장음표시 사용
71쪽
res quidem propter nimiam expansionemr minores vero pro. pter vieinitatem radii primarii, debilitant omnem reflexionem. Superest igitur angulus praedictus 36 graduum , qui
Ad dictam dimidii recti praerogatiuam aceedes, aliquid virium adeptus sit ad Iridis similitudinem tantummodo. Sed quid dices,quod altitudo Iridis primariae non s. graduum, sed paulo minor per obseruat ionem compultur Nestio quid hic respondeam, aut quid eausae eonileiam , nisi quod stillicidia,seu
guttae cadentes nunt longiusculae & quasi ovales, & a sorma sphaerica discrepantes,variant etiam angulum reflexionis, de
proinde radii rectitudinem, quae in perrectet sphaericis figuris
secundatiae Iridis colores simiIes esse coloribus primariae . de ijsdem rationibus procreari; verum ordin conuerse dispositos.
Omnino igitur quiequid in 17.18.19. & eius Additione
praemissis,quo ad latitudinem, locum, coloresq. Iridis primariae quanta licuit perspicaeia tradidimus: iam totum penit , quo ad latitudinem locum, coloresq. huius secundariae Iridis repetitum volumus.Omnia enim argumenta in praedictis propositionibus adducta, sicut ad illam Iridem, ita ad hane faciunt . Hoc excepto quod haec habet maiorem diametrum , ut per praecedentem, suumq. Corollarium constitit. Quodqu huius Zonae ordine conuerso disponantur. Superest igitur oste-dere huius ordinis eonuersi rationem . Quod enim duo medii colores propter parciorem Solis lucem, & angustius stillicidiorum spatium, sint a luce diuersiores, quam duo extremi, . qui plus lucis & latius rorationis interuallum sortiuntur sicut in as. eiusq. Additione ostensum est commune est virique Iridi. Sed in primaria Iride χonae superiores viridem , de
croceum suscipiunt: inferiores autem caeruleum, & rusum . Contra vero in secundaria Iride, caeruleus & rufus exponitur
superne; inserne vero viridis de croceus . De primaria Irido assignata est eausa in ap. sumpta ratione ab ambitu. Nam eum duos medios eolores eadem lucis de stillicidiorum num rositas facit; inferiorem ex illis inspissauit magis minor ambitus,saeiens ex viridi eaeruleum. Cum'. duos extrem S colores maior lucis de stillicidiorum copia taciat luci consormio-
72쪽
res ; inferiorem similiter condensavit magis infimae rorue an. gustiam nam in arctiori Ioeo coalescit eolor, facitq. ex er ceo rubrum . Quod cum ita sit in primaria Iride,omnino mi. rabile videbitur in seeundaria fieri contrarium. Quamobrem, in secundatia Iride aliunde petenda est causa. Tale enim est
negotium quod tractatur, ut quemadmodum Citha redus eos tantum neruos tentando discurrit, qui consonent auribus; ita
3c hie vestigandae rationes,quae quam optime fieri potest, experientiae concordent,ut ab effectibus, vi saepe fit ad eausas procedamus . Nihil enim obscurius est, quod in opificis rebus tractetur; super quo,si prisci authores do recentiores complures multa conscripserint; nemo tamen magis explieat rotum ditatis,magnitudinis, atque eolorum causas. Ita res physico . geometricoq. adiumento fulcienda venit, multiq. multa falso ruper hoc opinati sunt. Alii rotunditatem ex eoneauitate nubis arguentes, sphaericam superficiem somniantes. Alii colores ex densitate, ae raritate aeris,quasi circularis zona, di
seriminare potuit huiusmodi raritatem. Alii se eundari an Iridem assirmantes esse Idolum primariae: quae omnia falsissianna sunt. Diametrum vero, quod erat maximi momenti, ac unde magna pars demonstrationis elici poterat, nemo quod sciam vesobieruauit, vel demonstrauit. Redeo itaque unde digressiis fueram,ut stum colorum secundariae Iridis rationeis aliqua comprobem. Aliquid enim experimento consonum vestigando diuin M. niam itaque non usu venit hic ratio primariae Iridis, quae in minori ambitu eonspissat colorem superiorem, ideo quaeremus argumentum a densitate, non raritate stillicidiorum, a quibus per aequales angulos reflexio ad vitrum redit. Nam talis densitas, aut raritas ad ansulum circularitatis redigitur ex simili obliquitatae cireuioru stillieidia terminantium, a quibus reflexio fit. Quod ux melius intelligatur, repeto descriptionem a s. in qua angulus Α Κ F reflexi nem Iridis primariae determinat, existens recti dimidius. positaq. Α Κ diametro, punctisq. A, F, Κ,G, angulis quadrati itia circulo ABC descripti: erit angulus Κ Α G recti dimidius, qui & ipse erit celsitudo Iridis primariae semicircularis . punctum autem G, centrum eiusdem, & recta ΚG, semidiameter rectaq. A G, axis, quia per tria eentra solis, visus atque Iri dis incedit. Facio post haec angulum Κ Λ X octauam parten a
recti, & dueo X P aequidistantem ipsi F Κ, necnon X R, aequia dista
73쪽
Mantem ipsi K S. Sie enim per praemissam additionem ali, gulus A X P, erit angulus reflexionis in Iride exteriori, & angulus X A G ipsi aequalis eelsitudo erisdem , constans stilicet ex dimidio recti, octauaq. sui Parte. Eius quoque semidiameter recta X R,&Punctum R centrum , & Α G axis utrique Iridi
communis. Conuenit enim ut tali axe immobiliter stante, plano autem eirculi ABC, semel circumducto, in tali conuersione puctum K describere cireulum medium in Iride primaria r punctum autem X circulum medium in Iride exteriori. Qui quidem anguli tam re-lexionum , quum celsitudinum. semper sunt ijdem; semidiametri tamen crescunt aut decre leunt pro distantia, quam Irides ab oculo spectantis sortiuntur. Vnde si quia ore sufflans in obscurum a sole auersus irroret aquam; spectare poterit paruas Irides, ut dictum fuit in scholio 16. sub paruis quidem semidiametris, verum sub angulis praedictis praeelse. Sumptis isitur in primaria Iride quaternis spatijs Κ Η .R L, Η B, L C; iam satis ostensum suit in 1ν. huiusmodi spatia
esse latitudines zonarum praecipuos colores continentiun
sumpto scilicet augmento ex quantitate solaris lucis; verum
in exteriori Iride sumptis itidem spatijs X Y, Y Z. Y T, Z Vicolores in ipsis spatijs contenti contrarium situm habent, ut experientia docet. videlicet X Y eaeruleum; X T viridem, sΥ T rubrum; TV eroeeum, ut scilicet exteriores χonae primariae Iridis, interioribus secundariae: & interiores illius exterioribus huius respondeant. Itaque in secundaria Iride secus a gumentandum est,ac in primaria: siquidem in primaria ita voluimus , ut angustioris ambitus zonae condensarent colores,
quos eadem lucis portio secisset pares. Nam apud spatia K L, Κ H vna lucis distributio secisset eosdem colores , nisi apud Κ L angustior et ona per viridi caeruleum suscepisset. Item apud spatia H B, L C, idem lucis augmenrum similiter ambitus colorasset, nisi apud L C, angustius cingulum de croceo rubrum fecisset. Sed in exteriori Iride tum ob maiorem perime trum , tum ob circuli ABC, obliquiorem periseriam, quae
suscipit spatia X Y, X Z, Y T, T V, non suit adeo notabilis in ambitu tonarum inaequalitas, ut satis esset ad condensandos
74쪽
inferiores colores. quemadmodum in primaria .seeerat. --mo in ipsa exteriori Iride zonae adeo ferme ambitu inter vix differunt, ut supernorum spatiorum colores insernorum aeoloribus pares esse debeant, singulos singulis comparando rnisi stillicidiorum numerositas , ae etiam erebritas contra rium secisset eius , quod Zonarum coarctatio in primaria Irio de secerat: hoc est, supernos hic colores sievi in primaria inferne inebriassent. Nam cum periferia circuli Α Β C, de eorum circulorum,qui se inuicem in punctis A x intersecant
sicut per primaria in punctis AK, in Additio. 29. peri-
feriae , ordinent ea stillicidia , ex quibus oportuno angula seruato,sit ad visum A reflexio; atque solaris radius iam obliquius occurrat talibus periseriis inpra punctum X, propter maiorem obliquationem periferiae, quam infra idem punctum Xr propterea idem radius, di plura , & crebriora stillicidia is
ostendet supra punctum X, quam insta,& proinde in spatijs supra punctum X, magis inebriabitur coloriquam infra. Et ob id contrarium fiet eius, quod in prima Iride fiebat. Itaqueis
hinc contrarius colorum situs. Cum autem ut in ap. ostensium
est, in primaria Iride spatium B Η suseipiat eroeeum colorem; iam in exteriori Iride eum spatium T V, tantundem. ferme, lucis propter parem periseriarum dilatationem , ut in Asdit. ap. & eandem obliquitatem inperiseriis sortiatur, suscipiat eundem colorem eroeeum. Et eadem ratione cum in
prima Iride Κ Η reeipiat viridem;etiam in exteriori spatium X T viridem similiter recipit colorem. Deinde propter dicta sillieidiorum pluralitatem atque erebritatem , quam, vidi. Hum est, radii solares incurrunt in periferiis supra punctum, X, iam color qui apud spatium Z V, croceus erat; in spatio Τ Y rubescit magis,& qui apud spatium X Z virescebat, iam, apud spatium X Y dentabitur in caeruleum. In hac igitur e
teriori Iride superna zona rubra est, infima vero in primariareontra vero in exteriori infimum cingulum eroeeum videtur , supremum vero in primaria. Ex duobus autem mediis cingulis in exteriori Iride superius; in primaria inferius est caeruleum : eontra in illa in serius, in hae Iride superius viride fuit. Et hoc fuit,euius causam sciscitabamur. Scholium. De meos aistem colorib- ubi eommiscentur is dirandum, id quod in Coroliario as.se utriusqxe Iridis hisgo ratio O rempararispin vias eia. Memento avium ut di
75쪽
DIAPH APQ. LIB. II. syximus, nut per K punctum ductas i perifria ad ordinanda
niuiridia sus opportuno angulo reflexionem facientia pro primaria Iride; ita O pro exteriori Iride faciendum, ductis Udo-Beet perfui per X punctum eis Addit.ad 3o. Meuit. sttii rex rationibus elicitur omnis virtusque Iridis demon Irario 2 ae
ubi propter obscuritatem rei,quae tractatur,deferimus, saltem praDIterimus ansam permeaeioribus ingeniD A ahqωd rit
Iridem primariam saepissime videti solam: exteriorem vero numquam vel rarissime apparere posse solam.
Causae enim quae faciunt apparere Iridem sunt hae, lux solis expedite per purum aerem radians; aduersa roratio; ulterior opacitas . quo autem purior fuerit lux , opportunior cum quiete roratio,atque obscurior poli locum roris opacitas; eo expressior apparebit Iris. mando igitur hae causae plenae eon. currunt, utramque Iridem faciunt apparere; modo solis altitudo supra horizontein non sit maior 43. gradibus. Quando autem una ex his causis penitus deficit, neutra Iris videtur. Quando vero tales sunt cauta, ut fatis sint ad exterioris, quae
debilior est,apparitione, a fortiori multo magis satis erunt ad interioris, quae minus causarum poscit apparitionem . Et ideo si exterior Iris,quae semper Ianguidior est,appareat;mul eo magis & interior,quae semper coloratior est, apparebit. Noigitur apparere potest exterior Iris sine interiore. Sapissim autem interior apparebit sine exteriori,quando videlicet eausae adeo debiles sunt, ut si primam Iridem apparere faciant,
non tamen sunt satis ad exterioris apparitionem. quod erebro accidit. nam plenus causarum eoneursus est rarus. Quod si eone rentibus affatim causis altitudo solis supra horizon. tem esset non minor s. gradibus, inserior tamen Io. , quae sunt Iridum secundariarum altitudines, tune posset apparere parua quaedam portio Iridis exterioris sine interiore. Tune. n. ut in i 6.ostensum est, Iris primaria non apparet; secundaria vero apparere oterit in tanta altitudine,quantum 36. - gradus excedunt solis altitudinem . Quydrarissime eontingere
76쪽
r Itaque eonstitit ratio. eur exterioris Iridis eoiores sunt languidiores,quam colores interioris: & eur ordine couerso; & eur exterior sine interiore non videatur. Ex quibus quidam . falso coniecturam faciunt. Iridem exteriorem exta interiore per reflexionem generari. est salsissimum. a Sic deteximus tres errores, in quibus multi versantur. Primum,quod causa rot unditatis Iridis consistit in concauitate nubis.Secundum, quod colores diuersi fiant propter densitatem,aut raritatem aeris. Tertium, quod tris exterior generatur ex reflexione interiorisquae: omnia sunt falsa.
- EP ILOGUS. Ostensum est ergo Iridis primariae semidiametrum per anguli recti dimidium; secundariae vero semidiametrum per recti anguli oculo subtendi. Item eentrum solis, oculi, & centra duarum Iridum in eadem recta linea existere ; atque adeo diuersos spectatores diuersas Irides videre, sicut diuersas in speculo imagines. Item sole hori Eontem possidense,semicirculos tridum apparere, sole autem magis eleuato, minus semicirculis; ut scilicet aggregatum ex solis & primariae Iridis altitudinibus confietae recti dimidium. Vnde si solis altitudo habeat recti anguli dimidium aut maius, primaria tris apparere nequeat. In secundaria vero Iride pro dimidio recti ea-piendum esse dimidium, & octauam partem Inter colores
praecipuos esse croceum, viridem, eaeruleum; & rubrum: exteros vero esse ligaturas praedictorum, & prout habent alios quosdam ex aliqua alia propinquiora reflexione sub dimidio. de qua tamen tacere libuit magis quam aliquid dicere. Item
colores exterioris Iridis esse ordine conuerso, & languidi res I quorum causae omnes assignatae lant. Postremo illud notandum, colores Iridis in rorida nube non esse tamquam In- separabile accidens, tamquam colores in panno, aut tam quam colores in collo columbarum, siue in plumis pauonum . Nam si sic esset, colores Iridis in uno tantum loco apparerent. Quod non est per x8. nam diuersi spectatores in is diuersis Ioeis, Iridem vident. Generantur igitur illi colores in Iride ex reflexione receptae lueis ad determinatum angu- Ium , ut dictum est. Colores autem in plumis pauonum lane
realiter in ipsis plumis . nam ab omni spectatore ibidem videatur λ hoc excepto, quod mutantur, di aliter apparent si ita
77쪽
rectum , si in obliquum pluma talis spectetur. Habet
enim ille oculus diuersicolor in pluma pauonis pennas extremas grossiusculas, eroeeas, aureas in rectum spectatast in obliquum. vero virides . Habet in sequenti gyro introrsum plumas minutiores eiusdcm eoloris; & ad viriditatem quid pauluIum proeliu es in rectum visas; in obli buum croceas. Habet adhue circulum interiorem caelestem, lucidum cunia. aliqua viriditate in rectum spectanti; in obliquum vero violatum. Habet tandem aream violaceam obscuram in rectum 'ilani; in obliquum vero nigram. Mutatio autem talis fit, quoniam visus perpendicularis inspicit in ima filamina; obliquus vero extremos floccos, qui alterius sunt coloris . Quod& ars in textura serieae vestis quandoq. imitari solet.
ADDITIO alia De Iride Iunari. . Iridem ex lunari lumine in plenilunio fieri posse .
In plenilunio quidem ; nam rotunditas luminosi corporis efficacior est ad complementum Iridis. Vnde in eclipsi Solis aut nullatenus, aut saltem perfectam tridem cerni non posse. erediderim . Et quoniam plenilunia sunt rara, di raro concurrunt plenς causi; quas debilitas lunaris luminis postulat ad ea .lem Aectum, ideo lunares Irides sunt rarissimae. adeo ut dixerit Aristoteles intra 1o.annos illud bis accidisse . Sed quis hoe obseruauit Item quoniam lunare lumen est secundarium, aedebile; ideo lunares trides sunt languidae,adeo ut vix alborem quendam per nocturnum aerem prae se ferant. Vnde patet, quod illa fortis coloratio,quae fit in Iride solari, gignitur ex intenso α valido lumine,quippe quod essicax est ad repetendam pluries repercussionem, quae causa est potissima praedictae colorationis. itaque non est expectanda secundaria tris in luna Nam si in sole secundaria Iris vix unquam apparet, & quando apparet,est Ianguida;quo modo in luna quq vix potis est ad primariam apparere potest Immo ipsa Iris lunaris, eum a lumi. ne lunari, quod secundarium est generetur. secundaria dici de-het i in qua ita debilitatur virtus,ut satis non sit ad exteriore Iridem effῶεdam. Ceterum in hae Iride lunari reliqua omnia quo ad axem, centra, eelsitudinem,& angularem reflexionem
consideranda sunt quemadmodum in soIari Iride. Et hae satis.
78쪽
HAE C habui humanissime Lector, quae de forma , situ,
atque coloribus Iridis , quod ad Geometrieam demonstrationem pertinebat, traderem. Omnes enim Auctores , qui de hoc negotio conscripserunt, quamuis multa dicant,nihil tamen sere demonstrant. Omnes enim aut non animaduertunt, aut negligunt quantitatem anguli reflexionis, sub quo spectatur Iris. Vnde serme tota demonstratio, ut dixi. mus, dependet. Audio quosdam inueniri libellos in Germania, ut per indieem quendam vetustorum exemplarium Αndraeae Stibonii Canoniei Viennensis didicimus, in quibus huiusce rei demonstratio tractatur: quos ego nondum vidi. Tu autem quicumque veritatem, eaeteris contemptis,amas; poteris haee nostra eum alienis conferre, ut si diserepauerint. eonsultis Auctorum iudiciis, veraci ir sententia eligatur. Illa enim erit veracior, quae magis experientiae eonsenseriti aut si eoneordia fuerint, ampliori testimonio veritas comprobata teneatur. Vale...
Hora Oonina diei Dominisi in Camis tuis, emi.
79쪽
D IAPHAN O R UMLIBER TER TI Us.
De Oromi miseratis structura, in eost. liorum firmis .
V I C Q VID ad radii fractionem praesertim
in conueris diaphanis , quaecumque non satis ab alijs explieata sunt i in prima huius libelli
parte. Quicquid vero ad Iridis sermam,situm, magnitudinem, atque eolores pertinebat, hactenus non animaduersa, in seeunda paucisaomplexi sumus . Nunc in tertia veniamus ad visualis orsani considerationem. operaepretiunt est enim,&quamplurimi faciendi, quam sagax nierit,quam ingeniosa Dei optimi Maximi natura ministra in huius sensus instrumento,eognoscere.In primis ergo quoniam visibilium species per diaphanum medium multiplicatae porriguntur, & obstaculo densiori intereipiuntur,idcirco non poterant eaedem sensui,nisi simili perspicuoq. corpore reeeptae repraesentari. Neque rursum huiusmodi corpus alterius modi,quam cireumquaque regularis,& vni-sermis figurae existere debuitiquo scilicet aut rectitudo,aut similis fractio radiorum incidentium simile spectatae rei simu lacrum ad interiora sensus deferret. Nec minus convexa sorma fuit instrumento conueniens, ut quae sola eommoda esset ad recipiendas, eoeuntibus lineis, quamuis magnarum rerum imagines.Lubet his immorari, & singula quaeq. indagare:eum enim diaphanum sit organum, Diaphanorum est omnino negotium. Consultis itaque Auctoribus,qui de oeuli Anatomia, quam diligentissime scripserunt, rem a principio exorsi aperiemus . mi equid enim in oculi structura eonsideramus, aut ad ipsam visionem pertinet,aut ad huius conseruationem. Inter ea,quae ad visum spectant, dignitatis arcem obtinent glacialis siue chrystallinus humor,quem & pupilla appellare meo iudicio possumus: in qua visiva virtus, tamquam in sede con fistit. haec virinque eonvexa, sed non sphaerica, verum com
pressa, & a parte anteriori eompressior,quo latiori susciperet forma. rerum visibilium spatio. Hie in organo humorum nobili
80쪽
bilissimus medium sortitur Ioeum . Ab huius serma dependet
qualitas visus siue breuis , siue longi, earteris passionibus exclusis,ut postea dicemus. Hie itaque humor in visione recipiespecies, recepta Sq. per Opticum neruum ad ecmmunis senses iudicium defert. hic ergo facit ad reeipiendum . qui autem facit ad transmittendum,is est humor albugineus, iue aque uri per quem traijciuntur iseetes, & qui a Ilo.lui conseruat humiditate sua extrinsecus cnrystallinum,& intrins cus vueam tunicam, de qua dieemus:& ut quidam volunt,exerementum est
ipsius chrystallini Quod autem facit ad visum adumbrandum. ea fuit uuea tuniea,opaea villositate adumbras praedictos humores ; & quaedam pellieula ad eam praecedens similiter villo se, vitrei & aquei humotis interstitium . Talis autem adum, bratio facit rerum visibilium radios expressius apparere, &effieacius ab humoribus praedictis sentiri. si quidem radij lv minum inter opaea aedium recepti fiant euidentiores. Et nos in luce superflua manum, aut umbellam oculo superponimus, ut melius perspectemus. Quod autem in organo visuali pertinet ad conseruationem, aut respieit nutrimentum, aut tutame,
aut seruitium motus. Ad nutrimentum seruit humor vitreus, a quo glae alis nutritur. Item retina,sive retiformis pellicula ex visorio neruo progrediens,& vitreo alimentum suppetens. Adhue & seeundina pellicula, quae a tenui meninge, siue a pia matre progenita, vueam praedictam,cuius pars is,alit. Demudi scierotica,quae & posterior pars est eorneae, de qua mox loquemur. Quiequid autem respicit tutamentum, iam aut inistriniseum, aut extrinseeum. intrinsecus enim tutamen tuu praestat aranea tela ehry stallinum humorem, ne essiuat, eoercens . Nec minus retina, seu reti sormis vitreum retrorsu a complectens. item eornea tunica ex quatuor tunicis perspicuis compacta,generale humorum retinaculum, ac tutamen.
Extrinseco munimini ascripta fuit consolidativa pinguis, alba& densa tuniea,a pellieranio,seu perieranio mauis, progenita,& praedictorum eontextum vestiens, quae sieut foramine deceti corneam detectam ad radios admittendos ostendit: ita sub Cornea paruus vuea aditus, eosdem ad profundiores humores transmittit. Item palpebrae fuerunt oeulorum seres,ut paten
tes visum admitterent, clausae vero tessantem eonseruarent.
His ellia pilorum breuium series ad noetua arcenda utrinque adhaerent. Et supercilia quasi ultimae tam pratiosae fructurae