M. Tullij Ciceronis Orationum pars 1.3.. Cum correctionibus P. Manutij , et annotationib. D. Lambini

391쪽

' ille Torquatur ' cum esset meus contubervilis in con*lα

auctor,auditor, particeps extulit. cum princeps, cum ais Hor, cum signifer est iκκentutis; parens eius, homo anuantisim M pa tria,)raxim animi suismi consilis singularis Uavirae,cum esse aeger, tamen omnibAs rebus illis inter 'it, numquam id me digres, sudio,consilio, auctoritate lis adimit plur-wm, cum infirmitatem corporis enim uirtute superuret. Vides ne, κt eripiam te ex inproborum *bita ratia, ' reconciliem bonis omnibus qκi teor dilie i, ret inelu,retineburae semper, o,si a me forte ἡ silueris,lacirco te a se, a re p. ω' d ina dignitate descere patiemur. Sed iam redeo ad arussam : atque hoc vos studices,testor. mihi de memet ipso tam multu dicendi necessit G quaedam imposita est ab illo.=Mmsi Torquatuι Syllam solκm accusasti, ego quoque hoc tempore nihil abad agerem,nisi ewm,qui accusitus esset destnderem: sit cκmille tota illa orditone in me est inuemu σ tum initio, ut dixi,ὀψensidiam meam auctoritate stoliare uoluisset, etias dolor meus restondere non cogeret , tamen ipse mussa hane a me orationem flagitast Aaobrogibus nominatum syllam esse dicis quis nustat vide quemadum nominatus sit. L. Casilum dixerunt commemorasse,cam ceteris Autronium secum ficere. κυ, m Syllam dixerit

ti sienti et ' uidete diligentiam Gallorum, qui uitam homitrum naturamq; non nossent,ac tansum audissera,eos,pari lamitate qui fuerans, se in eade uoluntate. quid tu i

Diuisa

392쪽

PRO. P. yΥLLA. I ramen mihi non videretur in hune id criminosium esse debere.quid itesquia. qui barbaros homine, ad bellum inpuleret non debebat minuere illorum susticionem, γ' purgare eos,de quibus idi aliquid sustirarentur . non restondit tamen una fatere Sγllam etenim esset ab urdum cum ceteras sua Ilonte nominasset, mensionem Syllae facere nullum,nisi admonitum ' inrerrogatum. nisi forte uersiis te est,P. Syllae nomen in memoriae cis sila non fuisse si nobiuta, hominis, si aspiria fortuna, si reliquiae pristina digniustis non tu illustres fuissent; tamen Autronij commorati

memoria sγlla retulisset: etia,ut arbitro cil auctoritates principum coniurationis ad incitandos animos Allobr gum colligeret Cassius,'cum sciret exterra nationes maxime nobilitate moueri,non prius Autronium,quam Syl-

um,nom mssit. Iam uero illud probari minime potest se Gallor, Autronio nominato, putasse propter calamitatis si

Mille dinem sibi aliquid de sγlla esse quaerendum, Casii' si hic esset in eodem scelere,ne cum appellasset quidem Au.tronilim,huius in mensem uenire pomisse. sed taram quid restondit de sγlla Cassivisse nescire certum. Non pnrgat, inquit. Diat antea: ne si argueret qκidem tum denique, cum esset in errogatur, mihi criminosium uideretur. sed . ego in indiciis,' quaestionibus non hoc quaerendum arbitrari. m pvrgetur aliquis,sid num arguatur. etenim,

cum negat se scire cassim,utrum subleuat Syllam,an satis probat si ne cire subleuat apud Gallos: qaid ita ne indi- . centiquid si periculum esse putasset re ulli umquam in dicarent,de se ipso confessus esset'Nesitust. Credo,iudices, celatum esse capium de sylla umoream de ceteris certe scis

393쪽

ORATIO

negare noluit epim eo numero Syllam, quo plus stei Callis dareti, dicere autem falsium non ausus est, raescire dixit. atqui hoc persticum est , mri is, qui de omnibus sci rit, de Sylla sie scire negarit, eandem um esse negationis huius, qκam si extra coniurationem hunc esse se scire dixist. 1itam, cuius scientiam de omnibus constat fusi eius ignoratio de aliquo purgctio debet uideri.sed iam non quaro , pn et ne Cassius Syllam , illud mihi tantum satis est, corura Sγllam nihil esse in iudicio. Exclusus bac criminatione Torquatus, rursusiis me irruit,me accuset:ait me alirer, ac dictum est, in rebκω publica retulisse. odii

mortales vobis enim tribuam, quae uestra sunt: nec uero possum meo tunsum ingenio dare, ut tot res,tanta , tum uarius,tum repentina3, in illa turbulentissima tepestate rei mea stonse distexerim) uos profecto animum meu tum coseruandae patria mpiditate incendistis: uos me ab omnibus ceteris cogitationibus ad unam salutem resp. contulistis: Nos denique, in tuntis tenebris erroris, er inficientiae, clarissimum lumen prathlistis menti mea . uidi ego hoc, iudi res prusi , recenti memoria senatκέ, auctoritatem huius indicis monumentis publicis restatus essem , ore κt aliquando non Torqnatus, neque Torquati quid iam similli , id me multum fefellit sed aliquis patrimonio na rarus, . inimicus ous, bonorum hostis, aliter indicata haec ese diceret,quo facilizς Mento aliquo in optimum qκemque excire , to , possetis malis rei portum Aorum malorum alique inuenire. iaeque, introdκctis in senatum indicibus, constitui sinatores. qui omnia indicum disia, interrogata, re sto a perscriberent: at qκει nircis non solum βmma uis

394쪽

-o P. .sΥLLA. I7sinam qκει μbam mei ris, Mnesa, consuetudine, in celeritate scribendi facillime, quae dicerent r, per erui polie; C. costoni m, qui tunc erat praetor, M. Mesella, qui tum praeturam petebat; P. Nigidiam, Ap. Claudium

credo essee ue tum, qui bis omnibus aut uere referendis,

ant etiam scribendis pκtet ingeniκm defuisse. Quid demce , quid feci' cκm scirem ita indicium in tabulas publicadi

velat m, ut illae tu lae priuata tamen instodia more ma

iorwm continerentur: non occultaui, non innitu i do,

Ied desicribi ab omnibus statim librarijs diκidi pa ἶ- erperuulgiri, atque edi populo R. imperauit: diκisiton Italiae, diuisit in omnes prouincia31 eiuι indico qso salus oblata esset omnibus,expertem esse nemiuem uolni.itaque dico locum in orbe terrarum esse nullum, qκο in loco populi R. nomen sit, qκω eodem perscriptum hoc indiciam peruenerit. in quo ego tam Abito, er exiguo, e t rbido tempore multa diuinitus, iti, ut dixi, non mea st me pro tri; prim im, ne qui posset tantum a t de rei' aist dealtcni G periculo meminisse, quantum uellet: deinde, utcκi uceret umquam reprehendere illud indiciκm, aut temere credit m criminari: postremo, ne quid iam a me, qκid ex meis commentarijs quaereretur ne aut obliuio mea alit memoria uideretur nimii: ne dexuque aM lirentia

Vrpis, αμt diligentia cr delis ρκtaretur. Sed tamen abs M, Tori ate, q aero, cum indicatus tuus inimicuς Gn esset eius rei freq en Datus,er recens memoria te-y tibi meo familiari , er cora rnali, prius etiam edit ri 'tri uindicium scribae mei, si uolκisse , Mm modicem retulisne: cum uideres aliter feri, cur tacui-

395쪽

'κieueris tacueris,repense laruam rem enunciare aude M, in eum locκm te dediscis κt ante, quam me com nutati

indicii cqargueris,le summa negligensiae tuo iudicio conuiesii isse fatearet mihi cniusqκam salus tansi fuisset, ut mei negligerem per me ego κeritatem patefactam contaminarim aliquo mendacio f qκemqna denique go iuuarem, a quo re crηdeles is dira in remp. factaeso in me poti pissem consulem pistarem' quod si iam essem oblitis siveritatis,cr con' ntis meae,iam ne amens eram, ut, cu liaerae posteritatis caWsa repertae situ,qκα subsidio Oblivioni esse possin ego recensim putarem memoriam curisii senatuι comnuviario meo posse siuperarii fero ego te,Torquat iam dridum, fero, σ non Amquam animum incituum adulciscendum orationem inam revoco ipse, repedio: per maeiquid iracudiae tus,do adolescentiae,cedo Mucitiae, tribas parenti ed,nisi aliquem modsi uitae constitueru, coges oblitu me nostrae amicitiae habere rationeseae dignitatu. nemo timquam me tenuissima si icione perstrinxit, qκem non prauerterim sid mihi hoc credis κel m: non ij, tib n iginis soleo restondere, q os mihi uideor facillime posse supevare.tu,qκoniam minime ignoraes consiuetκdinem dicendi meam, noli hac noua lenitate abuti mea: noli acalios orationis meae,qui reconditi sunt,exculps arbitrari: noli id puto νe omnino a me est omissam si quid est tibi remissum,at concesss m. cum illae ualens apud me excusationes iniuria tuae,iratus animus inus,aetis,amicitia nostrat tu nondu statuo ιe uitiussus tabcre, ut ego tecu rudiari, G congredi

396쪽

p RO.' Pr ςΥ Ε - λbea. quod si esses usu dis alite robustio essem idem, qui soleo, cκm sum lacesiis: nunc tecum sic agam, tuisse ut potivi iniuriam, quam retulisse gratiam Ridear. Neq; uero, quid nubi Dasicare, intelligere possum . si quod eum definis, quem in aceusM: cur tibi quoque ipsi non succenseo, qui accuses eum,quem ego delendo' inimicum,inqκis,

accubo meum. Et a cum ego Lbendo meum. Non debestatiun qnem qwam in coniurationis quae lioue defendere. Immo nemo magis eum,de quo nihil elisus status, qMmis,qui de alijs multa cogitaxit. Cur dixisti tellii nonium in aliostQuia coactus. Cur dumistisiunt ' Q Ma ereditum est . in Reguum est, dicere in quem uelis, ac debendere quem velis. Immo seruitus est, non dicere in qκem uelis, ac defendere quem uelis. ac,si cosiderare coeperis,utrum magI mihi hoc necesse fκerit ficere, an tibi; intelliges,hου liuι te

inimicitiarum modo statuere potuisse,qκam me humani eatis.an uero,esi hones agebatur amplisi ιιι familiae uestrae,hoc est consillatum parentis tuisipienti limus uir familiarissimu suis non succepuit pater tulis, cκm Syllam et defenderent,re liudarent' intelligebat hunc nobis a maioribis esse traditim discip'ina,ut nullivi amicitia Ed propulsanda pericula impediremur.'erat huic iκdicio longe dissimilis illa coniten is tum,afflicto P. Sylla,consiulat-

uobis pariebatur scuti partitis est: honoris erat certarmen: ereptum repetere uos clamitabatis,ut uicti in campo, in foro vincereticium qui contra κος pro huius silute pugilas bant,amicissimi uestri, quibuι non irascebamini,consula tu uobis eripiebant,honori uestro repugnabans,et tame idi latita uestra amicitiae, in Cro os cis,ueteri exemplo,

AEuque instituto opimi cui tu e faciebant . ego uero

397쪽

i et I R A T IV quibG ornamentis aduersor tuis ' aut cui dignitate uestraxepuno i qμid est , quod iam ab hoc expetra i honor ad patrem, insignia honoris ad te delata sunt. tu ornatus aerumnis uenis ad ewm lacerandum, quem interemisti rego iacentem re stoliati defendo, σ protego. atque hic tu reprehendis me, quia defendam, σ irasceris: ego antem non modo tibi non irascor , sed ne reprehenda

I idem factum tuμm. te enim existimo nbi statuisse, quid aciendum putares, re satis idoneum ο*cii iudicem ρο- fuisse . At accκ at C. Cornelij flius; idem que ualere debet, ac si pater indicaret. O patrem Cornelium sapientem, qui, qμοd praemη solet essem indicio, reliqu erit; quod turpitudinis in consigione, id per accusvilonem flij si sceperit. sed quid est tandem, quod indicas per illum ρκerum Cornelium 8 si est caussa mihi ignota, cum Ηοrte so communicata; restondeat Hortensius. sin, ut ais, illu' comitata Autronη, Catilinae, cum im mmpo conpularibus comitῆς, quae a me habita sunt, caedem facere noluerun/ : Autronium tum is cumpo uidimus. ecquid dixi fidisse nos i ego vidi: uos enim tum iudices nihil labora

batis, neqκe susticabamini : ego tectus praesidio frmo

amicorum, Catilinae tum, O' Autronii copia , conatum repressi. tium qκ is est igitκr, qui tum dicat in cam

cietate sceleris coniunxerat, cur ab eo discedebat cur c si Autronio non erat cur in pari caussa non paria signa reperiuntur crimini,' sed, quoniam Cornelius ipse etiamnunc de indicando dubitat, ut dicitis; informat ad hoc ad Mmbratam indicium flium: quid tandem de illa nocte dicit, cAm iηter falcarios , ad M. Lacam , nocte ecl,qμα con

Cisitiroc

398쪽

PRO. P. sΥLLA. 777secuta est posterum diem nonarum Nou. me consilii Cati-hnae denunciatione conuenit quae nox omnium temporum coniurationis acerrimis fuit,atque acerbissina. tu Casilinae dies eaeundi, tu ceteris munendi condjcio, t m descriptio totam per urbe caedis, atque incendioru constituta est: tuc tuus pater,Corneli, id quod tandem aliquando confitetur,illa sibi ostici am prouinciῶ depoposicit, ut, cu prima

luce consule sati tutum ueniret, introm4μι meo more, 'inre amicitiae, me in meo lectulo trucidaret. hoc tempore,cκm arderet acerrime coniuratio,cum catilina egrederetur ad exercisum, Lentullis in urbe relinqκemur cassius incendisis,cethegus cadi praeponeretκN, Autronio,ut occ paret Etruriam,perscriberetur cum omnia ordinarentκ

institueremur, pararentur ; ubi fuit Sylla , Corneli tnum Romaet kmmo loge abfuit. num in ijs legionibuι,quo se Catilina referebat' ire etiam logius. nnm in agro Camerti, Piceno, Gallico , quas oras maxime quasi morbuςqwidum illius fκroris peruastrati nihil uera minus: fuit enim,ut iam ante dixi,Neapoli:μit in ea parte Italiae,quae maxime ea sclicione caruit. Quid ergo inesca, aut quid affert aut ipse corneliuι ut uos,qui ab eo haec maduia desertis i gladiatores emptos esse , Fausti sim datione , ad caedem,ac tumultu. ita prorsuS:interpositi suntgladiatores, quos testamnso patris videmus deberi. Arrepta est fu

iis,qua si esset praetermissa, posset alia familia Fausti manus prabere. utinam quidem hac ipsa non modo iniquorum inuidiae, sed π aeqκornm electationi satisfacere posset. Properatum uehementer,cum longe tempus msi ris abesset. quasi uero tempus dandi muneris non ualde appmpinqκaret . Nec opinavit Faulo, cum ii neqM scis

399쪽

re neque uellet familia est comparatu.at literae sunt Faust per quas ille precibus a P. Sylla peti ut emat gladiam res,oe ut bos ipsos emat:ueque Folum ad syllam missaesdad L. Caeserem, MompeiAm,C. Mem'mu, quoru desintetia tota res gesta est. At praefuit familia Corneliis. iam si in comparanda familias lyicio est nulla; quod praefuit, nihil ad re pertinet. sed tamen, munere struili, obtalis se ad ferramenta pros scienda, praefuit uero nκmquam:eas res pervellum Fausti libertum omni tempore ad nistratu est. At in m Cincius est ab hoc in ulteriore Hssaniam missus, utram prouinciam pertκrbaret. primis, Cincius, iκdices, L. Iulio, .Figulo cos. profectus est aliquanto ante furore Catilinae, an e susticiouem huius onmuranon, deinde, est

prosidius non iis primum, sed cum in iisdem locis aliis κavio alue eadem de arum ali κοt annos Liscinae profectus est ηο mudo ob mugam sed etiam ne seriam eaussam mag=ut ratioue cum Mauritaniae rege cotracta. tu

nκthisso pricto, Sylla procurante eius rem, gerente, sturmis σ ρκlcherrimus P. Cincis praedi s uenditis σι

alienum eiusdem dissolutum est:ut 3 at se ceteros ad icinus inpili,c pidiis renuendae possessionis , es cinctomn Leri praediis deminutis. I am κero illud quam incretidibili quam absirdum;qκi Roma caedem serere, qκi hane , orbem in lammare uellet, eum Miliarissimi lῖum di

i arum esset i at hic ipsi per se siue ulla coniunctione age -

-bantur. an in remis rebus, rem nonis consili*s, tum periculosis,inm turbuletis hominem amansigamum sῖi, familia

400쪽

PRO. F. SYLLA. 373d- esse drbitraretur tuerisimile non est,ut, quem in sicundu rebus,quem in otio ficumstemper habuisse hunc in ad in eo tumultu, quem ipsi comparabat, b se dimitteret. Ipsi autem cinalis no enim mihi deferenda est tuus si amici ueteris,atque bosi tit) is homo est,aut ea familis, ae dis,plius,ut hoc credi posse,eum bellum resp. facere ualuisse'ut cuius pater, cum ceteri deficerens finitimi, devicinisingulari exstiterit in rem p. nostram ostiolo, o fide, usbi nefarium bellum mntra patriam suscipiendum puta

να. clitus aes alienam videmus,h dioes,non libidine ed εχ-gotii gerendi studio esse confractu : qui ita Rems debuit, Mi in prouinciss, in regnis maxima ei pecuniae deberenturi. quascu peteret, non tamnusit,ut sui procuramrei quidquam oneris absime si sustinerem: uenire omnes FG pose fessiones, patrimonio si ornati gimo Joliari maluit,

quum ullam moram cuiquum feri credimrum si Orum. a quo quidem genere,iudices, ego numqvum minui,in ira illa reip.umpestate versarer. illud erat genus hemina horribile, repertiniscendum, qκi tam amore Ra posse si oues amplexi tenebat,ut ab ijs membra diuelli citius,de distrahi posse diceres. incius mqua sibi cognatione cum praediῆς esse existimauit sῖ. : itaqκe se non modo ei si 'Dionerenti sceleris, uerum etiam ex omni hominiam sermone nourmis, sed patrimonio suo u ndimnit. uero, quod sῖbi Et,POpeianos esse a Sylla impulos, ut ad istam conivrutionum,eπ-hoc nefarium facinus acrederent; id cuiusmodi sit,intelligere non possum. An tibi Pompilani mniurasse uidenturiquis hoc umquam dixit' aut quae fuit istiuι rei uel mixuma lust icios Disiunxit, inquit, eos a colonis, uit,

lue dissidio, ac dissensione facta, vidum in Ad potestam