장음표시 사용
91쪽
V AE nam sunt partes perspectiva Nonne quatuor λQuarum prima ae visu & visibili Secunda de lumine & umbra. Tertia de specularibus reflexionibus. Postr ma de Diaphanis ae radiorum fractionibus agit. Cur nam optiea ratio difficilis An quia indiget tam physicis,quam mathematicis argumentis,& ideo media seu potius mixta vocatur scientia Quod nam in huiusmodi speculatione fuit maxime admira hi le3 An fortasse organi visualis structura & compaginatio, in qua Dei Optimi Maximi miniura natura,se maxime sagacem &ingeniosissima praestitit; & ob id rationem ibi visibilium,luminis, reflexionis, ac fractionis concurrere opus est λ. Quod nam in opticis fuit dissicillime demonstrationis An fortasse Iriis dis ratio quo ad Armam, magnitudinem & colores;quandoquidem in eius enerationem conuenit tota perspectivae consideratio,nems, visus, lucis, speeularis, & perspicui eorporis. & de qua sicut multi scribunt, ita nemo satis demonstrat Quae eausa generationis Iridis An vehemetissima lux solis per expeditum aerem in roridum cadens,& ad visum reflexa sicut fit,cum quis or aversus umbrosum Iocum ad solem aquam auersus irrorat
6 Cur nam Iris circularis An quia aequales reflexionum anguli quos ratio β'cularis postulat non niti per circularem ambitum fieri possunt Atque intelligendum est, solares radios per cylindricam superficiem in
aerem roridum eadentes, inde ad oculum nostrum in conicam formam reflecti a & Iridem esse basim communem cylindri simul & coni, ita ut conivertex sit in centro vises: & centra tria solis,visu , de Iridis sint in una r Oa,quae cylindri,coniq. communis est axis Quae si ita se habent falso Plinius, Averr. Io. Pelsan, multiq. expositores, & opticorum Auctores hane Iridis rotunditatem concauitati nubis attribuunt. Vnde. n. nubes concauasermam,quasi sphaera adipisci potest Aut ubi quis in aerem subobscurum aqua ad solem irrorat & generat Iridem,numquid ibi cocaua nubes adest λτ . Cur Iris non apparet maior semicirculo An quia humilitas oculi no recipit nisi dimidiatum conu, &dimidiatu cylindrum,& ideo dimidia basim di dimidium Iridis ambitum:& excelsior oculus videret maiore portione s An quandoq. maior semicirculo λ Maior quidem ab oculo in summitate montis constituto,& Iridis partem in ima valle eadentem, conspiciente . Item cum aquam irroramus auersi a sola in labobscurum undiq. hoc est , superne, inferne,ac lateratim,Iridis ambitum conspicere solemus.s Cur sole in hora ronte ad ortum vel occasum constituto, Iris in opposita parte ad altitudinem ferme Amidij anguli recti, hoc est, A s. graduum ain Paret n fortasse quia ad tale angulum saeta reflexione solaris radi j a glo-Dulis stillicidiorum ad oculu, in singulis illis quavis minimis corpusculis, fit reflexio in eocauo per latera,&angulos Mogonae figurae, in quibus si Pius repetita sortificat apparentiam reuerberati luminis: quippe quod ad aliam figura,idem. ad alium angulum,qua prediet e celsitudinis non faeit
ηο cur uanto sol altior est,inato inferiori tantoq. minor lanicirculo ain
92쪽
paret Iris An quia depreta tragis eono, entus basis est Iris, de tali has
idem. de ipsa Iride minus videtur, quam stinicireuius Vnde quoniam acrescente altitudine solis, decrescit altitudo Iridis ad aequalem mensuram . semper hae duae altitudines coniunctae, faciunt angulum rem dimidium . are si solis altitudo sit quasi dimidium rem anguli, aut maior, impossibile est Iridem apparere: idem. circa meridiem apparere non potest, nisi meridiana solis altitudo inferior sit dicto dimidio. quod nobis accidit in tropico capricorni,& in parallelis paulo superioribus. at Cur altitudo Iridis,ut experientia obseruatum est, aliquanto minor est. quam dimidium redii 3 An fortasse quia stillicidia cadendo a sorma sphaerica variantur aliquanto ad ovalem,&ob id variatur angulus reflexion inde proinde altitudinis .ca Cur Iridis colores sunt quatuor, eroeeus, viridis, caeruleus, ac purpureus p An fortasse, quia dum solis radij, seruato reflexionis angulo praedicto, se inuicem in quodam termino secantes,ita cadunt in ambitum, in quo generatur Iris,ut radi; contingentiarum corporis solaris qui sunt densiores faciant extremas zonas Iridis, supremam scilicet croceam,& vltimam Purpuream; quoniam ob densitatem inserunt plus lucis, ideoq. in dietis zonis generant duos colores lucis magis similes, scilicet croceum, & ρογ ureum. Sed in exteriori rona, quae maiorem habet ambitum, lux magis parsa ficit colorem magis sobrium, scilicet croceum quasi paleae; in intoriori vero lux in minori spatio condensata,magis inebriat colorem, atque ita rubicundiorem tacit. At radij de media facie solis non iam ita denti iaduas medias Iridis ronas recepti,quoniam minus lucis,quam radij eonti gentiarum apportant, faciunt ibi duos colores a luce magis ditarente . exterioris scilicet zonae,viridem,qui debilior est: interioris autem caerules quet sortior est,qm ibi lux mos sparsa, nus hic coarctat magis colorat. r 3 Num secundaria Iris generatur per reflexionem primae:an potius immediate generatur per lucem solis,sicut prima Sunt qui hanc,& sunt qui illa opinionem sequuntur. Cum.n.secundaria nunquam appareat, nisi apparMee prima. Item cum colores in ronis secundariae habeant contrarium ordiis . nem, sicut fit in simulacris in spe la reflexis. Item cum colores Iridis seineundariae sint debiliores,sicut ne in luce a speculo primo , aut secundo, Mdeinceps reflexa. Hae tres coniecturae faciunt,ut credamus secundariam Iri. dem a primaria reflecti. Sed quoniam in primaria Iride colores illi non. aiunt ita sortes,ri secundariam reflexionem, sicut lux vehementissima facit, fenerare possint;nee specularis aliqua superficies subibcitur,quae radios ii os languidos colorum suscipiat,ac reddat: idcirco asserimus secundariam Iridem ex primae reflexione non generari. Adde quod si secunda Iris esset imago primae tanquam a speculo reddita, videretur non solum ordine co-Iorum inuerso, sed etiam contrario situ, &auersis a prima brachijs. Nec quisquam imaginetur,aut confingat sibi cauum in nube speculum : nam inpura irroratione, ut ore aquam irroratibus experientia demonstrat utra- due Iris apparet: unde neque nubes, neq; specularis concauitas adest.Dic una ergo est utramque Iridem fieri a reuerberatione solaris lucis. r Quod si utraque Iris a sole est,cur exterioris Iridis colores sunt ordine conuerso An quia eadem ratio accolorat proximos binos,assiciiq. crocesi supremum interioris Iridis; & croceum innpiu exterioris colorem. Itemq. viridem tam in hae,quam in illa sequentem. Unde in eadem successioire , ficut tertius eoior interioris, ita tertius ab infimo in exteriore caeruleus' est.
93쪽
est. Atque ita supersint instinus interioris,& supremus exterioris,eoloineri purpurei siue rubri. ..1 Sed eur in exteriori Iride eotores magis ebrios recipiunt zonae superi
. res,& maioris ambitus,in quibus magis disgregata lux debet,sicut in interiori,sobrios recipere An sertasse quia dita ronae licet maioris ambitus, minoris tamen sunt latitudinis, atque ita sicut minor ambitus zonae in Iri-μ primaria,ita in hae minor laticiido coaretiit locum,condensat lucem, &inebriat colorem An quia crebrior stillicidiorum occursus in hac, sicut in illa,congregata magis lux, colorem facit ebrium. λεε Et quae eausa in exteriori Iride zona maioris ambitus effeti minoris latitudinis: aut crebriorem ibidem stillicidiorum occursumλ An sertasse quia itamstulat regula reflexionis & anoli sub quo apparet visui colores Ita
uidem ut anguli quantitate,sicut exigit ratio, seruata, ronae talis cogaturilitudinem coarctare,aut crebrioris roris occursum suscipere, seu sorte utrumque facere
Iet Ied quanta est secundariae Iridis altitudo Sicut primariae sele horironte occupate, diximlis complecti anguli recti dimidium; ita huius altitudinem habere recti dimidium,& octauam,experimento didicimus:ideoq. fieri co-hcimus, ur sicut ibi per figuram octo laterum,ita hic per alia octogonae a nem, & commensurabilem figuram, repetita repexio in singulis globulis concipiat coloris inparentiam. Quod autem aliquanto minor,quam dictu .. est,instrumenti obseruatione altitudo notescat, causam coni jcimus, quod globuli ob casum fiant longiusculae formae, atque ita variatur angulus re-ex:onis,& proinde celsitudinis. 33 Cur exterioris Iridis colores sunt Iaguidiores,quam primarix An quiac si modo verum est est imago & simulacrum primae ideoq.: debilius. Lux enim & color suo pluries refletatur, eo magis ecbilitatur & languescit evnde secundaria lux debilior est,quam primaria,& tertia quam secunda . An potius quod verius duco in exteriori Iride colores ideo sunt Ianguidiores , quoniam propter maiorem ambitum lux disgregata debilitatur magis,& minus emcax est ad sortificandum colores
nam concurrunt ad Iridis generationem p Lux solis per purum a rem delata:irroratio opposita:& Qterior opacitas. Prima cau. aest activaraltera passiva. Tertia concurrit sicut plumbum in tergo speculi, ut expressores appareant coloreS. illo Cur exterior Iris numquam nisi primaria apparente apparet: maria vero sine exteriori saepissime An quia exterior, quoniam deficit sortitudine colorum, exigit adiumentum , & concursum fortiorum causarum, quae quoniam rarius concurrun rarius permittunt illam apparere: sed tunc ta- eo magis primariam,quae pleno concursu causaru non eget. & quia ut plurimum fit,ut cauta omnes,HI earum aliqua deficiat a persectionesideo saepe contingit, ut causae dum satis sunt ad generationem primariae Iridis, non sussic ant ad apparitione Ianguidioris,quae postulat plenas perfectasq. causas An quia exterior,ut aliqui autumant,est primariae idolum a I Vnusne est locus Iridis,an diuersus diuersis spectatoribus. Omnino quidem diuersu , sicut in magno speculo,uel magno lacu, diuersi diuersis in Iccis vident solis vel alterius rei simulacrum. Praeterea nonne diuersi h mines diuersis in locis aquam irrorantes ad solem, vident diuersas Irides pNonne ad visionem Iridis Hus est lucem solis per aequales reframonum
angulos redissi ad visum chod fieri a Me nisi tria centra solis, vis 3
94쪽
visus.& I Idis,sint in eade rem linea, Si proInde ut suersi spectatores M.
ne si fieando lineas,diversificent centru & Iocu Iridis.Non. n. colores Iridis sunt in rorido aere laquam Pictara in tabula, vel albedo parieti,vel sibi e-cto adhqrens accides: sed variant pro situ spectantis loeu,nune hic,nunc iulie apparentes, sicut imago in speculo. Et sicut imago rei no colorat cu- Isi ita colores Iridis non imprimuntur stillicidiis. Et sieut imago absq; iactura ibeculi, ita 8ecolores absq; infectione stillautis aque reflectuntur ad oculu. Bene igitur dixit Hieronymus Cardanus centra 1bsis visus,&Iri esse in eade re a linea:& iniuste reprehenditur a Iulio quodam Scaligero a Adeo facile labuntur in hac Dilosophiae parte oes,qui diuersa profitenturis ax c ur i mares Irides fi int rariorcsλAn quia contingunt in plenilunijs,vel iuxta pIenilunia:atque lucis lunaris debilitas ad eum essectum stulat auxilium sortium causarum,qui rarius concurrunt.s. lunam parum eleuatam, irrorationem quietam,aerem expeditum,& a tergo irrorationis opacm.
23 Cur non geminatur Iris lunaris, sicut ibiaris γ An quia debilitasqucis lunaris, quae secundaria est, & aliena, non est tantae emcaciae, ut praeter primmam generet secundariam Iridem, si modo verum est,hanc per reflexionem gigni An potius cauis,quae ad primam generatam raro propter debilitate lucis concurrunt,vix aut numquam ad effectum secundariae proueniunt a s Cur poetae tribuut varios aut mille colores Iridi An quia color superior paulatim mutatur,&transit in inferiore,ut iunctura illa infinitas contineae varietates: unde croceus paulatim flauestens,iransit in viride: viridis sim sim conualescens,in caeruleu:caeruleus paulatim rubesces in puniceum s d in Iride bene per oes causas expres subsunt adhuc interius aliae colorum Ionae Tales non semper appares oletortissimae causet concunant Dicedum est igitur,' aut per affinitatem superiorum;aut per radiorum dpiam ab ex- er mo solis contactu fiunt.Ηinc Aristotiiure tam dudia,tamq obscura,licet xene proponar,non in demonstrat. Hinc Elin.Averr.Io.Detran,alijq. Opti eorum scriptores ad demonstranda Iridis rotunditatem, somniant & fingui nubis concauitatem,& colorum ronem nemo intelligit, neq;animaduertit.
Hinc Vitellio in suo tam ingenti,quam fis aio.,ae priaigioso volumine,
dum lineamenta multiplicat, labore auget Lectoribus,ae nihil demonstrati Nam Euclides in Opticis,&Cato tricis,&Ρtolemaeus in speculis sapietius egeriit,hac Iridis curiositatem omitteres. Ad summum haec colorum varieris no prouenit nisi proeter multimoda, reciprocanuae pluries repetita radior urepercussione. vii fit in quibusda guttulis hectarum, & in Saphanis vitreis, aut chrystallinis politis corporibus , in quibus radij ins redientes franguntur,& ingressi ultro citroq. ab intrinsecis faciebus missae remissi vicissim, ac saepius quasi a specudis reflectuntur. Quod si per pennam candidam columbae, siue alterius auis oculo appositam perspicias lumen can delae non ita longe positum,videbis inter plumarum lineas, ac surculos illos crucem quandam mira colorum varietate quales in Itide sunt dis inctam:qui non aliter fiunt,quam per lucem inter floccorum canaliculos re, ceptam ac multielicatam, & successive incidetem,& alternis repercussam. Ad summa vi initio dixera cii inter considerationes perspectivae obsicumrissima sit ea.quae de diaphanis agit, tum G,q de Iride maxime difficilis est. Haec habui q sit rhoc, quantu ingenium meu valuit, elaborare possem.
Neq; his plura discussera in secunda parte libelli mei de Diaphanis. Sed tu Indice quodam operum Magistri Andreae Stiboni j mentio fiebat de libro quodam demonstrativo super Iridis Theoria, de abibluto. ra. Octob. I 67.