장음표시 사용
41쪽
Instit D n. Iustiniani Lib. lΙ.
LI aERas suis impuberibus quos in potestate quis habet non solum ita ut supra diximus substitue re potest: id est, ut ii heredes ei non extiterint, alius sues heres: sedeo amplius vi& si heredes eis ι. ι. V ι extiterint,&adhuc impuberes mortui fuerint, si ei aliquis herest veluti siquis dicat hoc modo πι- a tius filius meus heres mihi esto. Si filius meus heres mihi non erit, sue heres erit, & prius moriatur Vs svristia quam in suam tutelam venerit, tunc Seius heres esto. quo casu hquidem non extiterit heres filius,tunemo' substitutus patri fit heresi si veto extiterit heres filius,&ante pubertatem decesserit, ips filio fit heressib stitutus. nam motibus institutum est, ut eam eius aetatis sth situ, in qua ipsi sibi testamentum facere non possunt, parentes eis faciant.Qua ratione excitati, etiam Constitutionem posuimus in nostro C o. 5--,. dace, qua prospectum est,ut si mente captos habeant filios ,vel nepotes, vel pronepotes, cuiuscumque Η 'sexus ves gradus, liceat eis,etsi puberes sint,ad exemplum pupillaris substitutionis, certas personas su stituere. autem respuerint eandem substitutionem infirmati. de hoe ad exemplum pupillatis su me. - -- stitutionis, quae, postquam pupillus adoleverit,infirmatur. Igitur in pupillari substitutione seeundum praefatum modum ordinata: duo quodammodo sunt testamenta: alterum patris, alterum filii: tan- - . ,. quam si ipse filius sibi heredem instituasseti aut ' certe unum testamentum est duarum causarum, id ... ποῦ duatum ' hereditatum.Sin autem quis ita formidolosus sit, vi timeretne filius eius,pupillus adhuc..iari se, is ex eo quod palam substitutum accepit, post obitum eius periculo insidiatum ' subiceretur. vulgarem quidem substitutionem palam facere, de in ptimis testamenti partibus debet. illam autem substitutio- , .. .. nem per quam & si heres extiterit pupillus, & intra pubertatem decesserit, substitutus vocatur. separa- . Hinin inferioribus partibus scribere, eamque partem proprio lino, propriaque cera consignare, &in Cpriore pa te testamenti cauere debet, ne inferiores' tabulat vivo filio,& adhue impubere aperiantur 's illud palam est non ideo minus valere substitutionem impuberis fili 3 quod in hisdem tabulis scripta sit, 'E quibus libi quisque heredem instituisi et quamuis pupillo hoc periculosumst. Non tum autem h ι redibus institutis imbu petibus liberis ita substituere parentes postunt, ut si heredes eis extiterim, &, . ante pubertatem mortui fuerint, sit eis heres is, quem ipsi voluerint: sed etiam exheredatis'. Itaque eo B ob casu si quid pupillo ex hereditatibus, legatisve aut donationibus propinquorum atque amicorum ad- . qui stum fuerit, id omne ad substitutum pertinebit. Quaecumque diximus de substituti ne impub tum liberorum, vel heredum 'institutorum vel exhereaatorum, eadem etiam de postumis intellegimus. Liberis autem suis testamentum nemo facere potest,nisi&sbi faciat. nam pupillaregestamenrinnita α pars. ' & sequela est paterni testamenti: adeo ut si patris testamentum non valeat, nec fili) quidem, D μι valebit. Vel singulis autem liberis, vel ei qui eorum nouissimus impubes morietur, substitui potest Sinia 1 ulis quidem si neminem eorum intestato decedere voluit, nouissimo, si ius legitimarum hereditatum. integrum inter eos custodiri velit. Substituitur autem impuberi aut nominatim, veluti Titius: aut generaliter ut quisquis mihi heres erit Quibus verbis vocantur ex substitution impubere mortuo stio. zz illi. qui ei scripti ses heredes & extiterunt, & pro qua parte heredes facti sunt. Masculo igitur usque ad quatuordecim annos substitui potest. feminatusque ad duodecim annos. & s hoc tempus excesserint substitutio evanesiit. Extraneo vero, vel filio puberi heredi instituto ,ita substituere nemo potest: si , s st, . vi si heres extiterit.& intra aliquod tempus decesierit,alius ei si heres sed hoe solum permistum est, ut di, r. eum per fideicommissuin testator oblige esὴ hereditatem eius V, vel totam, vel pro parte restituere. a D. iari quod ius quale sit suo loco trademus. . . / E
ν - E TAMENTvM iure fictum usque adeo valet, donec rumpatur irritumve fiat. Rumpitur autem meis su- 1 testamentum, cum in eode m statu manente testatore, ipsus testamenti ius vitiatui. Si quis enim
'post factum testamentum adoptauerit sibi situm pet Imperatorem, eum qui est sui iuris, aut per pra
abri torem secundum nostram Constitutionem eum qui in potestate parentis suerit, testamentum eius 2I. rumpitur q si adgnatione sui heredis. Posteriore quoque testamento, quod iure perfectum est, s rius rumpitur. nec interest extiterit aliquis heres ex eo an non. hoc enim solum spectatur an ali- quo casu existere potuerit. Ideoque squis aut noluerit heres esse, aut vivo testatore aut post mortem Feius ante, quam hereditatem adiret, decesserit aut condicione sub qua heres institutus est, desectus sinis, is sit: in his casibus paterfamilias intestatus moritur Nam & prius testamentum non valet, ruptum a posteriore: & posterius atque nullas liabet vires, cum ex eo nemo heres extiterit. Sed de s quis priore t stamento iure perfecto posterius aeque iure fecerit, etiamsi ex certis in eo heredem instituerit,sia perius. ψ restarneli ima sublatum esse, diuiseuerus& Antoninus rescripserunt. cuius Constitutionis verba im .a ia seri iusti mus, cum aliud quoque praeter in ea Constitutione expressum est. Imperatores Seuerus de ροσι. Antoninus Cocceio Campano. Testamentum secundo loco factum,licet in eo certarum rerum heres seriptus sit. perinde iure valere ac si rem mentio facta non esset: sed teneri heredem scriptu,vi conten- . i. μή- tus rebus sibi datis aut suppleta quarta ex lege Faleidia, hereditatem restituat his, qui in priore testa-- r mento scripti fuerat,propter inserta verba quibus ut valeret prius testamentu, expressum est, dubitari G
42쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. li
λ non oportet. Et ruptum quidem testamentum Me modo incitur. Alio autem modo testamenta iure facta infirmantur: veluti cum is, qui fecit testamentum capite deminutus si quod quibus modiIaceidat primo libro tetulimus. Hoc autem casu irrita seri testamenta dicuntur, cum alioquin de quae rumpantur irrita fiant:&quae statim ab initio non iure fiunt, irrita sunt.&ea quae iure facta sunt, Ee postea propter capitis deminutionem strita fiunt, possumus nihilominus iupta dicere. Sed quia satiecommodius erat singulas causas singulis appellationibus distingui ideo quaeciam non iure facia dicuntur, quaerim iure iacta rumpi, vel irrita fieri. Non tamen per omnia inutilia sunt ea testamenta, quae ab . initio iure facta propter capitis deminutionem irrita facta sunt: nam s septem testium sinis signata sunt potest seriptus heres secundum tabulas testamenti honorum possessionem agnoscere: s modo .. -- , desunctus &ciuis Romanus,&suae potestatis moriis tempore fuerit Nam si ideo irritum factum sit
3 testamentum, quia ciuitatem, vel etiam libertatem testator amist,aut quia in adoptionem se dedit & zziar emortis tempore in adoptiui patris potestate sit ' r non potest scriptus heres secundam tabulas hono- c,. p . rum possessionem petere. Ex eo autem solo non potest infirmari testamentum, quod postea testator id noluit valete : usque adeo ut&s quis post factum prius testamentum posterius facere coeperit, Scautis,ι ρ mortalitate praeuentus, aut quia eum eius rei poenituit, non perfecerit: diui Pettinacis oratione cau-- tum sit, ne alias tabulae priores iure factae irritae sant, nisi sequentes iure ordinatae Ac persectae marim Φ. D. M l . nam imperfectum testamentum sine dubio nullum est. Eadem oratione expressit, non admissurum ' εse hereditatem eius, qui litis causa principem reliquerit heredem neque tabulas non legitime factis, in quibus ipse ob eam causam' heres institutus erat probaturum: neque ex nuda voce heredis nomen, δε--α scis
admissi trum: neque ex ulla scriptura cui iuris auctoritas desit aliquid adepturum. Secundum haec diuic quoque seuerus de Antoninus Aepissime reseripserunt. Licet enim linquiunt legibus soluti simus, ait, diei. c. Inmen legibus vivimus
in I A plerumque parentes sine eausa liberos suos exheredant, vel omittunt: inductum est videi Veioso testamento agere possint libeti, qui queruntur aut inique se exheredatos, aut inique praeteritos: hoc colore quasi non sanae mentis fuerint, cum testamentum ordinarem. sed hoc dicitur' . non quas vere flariosus sit, sed tecte quidem fecerit testamentum, non autem ex ossicio pietatis. Nam x ....tis vere furiosus sit, nullum testamentum est. Non autem liberis tantum permissum est testamentum si parentum inossiciosum accusare, verum etiam parentibus liberorum. Soror autem de frater turpibus 1, personis scriptis heredibus, ex saetis Constitutionibus praelata sunt. Non ergo contra omnes heredes iarisiari. agere possunt. Ultra fiatres igitur de rores,eognati nullo modo aut agere possunt, aut agentes viniacere. Tam autem naturales liberi, quam secundum nostrae Constitutionis diuisionem adoptati,ita de- L. -
mum de inofficioso testamento agere possiant, si nullo alio iure ad defuncti bona venire postunt. Namur:
qui ad hereditatem totam vel partem eius alio iure veniunt de incissicioso agere non possunt. Postu- ι mi quoque qui nullo alio iure venire possunt, de inossicioso agere possunt.Sed lisc ita accipienda sunt,s nihil eis penitus a testatoribus testamento relictum est. quod nostra Constitutio ad verecundiam 'naturae introduxit. Sin vero quantaeumque pars hereditatis, vel rescis fuerit relicta: de inosticioso nwς -- querela quie ente, id, quod eis deest usque ad quartam legitimae partis' repleatum licet non fuerit adiectum, ni viri arbitratu debere eam compleri. Si tutor nomine pupilli, cuius tutelam gerebat,ex te- c ι.. HOUs stamento patris sui legatum acceperit,cum nihil erat ipsi tutori relictum a patre suo: nihilominus pote- rrit nomine suo de inossicioso patris testamento agere. Sed & si e contrario pupilli nomine cui nihil re- δε ιι lictum fuerit, de inossiciose egerit, &superatus est ripse tutor quod sibi in eodem testamento legatum s --ονε relictum est, non amittit. Igitur quartam quis debet habere, ut de inossiciose testamento agere no possi: siue iure hereditatio sue iure legati vel fideleommissi . vel si mortis causa ei quarta donata suerit, s . . vel inter vivos, in iis tantummodo casibus, quorum mentionem facit nostra Constitutio, uel aliis modis qui Constitutionibus eontinentur. Quod autem de quarta diximus, ita intellegendum est: visiue μὰ . dari, unus fuerit siue plures, quibus agere de inoffetoso testamento permittitur: una quarta eis dari possit, ut ea pro rataeis distribuatur id est,pro virili portione quarta. ---
. Te serediam Dad se odorretia. C A p. X res. E R E D E s autem,aut necessarii dicuntur aut sui ae necedarii aut extranei. Necessatius hetes est seruus heres institutus. ideo se appessatus, quia sue velit, siue nolit, omnimodo post mortem testatoris protinus' liber Aenecessariti, heres sit. Unde qui facultates suas suspectas habent, solent seruum .. 3. suum primo,aut secundo aut etiam ulteriore gradu heredem instituere: ut si e reditoribus satis non sat potius eius heredis bona quam ipsius testatoris a ereditoribus possideantur,vel distrahantur,vel inter h. eos dividantur. Prohoe tamen incommodo, illud ei commodum praestatur: ut ea quae post mortem patroni suis hia3quisierit ipsi reseruentur. Et quamuis bona defuncti non sussciant ereditoribus . t men ex alia causa quas sibi res adquisuit non veneunt. Sui autem de necessarii heredes sunt, veluti s- . - .lius, filia, nepos neptis ii ex filio & deinceps ceteri liberi qui modo in potestate molietis fuerint. sed vi / C
43쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. II.
repos neptisve sui heredes sint, non sussicit eum eamve in potestate aut mortis tempore suisset sed, Apus est ut pater eius vivo patre suo desierit suus heres elle, aut morte interceptus,aut qualibet alia rati ne liberatus potestate. tunc enim nepos neptisue in locum patris sui succedit. Sed sui quidem heredes ideo appellantur, quia domestici heredes sunt, &vivo quoque patre quodammodo domini existi-7 niantur Vnde etiam si quis intestatus mortuus sit prima causa est in s ectatione liberorum. Necessa m. , - .. a. Vero ideo dic utur quia omnimodo sive velint siue nolint, tam ab intestato qua ex testamento ' heredes .is. sunt. Sed his pcietor permittit volentibus abstinere se ab hereditate: ut potius parentis qua ipsoru bona similiter a creditoribus possideantur. Ceteri qui testatoris iuri subiecti non sum, extranei heredes D. - . . appellantur. Itaque liberi quoque nostri, qui in potestate nostra non sunt, heredes a nobis instituti,ex- tranei heredes videntur. Qua de causa, & qui heredes a matre institii tur, eodem numero sunt. quia seminat in potestate laberos non habent. Seruus quoque heres a domano institutus, &post testamen. Blum factum ab eo manumissus, eodem numero habetur. In extraneis heredibus illud obseruatur' vi sit -- cum eis testamenti factio: siue ipsi heredes instituantur, siue hi qui in potestate eorum sunt. &iddu bus temporibus inspicitur: testamenti quidem facti, ut constitetit institutio: mortis vero testatoris ut . eiseetiam lubeat hoc amplius, & cum adierit hereditatem, esse debet cum eo testamenti factio e siue pure siue sub eondicione heres institutus sit. nam ius heredis eo vel maxime tempore inspiciendum est, quo adquirit hereditatem. Medio autem tempore inter factum tes amentum, & mortem tesar ris, uel condicionem institutionis existentem, mutatio iuris no nocet heredi: quia ut diximus tria tempora inspicimus. Testamen ii autem factionem non sum is habere videtur, qui testamentum facete potest: sed etiam qui ex alieno testantento vel ipse capere potest, vel alis adquirere, licea non possit facere testamentum. Et ideo furiosus& mutus.& postumus,& infans ' & filiusfamilias, disertius alie LC ue -- nus testamenti factionem habere dicuntur. Licet enim testanaen tum facere non possunt, attamen ex zm -- testamento vel sibi, ves ath adquirere possunt. Extraneis autem heredibus det berandi potestas est de
zzz I adeunda hereditate vel non adeunda. Sed siue is cui abstinendi potestas est, immiscuerit se boni, hereditati :sue extraneus cui de adeunda hei editate deliberare licet, adierit: postea relinquendae hereditati, facultatem non habet, niti minor sit viginti quinque annis. Nam huius a talis hominibus, sicut ' - . Ο in ceteris omnibus' causis, deceptis. ita & si temere damnosam hereditatem susceperint, praetor se curtii sciendum est tamen diutini Hadrianum etiam maiori vigintiquinque annis veniam dedisse, fa D. cum post ad iram heredualcm grande aes alienum, quod aditae hereditatis tempore latebat. emersisset. sed hoc quidem diuus ' Hadrianus cuidam speciali beneficio praestitit. diutis autem Gordianus postean is is in milicibus tantummodo hoc extendit. Sed nostra beneuolentia eommune omnibus stibiectis impe- D - - - rio nostro hoc benescium prastitit: & Constitutionem tam aequissimam, quam nobilem scripsit, cu- . i. f. ius tenorem si obseruauei int homines licet cis adire hereditatem, & in tantum teneri, quantum vari .a .a. lere bona hereditari, contingit: vi ex hac causa neque deliberationis auxilium eis fiat necessarium,
. to , nisi on. iisa obieruatione nostrae Constitutionis es deliberandum existimauerim, &sese veteri grati
riserra, Ia min; adition rs lupponere maluerant. liena extraneus heres testamento institutus, aut ab intestato ad
'' 'fi' legit linam hereditatem vocatus, potest aut pro serede gerendo, aut etiam nuda voluntate suscipiemdae hereditatis heres fieri. Pro herede autem poete qui, videtur, si rebus hereditariis tanquam heres viarur, vel vendendo res hereditarias vel praedia colendo locandove,& quoquo modo ii voluntat cinsua in declaret, vel te, vel vel bis de adeunda hered tale: dummodo sciat eum in cuius bonis pro her degerit, te latum intestatu inve obtille &ie et hei edem esse. Pro herede enim gerere, est prod, Emino scrote. veteres enim heredes pro dominis appellabant. Sicut autem nuda voluntate exitaneus
heres fit: ita & contraria destinatione statim ab hereditate repellitur. Eum qui surdus vel mutus natus, vel postea factus est: nihil prohibet pro herede gerere,& adquirere sibi hereditate si tamen intellegit quod agitur. De viis. C A P. xx. posτ hac videamus de legatis, quae pars iuris extra propositam quidem materiam videtur. nam loquimur de iis iuris figuris, quibus per uniuerstatem res nobis adquiruntur. sed cum omnino detestimentis deque heredibus qui testamento instituuntur, locuti sumus: non sne causa sequenti loeci potest hac iuris materia tractari. Legatum itaque est donati quaedam a destincto relicta Sed olim Fquidem erant legatorum genera quatuor: per vindicationem, per damnationem, sinendi modo, per praeceptionem: & certa quaedam verba cuique generi legatorum ad fgnata erant, per quae singula genera legatorum fgnificabantur. Sed ex Constitutionibus diuorum Plincipum solemnitas huiusmodi verborum penitus sublataest. Nostra autem Constitutio, quam cum magna secimus Iucubratione, defunctorum voluntates validiores esse cupientes & non verbis sed voluntatibus eorum fauentes: dis posuit ut omnibus legatis una sit natura. M quibuscuinque verbis aliquid derelictum si, liceat legat riis id persequi. non solum peractiones personales' sed etiam per in rem , & per hypotheeariam L Cuius Constitutionis perpensum modum ex ipsus tenore perfectissme accipere possibile est sed non usque ad eam Constitutionem standum esse existimavimus. Cum enim antiquitatem inuenimus legata quidem stricte concludentem ', fidei coni millis autem quae ex voluntate magis descendebant adestinctorum, pinguiorem natutam Indulgentem: necessatium esse duximus omnia legata fideicommissis exaequare, ut nulla sit interea disserentia: sed quod deest legatis, hoe repleatur ex natura fi
dei commissorum: & si quid amplius est in legatis,pet hoc crescat fidei commissorum natura. sed ne in primu
44쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. II.
A ptimis legum eunabulis permixtὸ de his exponeodo, studiosis adulescentibus quandam intro/ueeremus dissicultatem, operat pretium esse duximus interim separatim prius de legatis, de postea de fide, , x commissis tractare: vi natura utriusque iuris cognita, facile possint permixtionem eorum erugiti sub tilioribus auribus accipere. Non solum autem testatoris vel heredis res ', sed etiam aliena legati potest T. ita ut heres cogat ut redimere eam & praestate: vel f non potest redimere, aestimationem eius date sed a . . si talis res si euius non est commercium, nec aestimatio eius debetur. sicutis campum Martium, vel basticas, vel templa, vel quae publico usui destinata sunt, legauerit. nam nullius momenti legatum est. De
Quod autem diximus alienam rem posse legari r ita intellegendum est , si defunctus sciebat cilienam rem esse, non se s ignorabat. Forsitan enim si scisset alienam non legasset.& ita diuus Pius tescripsit'. R. . P. Et verius esse ipsum, qui agit, id est legatarium probare oportere scille alienam rem legare defunctum ' et et id non heredem probare oportere ignorasse alienam, quia semper necessitas probandi incumbit illi. qui ia aett. sed de s rem obligatam ereditorialiquis legauerit, necesse habet heres luere. Et hoe quoque casa idem placet quod in re alienae vi ita demum luere necesse habeat heres. si sciebat defunctus rem obli- , gatam esse. de ita diui Seuerus & Antoninus rescripserunt. Si tamen defunctus voluit legatarium lue - se re, & hoc expressit: non debet hetes eam luere. Si res aliena legata fuerit, & eius vivo testatore legat, zzz II rius dominus factus fuerit: si quidem ex causa emptiomiti ex teitamento actione pretium consequi po- -- ι Hatest L Si vero ex causa luetativa, veluti ex causa donationis, vel ex aliasmili causa: agere non potest '. ,: GgNam traditum est duas luerativas causas in eundem hominem 3e in eandem rem Concurrere no posse. n. -- ,
Hac ratione s ex duobus testamentis eadem res eidem debeatur : interest utrum rem an aestimatio- II: nem,ex testamento consecutus est. nam s rem,agere non potest, quia habet eam ex causa lucratiuar si cis, o C aestimationem agere potest'. Ea quoque res quae in rerum natura non est, si modo futura est , recte te. Uingatur, veluti fructus qui in illo fundo nati erunt, aut quod ex ancilla natum erit. Si eadem res duobus Ign ιlegata sit, sue eoniunctim sine dis unctim: si ambo perueniant ad legatum scinditur inter eos legatum. ι---- si alter deficiat, quia aut spreuerit legatum, aut vivo testatore decesserit, vel alio quolibet modo dese- T ccerit, totum ad collegatarium pertinet. Coniunctim autem legatur, veluti s quis dicat, Titio&seio --. hominem Stichum do lego. disiunctim ita. Titio hominem Stichum dolem, Seio stichum do lego. Sed Ac si expresserit eundem hominem Stichum, aeque dis unctim legatum intellegitur '. Si cui fun- α I; dus alienus legatus fuerit, &emerit proprietatem deducto usufructu & vlasfructus ad eum peruene M. .es a rit , ω postea ex testamento agati recte eum agere.& fundum petere Iulianus ait: quia usus fluctus in et . petitione seruitutis loeum obtinet: sed ossicio iudicis continetur, ut deducto usu tactu iubeat aestim, .aeis Oia
D tionem praestari. Sed si rem legatari) quis ei legauerit, inutile est legatum: quia quod propriu est ipsus, zzz I
amplius eius fieti non potest.& licet alienaverit eam,non debetur nec ipsa, nec aestimatio eius. Si quis a- --.rem suam quasi alienam legauerit valet legatum: nam plus valet quod in veritate est, quam quod in et Iropinione. Sed & si legatath putauit valere constat. quia exitum voluntas defuncti potest habere. Si o . rem suam legauerit testator, posteaque eam alienauerit Cessus existimatis non adimendi animo ven- 'didit, nihilominus deberi. idemque diui Seuerus de Antoninus rescripserunt, idem rescripserunt eum, qui post testamentum factum praedia, quae legata erant, pignori dedit, ademisse legatum non videri:& ιὸν. --
ideo legatarium cum herede agere posse, ut praedia a eregitore luantur. si vero quis partem rei legata: Izzz
alienaverit, pars quae non est alienata omnimodo debetur: pars autem alienata ita debetur,si non adi- -- rimendi animo alienata sit. Si quis debitori suo liberationem legauerit, legatum utile est: & neque ah Σ ipso debitore, neque ab herede eius V potest heres petere, nec ab alio qui heredis loco est. sed*potest a. Turia debitore conueniri ut liberet eum. potest autem quis vel ad tempus iubere,ne heres petat. Ex con- 'trarios debitor ereditori suo, quod debet legauerit, inutile est legatum .s nihil plus est in legato, quam indebito: quia nihil ampliuς habet per legatum. Quod si in diem vel sub condicione debitum ei pure---- legaueriti utile est legatum propter repraesentationem M. Quod si vivo testatore dies venerit, vel con- Σῖ puedicio extiterit. Papinianus scripsit, utile esse nihilominus legatum, ' quia semel constitit. quod & ve- νε ι rum est. Non enim placuit sententia existimantium, extinctum esse legatum quia in eam causam per- 'Σ uenit, aqua incipere non potest. Sed si uxori maratus dotem legauerit,valet legatum: quia plenius est .riisse. s. legatum quam de dote actio. Sed ii quam non aecepit dotem legauerit, diui Seuerus M Antoninus I rescripserunt, si qua dem simpliciter legauerit, inutile esse legatum . si vero certa pecunia, Vel certum , iis a. F corpus, aut instrumentum ' dotis in praelegando demonstrata sunt, valere legatum. Si res legata sine --σι -- facto heredis perierit legatario decedit. Et si seruus alienus legatus sine facto heredis manumisius fue- -υ
rit, non tenetur heres. Si vero heredisseruus legatus fuerit&ipse eum manumiserit: teneri eum Iuli, ρω-- mnus scripsi. nec interesse ' utrum scierit, an ignorauerit a se legatum esse. Sed de si ath donauerit seruu
de is, cui donatus est, eum manumiserit: tenetur heres quamuis ignorauerit a se eum legatum esse. Si se, quis ancillas cum suis natis legauerit,etiam si ancillae mortuae fuerint, partus legato cedunt. Idem est si ordinarii serui eum vicariis legati fuerint: de licti mortui sint ordinarsi , tamen vicarii legato cedunt. Sed si seruus eum peculio fuerit legatus: momo seruo, vel manumisso, vel alienato &peculiqlegatum extinguitur. Idem est si iandus instructus vel cum instrumento legatus fueritinam fundo , .
45쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib. II.
alienato de instrumenn legatum extinguitur. si grex legatus fuerit, posteaque ad unam in em perus. μαι. - nerit, quod superfuerit, vindicari potest. Grege autem legato etiam eas oves, quae post testamentum
factum gregi adiciuntur legato cedere, lulianus est. Estemingregis unum corpus ex distancibus capiarios . - tibus, sicut aedium unum corpus est ex cohaeremibus lapidibus. AEdibus denique legatis, columnas de marmora quae post testamentum factum adiecta sunt, legato dicimus cedete. Si peculium legatu sae- ,-rit,sine dubio quidquid peculio accedit vel decedit vivo testatore egatarib lucro vel damno et L Quod iis si mortem testatoris, ante aditam hereditatem seruus adquisierit: Iulianus ait, si quidem ipsi ni se numita peculium legatum fuerit, omne quod ante aditam hereditatem adquisium est, legatario c inter a. ια dete: quia huius legati dies ab alta hereditate cedit sed si extimeo peculium legatum fuerit, non cedere ea legato ' nisi ex rebus peculiaribus auctum erit peculium. Peculium autem nisi legatum fuerit manuinisso non debetur ': quamvis si vivus manumiseritinuisicit, si non adimatur &ita di- ui Seuerus de Antoninus rescripserunt. Iidem rescripserunt, peculio legato, non videri id telinum,ut
, istis . petitionem ' habeat pecuniae, quam in rationes dominicas impendit Iidem rescripserunt, peculium videri legatum eum rationibus redditis libet esse 'iussus est,ac ex eo reliqua inserre. Tam autem eor-
potales res legari possunt,quam incorporales. dc ideo quod defuncto debetur, potest alicui legati, ut a-xερ. 'ri. ctiones suas heres legatario praestet: nisi exegerit vivus testator pecuniam: nam hoc casu legatum extinguitur. sed & tale legatum valet, damnas esto heres domum illius reficere. vet,illum aere alieno lum rare. Si generaliter seruus vel res alia legetur,electio legatarill est,nis ' aliud testator dixerit. Optionis legatum, id est, ubi testator ex seruis luis vel aliis rebus optare legatarium, iusserat, habebat in se ..i is condicionem 3 13e ideo nisi ipse legatarius vivus optauerit, ad heredem legatum transmittebat.sed ex
Constitutione nostra&hoe ad meliorem statum reformatum est: de data est lieentia heredi legatarii Goptare seruia licet vivus legatarius hoc non fecit: Et diligentiore t iactatu habito. & hoc in nostra Constitutione additum est, ut liue plures legatarib exillant, quibus optio relicta est Λ dissentiam in eo ore eligendo: sive unius legatath plures heredes, Ne inter se circa optandum dissentiant, alio aliud corpus Maab MI .is eligere cupiente: ne pereat lcgatum quod plerique prudentium 3 contra beneuolentiam ' introduce-i, bant fortunam esse huius optionis iudice Marte hoc esse dirimendum, ut ad quem sors veniat illius. D. ν. . . sententia in optione praecellat. Legari autem illis solis potest,cum quibus testamenti factio est. incertis vero persenis, neque legata. neq; fideicommissa olim relinqui concessum erat. Nam ne miles quidem - .a incertae personae poterat relinquere, ut diuus Hadrianus rescripsit. Incerta autem persona videbatur,
T E quam incerta opimione animo suo testator subiciebat: veluti si quis ita dicat, Quicumque filio filiam . - - suam in matrimonium dederit, et heres meus illum sendum dato. Illud quoque quod iis relinqueb, D. -- tur, qui post testamentum scriptum primi consules designati erunt, aeque incertae personae legari vid batur, 3e denique multae aliae eiusmodi species sunt. Libertas quoque incertae personae non videbatur Luis posse dari: quia placebat nominatim seruos liberari. Suh eerta vero demonstratione, id est, ex certis personis incertae personae recte legabatur: veluti ex cognatis meis, qui ' nunc sunt, si quis filiam meam; uxorem duxerit, et heres meus illam rem dato. Incertis autem personis legata vel fideicommissa, reli-- m&per errorem soluta, repeti non 3 posse sacris constitutionibus cautum erat. Postvino quoque . ,-. ., alieno inutiliter legabatur. Est autem alienus Postumus qui natus inter suos heredes testatori fui rus non est. ex emancipato conceptus nepos, extraneus erat postumus auo. Sed nec huius... . . , ' modi species penitus est sine iusta emendatione relicta: eum in nostro Codice Constitutio posita est, per quam&huic parti medemur, non solum in hereditatibus, sed etiam in legatis, & sdeleommissis: αquod euidenter ex ipsius Constitutionis lectione clarescit Tutor autem nee per nostram Constituti n. Disitas nemincertus dari debet: quia certo iudicio debet quis pro tutela suae posteritati eavere. Postumus autem alienus heres institui de antea 3 poterat, At nunc potest '': nisi in vieto eius sit quae iure nostro ... I 'et uxor esse non potest. Si quis in nomine, cognomine praenomine' legatari, errauerit: si de persona con- si in stat. nihilominus valet legatum. Idemque in heredibuI seruatur, S tecte. Nomina enim significand Irum hominum gratia reperta sunt:quis allo quolibet modo intellegant ut, nihil interest. Huic proxi-T . ma est illa iuris regula, falsa demonstratione legatum non perimi. veluti si quis ita legauerit, Stichum seruum meum vetnam do lego. licet enim non verna sedemptus sit,si de seruo tamen constat, utile est. - .-- legatu in. Et conuenienter si ita dem n strauerit, Stichum seruuin, quem a Seio emi, sitque ab alio emptus, utile est legatum si deseruo constat. Longe magis legato falsa causa non nocet: veluti cum quis ita Fa--- . dixeritauio quia me absente negotia mea curauit Sticlaum dolego, veli Titio quia patrocinio eius capitali elimine liberatus sum. Stichum dolego. Licet enim neque negotia testatoris unquam gessito. Tatius neque patrocinio eius liberatus est: Iegatum tamen valet. sed si condicionaliter enunciata sue- ' Q-tite ausa aliud iuris est: veluti hoc modo, Titiosi negotia mea curauit, sundum dolego. An servo' ' h redis recie legamus, quaeritus & constat pure '' inutiliter legati,nee quidquam proficere si,uiuo testa-ει- rati, a tor de potestate heredis exierit: quiaquod inutile foret legatum, ii statim post factum testamentum deeessisset testator,non hoe ideo debet valere quia diutius testator vixerit. sub condicione vero re M
46쪽
Instit. D n. Iustiniani Lib . II.
h lagatur '', ut requiramus,an quo tempore dies legati cedit, in potestate heredis non st. Ex diuerso h
tede instituto seruo,quin domino tecte esia sine condicione legetur, non dubitatur. Nam At si statim post factum testamentaim decesserit testator non tamen apud eum qui heres sit, dies legati cedere in--legitur aeum hereditas a legato separata sit, &possi per eum seruum alius heres esset,si prius, quam iussit domini adeat,in alterius potestatem translatus st: vel manumissus ipse heres cssicitur, quibus e si bus utile est legatum. Quod ii in eadem eausa permanserit & iussit legatari) adierit, evanescit leg tum. Ante heredis institutionem inutiliter antea legabat ut scilicet quia testamenta vim ex institutione heredum accipiunt,& ob id veluti caput atque fundamentum intellegitur totius testamenti heredis institutio. Pari ratione nec libertas ante heredis institutionem dari poterat. sed quia in ei uile esse putauimus ordinem quidem scripturae sequi quod&ipsi antiquitati vituperandum fuerat visum,sper-B ni autem ' testatoris voluntatem : per nostram Constitutionem & hoc vitium emendauimus, ut liceat& ante heredis institiationem & 1nter medias heredum institutiones. legatum relinquere,&multo magis' ' libertatem, cuius usus fauorabilior est. Post mortem quoque heredis aut legatarii simili re do inutiliter legabatur: 'veluti ii quis ita dicat,Cum heres meus mortuus erit do lego. Item, Pridie, quam heres aut legatarius morietur. sed simili modo de hoc correximus, simitatem huiusinodi lega. tiὴ ad fideicommissorum' similitudinem praestantes: ne vel hoc casu deterior causa legatorum, quam fideicommissorum inueniatur. Poenae quoque nomine inutiliter legabatur.& a3imebatur vel transserebatur. Pleniet autem nomine lesari videtur,quod coercendi heredis causa relinquitur, quo magis aliquid faciat aut non saeiat: velutis quis ita scripserit, Heres meus si filiam suam in matrimonium Tutio collocauerit, vel ex diuerso, Si non collocauerit, dato decem aureos Seioraut si ita scripserit, Heres C meus s fetuum Stichum alienaverit,uel ex diuerso . Si non alienaverit, Titio decem aureos dato. Et in tantum haec regula obseruabatur,ut quampluribus principalibus Constitutionibus fgnificetur, nee principem quidem agnoscere, quod ei poenae nomine legatum sit. nee ex militis quidem testamento talia legata valebant,quamuis aliae militum voluntates, in ordinandis testamentis valde obseruabatur. quinetiam nec libertatem poenae nomine dari posse placebat.eo amplius nec heredem ''poenae nomine adici posse, Sabinus existimabat: veluti si quis ita dicat Titius heres esto, si Titius filiam suam Seio in matrimonium collocauerit, Seius quoque heres esto. Nihil enim intererat, qua ratione Titius coerceiaretur,virum legati dationem coheredis adiectione. Sed huiusinodi scrupulostas nobis non placuit:&generaliter ea quae relinquuntur,licet poenae nomine fuerint relicta,ves adempta vel in alios translata: nihil distare a ceteris legatis constituimus, vel in dando. vel in adimendo, vel in transferendo: exceptis D videlicet iis quae impossibilia sunt vel legibus interdicta aut alias probrosa. Huiusmodi enim testa. mentorum dispositiones valere, secta meorum temporum non patitur
ADEM p Tio legatorum sue eodem testamento adimantur legata sue codicillis sma est. sue ---- contrariis verbis fiat ademptio : veluti s quod ita quis legauerit, Do lego, ita adimatur, Non do, Non lego: siue non contrariis ici est,aliis quibuscumque verbis .Transferri quoque legatum ab alio ad alium potest: veluti siquis ita dixeritiHominem Stichum quem Titio legaui, Seiodo lego: siue loem - ν' dem testamento, siue in codicillis hoc secerit. quo easu simul Titio adimi videtur, & Seio dari 3. Mire Δ
SV p E RE set ut de lege Falcidia dispiciamus.qua modus nouissime legatis impositus 3 est. Cum enim
olim lege duodecim tabularum libera erat legandi potestas, ut liceret vel totum patrimonium le- -- . .. c. gatis erogaret quippe ea lege ita cautum ellet, Vti legassit suae rei, ita ius esto visum est hanc legandi licentiam coartare: idque ipsorum testatorum gratia prouisum est, ob id, quod plerumque intestatis moriebantur, recusantibus scriptis heredibus pro nullo aut minimo lucro hereditates adirC. Et cum , ιυ , super hoc tam lex Furia, quam lex Voconia latae sunt quarum neutra sussiciens ad rei consummatim ι,. . nem videbatur nouissime lata est lex Falcidia, qua cauetur ne plus legate liceat, quam dodrantemt F torum bonorum: id est, ut sue unus heres institutus esset,sue plures apud eum eose para quarta re- άν - I eis. maneret. Et cum quaestum esset,duobus heredibus institutis, veluti Titio & Seio,s Tith pars aut tota P exhausta sit legatis,quae nominatim ab eo d ta sunt aut supra modum onerata: a Seio vero, aut nulla Mimia.. relicta sint legata, aut quae partem eius dumtaxat, in partem dimidiam minuant: an quia is quartam partem totius hereditatis aut amplius habet Titio nihil ex legatis quae ab eo relicta sunt, retinere lice- 1, sia, uret,plaeuit ut quartam partem suae partis saluam habeat posse retinere :etenim in sngulis heredibus ram L . ratio legis Falcidiae ponenda est Quantitas autem patrimoni),ad quam ratio legis Falcidic redigitur, i ba. Ammortis tempore spectatur. Itaque si verbi grati is qui centum aureorum patrimonium in bonis ha- visu. μελbebat, centum aureos legauerit: nihil legatariis prodest, si ante aditam hereditatem per seruos hereditarios aut ex partu ancillarum hereditariarum. aut ex foetu pecorum' tantum accesserit hereditati, M L ... s.flG ut centum aureis legatorum nomine erogatis heres quartam partem hereditatis habiturus sit, sed necesse est ut nihilominus quarta pars legatis detrahatur. Ex diuerso si septuaginta quinque legauerit, Ac s. ante aditam hereditatem in tantum excreuerint bona, incendiis fori aut nauseagiis, aut morte seruo-M. O, rum, ut non amplius quam septuaginta quinque aureorum substantia, vel etiam minus relinquasu
47쪽
. . in lagata debentur . Nee ea res damnosa est,heredi cui liberum est non adire hereditatem. quq res A
-ώψ. f. esticit ut sit nece 'e legatariis ne destituto testamento nihil consequantur cum herede in portione pa-- eis ei. Cum autem ratio legis Falcidiae ponitur, ante deducitur aes alienum, item funeris impensa', &α ia, . . pretia seruorum in anumissorum : tunc deinde in reliquo ita ratio habetur, ut ex eo quarta pars apud ri . . beredes remaneat, tres vero partes inter legatarios distribuantur, pro rata scilicet portione eius,quod . ,,..... cuique eorum legatum fuerit. liaque si fingamus quadringentos aureos legatos esse,& patrimonii' ' o ' quantitatem, ex qua legata erogari oportet,quadringentorum esse, quaria pars legatariis singulis debet detrahi. Quod si trecentos quinquaginta legatos singamus, octava debet detrahi. Quod si quin . a m. iem gentos legauerit, initio quinta, deinde quarta detrahi debet. Ante enim detrahendum est quod extrar et bonorum quantitatem est, deinde quod ex bonis apud heredem remanere oportet.
f. a. . ex , VNe transeamus ad fideicommissa. Et prius est ut de hereditatibus fideicommissariis videamus....es, IN Sciendum itaque est omnia fideicommisti primis temporibus infrina esse quia nemo inuitus co---- gebatur praestare id, de quo rogatus eratiQuibus enim non poterant hereditatem vel legata relinquere , si relinquebant fideicommittebam eorum, qui capere ex testamento poterant. Et ideos deicom- - - δε- missa appellata sunt,quia nullo vinculo iuris. sed tantum pudore eorum qui rogabantur contineban-α tur. Postea diuus Augustus semel iterumq: gratia 3 personarum motus vel quia per ipsius salutem m-ἀ-λ- .... gatus quis diceretur, aut ob insignem quo rua dam perfidiam iiissit consulibus' auctoritatem suam in- ' ροσι terpoliere. Quod quia iustum videbatur de populare erat , paulatim conuersum est in assiduain ' iu- C- risdictionem: tantusque eo tum satior factus est, ut paulatim etiam praetor proprius crearetur', qui de
is λὶ fidei minis , ius diceret, quem silet commissarium appellabant. In primis igitur sciendum est, opus esse.ut aliquis recto iure' testamento heres instituatur, eiusq; sdeicommittatur, ut eam hereditatem alii restituat. alioquin inutile est testamentum in quo nemo heres instituitur. Cum igitur aliquis scri-I . ..: pserit, Lucius Titius heres esto: poterit adicere, Rogo te Luci Titi, ut eum primum poteris ' heredit iem meam adite eam Gaio Seio reddas restituas. Potest autem quisque& de parte restituenda here- dem rogare: Ze liberum est, vel pure. vel sub conditione relinquere fideicommisitim, vel ex die certo. .. , --.. Restituta autem hereditate is quidem qui restituit nihilominus heres permanet: is veto qui recipit l, Mena . . reditatem aliquando heredis, aliquando legatarii loco habebatur. At Neronis quide temporibus Tre-z- bellio Maximo& Annaeo Seneca 'consulibus Senatusconsultum factum est: quo cautum est, ut s he- DD. ιι- M. reditas ex fidei commissi causa restituta sit omnes actionesquς iure ciuili heredi de in heredem com. peterent, ei 5 in eum darentur, cui cx fidei commisso restituta est hereditas. Post quod Senatuscon- , α. - altum praetor utiles' actiones ei&in eum, qui recipit hereditatem, quasi heredi Min heredem dare - - , . coepit. Sed quia heredes scripti, cum aut totam hereditatem, aut pene totam plerumque restituere ro-CTI . gabantur, adire hereditatem ob nullum vel minimum lucrum recusabant atque ob id extinguebanturias hur fideicommilia: postea vespasiani Aligusti temporibus Pegaso&Pusione consulibus Senatus censuit ν --. vi ei, qui rogatus esset hereditatem restituere perinde liceret quartam partem retinere atque lege Falcidia ex legatis retinere conceditur. Ex singulis quoque rebus, quae per fidei commissum relinquuturi Senna. 5 eadem retentio permilla est M. Post quod Senatusconsultum ipse heres onera hereditaria sustinebat: GV ille autem qui ex fideicommisso recepit panem hereditatis, legatarii partiarii loco erat. id est,eius lega- Emis tarii cui pars bonorum legabatur. quae species legati partitio vocabatur: quia cum herede legatariust ciues . partiebatur hereditatem. Vnde quae solebant stipulationes inter heredem de partiarium legatarium isas tiasib interponi, eadem interponebantur inter eum, qui ex fideleommis. recepit hereditatem, Ae heredem, H --- id est, ut & lucrum de damnum hereditarium pro rata parte inter eos commune esset. Ergo ii quidem non plus quam dodrantem hereditatis scriptus heres rogatus si restituere, tunc ex T rebelliano Sena-ι s. m. tusconsulto restituebatur hereditas 3e in viriunque actiones hereditariae pro rata parte dabantur: in , --Σ heredem quidem iure ciuili ': in eum vero qui recipiebat hereditatem, ex Senatuseonsulto Trebelisi . liano tamquam heredem' . At si plus quam dodrantem, vel etiam totam hereditatem restituere roga- R tus esset, locus er1t pegasiano Senatusconsultor de heres qui semel adierit hereditatem , si modo suas p - - voluntate adierit, siue retinuerit quartam partem, siue retinere noluerit, ipse uniuersa onera heredit, F pro sustinebat.' quarta quidem retenta, quas partis de pro parte stipulationes interponebantur, tanoti, ' ouam inter partiarium legatarium 3 heredem. s vero toram hereditatem restitueret . emptae de vena c-- ditae hereditatis stipulationes interponebantur . Sed frecuset scriptus heres adire hereditatem, ob id.quod dicat eam sibi suspectam cile quasi damnosam: cauetur Pegasiano Senatusconsulto, vides--ν in Ἀ- derante eo, cui restituere rogatus est, iussu praetoris adeat, de testituat hereditatem: perindeque ei de in KIT ' euin qui reeipit hereditarem actiones Aarentur, ac si iuris est. ex Trebelliano Senatusconsulto. quo ca- νι f. ti. se nullis stipulationibus est opus: quia smul & huic. qui restituit, securitas datur & actiones heredi-su tariar ei,& ua eum transferuntur, qui recipit hereditatem utroque Senatusconsulio in hae specie
48쪽
Instit Dii Iustiniani Lib. I i.
c eurrente' sed quia stipulationes ex Senatusconsulto Pegasano descendentes ad ipsi antiquitati ij displicuerunt, quibusdam calibus captiosus eas homo excelli ingenii Papinianus appellat, de nobis in legidus magi, simplicitas', quam dicti cultas placet: ideo omnibus nobis suggestis tam si inii tudini- ι, bus, quam diuerentiis viri usque senatusconsulti: plaeuit exploso Senatusconsillio Pegasiano, quod
polle .i superuenit omnem auctoritatem Trebelliano Senatusconsulto praestare, ut ex eo sidereontinii satia hereditates restituantur: sue habeat heres exvqluntate testatoris quartam siue plus, sue mimis, 'siue nihil penitus: vi tunc quando vel nihil ves minus quarta apud cum remanet, liccat ei vel quartum, vel quod deest ex nostra auctoritate retinere vel tepetere solutum, ', quasi ex Trebelliano Senatusia . . s.c. consulto. pro rata portione actionibus tam in heredem quam in fidei commissarium c ompetentibus. :s vero totam hereditatem sponte restituerit omnes hereditariae actiones fideicomini lario Z aduersus τ . h. eum competunt. Sed etiam id quod praecipuum Pegasiani senatusconsulti fuerat, ut quando recusa- 'bat heres seriptus sibi datam hereditatem adire, necessita ei imponeretur totam hereditatem v lenti fidei commissario testituere. δe omnes ad eum A contra eum transire actiones: &hoc transpouimus ad Senatusconsilitum Trebellianum vi ex hoc solo de necessitas heredi imponatur, ii ipso nolente adi re, fideicommissarius desiderat restitui sibi hereditatem nullo nec damno, nee commodo, apud se- .mea. .. redem remanente. Nihil autem interest utrum aliquis ex asse heres militiuus aut totam here itatem aut pro parte ρ' testituere, an ex parte heres institutus aut totam eam partem aut partem partis resti tuere rogatus fit. Nam de hoe casi eadem obseruari praeeipimus, quae in totiti s hereditatis leuitiatione
diximus. Si quis una aliqua re deducta, siue praecepta, quae quartam continet, veluti fundo vel alia re ri . rogatus sit restituere hereditatem: simili modo ex Trebelliano Senatusconsulto restitutio fiat perinde ac si quarta parte retenta rogatus esset reliquam hereditatem restituere. sed illud interest M. quod ait to cram, id est, cum deducta siue praecepta aliqua re vel pecunia restituitur hereditas. in solidum ex eo
Senatusconsulio actiones transferuntur: 5 res quae remanet apud heredem sine ullo onere heredi- itario apud eum renianet,quali ex legato ei adquisita. altero vero casa, id est, cum quarta parte retenta M M. rogatus est heres restituere hereditatem, de restituit: scinduntur actiones de pro dodrante quidem transferuntur ad fideleommissarium: pro quadrante remanent apud heredem. inetiam licet una ad Misis istire aliqua deducta, aut praecepta, restituere aliquis hereditatem r ogatus est, qua maxima pars hereditatis contineatur: aeque in insidum transferuntur actiones: de secum deliberare debet is, cui resti- ituitur hereditas, an expediat sibi restitui.Eadem scilicet interueniunt,&s duabus pluribusve deductis praeeeptisve rebus, restituere hereditatem rogatus sit. Sed Ac si certa summa deducta, praecepta - , ve quae quartam vel etiam maximam partem hereditatis continet rogatus sit aliquis hereditatem re s --ἰ-stituere idem iuris est. Quae autem diximus de eo, qui ex asse heres institutu est, eadem transfere- mus 3e ad eum, qui ex parte heres scriptus est. Praeterea intestatus quoque moriturus, potest rogare pac Leum, ad quem bona sua vel legitimo iure, vel honorario pertinere intellegit: ut hereditatem suam i
tam partemveeius aut rem aliquam veluti fundum rominem, pecuniam, alicui restituati cum alio
quin legata nisi ex testamento, non valeant. Eum quoque, cuialiquid restituitur, potest rogare ut id rursum ath aut totum aut pro parte vel etiam aliquid aliud restituat. Et quia prima tideicommissorum cunabula a fide heredum pendent, de tam nomen quam substantiam acceperunt: A: idei, diuus Au gustus ad necessitatem iuri ea detraxit, nuper 3d nos eundem principem superare contendentes, ex facto quod Tribuni anus vir excelsus quaestor sacri palatii fiaggessit constitutionem iacimus per quam disposuimus,si hestator fidei heredis sui commist, ut vel hereditatem, ves speciale fidei commis--D. sum restituat&neque exscriptura neque ex quinque testium ni unero, qui in fideicommissis legiti mus esse noscitur possit res manifestari, sed vel pauciores quam quinque, vel nemo penitus testis interuenerit: tunc siue pater heredis, sue alius quicumque sit, qui silem heredis elegerit, S ab eo testitui aliquid voluerit: si heres perfidia tentus adimplete fidem recusat negando rem ita esse subsecutam: si fideicommissarius iusiurandum ei detulerit .cum prius ipse de calumnia iurauerit: necesse eum hahere vel iusiurandum subire, quod nihil talea testatore audiuit,vel recusantem ad fideicommissi. vel
uniuersitatis, vel speeralia solutionem coartari, ne pereat ultima voluntas testatoris fidei heredis com- . . . . isti
musa. Eadem obseruari censuimus de salegatario vel fideicommissario aliquid seniliter relictumst. --Quod si is a quo relictum dieitur eonsteatur quidem a se aliquid relictum esse, sed ad legis subtilitatem , T.
decurrat : omnimodo soluere cogendus est. ἐπι
Desinos re pressi cammissam Noctis. C A p. x x a i I I. Ρο et E s T autem quis etiam singulas res per ficticommissum relinquere .veluti fundiam hominem,
vestem,aurum,argentum, pecuniam numeratam: de vel ipsum heredem rogare ut alicui restituat,
vel legatarium quamuis a legatario legari non possit. Potest autem non ibium proprias res testator per fideiecim missum relinquere, sed heredis, aut legata tisi aut fideleommissarh, aut euiuslibet alterius. Itaque de legatarius Se fidei commissariu non solum de ea re rogati potest, ut eam alleui restituat, quaeci relicta fit, sed etiam de alia sue ipsius siue aliena st. Hoc solum obseruandum est,ne plus quisquam rogetur alicui restituere , quam ipse ex testamento ceperit nain quod amplius est inutilitet relinquit ut '. Cum autem aliena res per sdeicommissum relinquitur necesse est et,qui rogatus est,aut ipsam te- , m Itadimere de praestare aut aestimationem eius soluere. Libertas quoq; seruo per fideicommisitim dari po- . test, ut heres eum rogetur manumittere, es legatarius, vel fideicommissarius,nec in crest virum de suo o ψ
49쪽
... abigis. proprio seruo testator roget, an de eo qui ipsius heredis aut legatari) vel etiam extranei sit '. itaq ite & Α- - .m alienus seruus redimi & manumitti debet.Quod si dominus cum non vend.it,s modo nihil ex 1 Aiacio eius.qui reliquit libellatem recepit: non statim extinguitur fideicommistaria libertas, sea dicet rem tur: quia possit ' tempore procedente, ubicumque occasio serui redimendi fuerit praestati l :bertas.. Qui autem ex fidele missi causa manumittitur,non testatoris fit libertus etiam si testatoris seruus sit, r. i. ψε. sed eius qui nianumittit. At is qui directo testamento libet esse iubetur,ipsus testatoris libertu st, qui etiam orcinus' appellatur. Nec alius vllus direct5 ex testamento libertatem trabere potest. qua in quio .a ad utroque tempore testatoris fuerit,de quo faceret testamentum, de quo moreretur'. Di rechὼ autem li-h. bertas tunc videtur,cum non ab alio seruum manumitti rogat, sed velut ex suo testamento in libe tatem ei competere vult. verba' autem fideicommissorum haec maxime in v su habentur: Peto,Rogo, - - ν- Volo Mando,Fidei tuae committo. quae perinde singula firma sunt, atque si omnia in unum congesta B
meossit istis. C A P. XXV. His s. na NTE Augusti tempora constat codicillonimius non fuisse cd primus Lucius Lentulus, exeu- ius persona etiam fideicommisia ceperunt) eodicillos introduxit. Nam eum decederet in Africa. a GHL scripsit eodicillos testamento ' confirmatos quibus ab Augusto petiit per fidei commissiam, ut faceret D. aliquid. Et cum ditius Augustus voluntatem eius implesset deinceps reliqui eius auctoritatem secuti,se. ιι si si commissa praestabatu: εc filia Lentuli legata, quae iure non debebat , soluit. Diciturautem Augistus conuoealle pludentes inter quos Trebatium quoque, cuius tunc auctoritas maxima erat,de quae- CGe posset hoc recipi, nec absonans a iuris ratione codicillotum usus esset: & Trebatium suasissen. γε ri L. Augusto quod diceret utilissimum ', A necessarium licie ciuibus esse, propter magnas & longas pere- ogrinationes, quae apud vetercs fuissent: ubi si quis testamentum facere non posset,lamen eo dicilloso, pollet. Post quae tempora cum Sc Labeo 3 codicillos fecisset iam nemini dubium erat quin eo licilli iure optimo ' admitterentur. Non tantum autem tessamento facto potest quis codicillo facere, sed in-M testato quis decedens s deicommittere eo dicillis potest. Sed cum ante testamentum factum eodicilli' si hi erant.Papinianus 1 ait non aliter vites habere quam si speciali posteas voluntate confrmentii ta,--. 7 Sed diui Seuerus & Antoninus rescripserunt ex iis codicillis.qui testamentum praecedunt,posse fideiai m rem commistum Τ petit si apparet eum,qui postea testamentum fecit, a voluntare,quam codicillis expres-
serat, non recessi ste Codicillis autem hereditas neque dari , neque adimi ' potest: ne confundatur ius in ιι , testamcntorum & codicillorum: Ie ideo nee exheredatio 3' scribi. Directo autem hereditas codicillis, D neque dati v neque assimi potest. nam per sdeicomm illam hereditas codicillis iure relinquitur. Nee condicionem heredi instituto eodicillis adicere, neque substituere dire ad potest. Codicillos autem -- cum plures quis facere potest, de nullam solemnitatem ordinationis desderant.
50쪽
N I P P. A. INSTITUTIONUM SIVE ELEMEN
ficum magistrum & exquaestorem sacri palatii,& Theophilum,& Doto theum viros illustres, incipit LIBER I IL
N r E s T A et v s decedit qui aut omnino testamentum non feeit aut non
iure fecit: aut id quod fecerat ruptum irritumve factum est: aut nemo exeo heres extitit. intestatorum autem hereditates ex lege duodecim tabularum, primum ad suos heredes periinent.Sui autem heredes existima tur, ut 5 supra diximus, aut in potestate morientis fuerint: veluti filius fi- , lia, nepos neptisve ex filio, pronepos proneptisve ex nepote, ex filio natot prognarus' prognatave . Nec interest utrum naturales sint liberi, an ad l ptiui.Quibus connumerari necesse est etiam eos qui ex legitimis quidem μυ-- '' matrimoniis non sunt progeniti, Curiis tamen ciuitatum dati secundum diualium Constitutionum quae super his postae sunt, tenorem, heredum Vr '' suorum tuta nanciscuntur. Nec non eos quos nostrae amplexae sunt Com T γε rastitutiones, per quas iussimus,si quis mulierem in suo contubernio copulauerit, nou ab initio affectio De maritali, Cam tamen euin qua poterat habere coniugium de ex ea liberos sustulerit: postea uero af. T A Ufectione procedente V etiam nuptialia instrumenta tum ea secerit. 5: slios vel filias habueriti non - tum eos liberos qui post dotem editi sunt. iustos de in potestate patris esse: sed etiam anteriores, qui δύ . c. ,-- iis, qui postea nati sunt, occasione legitimi nominis praestiterunt. Quod obtinere censuimust,&la non Ain progeniti fuerint post dotale instrumeni si confectum liberi, uel etia nati ab hac luce fuerint subita
ita demum tamen nepos neptisve,pronepos, proneptisve,suorum heredum numero sunt,s pr cedens-ώpersona deserat in potestate parentis esse, siue morie id acciderit, sue alia ratione,velut emancipatione. Nam si per id tempus quo quis moreretur filius in potestate eius sit: nepos ex eo suus heres esse non is potest. Idque Si in ceteris deinceps liberorum personis dictum intellegimus. Postumi quoque, qui si vivo parente nati essent, in potestate eius suturi forent, sui heredes sunt'. sui autem heredes etiam i- - Os 'orantes' fiunt &licet 'furiosi sint heredes possunt eximie. quia quibus ex causis ignorantibus nobis adquiritur, ex his causis de furiosis adquiri potest. Et statim morte patentis quasi continuatur do sis minium & ideo nec tutoris autoritate opus est pupillis eum etiam ignorantibus adquiratur siti h it in redibus hereditas. nec curatoris eonsensu adquirit ursurioso, sed ipso iure . Interdum autem sieet in V tau potestate parentis mortis tempore suus heres non fuerit, tamen suus heres parenti efficitur: veluti s Ma ab hostibus reuersus quis fuerit post mortem patris. ius enim postliminia ' hoc facit. Per contrarium e- . uenit,ut sieet quis in familia defuncti si mortis tempore, tamen si ius heres non fiat: veluti si post mor- ..--ώα νtem suam pater iudicatus fuerit perduellionis reus,ae per hoc me modia eius damnata fuerit. suumnis heredem habere non potest eum fiseus cisiicredidi sed potest diei ipso iure suum heredem esse,sed desinere. Cum filius filiave, &ex altero filio nepos neptisve existunt, pariter ad hereditatem aut v eantum nec qui gradu proximior est,ulteriorem excludit. AEquum enim esse videtur, nepotes neprcs , ..ia ,.que in patris sui locum 'succedere. Pari ratione & si nepos neptisve sit ex filio, de ex nepote pronepos proneptisve, smul vocantur. Et quia placuit nepotes neptesve,item pronepotes'proneptes in parentis sui locum suecedere: eonueniens esse visum est. non in capita, sed in stirpes hereditatem diuidi: ν-.H-x ut filius partem dimidiam hereditatis habeat ',&ex altero filio duo pluresve nepotes alteram dimidiam. Item si ex duobus sitis nepotes neptesve extant, ex altero unus forte aut duo, cx altero tres aut I- - α quatuor: ad unum aut duos dimidia pars pertineat, ad tres vel quatuor altera dimidia. Cum autem quaeritur an quis sinis heres existere possit: eo tempore quaerendum est, quo certum est aliquem sne I. M. testamento decessisse quod accidit Ec Aestituto testamento. Hae ratione si filius exheredatus fuerit, A extraneus heres institutus est A: filio mortuo '' postea certum fuerit,heredem institutum ex testamen, g to non fieri heredem,aut quia noluit este heres, aut quia non potuit, nepos auo suus heres existet. quia G. M c equo tempore certum est intestatum decessisse patremfamilias, solus tiruenitur nepos. & hoc certum