo circa, ut commodius 1ludeam iuuenturia facilliamtis ordimur emab his quae se it iuuenum capsui familiariuer ad inuis num posita. In hoc enim incumbit uniuersum explicationis e interpretationis studium, ut, inquam, exordiamur a notioribus nobis . Atqui ordo doctruis in declaranda doctrina perpetuo est obseruandus oris do naturae, quod fieri posit ita fiet, ut interdum obstruetur uteri,nim tria cum eadem quae natura notiora π priora sunt eueniet, ut stulrud unicuis pariter notiori. Tunc enim erit ordo natura ac do ctrinae idem S uero ea quae natura notiora sunt, ab his quae sunt nobunotiora dissentiunt, tum aduersu est ordo doctrina ordiani naturae.
Utilitas Logice triplex es,conferens enim esta gymnasica dis utationes ad humanos cougresses ad uniuersa philo ibi partes V
mod ad haec tria magnum adfert emolumetum Logica primo Itabro Topicorum nos doce Aristot C res ipsa nobis ob oculos ponit. Nammidimnasticis do lationiba omnia quae uocantur m contenvitionem discuti ac dissolui nequeunt, si ope prae sidios huius praeclaor ι mi facultatis. Haec enim sola eji,quae nos reddat industrios ad uearitatem defendendam crab omni cauilloru iniuriae occasione uinis dicandam.Hae sola nos in struiter armat ad hostes ueritatis insecta-dos, ad praesidio nudandos,errores eorum effundundo, er eos uel insvictos ut ualeamu trahere ad obsequendum ueritati. Denis sola haecm coietionibu uictoria,c mihilosopbica disceptationibM ueritate subministrat. Quod autem attinet ad congressas humanos tantum adinfert prae sidium.ut ne uerbum quidem in circulo prudeteri is sesere, quod huius arta praeceptis non contineatur, siue aliquid uelis per suadere,vel dissuadere, sitae proponas aliquem laudare uel uituperare, siue laudibus aliquid extollere, uel deprimere ue describeresue narrarco ad pictatem, uel iram, uel timorem, uel aliquem alium fleo
20쪽
LOGIc Am ARISTOTELI s. sct eone itare eupi statu nihil horum est,quod non fit subiectum arti Logicesaeuodin hui ingenio inartificio non strenue C mirisce praestis. Quid dicam de uditu,quem parat ad uniuerba partes philosophia Quippe cili ad ictus haesiit ipsemet aditus,ni enim mei bovidus,id est oemitu quam retiyme, quam amoenictime, quam breu i me
nos perducens ad rimandum naturae subtilitatem e mores hominum,
necnon ad Theologi ipsam, ad medicinum,e ad iuri rudentiam feliciter comparandas quia perpetua est utritatis μή - , amoenisi me quid Aquia nihil ecti menti dulcius nec oblactabilius,quam
in magna errorum turba, duce rationis arte, venari e consequi Minritatem, eum,ita ratumfacere, itas communire, ut m poterum ab aduersariis ob sideri non queat,nec inuadi,tantum abest ut expugnari. Quam breusim disi,quandoquidcm adeo abhorret uerboru ac temaporis diss endium, ut recti ima uia nos perducat adpnem suauis parte philosophia tanquam summum eiaε bonum exoptatum. Evi Gigitur m hicima triplicem eius utilitatem.
Desiniti es ratio, quae id quod tu expo-
Definitionis descriptio, seu definitio, seu interpretatio propciniatur primo libro Topicorum eap. 4. cicero de oscit ita init hyoniistio, inquit,s oratio quae quid sit id de quo agitur obtendi quam brevisime idem in Topicuri sinitio est, qua id quod quo inuolutum
est euoluit. Nos ad contention schola ita solemus explicare: Desiniatio,inquam,est oratio quam breusime, Erreciproce quid aliquid sit explicans. Includit autem hac definitio tria illa,qua dici , cel uaria, ut probasti definitio:tria enim ad hoc exigimus. Principio quod sit reciproca, secundo loco qu)dsit notior, postremum quod nihil mea redundet. Reciprocam intelligimus esse debere definitosnitionem, id est, a definitione ad finitum: eruiesim ab hoc ad dum conpescutio debet esse necessaria. Ita homin definitio est, anima ratioanis compos. Quo fit ut recte colligam, est homo: ergos animal raationis compos Et ex aduersum pariter,est,inquam,unimal ratiorus coopos ergo est homo. Sunt igitur reciproca homo, er animia rationu
compos Notior debet esse definitio, cum eis officium sit explicare. Q rire, ac nuclidre Uura definitum. Nihil redundansfert.Logic 3