장음표시 사용
11쪽
Α L I V D. TEmpestiua tibi mors contigit,optime legum
Interpres,mi ero hoc tempore quod moreris. Quo non vlla viget iusti reuerentia, quo ικε, Quo ratio quosa omnia, pro libitu, Quo pietas J otiare deos tremulumsi parentem
inprimere,atquesides fallere depositam. Hae tua quid contraposiet prudentia s luris
Vlterius mysten vivere non decuit.
λ L I V D. T Egum illi interpres Odsimus iste ocerdost . Iustitiae,per quem dialocuta Themis, Etsest explicuit popalis prudentia iuris Per quem unum asserta est, victas Barbaries, Conditur hoc tumulo Cularius.haudpotis vltra, Nec voluit,fato proteriore frui. Vt videt gliractis Gallas perrumpere habenis Fas omne,atsscelus iamferi esse pium Quo mihi nunc leges ' furor hic a numine ,nostra Frustra est ars i Moriar, dixit,. obtinuit.
Felix o renuit qui legibus esse superstes; Viuere utimiser est qui sine lege cupit.
A L I V D. CVi ci egregiosuperares auctus honore Galba staret legibus apta regnSed plebiscitis cum ιura euersa lacerent, Mors potuit iusto solia cauere viro Felix qui patria pereunti morte parenta Commoriensqi tm funere iusta facis.
Cvi A cII I. C. A R. TVRNE-a i A. p. Carmen.
IM p i A feralis dum misicet Gallia taedes,
Gallorum er tumulus fit Gasticus se tumultus, Quam tempestave longum victurus in aeuum, Iustitiae , legum C V i A C t maxime doctor, theream repetis sedem tessure relictat L stitia excedens loci licet optima terris scιvit comitem,cultorem iuris T aequi, Nep
12쪽
Ne patria mers unas crudele videres Quippe ibi iurasilentilanctu non legibus υ Dignus honos, pereunt erebris legionibus urbes
pressae ion Io sid vis distramine paruo
Nunc rerum potiturit uos oe ubique erepantes Non lites audire licet, fora muta quiest si Duassent rostrasitv.foelix tu mori minis Ereptus tantis non publica damna dolebis. At nos in cacumia,er in hune aduersa dolorem Numina=ervarunt: lata tu forte beatus, Nos miseri: tibi parta quies,m littore iacta ea
Anchora,nos messiis rerum mersamur in undis. Nec te fere vacat,tot nos incommoda tangunt,
Quae Phoebum c Musas procul in deserta relegant. Quodsi prosterissatorum affulgeret ordo,
Non tamen exequerer querulo tua funera fetu, Se esto exciperemptausiu cir clamore frequenti, Sublato otio qualem vix henicus aufert,
Emeruit grata qui nobilis arte theatrum. Nunc quando stoetae torpent ad carmina vires, piduisque malis refugit mens aegra laborem, Pro re pauca loquar. vixisti clarus ubique, Primus inarae tua,vivus dignatin honore, Post cineres Graio qui vi uccessit Homero. Nam te urbes multae magna mercede redemptum Optauere bim voluere adiungere ciuem. Immatura stnem nee te mors ab ubi orbi. Praecipue ingen post tot monumenta reticu, seque tot excultas me praediuite chartas,riae haurire licet pulcra σθecise reperta,
Iuraquescriptorum nulli enarrata priorum. salue Heros, magnis magnum aecus addite Dinis, Te lugere nefas: tu nune nouuε ιncola coeli Stellarum cumulas numerum,dignissimus ayis.
Sol meis Biturix Culaei in funere pompas Dum peragit uncto dum Gallia moesta parentat. I Ubi aeternum producit Galli unus:
Ibsa ι aeternos Biturix laroitur honores. vidi Ofelli.
13쪽
Epitaphia in obitum Iac. Cuiacti
Α L 1 V D. Interpres meteris noviqvie iuris prcident si mias milequaque C VI As Agreum sequιtur polum petentem.
paucos,omnia rura qui resoluunt.
Cadunt iuris etenim simulque leges Vt Pγineos radit iste litterariam. Qtiem putili cineres Vlpiani,
Et manes meteram dolem peremptum. Namque interprete nunc carent fideli, Suam quisciat explicare mentem.
14쪽
Institutionum siue elementorum per Tribuni anum virum magnificum magi strum & ex quaestore sacri palati j & Theophilum & Dorotheum virosilluli res & antecessores lib. VI l. emendacissimi.
In eosdem libros Lacobi Cesarii pocteriores nota, quI Varu Daut nihil prioribus derogratur.
'l' '' ' μ' m i ii xem non solum armis decoratam, 4 sed
tiam legibus 1 oportet esse armatame ut utrumque tempus & bellorum, & avibpacis, recte possit gubernari: & princeps Romanus victor existat non solum in hostilibus proeliis sed etiam perlegitimos tramites calumniantium iniquitates expellens: de fiat tam iuris religiosissimus quam vietis hostibus triumphaton Quorum utramque viam cum summis vigiliis, summaque prouidentia, annuente deo, perfecimus. & bellicos quidem sudores nostros barbaricae' gentes subiuga nostra deductat cognoscunt: 3e tam Α- frica quam aliae numerosae prouinciae post tanta temporum spatia nostris Aa
victoriis a caelesti numine pinstitis, iterum ditioni Romanae nostroq; ad- u. .dditae imperio, protestantur. Omnes vero populi legibus iam a nobis pro hiboi mulgatis vel compositis reguntur. Et cum sacratissimas constitutiones antea consulas 'in luculentam ereximus consonantiam: tune nostram extendimus curam ad immensa ETL ,. . veteris prudentiae volumina Mopus desperatum quasi per medium profundum ' euntes caelestisauo- ---- ω te iam adimplevimus. cumque lioc deo propitio peractum est. Tribuniano viro magnifico, magistro, ' de exquaestore sieri palatii nostri nec non Theophilo de Doro. heo viris illustribus, anteeestaribus est . nostris quorum omnium solertiam 5 Mum scicntiam 5 circa nostras iussiones fidem, iam ex multis rerum argumentis accepimus conuocatis mandauimus specialiter, ut nostra auctoritate, nostrisq; iu.hisua is D suasionibus Institutiones componerent: ut lieeat vobis prima legum cunabula non ab antiquis fabu-
lis V disrete, d ab imperiali splendo te appeterei & tam aures, quam animae vestrae 'nihil inutile, nihil a: perperam positum, sed quod in ipsis rerum obtinet argumentis, i accipiant. A quod priore tem pore vix post quadriennium prioribus contingebat, ut tunc constitutiones imperatorias legerent, hoc vos a primordio ingrediamini, digni tanto honore, tantaq; reperti selicitate, ut&initium M vobis de finis legum eruditionis a voce principali procedat. istur post libros quinquaginta Digcstolum,
15쪽
, is seu Pandectarum in quibus omne ius antiquum collatum est, quos per eundem uirum meelsum Tria Asri is s. i. bunianum,nec non ceteros viros illustres 5 facundisssimos confecimns,in hos quatuor libros easdem νη- Institutiones partiri iussimus. ut sint totius legitimae scientia: prima elementa, in quibus breuiter ex- oz, - positum est, de quod antea obtinebat μquod postea desuetudine inumbratum, imperiali remedici au-- ου s. illuminatum est. quas ex omnibus antiquotum Institutionibus, & praecipue ex commentariis Caij nostri tam institutionum, quam rerum cottidianarum aliisque multis eommentariis compostas, r. si, cum tres praedusti viri prudentes nobis obtulerunt, & legimus, cognouimus, Λ plenissimum nostrarum constitutionum robur eis accommodauimus. Summa itaque ope& alacti studio has leges ...... ς nostras accipite, de vosmetipsos sic eruditos ostendite, ut spes vos pulcherrima ueat, toto legit rari mo opere persecto, posse etiam nos iam rempublicam in partibus eius vobis credendis gubernati.
z. . . . D. CP. XI. Calend. Decembris. D. IusTINIANO P p. R. Ii . CONL A
16쪽
, DOMINI NOSTRI I V S T LNIANI P P. A. INSTITUTIONUM SIVE
EMENTORUM PER TRIBUNIANVM VIRUM
magnificum magistrum & exquaestore sacri palatij, de Theo
Vs et a T I A est constans ' & perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi. Iurisprudentia' est diuinarum atque humanarum rerum noritia,' iusti atque iniusti scientiae his igitur generaliter cognitis. At incipientibus nobis exponere iura populi Romanii ita videntur poste tradi commodissime,si primo leui ac simplici via post deinde diligentissima atque exactissima interpretatione singula tradanturi ali qum sistatim ab initio rudem adhue, & infirmum animum stiadiosi, multitudine aut varietate rerum ncrauerimus, duorum alterum aut desertorem studiorem efficiemus,aut cum magno labore, sepe etiam cum dissidentia, quae plerumque iuuenes aucrtit, serius ad id perducemus. ad quod leuiore via ductus sine magno labore, εἴ sine ulla dissdentia maturius perduci potui siet. luris praecepta' sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Huius studi j duae sunt positiones, in publicum & priuatum. Publicum ius est, quod ad statum rei Romanae spectat Privatum' quod ad singulo tum utilitatem. Dicendum est igitur de iure priuato, quod tripertitum est 3. collectum est enim ex naturalibus praeceptis,aut gentium, aut ciuilibus. De Iure naturias gentrum omiti.
IV s naturale est quod natura' omnia animalia doeuit. nam ius istud non humani generis proprium es '' est, sed omnium animalium, quae in coeso, quae in terra, quae in mari nasciuatur. hinc descendit ma- -, ,--s, ris atque feminae coniunctio,quam nos matri in mum appellamus: hine liberorum procreatio, hinc e /- σι educatio: videmus etenim cetera quoque animalia istius iuris peritia censeri. 'Ius autem ciuile, vel T LA gentium ita diuiditur. Omnes populi qui legibus, & moribus reguntur, partim suo proprio, paItim μ α μν/. communi omnium hominum iure utuntur. nam quod quisque populus ipse sibi ius constituit, id ipsius V ia ciuitatis proprium est vocaturque ius ciuile quas ius proprium ipsius ciuitatis. quod vero naturalis ratio' inter omnes homines constituit, id apud omnes peraeque custoditur, ' vocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes gentes viantur. Et populus itaque Romanus partim suo proprio, partim com- Deiri,aec, muni omnuam hominu iure utitur. quae singula qualia sint suis locis proponemus. Sed ius quidem ci- U uile ex unaquaq: ciuitate appellatur, veluti Atheniensiu. nain si quis velit Solonis vel Draconis leges. V T. - F appellare ius ciuile Atheniensiu, non errauerit. sic enim & ius quo populus Romanus utitur ius ciuile H Romanoru appellamus vel ius Quiritum quo Quirites utuntur. Romani enim a Romulo, Quirites a Quirino appellantur. Sed quotiens non addimus nomen, cuius sit ciuitatis, nostrum iiis significamus: PLscuti cum poetam dicimus nec addimus nomen, subauditur apud Graecos: egregius Homerus, apud nos virgilius lus autem gentium omni humano generi commune est. nam usu exigente, de humanis λὶ A. . .
17쪽
Instit. Dia. Iustiniani Lib. I.
. nec sitatibus, gentes humanae quaedam sibi constituerunt. bella etenim orta sunt,&e aptiuitates se- A QA ἔ.iso cutae,&seruitutes, quae sunt naturali iuri contrariae. iure enim naturas omnes homities ab initio li-zπο heri nascebantur. Et ex hoe tiare gentium omnes pene contractus ' introducti sunt, ut emptio,ven- a. ra ditio,iocatio,conductio, societas, depositum. mutuum,' 'S: alia innumerabiles. Constat autem ius In nar. nostrum aut ex scripto, aut ex non scripto: ut apud Graecos α via: --,ti Ita, uir M. Scriptum autem ius 'est lex, plebiscita, senatusconsulta .ptioeipum placita, magistratuum edicta, responsa prui .. . ., dentium. Lex est, quod populus Romanus senatorio magistratu interrogante, veluti Consule, ' comstituebat. Plebiscitum est, quod plebs, plebeio magistratu interrogante, veluti Tribuno, constitue- , -- bat. plebs autem a populo eo d: iseri, quo species a genere. nam appellatione populi, uniuerti ciues si- gnificantur,connumeratis eciam patriciis&senatoribus. Plabis autem appellatione, sine patriciis se- ἱ natoribus ceteri ciues lign)ficantur. sed; plebiscita lata lege Mortensia non minus valere, quam leges si iis cceperunt. senatusconsultum est, quod senatus iubet, atque constituit. nam cum auctus esset populus Romanus in eum modii in vidi: scite esset in unum eum conuocari legis sanciendae causa, aequum viali sum est len tu in vice populi consuli.' sed & quod principi placuit legis habet vigorem: cum lege Re-- gia quae de eius imperio lata est, populus ei, cle in eum omne imperium suum & potestatem concessit. Quyd curam ergo imperator per epistolam csistituit vel cognoscens decreuit, vel edicto praecepit a le-ι gem esse conliat. hae sint quae comitutiones appellantur. Plane ex his quaedain sunt personales ', quae in t nee ad- moniam nolithoe Phineeps vult. ' nam quod alicui 'ob meritum induli i-- sit, vel si cui poenam inrogauit,vel si cui sine exemplo si ibuenit: personam no transgreditur. aliae autem cum generales 3 sint, omnes proculdubio tenent. praetorum ' quoque edicta non modicam obtinent........ in iuris auctoritatem. Hoc etiam ius honorarium solemus appellare quod atri honorem gerunt, id est, cmagistratus auctoritatem huic iuri dederunt. Proponebant & AEdiles eurules edictum de quibusdam causis quodedictum iuris honorarii portio est. Responia prudentium sunt sententiae, de opiniones e ruin quibus per milium erat iura condete. M nam antiquitus institutum erat ut essent qui iura publice interpretarentur quibus a Caesare ius pondendi datum est qui Iuristonsulti appellabantur quorum M AE omnium ' sententiae SI Opiniones eam auctoritatem tenebant, ut iudici recedere a responso eorum non liceret, ut est constitutum. Ex non scripto ius venit, quod usus comprobauit. nam diuturni moti. It tia res comunsu vicinium comprobatia emi vanior. Et non ineleganter in duax speetes ius civile distributiam et videtur. nam origo eius. ab institutis duarum civitatum, Athenarum scilicet,&Lace-: a , . daemoniorum fluxisse videtur. 'In his enim ciuitatibus ita agi solitum erat, ut Lacedaemorii quidem inagis ea, quae pro legibus obseruarent memoriae mandarent. Athenienses vero ea quae in legibus scri- 1 ἡ pra comprehendissent, custodirent.Sed naturalia quidem iura, quae apud omnes gentes peraequet se - uantur, diuina quadam prouidentia constituta, semper firma atque immutabilia 'permanent. ea vero qi is tibi quaeque ciuitas constituit, saepe mutati solent, vel tacito consensu populi, vel alia. ri ,. postea lege lata. M DO pesnartim. C A p. II r. Hi s r autem ius, quo utimur, vel ad personas pertinet vel ad res, vel adactiones. Et prius de per
sonis videamus nam parum est ius nosse, si personae, quarum causa constitutum est, ignorentur. 'sum illa itaque diui finge iure petibnatum haec est: quod omnes homines, aut liberi sum, aut rui Et . . liberias quidem lex qua etiam liberi vocantur est naturalis facultas eius quoa euique facere libet, ni-- si sit qui ct vi aut iure prohibetur. seruitus autem est constitutio iuris gentium , qua quis dominio alie- Eno contra naturam si bicitur. Serui aut cm ex eo appςllati sunt, quod Imperatores capti vos vendere, te ἡ ac per hoc seruare nec occidere solent. qui etiamna ancipia dicta sunt. eo quod ab hostibus manu capi 'mur serui autem aut nascuntur,auri urat. nascuntur ex ancillis' nostris sunt aut iure gentium, id est,
ex captiuitate: aut ii ire ciuili, cum liber homo' natior viginti annis, ad pretium participandum sese venundari palliis est. In seruorum conditione nulla est disterentia r. in liberis nulliae disseremiae sunt. n is, et . aut enim sunt ingenui, aut libertini .
18쪽
Instit. Dia lustiniani Lib. I. F
INC A N v v s estis, qui Cttnm natus est, liber est: sue ex duobus ingenuis matrimonio editus est, siue ex libertinis' duobus, sive ex altero libertino.&altero ingenuo. Sed os quis ex nistre nascitur x ex Hoe libera,patre seruo, ingenuus nihilominus natatur. quemadmodum qui ex matre libera, de incerto patre natus est, quoniam vulgo conceptds ' est. Suffcit autem liberam fuisse matrem eo tempore quo istiti, ae de nascitur, licct ancilla conceperit.pt e contrario si libera conceperit, deinde ancilla facta pariati placuit eum ' qui nascitur liberum nasci: quia non debet calamitas matris ci nocere qui in ventre est. Ex his il . - qiud quaesit uir est, si ancilla praegnans manumissast, deinde ancilla postea facta' peperit: liberum, an seruum pariat A: Marcianus probat, liberum nasci. sussicit enim ei qui in venire est, liberam matrem G. . f., vel medio tempore habuisse. quod verum est. Cum autem ingenuus aliquis natus sit: non osticit illi in L s.c. ML E seruitute tu iste, M postea manuni illum esse cepissime enim constitutium est natalibus non ossicere manum illionem . . DE AMPA
, Is pari MI sunt, qui ex iusta seruitute manumissi sunt. Manumissio autem. est datio libertatis. aianam quamdiu quisu seruitute est, manui & potestati suppositus est: manumissus liberatur pote- L
state. quae res a iure gentium originem sumpsit: vi pote cum iure naturali omnes liberi nascerentur : eu, ex ι nec esset nota manumissio , cum seruitus ellet incognita. sed pollea quam iure gentium seruitus mu sit,secutum est beneficium manumisiionis.&cum vno naturali nomine homines appellarentur riu--.ν
regentium tria genera esse coeperunt: liberi & his eontrarium serui εἴ tertium genus libertini, qui do I
setantesie sertii. Multis autem modis manumisio procedit c aut enim ex sacris constitutionibus in sa- i. etosinctis ecclesiis, aut vindictas, aut inter amicos, aut per c pistolam aut per restamentum,aut per aliam ε quamlibet vitiniam voluntatem. sed Maliis multis modis libertas seruo competere potest, qui hari. . tam ex veteribus, quam ex nostris constitutionibus introducti sunt. Serui I autem a dominis semper niag. 3 Iamanumitti solent: adeo ut vel in transitu manumittantur, veluti cum privetor, aut praeses, aut proconsul in balneum, vel in heatrum eant '. Libertinorum autem status tripertitus antea fuerat. nam qui ma- 4 Hac πάnumittebantur, modo maiorem & iustam' libertatem eonsequebantur,& fiebant ciues Romani mo- Ido minorem, de Latini, ex lege Iunia Norbana, ' fiebant: modo inseriorem, εἴ fiebant ex lege AElia i. , Sentia Ndediticiorum numero. Sed dediticio tum quidem pellima condicio iam ex multis temporibus in desuetudinem abiit. Latinorum vero nomen non frequentatur, ideoque nostra pietas omnia .. .omisia
augeret, & in mestorem statum reducere desiderans, duabus constitutionibus hoc emendauit, & in i pristinum statum perduxit: quia & a primis urbis Romae cunabulis una, atque simplex libertas com- hi .i '' petebat, id est, ea quam habebat manumissor: nisi quod scilicet libertinus sit, qui manumittitur, sicet senti pasmanumitat ingenuus sit, & dediticios quidem per constitutionem nostram cXpulimu5, quam pro L . mulgauimus inter nostras decisiones: per quas suggerente nobis Tribuniano, viro excelse, quaestore ex ruis
antiqui iuris altercationes placauimus: Latinos autem Iunianos,& omnem quae circa eos fuerat, seruantiam, alia constitutione per eiusdem quaestoris suggestionem correximus, quae inter imperiales . --.rit radiat sanctiones. Et omnes libertos nullo nec aetatis manumisi, nec domini 'manumissoris, nec in manumissionis modo discrimine habito, sicuti antea obseruabatur. ciuitate Romana donauimus. mul- μὰ meitatis modis additis per quos possit libertas scruis cum ciuitate Romana, qua sola est in praesenti,prae- s g g stari. p ε: x xlti
NO M tamen cuicumque volenti manumittere licet. nam is qui in fraudem creditorum manu- Σ' -
mittit nihil agit quia lex alia Sentia impedit libertatem ' Licet autem domino qui soluendo non a-- - , est in testamento senium suum eum libertate heredem inllituere, ut liber sat, heresque ei solus de ne eellarius si modo ei nemo alius ex eo testamento heres extiterito: aut quia nemo heres scriptus sit, aut Bberian. l. quia is qui scriptus cst, qualibet ex causa heres non extiterit. Idque eadem sese AElia Sentia prouisum est,&tecte. Valde enim proseiciendum erat, ut egentes homines quibus alius heres cxtiturus non eo j. set, vel seruum suum necessarium heredem haberent, qui satis facturus esset creditoribus: aut hoc eo I gusta non facient: eteditores res hereditarias serui nomine vendat, ne iniuria ' dei ne iis adiiciatur. Idem- pr prex. F que iuris est etsi sine libertate seruus heres institit tusesh Quod nostra constitutio non solum in domino qui soluendo non est. sed generaliter constituit noua humanitatis ratione ' ut ex ipsa scriptura in- silpa, quia stitutionis,etiam libertas ei competere videatur. cum non est verisimile,eum, quem heredem sibi ele-
19쪽
6 Instit. D n. lus finiani Lib. I. .git, s praetermiserit libertatis dationem, seruum remanere voluisse Ac neminem sibi heredem fore In A
fraudem autem creditorum manumittere videtur, qui vel iam eo tempore,quo manumittit soluendo non esit vel datis libertatibus, desiturus est soluendo esse. Praevaluisse tamen videtur 'nisi animii qumque fraudandi manumissor habuerit non impediti libertatem quamuis bona eius creditoribus non sumesant saepe enim de facultatibus suis amplius, quam in his est sperant homines. itaque tunc intellegimus impediri libertatem, cum viroque modo fraudantur creditores: id es ,& consilio trian ulnittentis,5 ipsa re eo quod eius bona non stantsiastectura creditoribus. Eadem lege AElia Semia domino minori viginti annis non aliter inahumittere permittitur quam si vindicta apud consilium,iusta causa manumissionis probata,suerint manuinisti. Iustae autem manumissionis causae haesimi: veluti siquis patrem,aut matrem filium filiamve, aut fratrem, sororemve naturales, aut paedagogia, nutricem,educatorem,aut alumnum, alumnamve, aut collachancum manumittat. aut seruum procuratoris haben- Bdi gratia ',aut ancillam matrimonii causa:dum tamen intra sex menses uxor ducatur, nisi ius a cauti impediat: de qui manumittitur proeuratoris habendi gratia, non minor decem & septem annis ' manumittatur. Semel autem causa probata: sive vera sit,suenssa non retractatur M. Cum ergo certus modus manumittendi minoribus viginti annis dominis per legem 2Eliam Sentiam costitutus erat, . euenie hat vi qui quatuordecim annos aetatis expleuerat,tieet testamentum Aeere & in eo sibi heredem instituere ,legataq; relinquere posset. tamen si adhuc minor esset viginti annis, libertatem seruo dare non posset Quod non erat ferendum s is cui totorum bonoru in testamento dispositio data erat, uni scruo dare libertatem non permittebatur quare nos similitet et,quemadmodum alias res,ita de scrucis suos in ultima voluntate disponere quemadmodum voluerit,permittimus, vi& libertatem eis poc csi praviare. sed eum libertas inaestimabilis est,& propter hoc ante vicesimum aetatis annu antiquititas libertatem sertio dare prohibebat: ideo nos '' mediam quodammodo viam eligentes non aliter minori viginti annis libertatem intestamento dare seruo suo concedimus, nisi septimum&decimu-num impleuerit &octauum decimum annum tetigerit. Cum enim antiquitas huiusnodi aetatira pro aliis positi lare concessi cur non etiam sui iudieij stabilitas ita3'eos adiuuare credatur,ut ad libertates
dandas seruis tuis pollini peruenire .
/- η Mi Ecp Fusa Caninia eertus modus constitutus erat in seruis testament manumittendis.quam τλη . Lia quas libertates ' impedientem. de quodammodo inuidam ν, tollendam effecensuimus.cum satis με .η- - fuerat inlata manum, vivos quidem licentiam habere, totam suam semisiam libertate donare, ni salia M,- .-,, is causi impediat libertatem: morientibus autem huiusnodi licentiam adimere.
era De iis qui sis, vel alum iurissant. C A '. vGI. QE-τ v R de iure personarum alia diuiso. Nam quadam personae sui iuris sunt.quadam alieno -- , 4. iuri subiecta. rursus earum quae alieno iuri subiectae sunt: aliae in potestate parentium, aliae in pote-- i V state dominorum sunt. Videamti, itaq; de iis quae alieno iuri subiecta sunt. nam si cognouerimus quae istae personς sunt: simul intelligemus quae sui iuris sunt. ac prius dispiciamus de iis quq in potestate d -- f. minorum sunt. In potestate itaq; dominorum sunt serui. quae quidem potestas iuristentium est. nam . s. -- apud Oirines peraeque gentes anima lucr tere possumus,dominis in seruos vitae necis* potestate suisse: de quodcumque per seruum adquiritur. id domino adquiritur. Sed hoc tempore' nullas hominibus qui Esubimperio nostro sunt lieet, sine causa legibux eognita, in seruos suos supra modi, sevire. nam ex com, .ῖ.. stitutione diui Pii Antonini qui sine causa seruum suum occiderit, non minus puniri iubetur, quam qui alienum seruum oeciderit. sed & maior asperitas dominorum, ei uidem principis constitutioneritae coercetur. nam consultus a quibusdam praesidibus prouinciarum de iis se tuis, qui ad aedem sacram, vel si re ad statuas principum ' confugiunt: praeccpit ut si intolerabilis videatur saeuitia dominorum, eogantur seruos sucis bonis condicionibus t vendere, vi pretium dominis daretur. de recte. expedit enim reipu-hsis o . . blicae ne care quis male utatur . Cuius rescripti ad PFlium Marcianum emissi verba sunt haec: Domi- . . .. - norum quidem potestatem in seruos suos illibatam esse oportet, nec cuiquam hominum ius suum de ... - . inrahit sed dominorum inteolt ne auxilium contra saeuitiam, vel semem.' vel intolerabilem iniuriam pi denegetur ii qui iuste deprecantur ideoq; cognosce sequerelis eorum, qui ex ilia Iulii Sabini ad Vzz I , statuatii confugerunt. de si vel durius habitos quam aequuna est vel intimi iniuria affectos cognoueris: H--x .. veniti luoe .ita' ut in potestatem domini non reuertantur. qui si meae constitutioni fraudem fecerit ' i
IV selei me admissum seuerius cxecuturum.
20쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. l.
Depaim potesare. 1 N potestate nostra sunt liberi nostri quos ex iustis nuptiis procitauerimus. Nuptiae autem siue ma-
trinio mum ,est viti & mulieris coniunctio,indiuiduam v itae consuetudinem continens. Ius autem λαλῶ. si si I te. de
potestate non est,sed in patris eius '. potet alis' quod in liberos habemus proprium est ciuium Romanorum. nulli enim ' sis sunt homines, qui talem in liberos i habeant potestatem,qualem nos habemus. Qui igitur ex te 3c uxore tua na- .m. . sciuir, in tua potestate est. Item qui ex filio tuo dc uxore eius nascitur,id est, nepos tuus 5e neptis: aeque De . in tua sunt potestate, it pronepos de proneptis, de deinceps ceteri. Qui tamen ex filia tua nasciturun tua , , -
De nuptiis. C A p. x, VsTAs autem nuptias inter se ciues Romani contrahunt, qui secundum 'praecepta legum coeunt: π masculi quidem puberes seminae autem viri potentes ', siue patres familiassiit siue filiisimilias: i. R. dum tamen si filii familias snt consensum habeant parentium, quorum in potestate sunt. nam hoc fieri debere, & ciuilis & naturalis ratio suadet in tantum vi iussiam parentis praecedere debeat . Vnde o G - quaesitum est an suriosi lilia nubete an furiosi filius uxorem dueere possi t ρ eum m super stio variaba -hatur: nostra procellit decisio,qua permissuin est ad exemplum filiae furios, filium quoque furiosi posse T. A. Ade sine patris interuentu matrimonium sibi copulare . secundum datum ex nostra constitutione ira P -
dum. Ergo non omnes nobis uxores ducere licet. nam quarundam nuptiis abstinendum est.inter eas enim personas quae parentium liberorumve locum inter se obtinent contrahi nuptiae non possunt: - , C veluti inter patrem de filiam, vel avum de neptem vel maircm 5e filium, vel auiam de nepotem,& usque TE. ad infinitum. Et si tales personae inter se coierint; nefarias atque incestas ' nuptias contraxisse dicun- , . -ο tur. Ac haec adeo ita sunt, ut quamuis per adoptionem , parentium liberorumve loco tibi esse coeperim, non postim inter se matrimonio iungi: in tantum, ut etiam dis loluta adoptione, luem ruris maneat. Itaque eam quae tibi per adoptionem filia vel neptis elle coeperit: non poteris uxorem ducere, a qώ--δε quamuis eam emancipaueris ' Inter eas quoque personas, quae ex transuerso gradu cognationis iunguntur es quaedam similis obseruatio, sed non 'tanta. Sane enim inter fratrem sororemque nuptiae M prohibitae sunt: siue ab eodem 'tre eademque matre nati fuerint, siue ex alterutro eorum. Sed siqua per adoptionem soror tib esse eceperit quamdiu quidem constat adoptio,sane inter te de eam nu- iis diis. iaptiae consistere non post uni. cum vero per emancipationem adoptiost dissoluta a poteris eam uxo-D rem ducere. Sed etsi tu emancipatus fueris . nihil est impedimento nuptiis. Ac ideo constat si quis ta , generum adoptate volit, debere eum ante sitam emancipare. Et s quis velit nurum adoptare debere Meum ante filium emancipare. Fratris vero vel sororis filiam η, uxorem ducere non licet. sed nee n - ptem fratris vel sororis quis uxorem ducere potest, quamuis 3 quarto gradu fiat. cuius enim sitam φ .a .. . ra
uit, filiam non videris impediti uxorem ducere: qui alteque naturali,neque μ' ciuili iure tibi coniun- έμ- gitur. Duorum mitem fratrum vel sororum liberi, vel fratris de sororis iungi possunt '. Item amitam ii 3 ροι. esCet adoptiuam,ducere uxorem non licet. item nec materteram: quia parentium loco habentur. Qua , uuis ratione verum est magnam quoque amitam ,& materteram magnam prohiberi uxorem ducere. Ad- Lammavis nitatis quoque veneratione quarundam nuptiis abstinendum est : ut ecce priuignam aut nurum v- Cn. st xorem ducere non licet, quia utraeque liliae loco sunt. Quod ita scilicet accipi debet .s suit nurus aut ID. priuigna tua nam si adhue nurus tua est. id est, si adhuc nupta est filio tuo Masa ratione uxore eam ducere no possis,quia eadem duobus nupta elle ii 5 potest. Item si adhuc priuigna tua est,id est,si mater ei us ι. tibi nupta est, ideo Gin uxorem ducere non poteris quia duas uxores eode tempore habere non licet. Socrum quoq; dc Douercam prohibitu est uxorem ducere, quia matris loco sunt. quod & ipsum disto- i, aluta demit adfinitate procedit. alioquin si adhuc tiouerca est id est, s adhuc patri tuo nupta est: com--ατ .muni iure impeditur tibi nubere. q tria eade duobus nupta eise non pozest. Item si adhuc socrus est, id 2,.
est, si adhue lilia eius tibi nupta est: ideo impediuntur nuptiae,quia duas uxores hahere rio possis. Marati μ' ritame filius ex alia uxore de uxoris filia ex alio marito,vel cotra, matrimonium reicte contrahunt ': licet