장음표시 사용
41쪽
cessario consequitur animal citra mentis operam e uocis, rem e Gqua reuera fit uniuersu Etiam es nullum accedat intelligentia mi nus. Sed ne limites institutionis egrediamur, quaestionem hane interis mittamus est enim ardua, e subtilior, quam ut in praesenti conuerunt ut nostrae rutilati.
Species est, quod de multis numero disserent ι-bus dicitur in quaestione qua rei natura ex quia
Nomen lectes naturali uocabuli significatione prim m dicitur in uniuscuiusque forma qua prae se fert rei commonstrationem uas id quod in primo occursu nobis obiicitur cernendu, id ipsum appellamus ste eie. Quo fit ut cum uul referre uideatur effigiem Crisimulacra animi stecies dicatur,uel et gans,uel deformis: quomodo nos sicieates decorum alicuivi hominis, quam in vultu prae se fert, nescio quam adeo mirificam dignitatem dicere solemus, species quidem illa digna est imperio ex hac autem signiscatione metaphora nominu θecteti traducitur ad hominem, C equum, inleonem, apperandum steciem Est enim homo tanquam proles animalis, arisio tanquam a suo genio
tore nomenclaturam ducit,natura C procreationem. Est enim geonus primu quod esse debet inconstitue da de definiendast ecie, prata ter id homo uidetur quo proles animalis ad uiuum praestorem O. tum naturam animal K. Au enim hominem intueatur,qui non plane cernat substantiam esse corpoream animatum Cr sensus compotemῖIn his autem cernitur animalis essentia ciceronis de sol uerba sunt,stectes,Crforma, π notio, boni uiri Vbi easignificatione usura patheciem, qua in libro orator ad Brutumi disit, optima θecies est figura dicendi usurpans,inquam, speciem, naturali signiscatione: ut sexcentst in locisfecit. Ita dicitur lectes librealis, formosa decora, ornata eligo uel misera,flebilis,deiccta, μrpitritu natura lueststeis citi ignificatio similiter g ecies a cicerone, nuneupatur forma, Crnotio quae subest generi, ut in Topic Gli Mest, inquit, notio, ad plures differentias pertinens. forma est notio,cuivi differentia ad ea put generis, C quasifontem referri potest. Idem in libro de Orator rGenus, in qnit, id est,quod suismiles commμnione quadam,ste cie autediferentes,complectitur crit1. Quo modo stecies metaphorici, id
42쪽
eti,translatilli Logic usurpatur. Appellatur igiturlpecies, Drma, Pectrum, imago simulacrum fue proles generis iam definitura Porptario:Species est,quod subes generi, inde qua genM in quaestio. tie qua quid quids sit, quaeritur, dicitur. Quo pacto nomenJecies,
Crin imarum formarum, erearum, qxa subalternatim nunc geneara sunt nuncJecies, est commune Atqui Jecita infima quae quiadem a genere, omnino discriminatur, ita definitur ut iamdudum per. scriptum est. Species, inquam, est quod de multis numero differenotibus dicitur in quaestione, qua rei natura exquiritur cuius defluutionis interpretation , antequam aggrediamur , prius aduerte. Gen-σθeciem, esse Relata hoc est,quae id quod sunt mutua fui cotititione int. Genus autem est tanquam totum :*ecies autem generis pars, ut a temo corporehumano manus est digiti totum, eadem est brachi pars ita erinordinesubstantiam supremugenus est toruunt versum,quod nussim est pars. In ima est hecies, que in uniuersis ita est
pars,ut minime totum appelletur interiecta inter prima genus Crito timam θeciem ita se gerunt,ut eo unumquods nunc totum sit, nunε pars Totu inquam, aestimationeformesubiectae pars autems ad sua
perim re ratur Exomplum tibisubiici insubsequentiformula.
Substantia. corporea corpus incorporea Animatum Uiuras Inarime Sensus particeps Animal sen inexpera Rutionιs compos Homo Rationis experi
In qua pesteie substantiam supremum esse sui ordinis genus. quod itast genus de totum uino sit oecies nec pars,homo ita es Discies,Cr pars, ut in uniuersis totum esse nequeat, minime autem omnium genvi corpus inter substatiam ester homine interiectum,ita ut sit rei subiectae totum,ut uiuentu, animalιs er hominis: substantia uero parses pariter uiuens, hoc autem corpor spars σ1pecies necnon animaatis ge .ut animal bu forma, Cr hominis est genus. Et aut obseruandum, desinitionem Jeciei praescriptam tu inatelligendam, ut cauillorum importunitatem repellere uaseamus Spe
cies, inquam, est uniuersum, hoc est, simplex uoce C significatione. aptum dici de multis: quod liqudolum de diiberentibMnumero, tr iiij item
43쪽
quidem ita species est, ut non etiam sit genus circa quod aduerte, in utraquas categoriarum gen sub unum surcinum, formas esse tuis sinas ut in ordine substantiarim, prinum gen se; suhiantia ultima uniuersum crimis est pecies, sub qua nuda continetur Jecies amaptim cuiusmodi sunt, homo, leo, equus, elefas. At uero uter primunt geluus, mas formas interiacta sunt, ea, quae; πά oin genera ac species nomitiant hoc est, qua ulternis uico nunc genera sint, nunc
formae uassicum superior conferantur genere pecieι si uero cura subiecta sit, Jecie,generis ratione subeunt, ut in praedicto ordine an tama interposertum ni inter supremumgenus, dico sub tantiam ininter ultimam peciem hominem, estq; ob id, cum recta ordιm linea inatersideat. tum gem, tum species,σ genvis qui dein hominis, leonu beacies ζιlem, ut uentri corpoτου G sub tatuιe, quibus escitur praedicta
specie deflauionem, quam Porpbriias, ut ipsemet capite de specie in sua institutione docuit, referen trad1peciem insima esse. Quod planc
feri nequit,ni ι,ut diximM,ad schola careatione ic expoliatur,utpote: species est,quod ita de mitis digeretibus numero dicitur,m quaestio an qua rei natura exquirιtur, ut non etia dicatur de multis pecie fafere vibias . Ut uero nomen pecies romiscuumst ad utras,dico ad eam quae ultima ejictive in aber ad eum, quae Diter primum genvis erinfimam formam hi tueriecta, ita fimenda est ex Porphyri sentetra: Species, id est, quod generi sub citur, c de qua genus inaur1tione qua tuidquid Ait quaerιtur,dicitur. In qua uitιone aud aduertc subis Dueiligen i mese,ut reliquis quinc uocibus inii uersum: alioquilpeacies etiam set individuum caeterum obseruare debemias, supremunt genus, totum esse viuersum,non partem individuum partem esse, naianus communem, non totum uniuersum: utcrpositorum unumquodque si isuperι oris partem esse, eri fertoris totum. illud etiam no nos praetereat,ιta conscretida cum uis subiecta esse attributa ut unumquods dic4tμr dircpcculiarιter sibi subiecta quoccirca nu quam eueniet, in attributione directa inferiora desuperioriabra dicantur .sed semper attrib ta uel cruot paria,ut paribi uel maiiora ut minoribus tribuuntur. Parta parib M tribuatur. ut in hoc proataincluto,equineti hinniens, eo litiaicas: maiora de minori bis diis
44쪽
LOGIc Ams ARISTOTELI s. x cintur,ut beneficentia est uirtus sesceles est triangulus homo est antismat sed minora de maioribu dici nequeuntinisi hoe eueniat in ultri abutione in directa Aonge sectuse gerentequam decea naturalem diacendi ordinem n quo quidem obseruando id postulat ars, qua nuna quam non est naturae imitatrix ut idem fiat subuesum in attributione quod attributi reuera subiectum est. Sed rogabii Quare schola subalterna genera vocat media inter summum genu σimam θeciem interiectus Di coaleo dicta quia nae induunt faciem generis, nuncipeciei personam subeunt cum igitur alternuuicibusheciei e genera ratione gerat,appellatur ,πα in Graece,Latine alternatim genera C Jecies. Rursus sciscitaberis, qua ratione id eueniat, eam definitio finito debeat esse notior. gem per Jecie hanc per genus uicisim filiamis. Restondeo id quidem boni consulendum, quandoquidem relatorum neutrum,altero neglecto niri uadet.
Disserentia communiter proprie, o maxime proprie dicitur.
Communiter num ab alio dissert, quodsiumpta n decvng discrimine elast dissert, diei ab al
Proprie inter aliqua interes, cum accidens,
quo eluisenditus non potes, is militudinem fa
cit: ν caecitas assectio Aqua caecuta vidente a criminatur, tanquam accidente, quod a sullecto minimeriale sequesrari. Ea autem maximeproprie, interse disserunt.
ouae disse retia di ant/a quae pecte essessiciens
Pelut hic homo equopraestat , quod e rationis
45쪽
INsTI TvTIONE INDE differentia postiem, ante speciem disserendum erat . sed quia
genus Cethecies ad inuicem relata sunt, minime potuit explicari quid sit genia iis statim μm specie coniungeretur eivi ratio G pariter
forma naturam conferremus cum genere, nune dicumra de differenalia,quae instrum nium est,quo utimur, tum ad genia in eim partes diastribuendum, tum ad formam seu*eciem constituEdum,finiendam πquantum attinet ad munin Logicum perficiendum. Qv Oft,ut haec a Poritario π genera diuidens esse dicatur,er speciem complens ais perficicns. Ut autem commodius capiamin quid sit huiusmodi differEtia primi in omnium aduertendum est,hoe nomen differetia triplicem subiresigniscationem. cum enim differentia nominetur quiduis, cum ratione unum ab altero distet, nonnunquam communiter nomen hoc uenit in usum, ut quouis modo unumst absimile alteri,uel sui distim Ie communiter,hoc est,undecuris sumpto discrimine differre dicatur. Quomodo Socratem senem a se ipso differre dicimus, hos nomine, quod puerfuerit,inunc autem senex. interdum propria usurpamus disilerentiam bae signiscutione, ut quod uι accides,quod minime pote t 'pararia subiecto nuncupam H differentia caius generis fiuntaidens, hin mens,atror in earbone, candoris nive. Denis maxime proprie differentia, omniatur, qua una est ex quinc uocibM, de quibus nunc aingimus ex professo, quae, in scholis dieitur essentialis differentiam imirum quia unum ab altero distare facit quantum attinet ad rei naturῶc es titiam. PorphIrim inter hane e reliquas hoc interesse docet, quod illae remfaciant aliter se habere hoe est similem esse, nuta aliam esserat haec Crrem aliterier aliud esse. I tuo senecta ea est diseurentia, cuius causa homo aliter se gerat, quam prius, cam esset puer: a rationis compos,ita est differentia, ut hominem longi aliu faciati quam isset prias alium,inquamulaturae essentia. Definitur essentialis diseretia sic a PorphIrio Differetia est,qua de multu, specie autem di ferentibus, in qua stione qua quale quid si indagatur, dicitur: quam δε interpretari debes: Diferentia, inquam est uniuersum,quod de multis,stecie autem differenti bra, in quaestione qua quale quid sit indagatur,quaeritur.vi, sens compos,differentia est: nam de homine er equo, quoru est uniuersum dicitur,qui distant
inuicem specie dicitur de bis in quaestione qua quale quid sit m
46쪽
da4tur Rogas a me, id sit homos Restondeo,substantia. Subio gw,Qualis substantia Dico, corporea C animata, necnon sin vi coapos . Non igitur dicitur sensu compos in quaestione,qua quid quidquἀst quaritur sed in quaestione qua duale quid it indagatur.
Ineurres Rationss particeps dilberentia est essentialis icitur tam obi aij solum de differetibus numero. igitur alicui tribuitur donitum, cui no . definitiosDico definitionem hanc a Porptario actignatum etiam con 'N'gruere rationis participi, iuxtafusum Porptaris Crineade micorum sectum,qui male persuasifuerut,rationis ompos dici de angelo ausde homine, sed nobis christianis longe secus, existimandum est. Ego quidem ad contentionemschola, dico desiderandam in hac finitione particulam e different ibin numero, quae uitio opographorum Deurit intermissa, sempers animum induxi uersimile esse .ul cum genuo de differentibus specie dici C lpeciem de differentibu numero Pora μγrius exposuisset,postea subnecteret differentiam dici de disserenatibu specie, uel saltem de differentibu numeroadj meo iudicio quaadrater rei ueritati. Porphγrianae dictioni Criuuentute instruit comodivi detulim ad schola cotentionem. Sed ambiget aliquis quaru . .
tione feri queat, ut sensus compos differentia fit,eam non sit univer sum quippe cam non sit voce simplex Restondeo,uice uocis simplicis ri . . . nos uticu cicerone hac periphras ut sepe feri solet elegatia gratia με
Atqui perinde ars res ipse naturales et artificiales,ex materia,et forma conflat,du ex bι quae proportione materteie forma dicuatur, ita Erlpecies ut homo ex genere quide sub ratione materiei esti, citur,Cr ex differentia sub ratione forma. Diuiditur autem bipartuo diiberentia ico essentialis ni generis diuidetem inmetum qua persici speciem Ηι diuisionis partes sibolas iei nominant differentiam diuisiuam C constitutivum, quas do. cent sola ratione ion etiam Greipsa repugnare. uas nulla est essenatial8 differentia qua genim in sua partes no distrιbuatur ex quae geaneri adbibitu non perficiat steriem. Diximu/ igitur de tribu attributu egentialib*s, de genere,inqua,
specie ac deerentia, reliquum est ut ad propriae accidentia proagredimur, a Proprim
47쪽
proprium est, quod in seia, tota decie, id
semper intelligitur: ut in homine, naium esse adripum.
Qv indoquidem ordine naturae de attribulκ diximum essentiali, bra res postulat, ut disseramus de his quae quidem extrinsecis aduena titia Craccissoria sunte. minime tamen ad rei essentium pertinenotiam sunt autem huiusmodi proprium Cruccidens. At uero prius de proprio, quam de accidente dicendum est,siquidem bo ab initi serfontibu profluit essentia rei subiectae, hoc est yeciei cuιus est pro*priu accidetis,uero nec estis essentia rei,nec ab essentialibi re prinoeiphiemanat. Est igitur proprium accidenti hoc nomine praeferens dum,quod proprius accedat,ad rei essentiam id enim inter proprium accidens interest, quod accidens perfectis percipi siuesubiecto, Cruicis subiectum sine decidente, inteilui Uit proprium uero etsi neglecto subiecto minime ualeat perspici, sine proprio tamen subito Eiumomnino capere possum M. Atqui propria. quadripartito diuidui: nuerquod uni soli speciei
non toti couenit,ut homini mederi, ue Geometraefungi munere,proa
prium appellant. C quod totispeciei,etsi non soli,uelut homini bipeadem esse C quod in sola tota huci idq; interdum reperitur,ut omni homini in senectute eanescere denis proprium de quo ni praesenti ex professo disserimus quod inquam ita interpretamur est uniuersum quod omni σsoli colento subsuulpecie indiuiduo congruit, id semoper, hoc est, omni aetate: ut ridens homini proprium est. Quadoquio dem omnis homo Cr solus homosuapte natura est rides hoc est,aptus ad ridendum id, semper, id est, in omni aetate. Itas canescere omni soli homini congruit,quia tamen adsenectam, non ad omnem taἀt pertinet, minime proprium dicitur hae quarta significatione.In qua sola haec omnia cocurrul,quod inqua, in sola totus Deciest,idssemperia est,ut dixi in omnem aetatem. Appellantur autem haec moxime propria,quadoquidems gula cum fingulis subiectu C formis, quarum esse dicuntur propria,reciprocantur,ut natum ad rsum reseiprocum est homini tutus est proprium. Quippe eum utruns sit alterιis consequens cum recte concludatur,homo est, ergo suapte na
tura est aptas ad sum, erex aduerso,siquid si aptum ad risum,ςos
48쪽
LOGIcAM ARIs TOTELI stinuo fit, e concluditur, esse hominem. Proprium hae postremisiarnificatione, qua sola una quin uocum constituitur,profuit,ta ema/nat afontibias sputis specie subiectx, cuius et proprium. exemplum subiiciamus idem quod pri 3,natum inquam ad risum,c msi propria
hominu proficis ei dicitur, C exoriri ab amma, e corpore, tanquaa quatuor au is proprijs A corpore quidem unquam a causa mate aris, ut forma sub obicientu finis π forma ratione Mocιrca peraefectum homuus intelligentiam neglecto ridente eon equi possumus, at uero propri naturam exacte tenere secluso subiecto minime monomine secernemus proprium ab eo accidente, quod a suo subiectos parari non potest, est enim adeo selucta natura,seu essentia,ipsitus acincidentis,ub ea quae, i subiecti, ut neutra indigeat alterim adminicus Io, ut perfecte capiatur sed occurres, ridi, Graece Latine propria, Obiedio superius disserentes definiendi ratione praemonuimus ab Aristo. pro eo definitionu genere usurpari,qua conita ex genereς propria f. fectione, cuiu modi est hominis animal aptum ad risum. At uero hu. tu modi d finitio, cum oratio sit no autem simplex uoce, minime ua. Iet esse uniuersum, ergo nes proprium, quadoquidem superias admosnuimus, in unaquas quinque vocum fimenda, propter contentionem
schola, subintelligendum uniuersum. Relyondeo nos in bae proprii ilutio. significatione, qua nunc utimur, duntaxat verba facere de proprιo. quod sit uniuersum, sed Aristotelem accommodasse idem uocabilium alia significatione ad praedictam gemis definitionis nota dum, e laevi signandum. Sed nota,definitionem praedictam a Porptario iuuentutis captui attemperatam esse, ut exposcebat institutionis ratio, deos boni consulenda est: nam quantitatis maxime proprium est,aequale uel inaequale dici, CT qualitatιs maxime proprium, dici similem uel dis iis milem. neutrum tamen boru bac diffinitione participat mippe cum utruns in genere supremo solo totos sit nouutem in sola totus ' eo cie. At uero de iis exactius apud PorphFrium disserendum, nunc sua
tksfuerit , explicasse quid sit proprium, quantum postulat instituationis ratio.
Accidens es quod adest, alessine ei rei,
49쪽
Huiis di perentiae duaesunto iterum quo separaritates, alterum quo non potest.
Aecidens quinq; vocum est postrema,tanqua infima dignitate. eiraeacutus explicatione, aduerte,nomen accidens duobus modis ab Ariastotele usurpari nuncfusius, nune strictius: fusius quidem, cum constia tui nouem categorias accidentium,in quibus continetur Cypropria,
q*o pacto quicquid eli, uel Ut perse constans,uel alteri accidit perse Vlat homo, atq; ob id substantia dicitur, quo subiectum βισμα
sterniculum decidentium: homini accidit motus,calar, somnias, color,
fgura, quantita , ex milia quae nimirum appessamus accidentia. mandoquidem substatis,ut rei prius subsidentier praeiactae uni exatrinsecus aecedentia uas sub hae signiscatione,qua nunc no utimur. proprium includitur Arctius usurpatur nome accidens ut distinguia rμr proprio Atquecte in praesenti definimus accidens, quod,inquam, adesto abel sine eici rei, in qua situ est,interitu,hoc ni Accidens svniuersum quod uel reuera,uel salte inteilectu nunc adest,nunc abest.
sine reisubiectae interitu, in qua quippe substutia inhaeret subsistitim candor in homine ita inest, ut interdu adsit,interdu absit,eodem bovi inesuperstite. Quo exemplo cernimus, accidens, quod a suo ubi cto permanente incolumi aboletur. Atqui candor ita est niuis accides. ut posiu ab ea saltem intelligentias oueri. Hi autem obstrua. ιnteuligentia unum ab altero separariolibi aliud sonare,quam quod interuligature perfecte capiatur,altero neglicto Quo pergicus, quidsit accidensa subiecto seiungi rationis munere, quid intelligentia sepa. rari uniuersum a suis partibus: denis quid si Alathematicu abstra. here quantitat a subiecto rec enim tria continentur hac interpre. ratιone Distribuitur accidens ingeminum differetiam. In ilud quod reuera separari potest: ut somnus, motus,calor externus, hac enimβco parentur ad homine reuera semoueri possunt. Et dud quod a suboiecto reueraseparari nequit, ut calor in igne atror in carbone, qua
quid 'eipsa minime sequestrari possunt a substantia sibi ubiecta.
νη qua suapte natura sita sunt, inita congenita,ut suum ubiectum ne a cessario consequantur. Dubiuin At sciscitaberis quid intersit discriminis inter proprium Craea
cidini, quod minime potest a subiecto seque ruri, ἀm non se
50쪽
LOGIcAM 'ARISTOTELI s. obominem perfecte cognoscere ualiainus ieglicto ridete, quam niuem,
nullum rationem habendo candoris.
Dico quillem hoc nomine discriminari,quia e subiectum sine dea Dilutio. eidentis. C accidens sine subiect memoria percipere quam exacti liis me possumia. se ea tumen est de proprio,nam etsi subiectum plane edispi Uit fime proprio si per effetitiaim disinitionem attamen uice uersa propria perfecte deprehendi teneris non potest neglecto suboiecto,maxime quia suapte natura manat a causis ex quibus constat nastura subiecti perfectas intelligetia rei a perfecte cognitu eiu eductis. Exij efficitur idem natura, forma, πJccis, accidentis, quod se a parari potes', e quod separari non poteli rationem subire posse ut 2π' euior ab igne separari nora potest,idem a lapides go, π ab aqua seoparari potest. colligitur etiam quilis solas esse uoces praedict.H, α quibias dea
pendet decem cathegoriaru uniuersa vis, tarcoord inatio, inteatagetia. quaru duabili,dico genere,et pecie,qitie qua IlionGqua quιdyessit quaeritur, dicuntur, attributa significari. Tribus uero reliqumea quae dicuntur in quaestione,qua qualis rei', indagatur Parι ter cois Iequetur quinq; uocum tres primas complect attributa essentialia o milia enim generasiectes,C differentiae suis subiectis tribuutur egentialiter,ut propriam,CTaccidens, accidentali attributione ad sua subaiecta referatur Ad haec omia quinq;uocum attrιbuta, praeter id quod sibi uendιcunt pronvbcuum, er Ommum commune, duod,in tuam sine
simplicia uoce, e significatione, apta sin multu esse, tum sibi uendia
eant, ut eorum unumquod directa quidem attributione soli uere sibi subiecta collatione cuius nomen induit butis uel ictius uniuersui eatur. Et haec quan trini ad quinq; Moces. Reliquumest ut ad categos riurum interpretationem gradumfaciamus. Sunt autem cutegoria decem ordines siue deceri proptuaria Mue loca communia, in quibas resident, erre condita sint ovinia geneara rerum, ut opportuna Logicio, CT ad manum para a sint. ad confacienda pronunciata nec non ad rnolιendos adigi mos Ex quo pera Dicitur quanta fit cutegoriarum utilit . Nam ιn prim conferunt ad submini tranda nobis omnium simplicium nunciatorum extrema, subiecta,inquar mattributa. Deinde magni momentis Gad medio a
rum inuintionem mis struend8s ilia sinu. Nec non ad paruniam copiasn