장음표시 사용
81쪽
m IAPHAN. LIB. III. TIsaepes ad Miniditatem,si qua conflueret superne, intercipiendam. Ossicio motus,funguntur musculi a diuerso, quam opti Cm neruus, foramine de cerebro prodeuntes : sed opticulata neruum conuestiunt duae pelliculae, interior a tenui mening seu a pia matre, secundinam faciens, ve dictum est: & exteriora crassa meninge,seu dura matre propagata, stlirotican, quae Posterior eorneae pars est,faciens. Talis est oculi structura; in qua miranarurae sagacitas,non nisi per summi opificis prouidentiam ordinata: quae distinctio sic se habet.
ς Copticus neruus idest visorius.
l f .his I-ςhrystallinus, vel glacialis, puis
I Ad trans CHumor aqueus,albugineus, tutamen, &superfluitas glacialis. l Mistaris brat, Vi sum cum pellicula, quae aqueu - L a vitreo discrimitiat. P d niatria humor, a quo glacialis nutritur.
'L progenita, vitreo alimentum praestas. rSccundina vveae pars posteriora tenuit meninge vueam numiens.Sclerotica i , eorneae pars posterior a crassa menin- - ge corneam nutriens.
V Aranea pellicula glaeialem cohi- . . l bens. Retiformis vitreum comin ση I plectes. Cornea tunica ex Ru δε - tuor pellieulis,generale humo Tuta - I L rum propugnaculum. meo, monsolidativa alba, & pinguis a
. perieranio totum contextum πω I .est iens. Palpebrae a cute cra
I nil ad elausuram. Cilia & su L L percilia ad arcenda noxia.
Seruuium musculi seu Qerui ex cerebro oculua au motus. mouentes'.
82쪽
π A Humor chrystallinus, glacialis,
B Aranea pellueida, glacialem Vestiens, pellucida sicut caeparum pellis. C Humor vitreus , chrystallini nu.
D Nemus opticus, visorius. E Retina, reti formis pellicula a visorio neruo procedens. F Piae matris, seu tenuis meningis pellis dictum neruum vestiens, G Vuea tuniea, secundina a dicta . pelle procedens. H Finis uveae adumbrantis opaca villositate humores ad persectiorem visum . I Foramen meae radios admittens. Κ Tuniea 'illosa, ab vuea derivata, vitrei &, aquei humoris discri-e meruis. L matris, seu erassae meningis pellis seeundo vestiens. 'ς uin opticum,similis palpebrarum pelli. .
V V . corneae pars, a dicta pelle procedens , N Cornea tuniea ex quatuor pellieulis perspicuis, ae tenui-Eiar hRM0yς. compacta ; cornu instar peli
O Humor aqueus siue albugineus, tutamen & exerementum glaeialis. P Mustuli 'ulti mouentes,e diuerso seramine quam optieus. Consolidatura, tunicaalba, densa, ex perieranio,seu pelliti timp ς λς ita,'culum totum vestiens. re roramen co nsolidaliuae, transitum visui ad eorneam, reli quasq. tunicas praebens. S 2lpebrae cum ciliis,clausura oeuIum complentes. Bruxellensis,uiri aetat
nostra perspicacissim ad Heniorem eoti , quaeri, fune de uri
83쪽
DIAPHAN. LIB. III. 's. . oenio notitiam,excerpsimus. Quod & in expositionε perspectivae
eam Rogerii Baechonis,quam Io. Petian seceramus. Nue ad reliqua properemus,& hue Diaphanorum tractatum, anno serme abnlnc 'o.a nobis caeptum, nunc demum,dum in hac areeCatanensi ocium nobis suppeditatur, CompleamuS. a Q. MaiJ,die
DE CONSPICILIIS.' convexum utrinque diaphanum
tran1inim citius in angustum coeunt: ita per concZuunt utrinque traiecti magis dilatantur.
Horin. ratio tractioius radii in diaphanam supernciem ingredientis postulat; sicut in prim; parte. iaphanorum fatissIt demonstratum. Vesi radii Λ B, C D, a quidistantes intra diaphanu sA B, D C, utrinque eonvexu, intelligantur;vtrin. que iam & in ingressu, & in egrestu stanguntur apud Α,B, C, D,puncta,cum axe medio P Q qua- tum opus est, producto coeuntes. Coniciero si radii Λ B,C D,aequidistantes intra diaphanum cutrinque concauum supponantur, iam in cotrarium fracti,ex ipsis punctis Α,B,C, D, in contrarium deviabunt. sese dimouentes ab axe P in solusq. axis P mn rectum procedet. diaphanum demius radius versus perpendicularem fiangi turifortiorem progressum eligens: perpen-
gWpVisa 'ionem radios: convexa enim eon e a conea dingregat illud quoque animaduertendum,quod quo minoris sol, erirae tuerit convexa seu caua superficies, eo maior e t eur it .ae
Inclinatior cadit radius. Et maior inclinatio, maiorem suscipiestactionem r quemadmodum satis constitit in prima parte hum: tractatus. Hinc ergo sequitur in eouexo diaphano minoris sphin
tium fieri. Contria vero in diaphano concavo utrinque minoris magis dilatari;hoc est, ut paucis omnia diacam, In conuexo conglobatiori magis eouniri nactos radios- in eoncavo autem magis cauo,magis dilatari. Itaq. convexa viridsthim visionem. non enim grandiora spatia spectati poterant,nisi confluentibus in arct si ad Κ oculos
84쪽
oeulos lineis.Confluentes autem Iineae commodius,& magis se .ctionis ini unes a eonvexa faeie laseipiunturisb id quoque ea -
dem forma tam comeς,vueaeq. tunicis,quam aqueo humori, ti- formiq. pellieulae non minus congrua extitit. Et quoniam cornell& vvea, tunicε, & aqueus humor eum vitreo iunctus orbiculares ferme figuras quatenus exterior interiorem circundat,repraesentant; ideo pupilla, quae fuit orbium media, & specierum receptaculum, globosiam esse oportuit: non tamen sphan ieam; ne scilieet visus radi j perpendicularis per centrum sphaerae transmissi, seq. ibi vicissim intersecantes, mutatum,hoc est,inuersum rei spectatae sib. tum optico neruo inserrent; atque ita res inuersae spectati apparerent: sed compressam esse oportuit,& quasi ex duabus sphaericis portionibus compactam, quod bene Animaduertisset Rogerius. Bacchon,nisi huius globi partem humori vitreo dedisset. sic fit,ut visuales radii in anteriorem pupillae faciem cadentes, & per pro fundum humoris glaeialis delati absque congressu, hoc est, ante, coincidentiam, in suomet situ ad opticum neruum deserantur, speciemq. in sua positione re aesentent. Conueniens autem sui eve hic humor nobilissimus esset perspicuus ad species admittendas; mollis & tener,ad patiendum uiumidus ad sentiedum; spissus aliquantum,ad retinendum: facie eonvexa Ieuissima& uniformi, ita ut axe medio visualis pyramidis per centriun admisso perpediculariter, ceteri radii ad aequos inclinationum angulos fracti, spectatae rei sormam absque alteratione sacerent.Fuit quoque uxdictum est, pupilla duabus faciebns conuexis unita, ut anteriori reciperet visibilium species , & posteriori transmitteret in communem sensum. Sphaerica vero non fuit,ne lateralem superficiem si ustra perderet. Tum etiam anteriori facie planiori idest minus curua,quam posteriori,ut scilicet esset directioribus radijs exposta,utpote ijs,qui per vueae laramina ingressi, sub eius opaeitate magis illucescentes, clarius exprimerent spectatae rei formam . Nam posterior facies non indiguit tali planiciei latitudine, ut quae per exiguum vitrei humoris spatium radios *d opticum is neruu erat transmissura. Verum quo piacto fiat visio, aut sub qua lege fractionis vel spirituum, nequaquam facile fuit concludere. Vtinam enim ratio haec sumenda esset E physica,aut mathemati- ea solum doctrina; namq. aut ab illa sensitiuae potentiae virtutem; aut ab hae,fracti radii legem mutuati,iam alterutrum feeuti,veritatis scopum naeisceremur. Nune quoniam negotium tale est,
85쪽
quamur,nescimus.Verum eum utrinque aliquid natura sibi ae-eommodet, eertum est verum indagare volenti, utrumque pariter esse considerandum. Prudentissime enim perspicuitatem ad transmittendum, subtilitatem ad sentiendum,tenacitatem ad tutandum, clausuram ad conseruandum, physica sibi rationet orbiculares autem sphaerica sq. formas,exactamq. facierum leuitate, figuramq. lenticularem pupillae, quasi geometriae,omnisq. opticinesotij eonsultissima sibi delegisse videtur. Igitur ad intelligenda
talis tantaeq. magistrae architecturam,& ratione & experientia utemur;& ex causa effectum,& e contrario ex effectu causam sei-
scitantes. In primis. n.eertum est in perspectando singula spectatae rei puncta per singulas spectari lineas e non enim aliter distincta rei species visui praesentari posset. Nam si unum punctum per duas,pluresue lineas spectaretur, iam geminatum, aut multiplicatum appareret, quod esset absurdum. Multoq. magis si in uno intuitu omne visibilis rei punctum in totam oculi superficiem spectandum caderet,e5fusio hinc ingens, radiis radios impedientibus nihilq. distinctum relinquentibus nasceretur. Certa ergo ratione,certaq. lege a spectatis partibus ad oeulum producuntur radij visionem facientesmon autem temere aut sortuito inciden tes. Et quamuis primariam & perfectissimam visionem per principem radium,axemq. radiost pyramidis,pellieularum & humo.
rum facies perpendiculariter, perq. centra penetrantem fieri,nemo ambigat: tamen quo ad circumstantium radiorum intendentiam, non nihil inter Auctores discrepatiae reperitur. Eso autem
se colligo: cum vno oculo punctum quodpiam intueor, iam illud primario visus axe pereulio. Similiter eum minutiam quamuis, aut exiguam notam, seu literula exactissime speeulari libet, illue principem oculi radium intendo: eoq. per musculorum offetumerassatoalteras & minutissima quaeq. percurro. Quicquid deinde huic axi medio circustat,quo magis ab eo distat,eo minus obuiu, minusq. expositum visui apparet. Quantum itaque eornea per eon solidativae forame patet,visuales radios admittit,admissosq. per aqueum humorem in pupillam transmittit. HOru tamen,qui per vucae foramen,perq. aqueum in pupilla seruntur, melius perfectiusq. videntur; nimirum magis ad rectitudinem accedentes. Ceteri,qui a residuo corneae spatio suscipi utur, ut plus obliquidatis in in ledentia; ita minus in visione certitudinis sortiuntur. Oesta me siue recta via,ut medius axis; siue in tunicaru humorumq.
superficiebus, cui conuenio fracti feruntur in pupillam per vueae
86쪽
foramen: quod exiguum fuit, ut nimia lux,quae radios offuseasset, arceretur. Cum autem directe intuens in signum quodpia, se stucam mediam visui oppono,iam intercipio medium radium, Se in adhuc video circumstantia. Quod si quid magis visui admouea, Vt digitum, aut maius quodpiam ; non dubium est tunc intercipi quicquid in visum per visae foramen admittebatur.Videntur ta men relictae quaedam laterales partes,quae quoniam per obliquos radios inducuntur, hos iam frangi tam in corneae, quam in aque humorum superficie necesse est. Frangitur. n.obliquus radi uS in diaphanum densius,minusue densum eades, ut ubique in optici S,& hic a nobis in prima parte eti libro demonstratum est.Sic plane constat visualis axis rectitudo & cireum statium obliquitas aefractio;ex quibus conflatur & integratur pyramis radiosa, cuius axis est primarius, mediusq. visionis radius; basis autem spectatuspatium: quae priusquam in verticem eoeat, per cornea,aqueum, glacialem,vitreumq. humores ipsius basis speciem ad visorium neruum inquam simillimam figuram seruatam, officiosissimeque transuectam baiulatur.Vnde non inepte opticorum auctores visionem per curiam pyramidem fieri coneludunt. Superest quod maximi momenti est videre atque intelligere, quo pacto radii pupillam ingredientes atque egredientes frangatur. Nonnulli. n. radios visuales in pupillam perpendiculariter intrudunt,nec curant euiusmodi egrediantur,rem absonam iudicio meo facie res rnam si non temere,sed.eonsulto natura pupillam in sorma lenticularis globi produxit;ob eandem utique causam dedit illi anteriorem ac posteriorem faciem conuexam . Qualis ergo ratio est ingredientiu', talem & egredientium radiorum esse oportuit. Si igitur anterior pupillae ineles perpediculares suscipi e vii suales radios,ut Rogerio Bacchoni, & Ioan . Petian placet, debet eosdem posterior facies perpendiculares dimittere. Sed hoc esse non potest,nisi pupilla sphaerica esset, & radii omnes diametrales se inuice in centro secantes. Quod natura abhorruit, cum ob incommoditatem leticularis sermae, tum ne idola ob radiorum sectionem inuersa repraesentarentur. Absurdu igitur est,quod Baechon,& Pellanus asserunt, radios scilicet visorum in pupilla perpendiculariter ingredi. Quamobrem superest ut solus axis radiosae pyramidis perpendiculariter ingrediatur, & exeat pupillam'; ceteri vero omnes radii visuales tam in aditu,quam in exitu fra-
Iantur. Sed quo pacto,qua lege frangetur,nisi ea, quam diaphani iura postulat Cum ergo in conuexo vulaque diaphano ranias incis
87쪽
E IAPHAN. LIB. III. ineidentes,quam prodeuntes radii in ipsis ineidentiarum, egresiiuumq. punctis frangantur ad axem medium amedentes; ut satis in prima parte huius operis demonstratum est; iam de in pupilla, eui huiusmodi figuram natura eomparauit,id idem facient visuales radii:quibus talis organi sorma,vel ob id commoda fuit,quod
utrinque coadunandi fuerant; extrinsecus quidem, ut per exiguuvues toramen ingressuris; intrinsecus autem, ut ad optieum neruum speelam rei visae congregaturis: sed minus extrinsecus ne.nimia e dunatio non satis esset ad exeipienda latiorasipatia,e-- cursusq. radiorum acceleratus visum breuiaret. Propterea igitur anteriorem faciem pupilla minus agglobatam sortita est, maioris stilicet sphaerae portionem: sic.n. ut dudum conclusimus prot latur concursus.Non ergo aliunde,quam ex forma pupillε quire-da est visus diuersarum qualitatum ratio. Nam cum perspicuisorma variata, variet quoque fractionis ansulum, iam hine& vi sualium radioru situm diuersificari,concursum q. nune anticipari,
nune differri necesse erit. Et quoniam quo minor est perspieuus globus,eo minus spatium coadunat radios: ideo & qui conglobatiorem sortiti sunt pupillam,breuiore sunt visu praedicti. in iis. n. radij visuales ad coincidentiam properantes, minime proueni ad remotiora dispicienda;aut si dilatantur radii exteriores a reo spectanda in pupillam eadentes: coarctari oportet nimium inte. riores a pupilla per vitreum ad opticum neruum transmisses;quae eoarctatio nimia confundit iudiciu ac distinctionem sensus. His est ratio cur quidam breuissimum visum habenti contra, qui e pansiorem pupillae faelem, hoc est,de maiori sphaera sumptam h bent,ijs expansiores radii ad longius spectandum seruntur, concursu iam protelato: neque opus est hic dilatari radios, coarctariq. interiores. Haec autem est communis visuum dispositio, talemq. dat natura,vt plurimum; quippe quν in optimis quibusq. largiendis magnifica,in nobilissimo praesertim sensu, quam longi in me perspectandi modum exhibendum eurauit . Breuis igitur admodum visus,qui rarus accidit,non nisi desectus est,sicut elaudicatio, vel deformitas. Et sortasse talis defectus recompensatur illis perfectiore vise,ut scilicet propiora distinctius videant,qua ceteri. Haec itaque eausa est varietatis visus,quo ad propius aut longe videndum,supposita scilicet sanitate atque integritate visus. Alias enim humiditatis.exundantia,sanguinis concursus, tu-niearum disgregatio,humorum insectio, intuentis negligentia , .sue somnolenti siue aliae passiones, vapores,& aegritudines mul- : ι K a tipli-
88쪽
tiplieiter visum assiciunt,variosq. in spectando errores inserunti. Nos autem de ijs,quae orsani tantum forma facit,& pupillae figuμ
ra, quae maximi momenti est, loquimur. Hinc quoque sumendia est causa,quae adolescentium,iuuenunt,atque senum visum diuer- silicat, vi communiter accidere solet. Cum enim iuuenes pro- . Pius, senes autem longius intuentes, melius distinctiusq. videamus; vix aliter fieri potest, quam pupillaris formae mutatione . a siquidem in senibus humoris remissio remittit non nihil in pupilla tumoris; unde protelato visualium radiorum concursu, vilitia quoque virtutem protelari necesse sit. Cuius rei argumentum nosolum ab ipsa ratione, ac perspectivae, fracti l radi j lege, sed ab
experimento sumi potest. Nam dum aduertimus qualia conlpicilia quibus in speetando conferant; coniicimuS ex hoc vituum qualitatem. Conspiciliorum enim dniersa forma, diuersificat radios: hos siquidem, ut dictum est, convexa coadunant: concaua odilatant; sicut dudum demonstrauimus. Igitur cum conspicilia naturae defectam eorrigant, iam hoc non facient,nisi aut disgre- fatos coadunando,aut coeuntes nimium radios dilatando. Sed ongitudinis excessum, conuexa;breuitatis vero defectum concaua conspicilia emendant, ut experientia didicimus : ergo sequi- 'tur, ut in nimia longitudine coadunandi; in breuitate vero dilatandi sint visuales radii.& proinde in contraria dispositione peccent, ut scilicet longe intuentes, disgregati differant; breui vero spectantes concursum accelerent. Huc accedit, quod conspiciliorum sormae sequuntur visualium qualitarum gradu. Nam breuiorem visum habentibus,conspicilia magis concaua conuentur, videlicet non aliam ob causam,quam quod cum breuior visus exaeeelerato magis radiorum concursu fiat, maiori dilatationeia , quae per concauiora fit conspicilia, indiget. Contra qui longius spectant,longiusq. conuexis magis magisq. conspicit ijs utuntur. proptere scilicet, quod protensior visus ex maiori disgregatione radiorum proueniens, maiorem semper eoadunationem, quae
Per conuexiora conspicilia exhibetur, postulat. Est & terminus quidam spectandi his, atque illis conspiciliis assignatus. Noreis enim ad idem spatium per omnia consipicilia spectamus, aut legimus. hoc est, quemadmodum praedicta, quotidianum experimentum. Ego quidem ad longe, prope, propiusue spectandum legendumve , diuersis aliquatenus utor conspiciliis: nam magis
convexa,quia magis coadunant,concursumq. vi suum accelerat,
ad propius spectandum accommodantur. Praeterea per eadem conspi-
89쪽
eonspieitia iuuenis ad propius spatium, quam senex vid bit:qu
niana scilicet iuueniles rati j senilibus coadunatiores, instrum. en. to eodem magis eoadunantur, concursumq. anticipant, & pr
inde minori ad intuendum interii allo indigent. Ex quibus quidem manifest- est, quod tam di iter fimoda conspicilia ei dema visui adhibita , quam diuersae aetatis homines iisdem conspiciliis utentes diuersificant intuendi tractum. Uerum suae cuique aetati conspicilia accommodanda, ut scilicet longiores, quibus visus magis disgregatur, magisq. opus est adunatione, conuexioribus conspiciliis utantur. Memini ego olim conspiciliorum fabros tantae fui ne diligentiae, ut notulis infixis aetatem cui accommo danda essent, per annorum numerum declararent. Quod hodio ut plurimum negligitur. Satis igitur hucusque ratiocinati sumus pupillae congruam suisse lenticularem formam, ut expansioribus faciebus susciperet,& susceptos transmitteret visuales radios: ει anteriori faeiei planiori, ut latioribus radiis exciperet spectanda spatia. Item conglobatiorem pupillam breuioris obtutus es se causam propter acceleratum magis in radiis visualibus concursum. Item concauis conspicit ijs breuem obtutum extendi, atque eonvexis longum breuiari; quoniam scilicet illis eoilecti dilatantur, his vero dilatati colliguntur radii : eontrariiq de se ctus contrariis emendantur remedijs. Nunc non ab re esse nobis videtur his illud pariter adiungere, qtio pacto per congressum radiorum in conspiciliis eonvexis ignis ad solem radiantem acocendatur. quamuis de hoc in ultima primae partis satis conetusum sit. Illud tamen hie non ommittendum, quod ii Iud qu. id in sphaera diaphan a fit, non minus perdia phanum utrinque conue-xum effetetur. Satis enim est vel vita convexa facies ad eoadunandum radios. Rad ij ergo solares per tale diaphanum transmissi, siue illud sit vitreum, siue chrystallinum, siue aqtieum,mOdo ne sit coloratum quoniam color obscurat radij puritatem,& per consequens eius potentiam debilitat , P de in incidentia egressaq. fracti accedentesq. ad diametrum mediam, hoc est, ad axem radiosae pyramidis, congrediuntur intra spatium exiguum: cumque congregato illuc lumine pariter calorem congerunt. λ- mitemq. ibi appositum facile exutrunt. Sed locus concursus, quamuis in uno puncto non fiat,ut in primo libro suit oste sum, quo minus convexitatis habebit diaphanum, eo magis ab ipso diaphano distabit. Hoc autem per conspicilia convexa quotidie soli opposita experimur. namq. coeuntibus radijs per eius:
90쪽
go FRANC. MAUR. DIAPH. LIB. In
mculi perspicuum transmissis. quasi in conicum quendam turbinem, in ipso turbinis apice , in quo una eum lumine maxima vis ea loris congregatur, apposita ferula statim ineenditur. Hoc pacto, hoc instrumento crediderim olim Prometheum isnem superis suffuratum, enas in Caveain monte dedisse.nisi fortasse speculo usus fuit conmuo non minus ad propositum idoneo. Porro eonus ille radiosus, quem solaris lux per conspiciliorum vitrumeransmittit, euidentius apparet ad solis radios intra aedium opaeitatem receptos. ibi enim lux Gumbratione tecti expressi discriminatur, eum opposita iuxta se constituta melius diste nantur. Quod si puluis, aut vapor aliquis, aut fumus in radi subeat: adhuc conus ille luminosus, certior sese visui offeret. Illa enim pulueris,uaporis,sumive densitas, emeaeius susceptam lueem reuerberat, & conum dictum, qui ex spissiore lumine eo- augmentatur, a circumstanti disterre iacit. Et quoniam ut iam ratiocinando conclusimus , radiorum visualium per pupillas transmissio non aliter fit, quam per conuexa utrimque conspici
lia, haud immerito licebit nobis pupillas definiendo, e vispicilia naturae: & e contrario vitrea ipsa conspicilia, pupillas artis , commutatis verbis appellare. Ceterum sicut in libro despeculiseomburentibus,quem a Ptolomaeo compositum nonnulli opinantur, doctrina traditur fabricandi speculum,quod radiorum facto in unum punctum concursu, ad eomburendum sit effieaeissimum; euius serma sumitur a parabola, quae est una conicarum sectionum, de quibus Apollonius: ita fortasse liceret fabrieare ex vi- ero , chrystallo, alioue perspicuo lapide eonvexum talis figurae diaphanum, Der quod fricti radii in unum punctum congressi, enfieaeissimi essent ad igni senerationem. Sed hoc quoniam plus curiositatis, quam neee tatis habet , perspicacioribus ingenijs perscrutandum relinquo. Nobis satis ut hactenus circa diaphana institisse, hoe tamen praefatis, ut meliori verioriq. sententiae adhaerere, postpositis nostris, semper parati simus . Vale nerspi-eaeissime Lector, & si quid tibi temporis quandoq. supefinierit .
haec nostra procurre. aut si meliora sis nactus, nobis candidiuti imperti. In arce Catanensi, die R. as. II. I vijonM ι I I .