M. Tullij Ciceronis Orationum pars 1.3.. Cum correctionibus P. Manutij , et annotationib. D. Lambini

191쪽

e RATIO ' tin cum Mosis nihil quaerutur. hoc enim vos in erro re Gersari diutius non oportet. num qκi uestrum ad ux adsecinus, αἱ caedem accommodatus esti nemo. atqlii ei ge neri hominum, mihi cred ite, Camganlis ager, prae clara illa Capua seruulir: exercitus contra uos, contra libertatem uestram, contra Cn. Pompeium constituitur; contra hanc urbem Capus, contra uos manus ho minum nudaci limorum, contra Cn. Pompeium decim duces comparantur. Res . mant coram,re, quoniam me in uestram concionem, Mobis flagitanti

192쪽

PRO C. RABIRIO, PERDUELLIONIS REO

, cum omni AS ci ibra in eorum periculis

rum omnium C. Rabiri: proponenda rano uidetur esse of

dum debet uideri. m me cum a citiae uerustra , tum dignitra hominis , tum rano humanitatis, tum meae uitae

biriura culpa duieti,non inuidia,uitaes turpitudo, non deniqκe uetero,iustae, grauesque inimicitiae ciuium in discrimen rapitis uomueruM: sed, ut illud Animum duallisimmai statis, atque imperij , quod robu a maioribus est trad tum , de rep. tolleretur, ut nihil posthac auctoritas sena tim , nihil coUulare imperium, nihil consensio bonorum M contra pestem, ac perniciem ciuitati s ualeret, iccirm in his

193쪽

cuncta auxilia reip. tibefactari, conuellis uideat, erre ope patriasucc rrere saluti,fortunis s communibus, implorare ciuium side=ὰ suam silutem posteriorem siluae communi dacere: est etiam bonorum, oe' fortium ciuium, qκales Mos omnibus re . temporibui exitistis , intercladere omnes seditionu m uias, munire praesidia re p. summum mconsulibus imperium, κmmum in senatu consili re,ea q isecutus sit,laude poti us,cr bonore,quam poena, o supplicia dignum iudicari. Quamobrem labor in bredefendendo praecipue meus est , studium uero construendi hominis commune mihi uobiscum esse debebit. sic enim existimere debetis , Quirites, post hominiam memoriam rem Iam maiorem, mrigis periculosam, magis ab omnibuς nobis prouidendum neque a tribuno pl.-soeptum, neq ea cosule defensam, neque ad populum R.esse delatum. Mi tur enim nihil aliud in hac eaκsa, Quirites, quam ut via ικm sit posthae in rep. publicum considium, nulla bonorum consensio contra improborum furorem, Craudacium, nullum extremis reip temporibus perfuium,σ prs diu salutis. Quae cum ita sinas,primum,quod in tundi dimicα-tione crepitis amae,forinnarum s omnium feri necesse est, ab Ione optimo Maximo, ceterisq; dijs,dedisss immo tulibus,quorum ορ σ auxilio multo magis haec rest q

ratione hominiam,σ consilio gubernatur,pace,ac uenim

tem construsfidam, o ad rem p. constituendum illuxisse patiaruκr. deinde uos, Quirites, quorum potestis proxime ad deoram immortalinm numen acadit, oro , atqM

obsecro, s Oniam uno aempore vita C. Rabirij, bo nis

194쪽

PRO Q RABIRIO. 9 Ih, Arimi,atque inno cerui limi fatus reip. uestris manibus suffragisis permittitur, adhibeatis in hominis fortuis num ericordia ,in re filute sipientiam, quam Foletis.

Nunc quoniam,T. Labiene, diligentiae meae temporis an tu

phi ob stimi,mel ex comparato constitnto statio deserasonis in semihorae curriculam coegisti. parebitur oe, quod iniquis num est , accusatoris condicioni , quod 17 serrimam,inimici potestati qκamquam in hac praescriptisne siemihorae patroni mihi partes reliquisti,con Aulis ademi pi: propterea qAod ad defendedu propemo dum satis erit

hoc mihi temporis,uerum ad conquerendum parum. N icti

forte de locis religiosis ac de lucis, quos ab hoc uiolatos issee dixisti , pluribus uerbis tibi restondendum puta3. qκo in

crimine nihil est umqnam abs te dictum, nisi, a C. Macro obiectum esse crimen id C. Rabirio. in quo ego demiror, meminisse te,quid obiecerit C. Rabirio Murer mimicu ,obiit m esse, quid aequi, iurati iudices iadiazν nt. An depecκlatu secto , an de tubulario incensio longa oratio est expromenda quo m crimine propinquM C. Rabiri, iudicio clarisimo, C. Curtiuι pro uirtutes Ut borastissime liberatM: ipsi uero Rabiriuι non modo in iudici κm hornm

criminum, sed ne in tenuissimam quidem fusticionem uerbo est umquam nocitus.An de sororis silio diligensius restondedu est,quem ab hoc necutum esse diai li,cum ad iκ-dicii moram familiaris Iuneris excusso quaereret ri quid

enim est tum uerisimile, quam eariorem huic sororis marit m quam Aororis filiam fuisse tque ita cariorem ,u t alter sita crudelissime priuare tursum alteri ad prolationem Mdich biduu quaereretur An de strκis alienis contra legem Fabiam retenta, visi de cinibus R. contra legem P orciam mm - η

195쪽

ueneratis, aut nemis plura dicenda seni t cim tanto Ita tilio C. Ru sirius totius Apuliae, singulari uolliniue Campaniae uicinitatis ornetur ; cum s ad eius propsu .ind, periculum non modo homines,sed prope regiones ipse oonuenerint,aliquanto etiam latim excitatae,quam ipsius κrcimtatis nomen ac termini postulabansmum,quid ego ad id londsm orationem comparem , qnod est in eadIn multae irrogatiove perscriptum,hunc nec siis, nec alienae pudicitiae pepercillillain etiam si icor eo imbi Horam a Labisno praesuintam esse, ut ne plura de ρκdicitia dicerem.

ergo ad haee crimina, quae prironi diligentiam desiderant, iint ligis mihi si horam illam animis in longam ba P.

Illam alteram partem , de nece Saturnini , nimis exi-g am,atque anetustam es uoles grue non oratoris inge. niam sed coημlis auxiliam implorat, o flagitat mem deperdAellionis iudicio, quod a me Ablatum esse criminarii soles,meκm crimen est,non Rabirij,quod sui tam, Q κirr-tes, ego id aut primus,aut solas ex hac rep.se lidissem: uti nam quod ille crimen esse uis, proprilim testimomu mea laudis est . qκid enm optari potest, quod ego mallem,q in me in costitu meo rarnificem de foro, erMem

de .umpo si tulisse ' sed ista lans primum est maiorumno irornm , QSirites , qui , expulsis regislis', nultam in libero populo uestigium crudelitatis regiae retr erunt: Linde multorum uirorum fortiam . qκiκtstram libertatem non acerbitate suppliciorum infestam, sed leni late legum manitam esse κoluerunt. Φια imbrem liter nastum tandem, Labiene,popularis est,tu ne, q:ιi ciuibus R. in concione ipse carnificem , qui κincla adhiberi putu i

196쪽

PR . C. RABIRIO saeustiram in loco, crucem ad ciuium Applicium defigi, constitui iubesian ego, qui funestari concionem contagio m cepi sicis ueto;qui expiandum forum populi R. ab illis nefariti sceleris uest ijs esse dico ; qui castam concionem,

sanct m azmpum, inuiolatum corpus omnium ciuiam R. integrum ius libertatis defendo struari oporteres popularis uero tribum M pi coor , defensors inris , erlibertatis . Porcia lex Mirgra ab omniκm ciuium R. corpore amoκu: bis misericors 'agella retulit. Porcia lex libertatem ciκium lictori eripuit: Labienus. homo popularis, carrisici tradidit. C. Gracchus legem tulit,ne de capite ciκiu R. iniussa κestro iniicαretari hic popular a ἐκκm Miris iniussu uestro non iudicari de ciue R. sed indidis caussa eiisem R. capitis condemnari coegit. Tu mihi etiam legis Porciae , tu C. Gracchi, tu horum libertatis, in cuiusquam denique hominis popntiris mensionem Discis , qui non modo suppliciis inusitatis , sideuam uerborum inaadita crudelitate uia e libertatem huius popali, lenture mansuetudinem, commutare disciplinam conatus es t nomque haec tua , quae te booeinem clemen em , popularemq; dflectans; Ilictor , colliga manus; quae non modo huius libertatis , mansietudiniis non sens , sesne Romuliqκidem, aut Numae Pompilij, sed Tarquiniis, 'perbigini, atqne crudeli simi regh: tasune cruciatiscar na,quae tu,bo moleris,ac popularis, libenti si e commemorra Caput obnubito,arbori infelici fustendito. quae Merba, QMirites,iampridem in bac rep.non solum tenebris Metustatis, nerκm etiam luce libertatis oppresse sium , au

197쪽

ORATIOst' eilicet tibi grauiorem dolorem patrui tui mors attullis, quam C. Graccho fratris:=nbi acerbior eius patrui mors est,qκem numquam uidisti, quam ilii eiuιfratris,qui nconcordissime uixerat: er similis uiri tu ulcisceris p Drui moraem , atque ide perseqκeretur fratrii Ai, si ista vatione agere Migisset: par desiderium sui reliquit apud populum R. Labienuι is patrκκι uester, qui A nis

fuit,ac Ti. Gracchus reliquerat. an pietas tua maior, qκα Gracchitan animustan consilium an opes an auctoritavan eloquetia'qua si in illo minima fuissent,dimen praetias sucultatibus maxima putarent r. cum uero lis rebus omnibus C. Gracchus omnes uicerit ; quantum interuallum tandem inter te atqne illum interiectum putis' sed moreretur priuι acerbissima morte millies Cruchus , qκam in eius concione carnifex consisteret quem non modo fora sed etiam caelo hoc, ac stiritu ansoria legis,atque urbis domicilis rarere uoluerunt. Hic se popularem dioere audit, me alienum a commodis uestris cum iste omnes σ snppluiorum,m surborum acerbidites non ex memoria uestra , ae patrum uestrorum .sd ex annaliκm monumentis,atqM ex regum commentariis conquisierit; ego omnibus meis

opibus, omnibus consit is, omnibus dictu ., atque μ' repugnarim, re restiterim crudelitati. msi forte baracundicionem uobis esse uultis,quam serκi, si libertulit stem propositam non haberent,ferre nullo modo possent.mora est ignominia rudumi u publicorκm, sera malaetio bonorum , n=iseram exsilium:=d tamen in omni inlumidiae re tinetur aliquod Restigium libertatis. mors denique sit proponitur,in libertate moriamri carnifex uero, obdκctis Uuis , nomen Usum crκcis assit non modo auris

198쪽

PRO. C. RABIRI o. sypore civium R. sed etiam a cogitatione , oculis, auribus . harum enim omnium rerum non bolum euensus, atq; per regio, sed etiam condicio, ex lectatio,mensio ipsa denique indigna crae R. atque homine libero est. an uero seruos nostros horum suppliciorum omniura metu dominoram benignitas rina vindicta liberalit: nos a uerberibus,ab unco, a erucis deni que terrore neque res gesta, neque acta retra , neque nostri honores uindicαbimi quumobrem fateor,-- qne etiam, T. Labiene, profiteor, em prae me fero , te en illa crudeli, inportuna, non tribunicia actione, sed rem gia , meo consilio, virente, auctoritate esse depulsam. quatκ in actione qκamquam omnia exempla maiorum,omnes leges, omnem auctoritatem senatus, omnes religioues, digne austiciorum publim inra neglexisti: tumen a me hae in hoc tam exiguo meo tempore non audies. liberum tem

pug nobis dabitur ad istam disceptationem . nunc de Saturnini crimine, ac de clarissimi patria tat morte dicemus . Arguis, occisium esse a C. Rabirio L. Saturninum: ω' id C. Rabirius multorum testimonijs, in Hortensio copiosiosime defendete, antea 'sum esse docuit. Ego discem, si mihi essit integram, susciperem hoc crimen, Vn cerem, consterer . urinam hanc mihi secultatem c ructa concederat, ut possem hoc praediaetre C. Rabirij mmι L. Satur ninum , hostem populi R. inferbe him. Nihil me clamor iste commouet, sed consulatur; cum indicat esse quosdam ciues imperitos, sed non multas. numqliam, mihi credite,

populus R. hic, qui silet, consulem me strisset, si uiro

clamore pertκrbatam iri arbitraretκν. quanso iam leuior est acclamatio. qain continetis κοcem, indicem stultitiae

199쪽

o'R A T I o Jν si κere possem, aut etiam si mihi eget integrum, Rabirij maenti L. Saturninum esse occism : er id fici spulcherrimam esse arbitrarer. sed, quoniam id lacere non possim ; confitebor id, quod ad laudem minus ualebit, ad

crimen non minias. confiteor, interficiendi saturnini ratussa C. Rabirium armis cepisse. Quid est, Labiene squam a me grauiorem consis Onem, aut quod ni hanc maius crimen exstedivit nisi uero interesse aliquid putra inter eum, qui hominem occidit,steum , qui cκm telo, occidendi hominis crusia, fκit. si interfici satκrninum nefas fuit: arma sumptu. esse cotra Saturninum sine sortere non possunt. si arma inre pompat conoedis: interseellim inre concedas, necesse est. ' Pauca quaedam uidentur deesse.

st S. C. ut, C. Marius, L. Valeriuι cos. adhiberent triis nos pl.'praetores, qwos eis uideretur: operam : δε Ten ut imperi populi R. maiestras confernaretur. adhibene omnes tribunos pl. prater Sattirmnu, praeter Glu -

eram: qui remp. salvim esse uellenu, arma rapere, σst sequi iubent. parent omues. ex aedificijs, armamenta rijsq; pAblicis arma populo R. C. Mario conside distribuente, dantur. Hic iam ; ut omittam cetera, de te ipso , Labiene , quaero; cum saturmvus Capitolinm teneret ar

matuέ esset una C. Glaucia, C. saufeius, etiam ille ex compedibus , atque ergastulo Gracchus i adiam, quor νriam ire uis, eodem in Labienum, patruum t Ami infro autem C. Marius, L. Valeriuι Flaccus cos. ροβ

200쪽

re consueκistis, enm equester ordo, at qκornm equitum R. dij immortuis patrum nostrorum,atque eius retatis, quatum magnam partem reip. atque omnem dignitatem iussi clarum tenebat;cum omnes omnium ordi m homineriqQ

in salute reip. salutem suam repositam esse arbitrabantur, arma oepissent: quid tandem C. Rabirio faciendum pust 'de te ipso,inqκam,Labiene, quaero; eum ad arma consules CX S.C.uom issent,cum armatas M. Aemilius priscvprse

Claudiar, M. DrUM , cum omnes octavij, Meredi, Inlij, Casiis,catones,Pompeii,cum L. Philippκ3,L.Scipio, cnm M. Lepidus,cum D. Brutκs,cum hic ipsi P. Seruilias, q m imperatore, Labiene, ruisti,cum hic in Catulus admodum tum adoles ansflum hic C. Curio,cκm deniqne ometus clarissimi uiri cum conssulibus essent: quid tandem Rabirium facere comιe nil utram,inclusum, atque abditularere in occulto,atque ignalitam suam tenebram ac parietum custodiis tegere ; an in Capitolium perrere I atq e