M. Tullij Ciceronis Orationum pars 1.3.. Cum correctionibus P. Manutij , et annotationib. D. Lambini

201쪽

la ORATIO turpItudinem consigientibuό congregare; an cum Maris, Scruro, Callito, Metello,Scaevola, cκm bonis denique om- nubim coire non modo lalxtis, uerum etiam periculi socie tutemitu denique, Labiene,quid faceres tali in re,ac temporalium ignauiae ratio te in fugam, atque in latebria impelliret,inprobita3, furor L. Saturnini in Capitolium arcissereti,consules ad patriae salutem,ac libertatem vorarent: qnam tandem auctoritatem, quam uocem, cuius fictam

seqκi, cuius m perio parere potissmim uellest Patruus, inquit, meus cum satκrnino fuit. Quid pater i quicum' ηκid propinqκi uestri, eqκites R. t quid omnis praelectura, regio, uicinitra uestra q id ager Picenus κHκersus , utrκm tribunicium furorem,an consularem auctoritatemfecutra est y eqaidem hoc alprmo,qκod in nunc de tuo p erno praedicra, neminem wmqvim adhuc d n esse confessum. nemo est umquam rimentus tam pro atM,tam perdituι,tum ab omni non modo bonestate, sed etiamsi latione bonestatis relictus, qκisi in Capitolio fuisse cum saturnino fateretur.vi fiat uester patruus. fuerit, σμeri nulla di eratione rerum suarum, 1milis domesticis uκlneribus coactus: induxerit eum L. Saturnini familiariis, in amicitiam patriae praeponeret.iccirco ne oportuit C. Rabirium desiscere a rep. non comparere in illa armata miltitudine bonorumtconsulum Mochaiqne imperis non obedire t atqκi videmus haec in rerum nainru tria fuisse, ut Glcκm Saturnino esset,aut cum bonis,aut luteret later mortis erat instar turpissina cum Saturnino esse,faroris, sceleris:uirtia, r honesta3,qpudor cum consulibuι esse cogebat. hoc tu igitur in crimen uocas, quod cum iis fuerit

202쪽

PRO. C. RABIRIO 'stu visimus siriliqκisset' At C. Decianus, de quo tu saepe

comme mora ,quir,cum hominem omnibus insignem notis turpitudinis Furium accusaret summo studio bonorum omniam, steri est ausim in concione de morte Saturnini,co demnatus est; ex. Tititu,quod habuit imaginem L. Saturnini domi suae,condemnatus est. Statuerunt equites R. illo indicio, problim ciuem esse non retriendum ciuitate

qui homini, hostilem in modum seditiosi imagine aut mortem eius honestaret,aut desideria imperitorum misericordia commolieret, aut 'am significαret imitandae improbitatis Moluntatem. itaque m hi mirum uidet r, unde hane tu, Labiene, imaginem, quam habes, timene ris . nam Sex. Titio damnato, qui fam babere auderet, inuen/κs est ne--.qκoden si satissis,aut si per aetatem scire pol is 1: nuquam profecto Uam imaginem, quae domi pom pestem,

at s ex illam Sex. Τitio nitulisst,in Rostra,atque in concionem attulisse,snec tuas umquam rationes ad eos scopulos appulisses,adq os Sex. Titij a uictam na em,'in qκibus C. Deciani naufragium fortunarum Rideres. sed in his r bαs omnibus impudentia laberis: musiam enim 'sicepisti antiquiorem memoria tua: quae mussa ante mortua est, qκam tu natus esses. qua in ιαμβῆ twte profecto f isset, si per aetatem esse potuisses;eam mAsbam in iudiciam uocas. An non intelligis, primum,qκos homines, quales lirros mortκos sammi sceleris a Ara; deinde,quot ex ijs qui ui-MAn eodem crimine in summum crepitis periculκm arces-μου'num,si C. Rabirius f audem crepitalem admisit,quod ar . - contra L. Saturninum tuit hμic qaidem affert aliqua depremtionem periculi aetas illa qκa tum seit: Q uero Catulum, parum ικim in qκο-mma sapientia eximia nif

203쪽

RATIO t 11i cum uosis nihil quaeratur. hoe enim uos in errore Mersari diutivi non oportet. num qui uestrum ad u π ,ad facinus, αἱ caedem accommodatus esit nemo. α'lii ei ge neri hominum, mihi credite, Camganus ager , prae

clara illa capud seruatκr: exercitus contra Ros, contra libertatem uestram, contra cn. Pompeium constituitara contra hanc urbem Capus, contra uos manus hominum audacissi rum, contra Cn. Pompeium decim duces compar ntur. ue ν si timcnt coram, σ, quoniam me ci . in uestram conciomem, . . . . uobis flagitant

uocauerlint, disserant. M.

204쪽

PRO C. RABIRIO

dum debet uideri nam me cum a citiae uetusto, tum dignitra hominis , tum ratio humanitatis, tum meae uitae

perpetua oonsietudo ad C. Rabirium des=ndedum est adhortala: tu uero,ut id lκdiosissimesarem salus rei'. mn- sitire ost cium,consurius deniqκe ipse, mihi una uobiscum cum serute reipam mendatuέ, coegit. non enim C. Rasirium culpa dilicti,non inuidia,uris turpitudo, non deniqκe uetero,rustae, graues I, inimicitiae criniuis in discrimen rapitis uomuerunt: sed, ut illud simnium Galliam maiestatis, eique imperis , quod nobu a maioribus est trad tum , de rep. tolleretκr, ut nihil posthac auctor it sina, tus, nihil constare imperium, nihil consensio bonorum M contra psem, ac perniciem ciuitatis ualerit, iccirm in his . rebus euert dis 3mius hominis sinerius , ior mitra, ram q

205쪽

ORATI os viati tentire est. quamobrem p est boni con ulis, eum cunfla auxilia reip. labesectari mellis uideatfrre ope patriasuccurrere saluti fortuniss communibuό, implorare dura n fidem suam salutem posteriorem salute communi

dacere: est etiam bonorum, oe' fortium ciuium, qκales uos omnibus reip. temporibus exitistis, intercludere omnes seditio m uias , munire praesidia reip. sum m in cons libus imperium summum in senatu considium pum re ea q i sic tussit,laude poti us,oe bonore,quam poena, o supplicia dignum iudicari. Quamobrem labor in bredefendendo praecipue meus est, stadium uero conseruandi hominis commune mihi uobiscum esse debebit.sic enim existimere debetis, Mirires, post hominum memoriam rem nullam maiorem, magis periculosam, magis ab omnibus nobiό prouidendam neque a tribuno plosoeprum, neq ta cos te defensam,meque ad populum R .esse delatum. Mitur enim nihil aliud in bac caussa, Quirites, quam ut sium sit posthac in rep. publicκm considiκm, nulla bonorum consensio contra improborum furorem, er audacium, nullum extremis reip temporibus perfugium praesidiusalutis. Quae cκm ira sint, primum,qκοd in tunis dimicα-tione crepitis amae,forinnarum s omnium fieri Moesse est,

ab Ione optimo Maximo, ceterisq; dijs,deabusq; immor mlibuc,quorum ope,s' auxilio multo magis haec re'.q vatione hominum,σ consilio gubernatu pace,ac uenim

peto,precorq; ab iis,ut hodiernum diem ad huius μwram construsisdam , σ ad rem p. constituendam illuxissὶ

patiantur. deinde uos, Quirites, quorum potestis proxime ad deoram immortaliκm numen accedit, oro , at M

obsecro, s oniam uno tempore vita C, Rabir 3 , hominis

206쪽

miserrimi,atque innocerui limi fias resp. ut tris mand Musuffragiiis permittitur, adhibiatis in hominis fortuisnu fieri ordi in re flute spientiam,quam solis. Nunc quoniam,T. Labiene, diligentiae meae demporis Dira phs obsim li,mel ex comparato constitato statio de sen. sonis in semihorae curriculum coegisti. parebitur γ, quod iniquisymm est , Massamris condicioni , ω', quod miserrimam, inimici potestati q umquam in hac prs criptisne siemihorae patroni mihi partes reliquisti,consulis ademi pi: propterea qAod ad defendedis propemodum suis erit

hoc mihi temporis,uerum ad conquerendum parum. Nisit, forte de locis religiosis, ac de lucis, quos ab hoc uiolatos essee dixi ii , pluribus uerbis tibi restondendum putra. qlio in

crimine nihil est umqκam abs te dictum, nisi, a C. Macro: obiectum esse crimen id C. Rabirio. in quo ego demiror, . meminisse te,qκid obtererit C. Rusirio Mscer inimicio obl iit m esse, quid aequi, iurati iudices ladiatrint. An dei pecκluo secto, an de tubulario incen* longa oratio est ex - promendasqκo in crimine propinquM C. Rabiriij, iudicio; clarigi o, C. Curtiuι pro uirtutesva Ut honestissi,ne libe- . rutM: ipsi uero Rabiriuς non modo in iudicium horum, criminum, sied ne in tenui mam quidem fusticionem uer. bo est umquam uomus. An de Aroris silio diligentius rei stoniedu est,quem ab hoc necatum esse diaipi,cum ad iκ - , dicij moram familiaris funeris excusso quaereretur quid. enim est tum uerisimile, quam cariorem huic sororis miri; ti m qisim Jororis filiam fuisse tque ita cariorem,ut alter, vita crudelissime priuaretur cum alteri ad prolationem Mi dich bidκῆ quaereretur An deseruis alienis contra legem, ri iam retcnt , .uit de chii bra R i contra legem P ortiam

207쪽

ORA Trouerberatis, aut nemiis plura dicenda sint i et tantodio C. Rabirius totius A puliae, singlilari uoluntate Campania vicimtatis ornetur ;c Mns ad eius propulseta periculum non modo bomines, sed prope regiones io convenerint,aliquanto etiam latim excitatae,quam ipsius uicinitatis nomen ac termissi postalabans. Nam,quid ego ad id lane in orationem cum parem , quod est in eadem multis irrogatiove perscriptum,hunc nec gra nec alienae padicitiae pepercistillain etiam si 'stor eo xm hi si horam a Labieno pris lisutam esse, ut ne plura de ρκdicitia dicerem. ergo ad haec crimina,qκae prironi diligentiam desiderant, inibillis tibi semihoram tam nimirum longam fase. Illam alteram partem , de nece Saturnini , nimis exigarem,atque angustam es siol isti: qaae non oratoris inge. niam. dcοημlis auxiliam implorat, agitat. nam deperdκellionis iudicio, quod a me Ablatum e e criminari isties, κm crimen est,non Rabirij,quod utinam, Q κirites, ego id aut primus,aut solus ex hac rep.s 'dissem: utinam,quod ille crimen esse uiat, propriam testimoiitu meae laudis est . qκid enim optari potest, quod ego mallem, iquam me in cosi tu meo rarnificem de foro, crMem

no Jror m , QDirites , qui , expulsiis regabim , nullam in libero populo ut tigium erudelitatis regiae retinuerunt: diinde multorum uirorum fortiam , qκiκVtram libertatem non acerbitate 'ppliciorum infestam dieritate legum munitam esse noluerunt. Quamobrem uter nasertim tandem, Labiene,popalaris est tu ne, erit ciuibus R.

in concione ipse carni iam , qui uincti adbiberi putis , οἱ more i q i in Gmpo Martio , comitiis centuriatis ,

208쪽

dustiram in loco, cracem ad ciuium Gippliciam defigi, erco stitui iubesi. an ego, qui fisnestari concionem contagio m Q piscis ueto;qui expiandum forum populi R. illis 1 ari i sceler u ursi ijs esse dico; qui castam concionem,

sanct m mmpum, inuiolatum corpris omnitum cilliκm R. integrum ius libertitis defendo struari oportere sp pularis uero tribum M pl custos, defensors iuris , libertatis . Porcia lex tiirgadas omniκm ciuium R. corpore amam. hic mi ericors'agella retulit . Porcia lex libertatem ciuium lictori eripuit: Lasienus. homo popκla Tisi Cetria icit radidit. C. Gracch s legem tulit,ne de capite civili R. iniussa κestro inii. αretari hic popia ris,a ἐκκm Miris iniussa uestro non iudicari de ciue R. sed indiecta caussa cinem R. capitis condemnari coegit. Tu mihi etiam legis Porcia, tu C. Gracchi, tu horum libertatis , tu

cuiusquam denique hominis popntiris mensionem facis , qui non modo suppliciis i sitatis , sed etiam uerbo in

rnm inaadita crudelitate uiolare libertatem huius populi lenture mansucindicem, commi ture disciplinam conatus es t nomque haec tua , quae te booeinem clemen em , popularemq; ddectans; Ilictor, colliga utrinas; quae non modo huius libertatis , mansietudimis non sens , sis, ne Romuli qκidem, aut Numae Pompilij, sed Tarquinῆ, 'perbigini, atqne crudelisi i regulista sune eruciatis carmina,quae tu romo lems,ac populuris,libenti si e commemoras:Caput obnubito,arbori infelici sustendito. qu aeuerba, QMirites,iampridem in bac rep. non solum tenebris suetustatis, Merκm etiam lκce libertatis oppressa fiunt , an vero , si actio ista popularis esset , si ullam partem sim tui taberet , asit inrisi C. Gracchuό eam reliqu/se

209쪽

ORATIOst' est uel tibi grauiorem dolorem patrui tui mors attulist, quam C. Graccho fratris: π nbi acerbior eius patrui mors est,qκem numquam uidisti, quam illi eiuι fratrii,quicinconcoriasime uixerat: O' similis urri tu ulcisceris p

trui mortem , atque ide perseqκeretur fratrii sui, si ista ratione agere uolgi siet : par desiderium sui reliqκie apud populum R. Labienuι is,patrκκι uester, quisqvis

fuit,ac Ti. Gracchus reliquerat. an pietas tua maior, qua Gracchitan animustan consilium'an opes' an auctoritra

an eloquetia'qua si in illo minima fuissent,dimen prae tias

sucultatibus maxima putarentnr. cum uero lis rebus om-mbus C. Gracchus omnes uicerit; qnandum interuallum

tandem inter te atqne illum interiectum prias' sed moreretur prim acerbissima morte millies Cracbus , quam in eius cuncione carnifex consisteren,quem non modo fora sidetium caelo hoc, ac stiritu or oria leg/s,atque urbis domici ho mrere uoluerunt. Hic se popularem dicere audit, me alienum a commodis uestris cum iste omneso snpplj-rum,m uerborum acerbi utes non ex memoria uestra , de 'patrum uestrorum .sd ex annalium monumentis,atque ex regum commentarῆs conquisierit ego omnibus meis

opibus, omnibus consilijs, omnibus didiis., atque I ciis repugnarim, re restiterim crudelitati. msi torte bane condicionem uobis esse uultis,quam serni, si libertatis stem propositam non haberent,ferre ruιllo modo possent.mora est ignominia iudicioi u publicorκm, sera multatio bonorum , nuseram exsidium: ed tamen in omni inlumitate re tinetur aliqκod uestigium libertatis. mors denique sit proinponitur in libertate moriamur carnifex uero, ' obdκctis priuii, nomen Usum cracis absit non modo a cor

210쪽

PRO. C. RABI R Io. sytore esulum R. sed evim a cogitatione, oculis, auribus. harum enim omnimm remum non solum euemus, atq; per se do, sed etiam condicio, elefflauo,mensio ipsa denique indigna ciae R. atque homine libero est. an uero struos nostros horum suppliciorum omnivis nutu dominoram benignitas una Aindicta liberabit: nos a uerberibus,ab unco, a erucis deni qκe terrore neque res gestae, neque adia aetM , neque nostri honores uindiaetb tiqvit mobrem fateor,at clκe etiam , T. Labiene, profiteor , er prae me fero , te en illa crudeli, inportuna, non tribunicia actione , sed re gra, meo considio, uiri te, audioritate esse depulsam. quatu in adlisne qMmqκam omnia exempla maiorum , om- es leges , Ommem auctoritatem sinatus, omnes religioues, digne aliciorum publiat inra neglexisti: tumen a me hae in hoc tam exiguo meo tempore non audies. liberum tempus nobis dabitur ad istam disceptationem . nunc de Saturru ni crimine, ac de clarissimi patria tat morte dicemus . Argurs, occisinm esse a C. Rabirio L. Saturninum: σ id C. Rabirius multorum testimonijs, in ortensio copiosisesime defendete, antea fil*m esse docuit. Ego discem, si mihi esset iraegrum, 'siciperem hoc crimen, Vn cerem, confiterer . Minam Mnc mihi facultatem in se concederit , ut possim hoc praedi re C. Rabir ij manu L. Satur ninum , hostem popκli R. inferfem m. Nihil me clamor iste commouet , sed consulatur, cum indicat esse quosdam ciues imperitos, sed non multos . numqliam, imbi credite,

populus R. hic, qκi silet, consulem me strisset, si uestro

clamore perturbatam iri arbitraretκr. quanto iam leuiores acclamatio. qain continetis uocem, indicem piathiae