장음표시 사용
21쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. I.
---- - habeant fratrem' sorore nave ex matrimonio postea e tracto natos. Si uxor tua post diuortium ex M A
ntania ii ostiam procreaveru: haec non est quidem p tivigna tua. Sed Iulianus huiusmodi nuptiis abstineri
, - - debere ait. nam nec sponsam fili3 nurum esse, nec patris sponsim nouercam esse: rectius ' tamen Ae ii re iacturos eos quiluuiusmodi nuptiis abstinuerint. Illud ceretum est, seruiles quoquc cognationes im-. pcdimcnto nuptiis esse si sorte pater Ac filia, aut frater εἴ soror manumissi fuerant. Sunt & aliat personet risu in quae propter diuersas rationes, nuptias contrahere prohibentur.quas in libris Digestorum seu Pandeta charum ex .eteri iure eollectarum enumerari permisimus ''. si aduersus ea quae diximus aliqui coie- - rinti nec vir, nec uxor,nec nuptiae, nec matrimonium, nec dos intelligitur. Itaque u qui ex eo coitu n seuntur, in potestate patris non sunt: sed tales sunt quantum ad patriam potestatem pertinet: qualesn-- - sunt 8 quos mater vulgo concepit. nam nec hi patrem habere intelleguntur. cum is etiam pater incer-
α tu' a tus est. unde solent sputij '' appellari vel a Graeca voce quasi νω . concepti vel quasi sine patxe filij. B
- - Sequitur ergo ut distatuto tali coitu, nec dotis 'exactioni locus siti qui autern prohibitas nuptias con- trahunt alias poenas patiuntur quae sacris constitutionibus continentur. Aliquando autem euenit, . - .... vi liberi, qui statim, ut nati sunt, in potustate parentium non fiant, postea autem redigantur in potestatem parentium.qualis est is qui dum naturalis fuerat, postea curiae datus potcstati patris subicitur. nee o M' non quia muliere libera procreatus . cuius matrimonium minime legibus interdictum silerat, sed ad - ἡ quam parer consuetudinem habuerat, postea ex nostra constitutione dotalibus instrumentis com
TI MI positis, in potestate patris efficitur. Quod si si) libeti ex eodem matrimonio fuerint procreati, similia
..isa, . . tra ' nostra nititiatio praebuit
lGm autem naturales ' liberi secundum ea, quae diximus, in potestate nostra sunt: verum,. . I etiam ii quos adoptamus. Adoptio autem duobus modis sit: aut principali rescripto, aut imperio . magi liratus. imperatoris auctoritate adoptare quis potest cos easte,qui quaeve sui iuris sunt. quae sp cies adoptionis dieitur adrogatio. Imperi magistratus adoptare licet eos easve qui quaeve in potesta- , - - te parentium sunt. sue primum gradum liberorum obtineant, qualis est filius, glia: siue inferiorem. III qualis est nepos neptis,pronepos proneptis. sed hodie ex nostra constitutione eum filius familias a pa-ρ- ών est .a tre naturali extraneae persona in adoptionem datur: iura potestatis patris naturalis minime disibluun- tiar, nec quicquam ad patrem adoptiuum transit, nee in potestate eius est icet ab intestato iura succes is, is sionis ei a nobis tributa sint '. si vero pater naturalis non extraneo , sed auo sth sui materno, vel f ipse D, - ... Pater natu talis Desit emancipatus, etiam auo paterno vel proauo simili modo paterno vel materno fi--. hibiscitum suum dederit in adoptionem ': in hoc casu, quia concurrunt in unam personam Sc naturalia de o it adoptionis iura: manet stabile ius patris adoptiui.& naturali vinculo copulatum, & legitimo adoptio- i nis nodo constrictum, ut 3e in familia x in potestate huiusmodi patris adoptiuisit. Cum autem impu-Dem nu . bes per principale rescriptum adr satur causa cogntra adrogatio permittitur': Ae exquiritur causa ad
it, ' rogationis Khonesta sit, expediat que pupillo: de cum quibusdam condicionibus adrogatio fit, id est,
xi Ahia ,- Vt caueat' adrogator personae publicae , hoc est tabulatio, si intra pubertatem pupillus decesseri resti-'' tuturum se bona illis qui si adoptio facta non est et ad successionem eius ventuti essent. Item non alias 2 2-- emancipare eum potest adrogator, nisi causa cognita dignus emancipatione fuerit, εe tunc sua bonaei mi Mes.. reddat. Sed de si decedens pater eum exheredauerit, vel viuus sine iusta causa cum cmancipauerit: im g
betur quartam partem ei bono tu suorum relinquere, videlicet praeter hona quae ad patrem adoptiuum
transtulit,& quotum eommodum ei postea adquisuit. Minorem natu maiorem non posse adoptare, I placet. adoptio enim naturam' imitatur: Ac pro monstro est', ut maior sit filiusquam pater. Debet it μί, .se . que is qui sibi filium per adoptionem, vel adrogationem facit, plena pubertate , id est, decem Si octo annis praecedere Licet autem de in locum nepotis vel pronepotis vel in locurn neptis vel proneptis,fri vel dei neem adoptare quamuis filium quis non habeat. 'Et tam filium alienum quis in locum nepotis --- adoptare potest quam nepote in locu si ij. Sed si quis nepotis loco adoptet vel quas ex eo filio quem habet iam adoptatum, vel quas ex illo quem naturalem in sua potestate habet. in eo easu de si ius consentire debet ne ei inuito suus heres adgnascatur. sed ex contrario si auus ex filio nepotem det in ad pilonem: non est necclic filium consentire. In plurimis autem causis adsimilaturis, qui adoptatus vel p. QU. adrogatus est ei qui cx legitimo matrimonio natus est.& ideo s quis per Imperatorem, sue apud pra se εν--- torem . vel apud praesidem prouinciae non extraneum adoptauerit: potest eundem ath in adoptionem dare, sed de iὶlud utriusque adoptionis commune est, quod de is qui generare non possunt, quales sunt F spadones: adoptare possunt: Castrati autem non possunt. Femina' quoque adoptare non possunt: quia ι zes nec naturales liberos in sua potestate habent sed ex indulgetitia i principis ad solatium ' liberorum
22쪽
Instit. Dii. Iustiniani Lib. I., amictrum adoptare sunt. Illud proprium est adoptionis illius, quae per sacrum oraculum sit: quod
i , qui liberos in potestate habet, si se adrogandum dederit: non solum ipse pol clim i adrogatoris ubi eitur, sed etiam liberi eius in eiusdem fiunt potestate tanquam nepotes '. sic enim& diuus Augustus
non ante Tiberium adoptauit quam is Germanicum adoptauit: ut protinus adoptione facta incipiat Fia Germanicus Augusti nepos est e. Apud Catonem hunc scriptum resertantiquitas ': seruos si a domi--no ' adoptati sint, ex hoe ipso posse liberari. Vnde denos eruditi in nostra Constitutione etiam eum seruum, quem dominus actis interuenientibus filium seum nominauerit. liberum esse e stituimus, a ieet hoc ad ius fili3 accipiendum non sussiciat. 2mbus moius ιωρMontis soluitur.
s πνIDEAMus nunc quibus modis ij, qui alieno iuri sunt subiecti eo iure liherantur. st quidem serui
V quemadmodum potestate liberantur, ex iis intellegere polluinus, quae deseruis manumittendis sis. .is superius exposuimus. Hi vero, qui in potestate parentiu sum, mortuo eo sui iuris hunt. Statio distinaetionem recipit nam mortuo patre sane omnimodo filia filiaeve sui iuris emetuntur. Mortuo vero auo, -nononinimodo nepotesncptcsq; sui iuris sunt: sed ita si post mortem aut in potestatem patris sui re casuri non sunt. Itaq; si moriente avo pater eorum vivit,& in potestate patris sui est: tune post obitumatii in potestate patris sui fiunt. Si vero is quo tempore auus moritur, aut etiam mortuus est ',aut exiit de a- -
potestate patris: tunc h quia in potestatem eius cadere non pollunt sui iuris fiunt'. Cum autem is qui ob aliquod maleficium in insulam deportatur, ciuitatem amittit: sequitur, ut qui eo modo ex numero s- ciuium Romanorum tollituri, perinde ac seo mortuo', desinant liberi in potestate eius esse Parita C tione&siis qui in potestate parentis si in insulam deportatiis fuerit desii nitin potestate parentis esse, ,- - sed si ex indulgentia principali restituti fuerinthi per omnia pristinum statum recipiti t. Relegati autem --, patres in insulam in potestate sua liberos retinent Et ex contrario liberi relegati, in potestate parctium , remanent. Poenae seruus effectus, filios in potestate habere desinit. Serui autem poenae e sciuntur,qui a in metallum damnantur,& qui bestiis subiciuntur Filiusfamilias si militauerit vel si s maior vel consul fiaerit factus, manet in potestate patris militia' enim vel consulatia dignitas potestate patris situm no iv . .
liberat. Sed ex Constitutione nostra si inma Patriciatus dignitas, illeo imperialibus codihillis praesti-- tis situm a patria potestate liberat. Quis enim patiatur patrem quidem polle per emancipati is mo- M. dum suae potestatis nexibus filium relaxare, imperatoriam autem celsitudinein non valere eum quem
ibi patrem elegit ab aliena eximere potestate 3 Si ab hostibus capitii fuerit parens quamuis hostiu sat, D tamen pendet ius liberorum propter ius postlimimj quia hi qui ab hostibos capti sunt si reuersi fuerint omnia pristina iura recipiunt. idcirco reuersus etiam la heros habebit in potestater quia postliminium
sngit eum qui eaptus est, sempcrinciuitate fuisse. si vero ibi decesserit;exinde,ex quo captus cstp.uer, mstius sui iuris fuisse uidetur. ipse quoq; filius neposve,s ab hostibus captus suerit similiter dicimus propterius postlimini ius quoque potestatis parentis in suspenso esse. Dictum est autem postliminium a li- - ,-mine,& post. Vnde eum qui ab hostibus captus in fines nostros postea peruenit, postliminio reuersum recte dicimus. Nam limina sicut in domibus finem quendam faciunt: sic de imperis finem limen esse veteres volucrut. Hinc de limes dictus est, quasi finis quidam de terminus, ab eo postliminium dictum
quia eodem limine reuertebatur, quo amissus fuerat . Sed &qui captus victis hostibus recuperatur, postliminio rediisse existit natur. Praeterea emancipatione quoq; detinui liberi in potestate parentium t esse. sed emancipatio antea quidem vel per antiquam legis Obseruationem procedebat, quae per imaginarias venditiones Acintei cedentes manumissicines celebrabatur, vel ex imperiali rescripto. Nostra ,- autem prouidentia de hoc in melius per Constitutionem reformauit: ut sctione pristina explosa, recta ποῦ via ad competentes iudices vel magistratus, parentes intrent: de sic filios suos, vel filia , vel nepol CI, Vel --,.. . . neptes ac deinceps,sua manu Aimitterent. Et tune ex edicto praetoris in huius sti),vel salacives nepotis, vel neptis bonis qui, vel quae a parente manumissus, vel manumissa fuerit, eadem iura praestanturparenti,quae tribuuntur patrono in bonis liberti '. Et praeterea si impubes si filius, vel illa, vel eeteri: ipse .. rest. . parens ex manumissione tutelam eius nanciscitur. Admonendi aute sumus, liberum arbitriuesse ei qui filium & ex eo nepotem vel neptem in potestate habebit: silium quidem potestate dimittere. nepotem --n is vero vel neptem retinere. de e conuerso filium quidem in potest ite retinere nepotem Vcro uci neptem tali, a F manumittere, vel omnes sui iuris eiscere. Eadem 5e de pronepote N pronepte dicta e sic inrcllegantur. vi s misit. Sed & si pater filium quem in potestate habet auo vel proauo naturali secundum nostras Constituti san danes super liis habitas in adoptione dederii rid est,si hoc ipsum actis interuenientibus apud competen ''tem iudicem manifestaverit, praesente eo, qui adoptatur, & non contradicente, nec non eo praesente, equi adoptat: soluitur ius potestatis patris naturalis transit autem in huiusmodi patentem adoptiuum, in cuius persona At adoptionem esse plenissimam antea diximus. illud autem scire opor:et,quod si nurus νή tua ex filio tuo conceperit A silium postea ancipaueris, vel in adoptionem dederis, pragnante nuru tua: nihilominus quod ex ea nascinar in potestate tua nascitur'. Quod ii post emacipationem vel ad , risis. ptionem conceptus fuerit: patris sui emancipati vel aui adoptiui potestati subicitur. Et quod neque 3 n turales liberi neci; adoptiui ullo penu modo possunt cogere parentes, de potestate sua eos dimittere . si
23쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. I.
TRANfEAM v nune ad aliam diuisionem personarum. Nam ex his personis, quae in potestate
n- , . non sunt,quaedamuci in tutela sunt vel in curatione quaedam neutro iure tenentur. Videamus e θ - -- go de his qui in tutela vel curatione sunt. Ita enim intellegemus ceteras personas quae neutro iure te
prius dispiciamus de his quae in ititela sunt. Est autem tutela sui seruius definiuit vis ae po.
A --. testas in capite libero ad tuendum eu, qui propter aetatem se defendere nequit, iure ciuili data ae per is Tutores autem sunt, qui eam vim ae potestatem habent, exque ipsa re nomen ceperunt. itaque utinatii' appellantur tutores, quasi tuitores atque defensores: sicut aeditui dicuntur, qui aedes tuenturi permis. - - seni est itaque parentibus liberis impuberibus, quos in potestate habent, testamento tutores dare. Eelioc in filios filiasque procedit omni modo. nepotibus tamen neptibusq; ita demum parentes possunt in tcstamento tutores dare, spost mortem eorum in patris sui potestatem non sunt recasuri. Itaque si fia n
hus tuus mortis tuae tempore in potestate tua sit: nepotes ex eo non poterunt testamento tuo tutorem vi habere,quamuis in potestate tua suerintla scilicet quia mortuo te, in potestatem patris sui recasuri sunt. et ...' Cum amem in compluribus aliis causis postumi pro iam natis habentur,& in hac causa placuit non mi aia, hia. nus postumis, quam iam natis testamento tutores dari posset si modo in ea causa sint ut si vitiis parentiis O - β. bus nascerentur,sui,oc in potestate eoium serent. Sed si emancipato filio tutor a patre testamento di
tus fuerit:consimandus est ex sententia praesius omnimodo,id est,sine inquisitione.
. Gusummu mores duripossint. CAν. xiiii. V ARI autem potest tutor non solum paterfamilias, sed etiam stitissimilias. sed de fetuus propritis a testamento cum libertate recte tutor dari potest. Sed sciendum est eum & sine libertate tutorem tilia vita datum. Mite libertatem directam ' accepisse videri, & per hoc recte tutorem esse. Planesi per errorem,
diu. quasi liber, tutor datus sit, aliud dicendum est. Seruus autem alienus pure' inutiliter testamento datur, cari, tutor: sed ita, cum liber erit,utiliter datur. Proprius autem sertius inutiliter eo modo tutor datur Φ. Furiosus vel minor viginti quinque annis tutor testamento datus tutor erit, cum compos mentis aut m iaci ci '' ior vagintaquimaue annis factuue fuerit. Ad certum tempus', seu ex certo tempore, vel sub condicione, . - ,. i. vclante heredia institutioncm possedari tutorem non dubitatur. Certar autem rei vel eausae tutord
ri non potest . quia personae ' ni ncautae, uel rei datur. Si quis filiabus suis vel filiis tutores dederiti et- , iii iasiam postumae vel post iam dedisse videtur: quia siti vel filiae appellatione postumus vel postumaeon tinetur. Quod s nepotes fiat: an appellatione filiorum de ipsis tutores dati snt 3 Dicendum est ut ipss quoque dati videantur, si modo liberos dixit. Ceterum ii sticis : non continebuntur. aliter enim s. m. H. sq, aliter nepotes appellantur. Plane ii postumis diaetit: tam filij postumi, quam ceteri liberi conti
I, L V i a v s autem testamento tutor datus non sit,his ex lege duodecim tabuiarum adgnati sunt tuto x ex dia, res qui vocantur legitimi. Sunt autem adgnati, cognati per virilis sexus cognationem coniuncti', a patre cognati: veluti frater eodem patre natus, fratris filius, neposve ex eo: item patruus p ι- , trui filius, neposve ex eo. At qui per seminini sexus personas cognatione iunguntur, non sunt adgnati. sed alias naturali iure cognati. Itaque amitae tuae filius, non est tibi adgnatus , sed cognatus: de iniit rem scilicet tu illi eodem iure coniungeris: quia qui nascuntur, patris non matris familia sequuntur. Quod V νε, α - alitem lex ab intestato uocat ad tutelam adgnatos: non hanc habet significationetii, s omnino non se cerit testamentum is,qui poterat tutores Aare: sed ii quantum ad tutelam ' petetinet,intestatus deces e----α. -- Iit. quod tunc quoque accidere antellegitur, cum is qui datus est tutor, vivo testatore' decesserit. Sed adgnationis quidem ius omnibus mouis capitis deminutionc picrumque perimitur. nam a ignatious. iuris' est nomen, cdgnationis vero ius non omnibus modis commutatur: quia eluilis ratio ciuiua quiati. .. x dcm iura cor ita pere potest, naturalia vero non utique D. 'ri, De capio demi sione. CAν. xvi.
s T autem eapitis deminutio, prioris status commutatio, eaque tribus modis accidit'. Nam aut pinaxima in capitis deminutio, aut minor, quam quidam mediam vocant i aut minima. Maxima Lia --Z capitis deminutio est, cum aliquis smul& ei uitate1n de libertatem amittit . quod accidit in his qui ser--8.... vi poenae essiciuntur atrocitate sententiae: vel libertis, ut ingratis erga patronos condemnatis: vel qui se ad pretium participandum venundari passi sunt Minor siue me a capitis deminutio est. eum ciuitas quidem amittitur,libertas vero retinetur quo J aecidit ei,eui aqua & igni interdictu fuerit: vel ei qui in ... σαλ insulam deportatus est ' Minima' capitis deminutio est cum de ciuitas de libertas retinetur, sed status
24쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. I.
hominis 3 eommutatur. quod accidit in his, qui cum sui tutis suetunt, crepertit alieno iuri subiecti esse, si
vel contra. seruus autem manumissus, capite non minuituti quia nullum caput habuit. Quibus autem dignitas' magis, quam status permutatur,capite no minuuntur: d: ideo Senatu motum capite non .e μήν minui constat . Quod aulcm dictum est manere cognationis ius&post capitis deminutionem, hoc ita est,si minima captiis deminutio 'interueniat. manet enim cognatio. nam si maxima capitis demi- ει Dutio currat, ius quoque cognationis perit, ut puta sei uitute alicuius cognati: & ne quidem si manumissis fuerit .recipit cognationem. sed eis in insulam quis deportatus sit,cognatio soluitur 'Cum au- ε rases bis tem ad agnatos tutela pertineat: non simul ad omnes pertinet, sed ad eos tantum qui proximi ore gradu sunt: vel si plures eiusdem gradus sunt, ad omnes velutis plures statres sunt qui unum gradum MD- obtinent, ideoque pariter ad tutelam vocantur.
EX eadem lege duodecim tabularum, liberto tum de libertatum tutela ad patronos liberosque eo- rarem, nonarum pertinet, quae dc ipsa legitima tutela vocatur: non quia nominatim in ea lege de hac tutela caueatur, sed quia perinde accepta est per interpretationem atque si verbis legis introducta esset. Eo enim ιι--. ipso quod hereditates liberto tum libertatumque si intestati decessissent, iusserat lex ad patronos libe. 7rosve eorum pertinerer crediderunt veterra voluisse legem etiam tutelas ad eos pertinere: cum & ad- se m,a gnatos, quos ad hereditatem lex vocat eosdem& tutores esse iussit: quia plerumque ubi successionis est emolumentum, ibi & tutelς onus esse debet. Ideo autem diximus plerumque, quia si a semina impubes manumittatur, ipsa ad hereditatem vocatur, cum alius sit tutor. ----t
De oguima parent iam tutela. CAP. XVI I t. . . inetia
EXEM p Lo patronorum recepta est alia tutela. quae εἴ ipsa legitima vocatur. nam s quis filium H - aut filiam, nepotem aut neptem, cx filio & deinceps impuberus emancipauerit legitimus e
Eset &alia tutela quae fiducialia appellatur. nam si parens s lium, vel stiam, nepotem vel neptem, vel deinceps impuberes manumiserit: legitimam nanciscitur corum tutelam. quod esumto si li- αν. se beri virilis sexus ei extant: fiduciarii tutores filiorum suorum. vel fiat iis, vel sororis de ceterorum ess ciuntur. Atqui patrono legitimo tutore mortuo, liberi quoque eius legitimi sunt tutores . quonialia 'ti ,. delena Ilus quide in defuncti, si non esset a uiuo patre emancipatus. post obitum eius sui iuris cssiceretur, nec . in fratrum potestatem recideret: ideoq; nee in tu elam: Liberi autem si fetuus mansisset, utique eodem vire apud liberos domini post mortem elui stitutus esset. Ita tamen hi ad tutelam vocantur s θ. - aperiectae aetatis sint . quod nostra constitutio generaliter inomnabus ' tutelis Ac curationibus obsertiari praecepit. De Atiliano tu reris es, otii ex lege Lata es N:u dabaιών.
Si cui nullus omnino tutor fuerat, ci dabatur in urbe quidem Roma a praetore urbano,&maiore parte tribunorum plebis tutor ex lege Atilia, in prouinciis vero a praesidibus prouinciarum ex lege μὴ Iulia de Titia. Sed & si testamento tutor sub condicione aut die certo datus fucrat: quamdiu condicio io aut dies pendebat. ex hisdem legibus tutor dari poterat. Item si pure datus fuerat: quamdiu ex testa mento nemo heres existat, tamdiu ex hisdem legibus tutor petendus erat, qui desinebat esse tutor, si μι--. condicio existeret, aut dies veniret, aut heres existeret. Ab hostibus quoq; tutore capto, ex his legibus tutor petebatur: qui desinebat esse tutoris is qui captus erat in ciuitatem reuersus fuerat. nam reucr- δε- --sus reeipiebat tutelam iure postliminii. Sed ex his legibus tutores pupillis delicrunt dari posteaquam μυ--ν, pii ino consules pupillis utriusque sexus tutores ex inquisitione dare coeperunt, deinde praetores ex Constitutionibus. nam supradictis legibus, neque de ea utione a tutoribus exigenda rem saluam pupillis fore: nequede compellendis tutoribus ad tutelae administrationem, quicquam cauebatur. Sed nocp iure utimur, ut Romae quidem praefectus urbi, ve praetor secundum suam ' iurisdictionem: in prouin- M. Dri. cciis autem praesides ex inquisitione tutores crearent, vel magistratus iussu prasdum, si no sint magna: pupilli facultates. Nos autem per Constitutionem nostram S: huiusmodi disticultates hominu resecan- ἡ Δώ
25쪽
ir Instit. Dia. Iustiniani Lib. I.
- tes nee expellatavissione praesidum disposuinius, s ' facultas pupilli, vel adulti usque ad quingentos A- ista, solidos valeat, defensores ciuitatum vna cum ciuiacm ciuitatis religiosissimo antistite, vel alias publi-
cas perlonas. id est, magistratus vel iuridicum Alexandrinae ciuitatis, tutores, vel curatores legitima cautela secundum eiusdem Constitutionis normam praestanda, videlicet eorum periculo, qui eam ac cipiunt. Impuberes autem in tutela esse, naturali iuri conueniens est ut is qui perfectie aetatis non sit, alterius tutela regatur. Cum igit ur pupillorum,pupillarumq; tutores negotia gerunt, post pubertatem
.stlueo. tutelae iudicio rationes reddunt.
UcTovi et As autem tutoris in quibusdam causs necessaria pupillis est, in quibusdam non est necessaria. ut ecces quid dari sibi stipulatur non est necessaria tutoris auctoritas. quod s aliis pupilli spromittant, necessaria est. Namque placuit meliorem quidem suam condicionem licere eis facete, etiam L iam sine tutoris auctoritate: deteriorem vcro non aliter quam tutoris auctoritate. V nde in his causis, quibus obligationes inutuae nascuntur.vt in emptionibus, venditionibus, locationibus, cond uctioni ---- bus,mandaris' depostis: si tutoris auctoritas non interueniat; ipli quidem qui cum his contrahunt, s rium . . obligantur. at inuicem pupilli non obligantur. Neque tamen hereditatem adire neque bonorum pos- talione mi petere neque hereditatem ex fideicommisse suscipere aliter possunt, nisi tutoris auctorit , si Aia te,quamuis illi lucrosa' se,nec ullum damnum habeat. Tutor autem statim in in ipso negotio praesens de set auctor fieri. si hoc pupillo prodesse existi inauerit. post tempus vero, aut per epistolam interposis, ta auctoritas nihil agit. si iniet tutorem pupillum. iudicium agendum sit, quia ipse tutor in re sua a ctot ei sensii potest non praetorius tutor ut olim constituitur, sed curator in locum eius datur, quo in- Cc. I, - , terveni ic iudic tum pcragitur,de eo peracto curator esse desinit.
Vs ixti pupill rq; cum puberes etae coe rint, tutela liberatur L pubertatem autem veteres quia zz zo i deni lion ibium cx annis, sed etiam ex habitu corporis in masculis stimari volebant. Nostra auremo chis'. maiestas dignitin esse callitate nostrorum temporum bene putauit: quod in feminis & antiquis impudicum est visum este id est inspectionem habitudinis corporis, hoc etiam in masculos extendere. Et shq d ideo sancta Constitutione promulgata, pubertatem in masculis. post quartum decimum annum com- pletum ilico initium accipere disposuimus i antiquitatis normam in femininis persenis bene positam in suo ordine relinquentes, vi poli duodecimum annum completum viri potentes esse credantur. Item, ι eis /-bo finitur tutela li adrogati sint adhuc impubetes, vel deportati': item s inseruitutem pupillus redigatur ut ingratus a patrono. vel ab hostibus fuerit captus. Sed & si usque ad certam condicionem datus sit testamento aeque euenit ut desinat esti tutor, existente condicione. Simili modo finitur tutela morte vel . ..ta pupillorum vcl unorum.Sed & capitis deminutione tutoris, perquam libertas, vel ciuitas eius amitti---- tur, Omni, tutela perit. Minima autem capitis deminutione tutoris, veluti si se in adoptionem dederit, ' legitima tantuin tutela perit. ceterae non pereunt.Sed pupilli,& pupillae capitis deminutio,licet minima iit, omnes tutelas tollit Praeterea qui ad certum tempus testamento dantur tutores finito eo, depo-Iν t. nunt tutelam De linunt autem lauto ies esse qui vel remouentura tutela obiit,quod si specti visi sunt: ves ex iusta cauca sese exeulant α onus administrandae tutelae deponunt, secundum ea,quae inferius Eproponemu5.
natori et de v ν AscvLi pubere S seminat viri potcntes ' usque ad vicesimum quintum annum completum curatores accipiunt: qui licet puberes sint. adhuc tamen eius aetatis sunt, vi sua negotia tueri non . . ab ri possint. Dantur autem curatores ab hisdem magistratibus, a quibus & tutores. sed curator testamen. - tito non datur ', sed datus constinatur decreto praetoris vel praesidis. Item inuiti adulescentes. curatores, ἡ non accipiunt, praeterquam in latcm . curator enim de ad certam causam dari potest. Furiosi quoque
C A P. -& prodigi'. licet maiores vigintiquinque annis sint: tamen in curatione sunt aggnatorum ex lege dia
decim tabulatuiti. Sed soletit' Romae praefectus vibi, vel praetor, de in prouinciis pristio ex inquisi, h
26쪽
Instit. D n. lustria iani Lib. I. il
A tione eis curatores dare. Sed S mente captis.& surdis. At mutis, & qui perpetuo morbo laborant, quia rebus suis superesse non possunt curatores dandi sunt. Interdum aulcm & pupilli curatores accipiunt, ν Λ . . ut puta, si legitimus tutor non sit idoneus: quoniam habenti tutorem tutor dari non potest. Item ii re- δε αλ stamento datus tutor, vel a praetor vel praeside . idoneus non sit ad administrationem, nec tamen stati- dolenter' negotia adininistreisolet ei curator adiungi. Item in locum tutorum qui non in perpetuum, a Missed ad tempus a tutela excusantur solent curatores dati .Quod si tutor aduersa valetudine vel alia ne-ccssitate impeditur, quominus negotia pupilli administrare possit, & pupillus vel absit, vel infans sit' . , quem velit actorem ' periculo ipsius tutoris,praetor,ves qui prouinciae praeerit,decreto constituet.
satisdent. Sed hoc non est perpetuum . nam tutores testamento ' dati satisdare non coguntur: quia s. ri .n .esti. des eorum & daligentia ab ipso testatore ' probata est. item ex inquisitione tutores vel curatores dati, salictatione non onerantur: quia idonei Electi ' sunt. Sed si ex testamento vel inquisitione duo plu- -- resve dati fuerint, potest unus offerre satis de indemnitate pupilli, vel adulescentis,&contutori, vel concuratori praeferri,ut solus administret: vel vi contutor satis offerens praeponatur ei,& ipse solus ad- ta ποῦ .ministret. Itaque per se non potest petere satis a contutore, vel concuratore suo, sed offerre debet, ut. R repup. Electionem det ' contutori, vel eon curatori suo, utrum velit satis accipere an satisdare. Quod si nemo . eorum satis offerat i si quidem adscriptum fuerit a testatore quis gerat,ille gerere debet '. Quod si non es ais, 2 c fuerit adscriptum, quem maior pars elegerit, ipse gerere debet, uredicto praetoris cauetur. Sin autem ipsi tutores dissenserint circa eligendum eum. vel eos qui gerere debent, praetor partes suas interpone re debet. Idem in pluribus ex inquisitione datis probandum est, id est, ut maior pars Eligere possit, ιαμ pen. per quem administratio fieret. sciendum autem est, non solum tutores, vel curatores pupillis, vesad. Ditis ceterisque personis ex administratione rerum teneri, sed etiam theos qui satisdationem accipiunt inmm, subsidiatiam actionem esse, quae ultimum eis prasditim possit adferre. Subsidiaria autem actio in eos datur, qui aut omnino a tutoribus vel curatoribus satisdari non curauerunt, aut non idonee passi sunt s.caueri. Quae quidem tam ex prudentium responss, quam ex Constitutionibus imperialibus etiam in : U, heredes eorum extenditur quibus Constitutionibus de illud exprimitur, ut nisi caueant tutores vel cu- .ia z iaratores, pignoribus captis coerceantur'. Neque autem praesectus urbi,neque praetor, neque praeses --
D prouinciae, neque quis alius eui tutores dandi ius est, hac actione tenebitur, sed hi tantummodo,qui satisdationem exigere solenti
EXCVs ANTVR autem tutores vel curatores variis ex causis: plerumque autem proprer 11beros, suo in potestate snt, siue emancipati. si enim tres liberos superstites Romae quis habeat, vel in Italia quatuor vel in prouinciis quinque, a tutela vel cura potest excusati, exemplo ceterorum munerum. nam & tutelam vel euram placuit publicum munus esse. Sed adoptiui liberi non prosunt in adoptio- --,-Nem autem dati,naturali patri prosunt. Item nepotes ex filio prosunt,ut in locum patris' succedant: exmes filia non prosunt'. Fili) autem superstites tantum ad tutelae vel curae muneris excusationem prosunt: -- μ destincti non prosunt Sed si in bello amissi sunt, quastum est, an prosint. Et constat eos solos prodesse, qui in acie amittuntur 'hi enim qui pro Republica ceciderunt, in perpetuum ner gloriam viuere intelleguntur item diuus Mareus in semenstribus rescripsit, eum, qui res fisci administrat, a tutela ves g. pest. cura, quamdiu administrat, exeusati posse. Item qui reipublicae causa absunt, a tutela, Vel cura excu- ,. . . .,ς santur. Sed etsi fuerint tutores vel curatores, deinde reipublicae causa abesse coeperint, a tui Iaves cura in. excusantur , quatenus ' reipublieae causa absunt: de interea curator' loco corum datur, qui si reuers , 6 L . fuerint, recipiunt onus tutelae. nam nec anni habent vacationeiis, ut Papinianus libro quinto respon- s. D. rum rescripsit .nam hoc spatium habent ad nouas tutesas vocati. Et qui potestatem' habent aliquam 4 minese excusare possunt ut ditius Mareus rescripsit: sed coeptam tutelam deserere no possent. item propter .., -- s litem, qua cum pupillo vel adulto tutor vel curator habet, excusare nemo se potest: nisi forte de omni hus bonis ves hereditate controuersa st. Item tria onera tutelae non adsectatae' vel curae, praestant v cationem,quamdiu administrantur rit tamen plurium pupillorum tutesa, vel cura eorunὰem ' bono- νιαι I i itirum, veluti fratrum,pro una computetur 'LSed*propter paupertatem excusationem tribui tam Diui fratres, quam per se' diuus Marcus rescripsit, si quis imparem se oneri iniuncto possit docere. Item 4 remis propter aduersam valetudinem, propter quam nec suis quidem negotiis interesse potest, excusatio I scum habet. Similiter eum qui literas nesciret excusandu esse diuus pius rescripst: quamuis&impetiti .ii. siis .
27쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. I.
- . . misceat. Si quis aute falsis allegationibus incusationem tutelae metuit,non est liberatus onere tutelae Dὸ susereris taurilas vel carasoribtis. CAP. N X v I. 1 -M. h. literarum possunt ad administrationem negotiorum sussicere '. Item si propter Inimicitias aliquem tm Astamento tutorem pater dederit,hoc ipsuin praestat ei excusatione .scut per contrarium n5 excusa --tur qui se tutelam aciministraturos patri pupillorum promiserunt. Non esse admittendam excusatione Im eius, qui hoc selo utitur,quod ignotus patri pupillorum sit, Diui fratres rescripserunt. Inimicitiae quas:z quis cum patre pupillorum vel adultorum exercuit: si capitalcs fuerunt nec reconciliatio interuenit, ames μν is tutela vel cura solent excusare. Item qui status controuersam a pupillorum patre passus est, excusatue a m ρ' a tutela. Item maior septuaginta annis a tutela vel cura excusare se potest. Minores autem vigintiquin-i3--que annis, olim quidem excusabantur. a nostra autem Constitutione prohibentur ad tutelam vel euia I ad ram adspirare I adeo ut nec excusationis opus fiat. Qua Constitutione cauetur, ut nec pupillus ad legitimam tutelam vocetum nec adultus: cum erat inciuile, eos qui alieno auxilio in rebus suis adminia M-strandis egere noscuntur, SI aliis reguntur, aliorum tutelam vel curam subire. Idem de in milite Obser- suandum est ut nee volens ad tutelae onus admittatur Jlcm Romae grammatici, rhetores, A medici, &Reg. m. de qui in patria sua id exerccnt Λ intra numerum sunt, a tutela vel cura habent vacationem. Qui autem . . - vult se excusare,si plures habeat excusationes, de de quibusdam non probauerit:aliis uti intra tempora si No, . a. non prohibetur.Qui autem excusare se volunt,non appellant: sed intra dies quinquaginta continuos, ex quo cognouerunt excusare se debent: cuiuscumq; generis sunt, id est, qualitercumque dati fuerint s. hiaci a tutores, si intra centesimulapidem sunt ab eo loco, ubi tutores dati sunt. Si vero ultra centesimum ha-pra p,I bitant.dinumeratione facta viginti milium diurnoru&lius triginta dierum . quod tamen, ut scae-- Σοῦ uola dicebat sie debet computati, ne minus snt quam quinquaginta dies. Datus '' autem tutor ad uniis uersum patrimonium datus esse creditur. Qui tutelam alicuius gessit, inuitus euratot eiusdem fieri: --- non compellitur. in tantum ut licci parerfamilias, qui testamento tutorem dedit, adiecerit se eundem c., n e . curatorem dare amen inuitum eum curam suscipere non cogedum diui Seuerus & Antoninus ro. - risi scripserunt.lidem rescripserunt maritum uxori suae curatorem datum exeusare se posse ', lieet se i
Moc Cis NovM est suspecti crimen ex lege duodecim tabularum descendere. Datum est autem Ius -- , oremouendi tutores suspinos Romae praetori de in prouinciis praesidibus earum, de legato ' procon--.- sulis.Ostendimus qui pollent de suspcao cognoscere: nunc videamus quistis pecti fieri possint. Et qui-- ρ - dem omnes tiliores possint siue testamentarin sint sue non, sed alterius generis tutores. Quare etsi l f --.-Zμ gitimus sit tutor. accusari poterit. Quid si patronus adhuc idem erit dicendum: dummodo memine- D 3 Hinus famae patroni parcendum ', licet ut suspectus remotus fuerit. Consequens est ut videamus, qui xtata a is possunt suspectos postulare. Et sciendum est quas publicam esse hanc actionem, hoc est, omnibus p I tere.Quinimo de mulieres admittuntur ex rescii pio diuorum seueri de Antonini: sed eae solae quae pie- .. LMt talis necessitudineductae, ad hoc procedunt: ut puta mater, nutrix' quoque de auia pollunt, potest dem tu do .ι soror. sed de si qua alia mulier fuerit.cuius Praetor perpensam pietatem intellexerit non sexus verecumus . . . diam egredientis sed pietate productam non continere iniuriam pupillorum' admittet eam ad accu-i, M. M. sationem. Impuberes non possunt tutores suos suspectos postulare, puberes autem curatores suos exrp.. consilio 'necessariorum suspectos pollunt arguerur.5 ita diuiseuerus & Antoninus rescripserunt. Su- Δ.2. - . spectus autem est,qui non ex fide tutelam gerit licet soluendo sit ut Iulianus quoque rescripst .Sed M ' antequam incipiat tutelam gerere tutor, posse cum quasi suspectum remoueri idem Iulianus rescri- g b psit,& secundum eum constitutum est. Suspectus autem remotus siquidem ob dolum: famosus est si ob culpam; non aeque si quis autem suspectus postulatur, quoad cognitio sitiatur, interdicitur ci administratio ut Papiniano visitin est. Sed ii suspecti cognitio suscepta fuerit, postem: tutor vel curator deeesserit,extinguitur suspecti cognitio'. Si quis tutor copiam sui non faciat ut alimeta pupillo decer-- nantur,cauetur epistola diuorum Seueri & Antonini vi in possessionem bonorum eius pupillus miti tu fle quae mora deteriora futura suis,dato euratore distrahi iubentur. Ergo ut suspectus terra oueri γ- terit qui non prestat alimenta. Sed si quis praesens negat propter inopiam alimenta non ' posse de G Hoz ni si hoc per mendacium dicat remittendum eum esse ad praesectum urbi puniendum placuit:sicut il- n. D 3 - le remittitur qui data pecunia 3 ministeriis tutelam redemit. Libertus quoque si fraudulenter tutelam .. . . 'i filiorum vel nepotum patroni gessisse probetur ad prasectum urbi remittitur ' poniendus. Nouissime pre, fi sciendum est eos qui fraudulenter tutelam,vel curam administrant, etiam si satis offerant', remouendos a tutela. qaia satisdatio tutoris propositum malevolum non mutat .sed diutius grassandi in rc fami- liari facultatem praestat. Suspectum enim eum putamus.qui moribit, talis est ', ut iuspectus sit. Enimuero tutor, vel curator, quamuis pauper est, fidelis tamen,& diligens, temouendus non est quasi suspectus.
28쪽
Instit. D n. Iustimani Lib. II.
DOMINI NOSTRI I V S T LNIANI P P. A. INSTITUTIONUM SIVE
ELEMENTORUM PER TR i BuNIANUM VIRUM
magnificum magistrum & exquaestore sacri palatij, &Theophilum, & Dorotheum ciros illustres, Incipit,
VsgRro RE libro de iure persona m exposuimus: modo videamus de rebus, quae vel in nostro patrimonio, vel extra patrimonium nostrum habentur. Quaedam enim naturali iure communia sunt omnium,quaedam publica,quaedam uniuersitatis,quaedam nullius,pleraquesngesorum,quae G. ex variis causis cuique adquiruntur, sicut ex subiectis apparebit. Et quidem naturali iure communia' sunt omnium haec, aer, aqua profluens L& mare, οῖ , -- de per hoc litora' maris. Nemo igitur ad litis maris accedere prohibetur, se est, se dum tamen villis de monumentis,de aedificiis abstineat, quia non sunt iuris' gentium,sicut A mare. Flumina aute omnia, &portus publica sunt.' idem t .s que ius piscandi omnibus commune est in portu suminibusque Est a tem litus maris , quatenus hibernus fluctus maximus excurrit. Riparum s--ώς quoque usus 'publicus est iuris gentium, se ut ipsius fluminis. Ita nauem et ad eas adplicare', funes arboribus ibi natis religare , onus aliquod in his reponere, milibet liberum ista o est, sicut per ipsum flumen nauigare. sed proprietas earum illorum est,quorum praediis haerent. qua de causa arbores quoque in hisdemnaiae eorundem sunt. Litorum quoque usus publicus 'iuris gentium D est scut ipsius maris,de ob id quibuslibet liberum est casam V ibi ponere, in quam se recipiant: sicut re- ο επυ-Ρ-tia siccare Se ex mari reducere'. Proprietas autem eorum potest intellegi nullius ese, sed eiusdem iuris esse,cuius δc mare,de quae subiacet mari terra vel arena. Vniuersitatis sunt non singulorum, veluti quae in ciuitatihus sunt, theatra, stadia &stirilia si qua alia sunt eommunia 'in ciuitatium. Nullius au- tem sunt res iactae '', de religiosae, & sanctT: quod eni in diuini iuris est, id nullius in bonis est. Sacrae tra H ιε , sunt quae rite de per '' pontisces deo consecratae sunt: ueluti aedes sacrae, de donaria, quae rite ad ministerium dei dedicata sunt : quae etiam per nostra ni constitutionem alienari obligari prohibuimus, quia tal, excepta causa redemptionis captiuorum. Si quis vero auctoritate liba quasi saerum ubi constituerit, sa- pub Dus mcrum non est, sed profanum Locus autem in quo aedes sacrae sunt aeditieata etiam diruto aedificio, sacer adhuc manet, ut&Papinianus rescripsit Religiosum locum unusquisque sua voluntate facit, dum με αι,--Ε mortuum infert in loeum suum. in communem autem locum purum inuito socio in trei' no licet. in commune vero sepulchrum etiam inuitis cuteris licet inferte. Item s alienus vises fructus cst , pr prietarium placet nisi consentiente usu fructuario, locum religiosum non facere. In alienu locum concedente domino licet inferre: de licet postea ratum habuerit, quam illatus est mortuus, tamen rcligi --. .. , sus fit locus. Sanctaeque ueres veluti muri 3c portae '', quodammodo diuini iuris sunt: de ideo nullius in bonis sunt. Ideo autem muros sinctos dicimus, quia poena capitis constitutast in cos, qui aliquid in . B..t in muros deliquerint. Ideo de legum eas partes, quilius poenas constituimus aduersus eos qui contra leges fecerint, sanctiones vocamus. Singulorum autem hominum multis modis res sunt. quarundam s
29쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. II.
enim rerum dominium nanclicimur iure naturali, quod, scut diximus, appellatur ius gentium: qua- Ariis dam iure ciuili. Commodius est itaque a vetustiore iure incipere. palam est autem vetustius esse ius naturale, quod eum ipso genere humano rerum natura prodidit ciuilia enim iura tunc esse coe- ρον-a,is perunt, cum idc ciuitates condi, dUmagistratus creari, & leges sctibi coeperunt. Ferae igitur bestiae de in volucres Z: plices id est omnia animalia quae mari,cceso,de terra nascuntur: simulatque ab aliquo ca- r pta fuerint, iure gentium statim illius esse incipiunt. quod enim ante nullius est, id naturali ratione occupanti conceditur. nec ii Mercst seras bestias de volucres utrum in suo fundo quisque eapiat, an in alieno. Plane qui in alienum fundum ingreditur venandi aut aucupandi gratia potest a domino, si is - , - πιν prouiderit, prohiberi, ne ingrediatur. Quidquid autem eorum ceperis eousque tuum esse intellegi--tur, donec tua custodia coercetur. Cum vero euaserit custodiam tuam, Ac in naturalem libertatem se receperit,tuum esse desinit ',&rursus occupantis fir Naturalem autem libertatem reeipere intellegi- si tur cum vel oculos tuos effugerit, vel ita sit in conspectu tuo,ut difficilis sit eius perseeutio. Illud quavi-22 tum est an si fera bestia ita vulnerata sit vi eapi possit,statim tua esse intellesatur quihusdam placuit stat νε- tim ess : tuam & eo usque tuam videri donec eam pertequaris. quod si desieris persequi desinere tuam es e,& rursus fieri occupantis. Ali; non aliter putauerunt tuam esse, quam si eam ceperis. Sed poste, is his au riorem sententiam nos confirmamus, quia multa accidere possimi, ut eam non capias ''. Apium qu irvo: que natura fera est. Itaque quae in arbore tua consederint, antequam a te alueo '' includantur, nonis, is HI, magis tuae intelleguntur esse quam volucres que in arbore tua nidum fecerint. ideoque si alius casti hiulerit is earum dominus erit. Fauos quoque si quos effecerint, quilibet eximere potest Planc in t -- - grare si prouideris ingredientem fundum tuum, poteris eum iure prohibere, ne ingrediatur. Examen quoque quodex alueo tuo euolauerit,eousque intellegitur esse tuum . donec in conspectu tuo est, nec C: difficilis eius est persecutio. alioquin occupantis fit. Pationum de columbarum fera natura est: nec ad ,-- .iarem pertinet, quod ex consuetudine avolare&rcuolare solem. nam & apes idem faciunt, quarum ς' constat ratii esse naturam. Ceruos quoque ita quidam mansuetos hahent , ut in siluas ire de redirerti, sq Φos Olcant: quorum de ipsorum feram esse naturam nemo negat. In iis autem animalibus, quae ex consuetudine abire&redire solent talis regula comprobata est, ut eousque tua esse intellegantur, doncc ani- . ac ,1 mum reuertendi habeant nam si reuertendi animum habere deserint, etiam tua esse desinunt, de cris sunt occupantium. Reuertendi autem animum videntur desinere habere tune, cum reuertendi coim, et a suetudinem deseruerint Callinarum autem&an letum non est feta naturat idque ex copossiimus in odissis ri tellegere quod alia sunt gallinae quas feras vocamus: item alia anseres,quos feros appellamus,ideoque si anseres tui aut gallinae tuae aliquo casu turbati turbataeve eublauerint, licet conspectum tuum ef- Dis m. his a. fugerint,quacumque tamen loco sint tui tuae ue elle intelleguntur: &qui lucrandi animo ca animalia retine surtum committere inrellegitur. Item ea quae ex hostibus capimus, iure gentium statim n L. 2Ista stra fiunt : adeo quidem ut & liberi homines inseruiuitem nostram deducantur qui tame, si euas L- - - rint nostram potestatem,& ad sucit reueis suerint, pristinum statum recipiunt. item lapilli ac gemmae,& cetera quae in litore inueni utitur, iure naturali statim inuentoris fiunt. Item ea quae ex animalibus. σ- dominio tuo subiectis nata sunt, eodem iure tibi adquiruntur. Praeterea quod per alluvionem agro tuo lumen adiecit, iure gentium tibi adquiritur. Est autem alluvio incrementum latens. Per alluvionem LM ia, autem id videtur adici,quod ita paulatim adicitur, ut intellegere non possis, quatum quoquo momen to temporis adiciatur. quod si vis fluminis partem aliquam ex tuo praedio detraxerit, de vicini praedio .. a. attulcrit: palam est eam tuam permanere. Planc si longiore tempore fundo vicini tui heserit, arbores- Ει- que quasseeum traxerit, in eum iandum radices egerint: ex eo tempore videmur vicini fundo adqui- - - z. sitae esse '. insula quae in marinata est, quod raro accidit, occupantis fit. nullius enim esse creditur. Inssumine nata, quod frequenter accidit, si quidem mediam partem fluminis tenet, communis est corum qui ab utraque parte quminis prope ripam praedia possident: pro modo :udinis cuiusque im-- μώιε. di.quae latitudo prope ripam sit. Quod si alteri parti proximior sit, eorum est tantum, qui ab ea parte
τι ,. .: prope ripam praedia possitant. Quod si aliqua parte diuisum sit flumen, deinde insta unitum, agrum
εάω,44' alicuius in formam insulae redegerit,eiusdem permanet is aget cuius & suerat. Quod si naturali alveo poc , in uniuersum telicto, alia parte suere coeperit : prior quidem alueus eorum est, qui prope ripam eius a. c. praedia possident: pro modo scilicet latitudinis cuiusque agri, quae latitudo prope ripam sit. nouus. γ 4. 4. autem alueus eius iuris esse incipit,cuius&ipsum flumen id est, publicus. Quod si post aliquo diem- Fn pus ad priorem alueum reuersum fuerit flumen, rursus nouus alueus eorum esse incipit, qui prope Lin ripam eius praegia possident. Alia sane causa est si cuius totus ager inundatus fuerit. neque em minuta b datio fundi speciem commuta & ob id ii recesserit aqua, palam est eum fundum eius manere, cuius - δe suit. Cum ex aliena materia species aliqua factast ab aliquo quati solet, quis eorum naturali ratione ρ- dominus stiviru is qui fecerit an ille potius qui materiae dominus fuerit ut ecce, si quis ex alienis V uis, ne in aut oliuis,aut spicis, vinu aut oleum aut frumentum secerit: aut ex alieno auro, vel argento, vel aere vas V iti μ' aliquod feeetit: vel ex alieno vino & messe mulsum miscuerit: vel ex medicamentis alienis emplastrii, z alite illvriu composuerit: vel ex aliena lana vestimetum secerit. vel ex alienis tabulis nauem, vel armarium vel subsellium fabricauerit Et post multas Sabinianorum&proculeianotis ambiguitates placuit
30쪽
A media sentemia ' existimantium, si ea species ad materiam reduci possit, elini vigeri dominum est ii
qui materiae dominus fuerit. si non possit reduci eum potius intellegi dominiam. qui fecerit ut ecce pari be petivas conssatum potest ad rudem mali maetis, vel argenti vel auri reguet: vitium autem, vel oleum aut frumentum ad uuas & Olivas,& spicas, reuerti non potest. ac ne mulsum quidem ad vinum, & mel re- .r p a.
solui potest. Quod si partina ex sua materia partim ex aliena speetem aliquam fecerit quis, veluti ex suo vino At alieno melle mulsum miscuerit, aut ex suis S alienis medicamentis emplastrum aut collyrium, di . aut ex sualana& aliena vestimentum feeerit: dubitandum non est, hoc casu cum esse dominum qui ---- με, fecerit: cum non solum operam suam dedit. sed & patiem eiusdem materiae praestauit. Si tamen alienam purpuram vestimento suo quis intexuit: sicet pretiosor est purpura, accestonis vice cedit vesti- .mis. mento: & qui dominus fuit purpurae, aduersus eum qui subripuit, habet furti actionem. de condicti 's nem: siue ipse sit, qui vestimentum fecit, sue alius. nam extinctae res licet vindicari non possint. condici tamen a furibus, &quibusque aliis possessoribus possunt. Si duorum materiae ex voluntate dominorum confulae sint, totum id corpus quod ex confusione fit virilisque commune est, ueluti si qui vina sua confuderint aut massas argenti, vel auri conflauerint. Sed& si diu etiae materiae sint, 3e ob id propria secas i species secta sit, forte ex vino α melle mulsum cui ex auro 3e argento electrum, idem iuris est. nam
casu communem esse speeiem non dubitatur. Quod si fortuitu. δ non voluntate dominorum confusae fuerint, vel diuetiae materiae, vel quae eiusdem generis sunt, id iuris esse placuit. Quod si fru- tumentum Tith frumento tuo mixtum fuerit, si quidem ex voluntate vestra, commune crit, quia singu- .έ,-- la corpora, id est, singula grana, quae cuiusque propria fuerunt, ex consensu vestro communicata ιμπ σ3.ra sint. Quod si casu id mixtum fuerit, vel Titius id miscuerit sine tua voluntate, non videtur commu-C ne esse,quia singula eorpora in sua substantia durant: nee magis istis cas bus commune si frumentum, . . . . . quam grex intellegitur esse communis, si peeora Tith tuis pecoribus mixta fuerint. Sed si ab alterutro I. ... vestrum totum id frumentum retineatur, in rem quidem actio pro modo frumcn i cuiusqiae compe- Ο - --..tit,arbitrio autem iudicis continetur, ut ipse aestimet, quale e usque frumentum sucrit. Cum in tuo solo aliquis ex aliena materia aedisco uerit, ipse intellegitur dominus aedis ch, quia omne quod inadis ... catur, solo cedit. Nectamcnidebis qui materiae dominus fuerat, desinit dominus eius esse, sed tantis smper neque vindicare eam potest, neque ad exhibendum de ea re agere, propicr legem duodecim tabularum, qua cauetur ne quis tignum alienum aedibus suis iunctum eximere cogatur, sed duplum pro es. eo praestet peractionem, quae v catur de tigno iniuncto. Appcllatione autem tigni omnis materia significatur,ex quam liscia sunt. Quod ideo prouisum est, De aedificia rescindi necesse sit. Sed si aliqua ---- mira ex eausa dirutum sit aedificium, poterit materiae dominus, s non fuerit duplum iam persecutus, eam vindicare. 3e ad exhibendum de ea te agere. Ex diuerso ii quis in alieno solo sua materia domum A E iri a aedificauerit,illius si domus euius S solum est. ' Sed hoe easu materiae dominus proprietatem eius amittir, quia voluntate eius intellegitur alienata, utique s non ignorabat se in alieno solo aedificare. S: 1. . Τ' ' ideo licet dirutast domus, matfriam tamen vindicare non potest. Certe illud constat, si in possessione 33 constituto aedificatore, soli dominus petat domum suam esse nec soluat pretium materiae, & mercedes z- , ἡ fabrorum, posse eum per exceptionem doli mali ' repelli: viique si bonae fidei possessot suerit qui aedi- iis itimo . scauit. Nam scienti alienum solum esse. roi est obiici eulpa, quod aedificauerit temere in eo solo, quod intellegeret alienum esse . Si Titius alienam plantam in solo suo posuerit, ipsius erit. Et ex diuerse, 4. ρε Al. si Titius suam plantam in Maetiis solo posuerit, hiauh planta erit, ii modo utroque casu radices egerit.
E antecni in qua in radices egerit eius perinan et,cuius& fuerat. Adeo autem ex eo tempore, quo radices
agit planta, proprietas eius commutatur, ut si vicini arbor ita terram Tith pressurit, urin eius standum 3ου- radices erat, Tith esset arborem dicamus. rationem enim non permittere, ut alterius arbor cile in- et i. 'tellegatur, quam cuius in fundum radices egisset. Et ideo prope confinium arbor posita, s etiam in vi-- f. i. tacini fundum radiccs egerit, communis sit. Qua ratione auteri plantae quae terrae coalescunt, selo dunt, eade in ratione frumenta quoque quae sata sunt, solo cedcro intellegiantur. Ceterum sciat is qui Ges,. in alieno solo aedificauerit, s ab eo dominus petat aedificium, defendi potest per exceptionem doli' - mali secundum ea quae diximus, ita ciusdem excepti. nis auxilio intus esse potest is, qui alienum fundum siua impensi bona fide conseruit. Literae quoque licci aureae sint, perinde chartis membranisque cedunt, ac solo cedere solent ea quae in aedificantur, aut inseruntur. ideόque si in chartis, membranisve F tuis carmen, vel historiam, vel orationem Ptius scripserit: huius eorporis non Titius, sed tu domi- - M isti Laius esse videris. Sed s a Titio petas tuos libros, tuasve membranas, nec impensas scripturae soluere paratus sis: poterit se Titius defendere per exceptionem doli mali, utique si earum chartarum itio Ge talmembranariimve possessionem bona sile nactus est. Si quis in aliena tabula pinxerit, quidam putant tabulam picturae cedere , aliis videtur picturam qualiscumque sit tabulae cedere. sed nobis vi- ό detur melius esse, tabulam picturae cedere. Ridiculum est enim picturam Apellis, vel paulias' in μ f accessionem vilistinae tabulae cedere. Vnde si a domino tabulae imaginem possidente, is, qui pinxit, 'esse T., earn petat V, nec soluat pretium tabulae, poterit per exceptionem doli mali submoueri. At si is qtii ιν -- Upinxit possideat: consequens est ut viilis actio domino tabula aduersus eum detur. quo casu si non s.luat impensam picturae, poterat per exceptionem doli inali repelli, utiq; si bona fide possessiit fuerit , D. - . a
C iis qui picturam imposuit. illud enim palam eth, quod siue is qui pinxit subripuit tabulam, siue alius. Mecit . .