장음표시 사용
1쪽
i Os subfgnati ex animi nostri sententia testificamur. et arist multi x eeleberrimum lutisco
, sultum Iacobum C aelum Doctorem quondam nostrum, non in priuatis solum colloquiis.' sed palam ae publice sepe professumi supremis etiam declarasse verbis hane esse voluntatem l suam .ne quid siue ex recitationib. s i. seu aliunde ipsus nomine ederetur praeterea quae ipsel antehac Lutetiae parisiorum Sebastiani Nivelli typis edidi, set simul & Obseruationum sibi I tres postumos xxv. xxv I.&xxvi I. quos moriens F . ut ceci IC. amico &studioso suo, commendauit publicandos: Quin de amicos familiare u sic u non semel rogasse summi beneficii loco vi seu vivo seu mortuo se,hanc quam non leuem putauit, iniuriam suo nomini seri,ne pateretur,sed quibus possent modis prohiberent.Quod de omnes bonos ut nobiscum faciant, idque viri optime de M. legibus&Rep. merui memoriae praestent Obtestamur. In cuius rei fidem rogati a Ioanne Aubrio cive Francos subscripsi
sv MMA PRIVILEGII CAESARE L areis Maiestatispritillegio Murtim est 2 haemenia heregittis. Claudio Marnis, ct harmit Mutris nequis De Iacoba Caiatij Iariston ulla opera, quae de iure fecit, oe edi voltiit, intrasacri
Romani Imperii cr omnium regnorum ac prouinciarum imperiat iamsines,eodem mel alio chara Aere exciadere. t ubicumpi recudenda dare, aut alibi impressa importare vendere mel Astrahere palam mel occalle assis.
Idem iuibuum eis Gηcessam de abis etiam auctor ibas in philosophica messicis. σ iuxta cis factiliate, abisque iusteiphni, Iiιeral ιM ura cuiuis editionis annos .Quo aera Maiestatas interdi Elam si quis neglexerat,non modo ii is expressi vertim etiam insuper decem marchis auri puri, imperiali sto, rauius mindici σdictis echeli heredιbus. ex aequo solaenau,n lautitur,ut latim in Caesareo diplomate declaratum est, dato ι ι
Ad mangatum sacris Camaiestpropriis
2쪽
R o 3 A xl mercem facile emptorem reperire, sibi doctissme es, amisci Iime LE C T o R cognitum abunde aliaeesse existimamus. quod enim in communi hominum vita stetimi necessitas, ut titas com- mei dis,mel laudis ingenii soria elaboro, id omnibus malva aegra nan es m spumhnostudio acquirendum ent. neque nos tales esse mercato res decet, qui hominibus quadam blanda snuendobiles oliri Here merces cupiunt.Pinpolim in roseumus toti, memptori ni x bona es preciosaperpulchre exponatur spretio quam
mInimo Gnatur ac vendatur. IIas longa commendatione haud v-
temur,nec opus esse ducimu qua vel laudes Harissimi viri Iacobi Giacis L celeberrimi e-uebere, vel es s doctismorum Acriptorum nece atem, viditatem spra stariam in caelum tollere velimus. Scriptasi quidem eius, uatibi his exhibebimuae,ille certe magna industria, sussio magno,nocturno Murnoque labore conscripsit,polluit edidit antehac, o Iola edi τLtima si volunta e deinceps mἀdaust,uti tectatum ab amplissimis viris vides, solim nobili granus virPet Sitharus testatum faciet amerassetprocu iubismisistrapeditusμιmmis D maximis occupationibus fuisset;velpra longinquιtate loci nostraadcumbac de re lueracitius p rserri=c tu lent. De laudibin Iacobi bulacri a nobis multum expectes opus non est.
Opus em;n arisicem ipsum celebre redd t. Scerte nun aetas de eius laudis conticescet nulla palastra in qua Iuris sacra tractantur obmutesces. Omnesschoti,academMomne omnia omnium denique principum locorum fora compita in aeternum earum recordabuntur. Descriptis autem, ut veluti ia. I, referamus,quis Iamsuccincte INSTITUTIONUM tibros , VLPIA Ni titalos, tui . Ι AV ta receptarum sentenrrarum libros , TEMPORUM PRAESCRIPTIONES. elimauit, fCONSVLTATIONEs BREVIORES dediti quod hic in P Rixio To M o 'est . vistans breuiter Di G E S T O R y M libros L. DIGESTORVM ΤΙ-ΤVLOS PRAECI P vos aliquot, cum AFRICANI TRAC r ATIBUS IX. ill rauis p quod
hic in Toxios ΞCvNDO prastitit. se uis tam luculenter 2 copiose C o Di Ci S. libros X II. ria luminauit S Leupletavit Z NovELLAI CONSTITUTIONES modauit, adiecta illustri' FEvDOR via explicatione Z quod hic in To M o TER T, O fecit. Nihil hic dicemus rita a Ris eius OBSERVATl O N v M SEMENDATIONUM particulatim an Iurefactis. quos in QVAR. TvM S VLTIMUM TOMvMidereiecit. Qua certὸ tot tantassim ut velexiissotis mutuem se iurio denssa elementa S maxima veluti e diuite penu promi queant. stuare tuum erit ornati Ame LECTOR iis qua in hisce tomis Iac. 6ιiacu pertractata, s hic tanquam φαλαιώσψqzadamέibi ob oculosposita fiunt, iucund e dis frui; smo tram de nudus omnibus bene promerendi operam boni consulere. vale . Francosunt, ex typographIa no Ira aπ-ZIO UMT. Nonis Aprios.
3쪽
4쪽
ἁe lati sdὸ his qui sui iuris sunt de hic ut tu potestate sunt de libat
de iure dona . io et viti& Πα/e adoptionibus ge his qui in manu sunt qui in pdeestate maei pio. iunt quem admodum eo iure liberentur 43,. de tuter i a iade cinatoribui I Dedec libe de orbo eu solitariopatrara .s de poenales siesiae i tu M 44cimis 34l, es idi eapaeitate inter ir Et ram. r.ede eassuris I st qui habeae ius antiquu in eaqueis is .dde dominiis se aequisiciomb.roia I solsax. ge temineatis is 3,b a t. quemiam um hetes institui debeatra .hxxti. qui heredes institui possunt i s bax Ia . quemadmodum testamenta rumpuntur rima
x et viri. de pollestionibus gaudia xxar. de bonis libertorum Igν.el '
ae pactis se e uentioribuade cognitoribus deproeuratoribus de negotiis gestit de calumniatombus
de O. artaee D Seueride sultis . de ope is libertorumi, Lia. Hl. ge Carboniae dictoti bonis libent de lege Fabiana
de dolo malor 8.era de minoi thur xxv.annmum
de tias petendo de laesa dando
quemaginossit acti inea per itiseias, lnem dupletitur
de etaivinciqato de deposito pignore h. l
ae naenatis appellationum 1 3.s
5쪽
E curv s est huiusce institutionum editionis ¬arum auctor quantum ex let chione animaduerti, partim auditione ab eodem ipis accepi,in exscribendo com
textu veterem scribendi rationem,quam 3c vetustiora exemplaria, quibus potisissimum usus est referebant.&referunt quoque Pandecta: Florentini data nimiruubique opera, ut exempli gratia, haec ita scriberentur, adulescens, Tribunianus,
caula,cetera,postumus, heres,exheres femina, auctoritas, condicio, tubicere,intellegere. Curauit etiam veterum exemplo ut uno ductu contextus ederetur,neq; concitus infimsta, neque intercisus vlla externa linea,sed diutius tantum in titulos, quos 5 fide eorumde exemplarium fiet usCapita vocavit quamquam & titulos & rubricas recte dici non nesciret,sed voluit re in hoc non ab illis recedere eo maxime quod bd capita proprie de iure dici iurisive titulis Asconius ei set tellis vel Cicero potius ipse illo loco, In illa capite Ammiano de mulierum hereditatibus,trem nunc in hoc de hereditatum possessionibus Quid autem in notis praestiterit,si nolle cu pis,confer eas cualiorum vel notis .vel glos lis,vel commentariis qui numero sunt nimiu multi vulgaria deprehendes,& vexata satis ab aliis.aut falsa,aut inutilia & inepta, maximopere vitasse eu ne ulla in eas con-.iiceret, adfectasse autem vera maxime vero ve similia & rara ac noua,hoc est vetera recan rasse. denique multa quae recondita latebant & quae maxime tamen ad capessenda haec iuris elementa n cellaria erant,ex intima iuris prudentia in lucem eduxisse, nec sine magna hoc quidem labe alienarum siue commentationum,siue notarum,quibus ob id ipsum has deinceps vel priores,ut ante factum est,nequis typographus admisceat,vehementer exoptat. Sed & has prioribus nequisquam abrogare verum dumtaxat subrogare quod Iurisperitis est superadiicere. Opus esse maioris
magistri quam ipse sition solum fatetur sed S: facile patitur si quis dicat verum non quod idem de pariter quilibet vel minimum iuris disciplina tinctus, ut fit hodie, debeat aut possit aggredi sine periculo existimationis sitae & auditorum vel lectorum fraude maxima, vel scribendo publice vel docendo qui non ut ipse in eo iuris studio summacu diligentia inultos annos,ac pene totam contumpserit aetatem Idem vetustissimum verissimum qi graduum cognationis diagramma lib. III. restituit, di in extremo omnium adiecit indices quinque longe utilissimos.
6쪽
Tapirii Masso' opera stilo conscripta.
A collus C v IACI us Tholosis,quod posteri fortassis mirabuntur,seipsum inGraecissere Latinisque politioribus literis nullo docente erudiit quam ob causam a nobis raro praeclaroque nomine M issa reo appellabitur, ac iuris Romani radices tanta cura effossas in lucem protulit, ut ceteri ante ignorasse illas, ipse solus post multos & quaesiuisse diligentius. de penitius inuentile videatur. Sane nullus hac aetate siue in Gallia,sive in Germania,aut I talia aliisve prouinciis iuris interpres fuit, qui non deberi plurimum Culacio putauerit ob exponendi iuris Romani solertiam. Tholose primum illi scietiae opera dederat Arnoldo Ferrerio illustri Iurecons. docente,cui postea Commentarium de usurpationibus & usucapionibus inscripsit. Verum malo quodam Tectosagum Volcarumve genio accidit . ut ibi in petitione cathedrae repulsam pateretur,praelato Midae auribus Apollini Marsya. id est, Stephano Forcatulo Beterensi homine insulso & ad docendum minus idoneo quae prima ei ac praecipua relinquendae patriae ut ingratae causa fuit, Cadurcumque migrandi, mox Biturigas, quo eum Michael ille Hospitalius Margaritae tum Henrici ii. Francorum Regis sororis Ducisque Biturigum Cancellarius euocauit. Omnia ferc Ι - choruin atque interpretum iuris volumina iam pridem legerat, nullis lainen ex iis sordibus contractis, pure atque dilucide in auditorio perpetuo docuit: idque munus per quadraginta sere annos continuatis noctu diuque laboribus subiit, mirabili iuuentutis concursu seu Tholosae profiteretur, quae propter hunc suum alumnum Palladia iterum dici potest, seu Duionae Cadurcorum ad Ottam amnem, seu Biturigis Cuborum ad Avaronemi seu Valentiae Cauarum ad Rhodanum, ubi & Franciscum Rhoaldesum Rutenum i c. moribus & eruditione eximium collegam habuit, seu Taurinorum Augustae trans Alpes inuitatus ab Emanuele Philiberto regionis illius principe Margaritae Francicae marito, seu Biturigis iterum magnis ciuium precibus eo tandem reuocatus. Vt enim apes regem suum quocumque ierit, sic adolescentes iuris studiosi Culacium s. quebantur:veneruntquec Germania aliisque longinquis prouinciis in Galliam com
plures omnibus virtutibus politi , tantum ut Culacium velut alterum Liuium viderent, utque cum eo colloquerentur. Verborum vim atque analogiam adprime calluit antiquiorum iuris auctorum exemplo, historiaeque veteris notitiam, ac maxime Romanae, utilis limam i uri eri
plicando & perniciose ab omnibus fere interpretibus antea neglectam, in magno pretio habuit, eaque ut hamo aureo piscari se in iure ciuili, & abdita scrutari trahereque c tenebris in apertam lucem testabatur. Scripsit atque edidit quamplurima quae & stilo & grauitate rerum Africanum & Papinianum redolent, mentione in iis facta amicorum per quos prosecerat ; quod magna ingenia laudem ex alienis habitura perinde ac suis saepe fecerunt. Ex iis primum omnium opus Notarum ad Regulas Vlpiani ab illo Tholose adhuc agente conscriptum, fundamenta continet iuris deinceps perpetuo seruata inaedificataquei quod ut solidae iam tum doctrinae certique iudicii argumentum , non vulgaris eruditionis hominibus deinceps admirationi suisse vi
deo. Ceterum exquisitissimos codices rerum ab dirarum omnisque generis scriptorum, anti
qua exemplaria habebat studiosissime per omnem Galliam inucstigata erutaque e situ ac puluere, quaedam etiam aliunde nec sine ingenti sumptu aduecta , non aliter aestimans quam lineas
margaritarum: quorum Iosephum Scaligerum Iulii filium Nitiobrigum Aginno ortum erudi-tillimum virum, dein etiam Academiam Biturigensem heredem se relicturum in priuatis colloquiis non semel pixisse fertur, praesertim post amissum Iacobum filium iam puberem, quem ex . priore uxore Migdalena Rotia Franc. Auenionensis Doctoris medici filia sulceperat. nam exs
7쪽
eun/is nuptiis quas iam senex eum Gabriela Heruaea ex clara honestique familia apud Bituri gas contraxit, unica ei filiola Susanna superest. Recitauit e suggestu longe plura quam edidit, edi non nisi ad id selecta a se cupiens: plura, inquam, etiam ad ius Pontificium pertinentia, aliquotannis ante mortem conuersus ad Decretalium interpretationem prius quidem aliquatenus neglectam aut potius sepositam, sed in flexu aetatis habitam in pretio. Utve Culacii ceteras viris tutes ac laudes plena manu in astra benevoli auditores ferebant ita hoc mirandum in modum se spicere ac praedicare soliti erant, &merito quidem, quod, seu difficiles , seu non usque adeo Obscuras leges expositurus esset, continuas sex, vel septem aut octo horas singulis lectionibus meditandis digerendisque impendebat antequam auditorii suggestum conscenderet: ac si qua ὀe re vel tantillum non satis sibi liqueret, ultro comperendinabat,id a se stibi su atque existimationitribui praedicans. Tanto autem amore studiosos auditores complectebatur, ut saepe eis nonnihil pecuniae lubens crederet, interea dum venientem a suis expectarenti afferens seges sine illo eraesidio non satis bene habere. Ipse etiam honestum corporis sui cultum amaris,laute, & tamen trugaliter, vixit, conuiuis delectatus su is. Nec facultates ei deerant publicis stipendiis certatim euocato, ut aliquot ante obitum annis a Gregorio xiii. prudentissimo scientissimoque iuris Pontifice Romano, qui illum Bononiam ut iret, literis hortatus est, proposito etiam maiore aliquanto honoratio. Sed neque dignitates & magistratus. Nam & cum Valentiae doceret, Senatoris Cularonitani siue Gratianopolitani munere atque officio, quoties voluit, Regis beneficio perfunctus est, pati etiam dignitate Taurini ei a Principe delata. Interdum vero, omissis studiorum laboribus,relaxabat animum curis, atque epulabatur lautius, sumptibu&etiam sitis, cum selectissitrus auditoribus,idque rurii & cum sermo de rebus ludicris incidisset,eum minime auem sabatur: unum illud aegerrime ferens si quid tum maxime ab eo de iure importunius quaereretur. Paulo ante mortem pertaesus ciuilium tempestatam cum vix libere studere posset, doceret tamen,& auditores dicerent fuisse tempus quo ipse multo accuratius docere solitus fuisseti Fuerit, inquit, an ideo Docto is piolixa canities minoris aestimanda est, quia iuuenis perpetuo esse non potest Z Diuturniorem quidem vitam aliquando optauit,ut nonagenarius demum d*cedere cuperet, Italo cuidam sLeoniceno opinor) id boni euenisse praedicans: sed fata eum orbi exemerunt Biturigis Cuborum ubi multos annos cum magna laude docuerat: Vir quadrato corpore , firmoque ac bene constituto adeo ut ex eo manans sudor non insuauis esset odoris quod ille naturae beneficium cum Alexandro Macedone commune se habere ludens nonnumquam inter amicos iactauit) statura breui,barba tum longa & cana , sed in iuuentute nigerrima , capillitio simili,colore candido,voce firma & clara. Decessit autem quarto Nonas Octobres, Iouis die hora post mediam noctem secunda, anno a partu Virginis millesimo quingentesimo & nonagesimo;public6que funere,omnium ciuitatis ordinum ac collegiorum concursu comitatus frequen tissimo, nobiliorum discipulorum humeris elatus eodem die In templo D. Petri ad Ruaronis
pontem sepultus, postridie etiam funebri oratione a Cl. Mareschalio clarissimo viro &in senatu Parisiensi Consiliario Regio, studioso quondam suo, publice laudatus est. Id vero moriendi potius quam diutius vivendi tempus fuit, usque adeo miseri tota Gallia eramus propter ciuilia bella , quae occiso Henrico i i l. Gallorum Rege sine liberis, interregnum quodammodo accendit , Henrico Burbonio Regium sibi nomen ac ius vindicante aduersus Carolum patruum i de qua controuersia Culacium rogatum ut scriberet, respondisse quidam ferunt, Corrumpi leges patrias & falsum committi sibi quidem nefas videti. Sane mortuo Carolo, Henrici partes aperiatius tutari ac defendere visius est: quam unam ob causam quod inimicum Catholicae parti vulgo dicerent, a plebe concitata pene oppressumserunt. Lueras quidem eius de ea re ad Ant. Oileium amicum scriptas legi, ubi inter cetera haec erant: Parum abfuit quin haec plebecula me confoderet.Ipse nillilominus Catholicae religionis cultor fuit ι quanquam de Theoloῖicis quaestionibus interrogatus, respondere solitus erat, Nithoe ad edictum Praetoris. Adolestens Antonii Goueani Iurisconsulti ingenium admirabatur, sed indiligentia hominis notata nihil deterritus est, deterritum iri se dicens a iure tractando, si homo Lusitanus tanto ingenio tamque subtili, labores ciuilium studiorum serio suscipere ac subire voluisset. Aduersarios habuit Duarenum sorte ac vix parem, ceteros impares di vilia tantum capita, scuticaque, ut ipse quodam loco scripsit,
8쪽
digna. Hactenus de Culacio dictum sit cuius piis manibus breuissimum hoc elogium benemerentis in communi luctu scripsimus simul & versus istos: . Auctor iuru Cuiaci m doeia Tholosa
Clura ortu Biturix redditur ipsa mo. Miderunt ambaeforentem in ture Quιritum. Illa etiam nasci, viditat ista morι.
Ant. vero Oiseli cuius supra mentionem fecimus,illud est singulare de Culacio carmen .
At Petrus Pithoeus saepe ab illo in scriptis laudatus epitaphium etiam scripsit quod adiiciam.
DECEssIT IIII. Non. Octob. Annos natus P. M. LXVIII.
Nee te aris fugit morientem gloria Iuris. Imfuit auctorem iure cadente mori.
Eiusdem esse dicitur & hoc parodicum.. Cv IACII Themidis vides commune epulcrum. Conduntur muthic, qui perieresimul.
9쪽
. V1 Ac ir es tumulus viri ornatissimi,
Dιruere quem tres de nouemsororibus Certantgraui conamine. De uteris male meritum haud putes tamen,
M Uuit chari Omus. Quid istud igitur quod monumentum destruunt
ternitati creditum Sunt mortuorum ista esse mortuum negant, Per ora qui vivat virum. At ipse tumulum visus extruxit sibi, frugo quem non exedat. Professus artes omnigena1, maxime Iuris utriusque peratiam, Conscripsit omnibus referta volumina, Tumulumbuturum mortuo. Sed o Biturigibus inimica numina,
yrio perempto qui docebat doetius, Scholae peremptasundituε.
A L I V D. Legum cir Giaci, commune essi lumen ademptum Quis poterit iuri nunc glomerare manum t
Tecum Giaci fletur pars magna senatus, Quis potis a sectas iam reparare vices
Solue eomas Biturix, scinde Tolosa capillos, Impias potis hic tangere corda dolor.
10쪽
Magnus obit nostri lumen citatius aeui Iste a quo potuit discere iura Themis. Mens legum, rectilita aeque cultor ut ore, Par laude m meritis PapinIane tιbi. tqui debuerat producere longius annos, Debuerat tantis σμperesse malis, mino orum animos de Aeta pace beroces pacem egregia flecteret artis ope. Extincta legum sed lucem luce perosius Virpius haud ultra Giuere sustinuit. Vixit, quam longo viguerunt tempore leges: Legibus oppressis debuιt illi mori.
Romuletium in m cluris inus legum,
Conditur exigua magnus Giacius urna.
k os tamen em lac mis,er vano parcito luctu, Musarum diosa cohors que elis ademptum, Tot vobu tanta ingens, monumenta relinquens, Parte sui meliore viget; nomenquesepulti, invasitum meritis quod nudo Intercidet auri
Fama indefessis tollit super aetherarennis. Α L I V D.
Ergo etiam euis Cuιacius occubat umbris, Vt patriae cumulet tristia damna fluae. Optimus antistes iuris tegumque peritus,
Non tulit extinctis legdus esse super. EPITAPHE DE MON-
CuiMυοulut mourar quandit Gest les Lois mortes. Meschantsecli defer que de mos tu apportes Io. passeratii Regii Eloq.