De vnica religione, studio catholicorum principum, in republica conseruanda, liber vnus. Auctore Ioanne Lensaeo Belliolano, sacrae theologiae Louanij professore

2쪽

rim in omni sita tenere, of f.

humanarum exper/mentis elucet, tum ex Fra siriosorum morum nisi sua quadam eruersitate , --

νndulger maxime, quicqu/d cs ibuerit auidi ιHoconsedlaturusta ictam qua se franar entis atque cohiberi, exosam semper habet, memm saepe studio, conatuque persequ/tur. Verum qui hae oblectantur nimιca discutina licentra, haudpara omnes pernicie in repubtica Christiami gressiantur. Ex stuns enim plurimi, quibus risii na er am moderata Leueritas ιngrata quidem est Cr νnsi a quique eis ψι eme Ho hublata sit, exoptant Qehementer , Ied nuggam meo sequuntur rationem, solo tib/dinis impula moru-que aguntur :quν νn Rempubbcam hoc asserunt ma D, si cum metum, honestatemque seis cup/Hratis e-nrcero, manifestis continuo sceler/sus, legum tam quam ob ecta repagula, obicesque perrumpant. Sed Abos reperire ocet multo his nocentiores, quos ecus' sibi seruos addixit caea cupidita/, set disciplinae seu legum is, ima eueritatem non orijs modor utcs isprosequantur, verum etiam ruricjs s robent; nec solis /nfrangant praueraris ,fedo rat/onitu omnique argumentorum genere Uelut machinis ad moris abefactare nitantur ac ne qu/d felerata amaacia Qiolentra desse, Hinarum erram rest mo-Hiis liferarum sacrilegis Uurpant ψocibus ad mmtu-ν, confirmarionem. Euod quidem tanto faciunt 3m udentius, quanto manifes s 6rseris j dem coer cens scis cir eas aerax disciplina laudatur. Sed more ramen mo faciunt. Etenim hareticorum fere om π-m νd commune esse reperamμε, t cum Unam stri s a para

3쪽

8artem yracipite erra carperint,non alia ossiciani

retur propositaque rer cura praepeditus, erroreps s atm non aspexit.Sic G perfidus Arram eapromptissme complexuu est remmon ascripturarum, quaa signi canda sta, Dei imbeciagitarem pertinelauab Vs seero penitus inspiciendis auertit animum,' bus os Una eandem se Humiratu natura flair Dificabatur aqualis Sic ne seetera tantummodo commemorem sectari, nostra huius alaris, sebos des iusti eis

re dicatur, Ogιlanter atren af ; νί, Uero icharι- μου, vera ex fide profectaplus etiam multo quam des coalere declarantur ad iustitiam somnolentis aeca spolim animis prater eunt. Hi raram erat Fmum corpus diuina m calum cor urehubuectum referatur, legunt studiose, Me accipiunt: ψό, suerohoe ιdem e orpin 1n aurasi imo Eucharisti ac meto esseta conuincitur, silegunt,non attendunt; si attendunt,non credunt. Quid gitur m c est quod mire mur nonnu os, quι cum bonorum malorumque permixtionem in Ecclesia demonstratam Uelpradictam esse peroexer ni, cum pracepta quibus ad parienariam fallorum fra rumpemumque caeterarum νλα- formamur,didicerint, alijs neglectis locis, quibuι aberrore possent reuocarasic inctituendam esse puten Ecclesiam, seserpere grassar que hareses sub nom, ne religionumperm ttanturZnon lux ab ovilibus Ariceantur non j qui non corpora solum, sed animis. quoque perdunt, ait Mantur . Adversim quos ΛόeLlum quidem nuper svnum confecimin ab aduersaris lac ithaeque P ad defendendam coact/, cum oram gnare r , Catholica side/ scer/tarem υMγω - -- ledendu obiectis nostra ςum pracvue consume --r

4쪽

iiistre

ant ea

fur stratio, mulsa praetereundissueruntQua hoe lybe is complexi sumus.In quo prapositum e ct oKZendere , ramam principis hanc esse curam primariam portere , fer in Republicas rhubie Aonicam reluponem, oe eam Peram squasola ect Gihob Romana locum habere par atur; cateiaris omnibus, qua se religiones falso nom nant , prudent/ νudicio, quoad sera posse, --Merminatis.

5쪽

IN RE PUBLICA CONSTL

TUENDA, VEL INSTAVRANDA O conseruanda, primam esse religionis habendam rationem.

CAPUT PRIMUM.

VMAM Pompilium qui post

Romulum regnauit,scribunt Titus Liuius & Plutarchus, ad continendam in nouare publica multitudinem infradinem atque ina peri tam,essicacissimam hanc rationem existimauisse,si primu deorum metu omnibus quam maximuini j ceret qui cum no facile descensurus in ho. minum animos videretur sine aliquo miraculi commento, simulasse idcirco sibi cum dea Aegeria congressias nocturnos,cuius admonitu quae acceptissima dus essent, sacra constitueret. Impia quidem haec erat su perstitio,eorum qui dij non essent, velle metum in i jcere, adeoq; solicite de colendis ijs, ct co quide modo, qui acceptissimus esse posset, sacrorum institutione prouidere : sed ostendit tamen illius cura regis cuius singularem in gerenda Republica sapientiam multa eios instituta declarant, quid sit imprimis ad stabiliendam pacandamq; Rempublicam comparandum, quanto hi sit opere elaborandum ijs rerum moderatoribus,qui Deum verum caeli terrae que Dominum fide instructi norunt,ut in Re publica illius imprimit honos curae sit, cultuΩ Θ

6쪽

DE UNICA RELIGIONE. 7

tusque eius constituatur sacrorum caeremOnijs quam aptissimis, conuenientissimisque tantae maiestati . Cum enim sine legibus nulla esse vera respublica possit , atque Ut neruis corpus , ita illa legibus firma consistat, harum exordium ab iis profecto sumendum est, quae venerationem metum

que praestribunt eius, qui primarius est reipublicae moderator.Eam ob rem cum d*lςgi f.ι . Abus Plato,& his piis constituenda forman-jdaque ciuitate dissereret, primo in loco po- fuit eas,quae cultum, quae Orationem , quae sacrificia, &, ut dicam summatim, quae sedulam seri antique deposcunt diuini numinis venerationem . Idcirco etiam Rom L .i.ω,1

nam ciuitatem Valerius Maximus laudat, quod omnia post religionem ponenda sem- , per duxerit,etiam in quibus summet maiest iis conspici voluit decus. Quapropter non dubitauerunt inquit ὶ sacris imperia serui-ve,ita se humanarum rerum futura regimen existimantia,si diuin et potetiae bene ait constanter sui sient famulata. uod igitur in constituenda primum republica,idem erit in e de post erigeda,si collapsa fuerit, perpetuom retinenda,faciendum,ut de religione,qua sin. cerissimhcolatur Deus, prima semper cura suseipiatur.Nam si vel propter regii ac principii offensiones,vel etiam aequalium,funditus Interdum ciuitates interijsse memorantumcur non id magis eXtimestendum est, ne propter ostensum ne lectu religionis Deum,

sine cuius benigno fauore nulla Respublicam A staret

7쪽

8- DE UNICA

flaret in nee obstante quidem mortalium qu

libet ope, subuertantur' Neque vero se hoc interdum facere, cum offensis fuerit crebris A magnis prouocatus, ignorari voluit ipse, Amos p. qui sic denunciet per Amos Prophetam : E ce oculi Domini super regnum peccans,& c6teram illud a facie torrae. Neque hoc immerito fieri,praesertim ob neglectam,co temptimuereligionem,ipse quoque vidit prophanus: Poeta,cum scribit:

Hora b. 3 Deocta maiorum ammeritus luescar ode Romane 'donec templa refeceris , Aedeisj, labant eu deorum,s Fada nigro uiach fumo. Dis te minorem quo eris./mper smnc omnepranc prum.huc refer exituos multis neglecti dederunt

Hesma mala luctuosae

offenditur enim Deus peccatis quidem omnibus , sed iis magis quae aliquam nabent

laesionem violationemque pietatis: at iis ma- Nime, quibus tanquam ex professo Vera germanacti Dei colendi ratio ςorrumpitur. Hoc

namque perinde est agere, atque si quisquam

regium aperte oppugnet honorem, ct eum vel in dubium reuocet,vel negot esse desereri,dum. Qua profecto nulla grauior iniuria Videri,nulla maior regibus existere soletos.fensio. Quoniam igitur Deo imprimis suus constare debet honos, hic autem gratus esseno possit, immo vero nec sit quidem honos, sed molestum onus iniuriae, niti vera religione deseratur,efficitur,in eo primum elabor

8쪽

RELIGIONE. '

dum esse,ut ea teneatur ac floreat in Repusili ω,falsis omnibus colendi rationibus adult rinis p reiectis Vera autem religio quae sit,nsi id cuiuslibet hominis aestimandum est iudi

cio. Etenim si res aliae minores multo,rio cuilibet passim dijudicandae creduntur quid fiari poterit imprudentius insulsiusue, quam si

grauissima haec maximaque omnium religionis causa,cuiuslibet decisione, quia se se sitan mentiatur esse praeditum spiritu Dei, finienda putetur'Praeposterum erit hoc profecto, nec ordinis perturbatissimi grauissima poterit deformitatem effugere si cum humanas res prudentissimi cuiusque censura constituendas esse fateamur, diuinas cuiuslibet passam arbitrio committamus.Diuinum plane sit oportet non humanum, oc publicum simul non priuatum,& illustre omnino ac ce tum, non obscurum & imbecille de religione

iudicium. Quo posteaquam semel est in R publica constituta dc fundata ratio forma ppietatis,nihil postea peregrinum, nihil nouuest recipiendam : tenendumque illiud quod beatus Ioannes in epistola praecipit Si quis venit ad vos,& hanc doctrinam non affert, ne domo quidem illum exceperitis, nec Aue dixeritis .Et si fixis semel alia de re qu/cunm l

gibus , quae contra fiunt,puniuntur,multo rit maiore vigilantia prouidendum, ne quid, in religionem impuno peccetur Quis enim alioqui religionum finis8quis in commutando modus ' quanam in re alia perturbatio de

9쪽

n ullum est Deo munus tributum homini maius quam religio in qua consensionem,c5stantiam, grauit.uem, modum, ordine, tranquillitatem maxime deceat co seruari. Ac si uti nemo bene cultum dixerit hortu in quo pas im, euellente nemine, spinae ct vepres cnoxiar herbae succrescunt: ita nemo, nisi merite captus, dixerit eam Rempublicam bene costitutam cic formatam esse, in qua prohibente nullo vari j non modo boriuntur,Verum etiam incrementa capiunt cum Vera pietate pugnantes errores. A quibus proculdubio superari sensim dc obrui necesscte est religionem Veram, quemadmodum ab urticis in talici lolio dominante seges optima pret- focatur. Quis eri t igi tur iam bonus princeps ῆciapiens rei publicae moderator, qui bene consultum regno suo fore putet, si in eo plures religiones , pro quorumlibet arbitratu Deum se quam sinceris inae colere velle fing tium , liberas esse S inualescere patiatur Quod si duas tresue ex omnibus eligat, quasi appressis caeteris liberas esse velit, primum ciar caeterorum qui alias sequuntur, naturali

libertati facit iniuriam' quid si illae potius quas repudiat,a spiritu Dei profectae sint i Si

altera religio potest esse,cur non ι c tertiatdc si tertia,cur non ει quarta Ec quinta 'Sic enim gentilitas cum ab unius Dei maiestate discecsissct, in ingentem paulo post deoru multitudinem distracta est. Quia reuera nulla erat rario,cur, ii prster unum inbus aruue item alius P arieresur,non c centum mille alii consti

10쪽

RELIGIONE. H

tuerentur dij.Deinde parum id agit accuratδ, ut Deo satisfaciat,eiusq; quoad possit propulset iniurias quando nec ab uno quidem profectas suas ipsus vel irrisionum vel maledictorum iniurias pati possit. Atqui hoc demuverae Virtutis munus est,ad pro prias qu ide de priuatas laesiones dissimulare Dei vero contumelias cum prohibere possis, nunqua perferire.Idcirco Helias propheta,vir in dubie mansuetudine& patientis virtute perfectus, clini propriae personet contemptum parui pederet, Dei tamen seuerissime vitus est iniuriam: igne scilicet ἡ caelo deuocato , cum a prophanis hominibus contemptim & sine ulla Dei veneratione,cuius erat prophetes ad regis nurum 1 descendere iuberetur. Homo Dei aiebant hetc a dicit rex: descende, sestina.Ille vero: Si homo'

inquit Dei sum, descendat ignis de caelo, ocdeuoret te ac quinquaginta tuos. Nempe ut exemplo funesti huius exitus vestri, caeteri discant tam viles esse Dei feruos non debere: quorum contemptus in eius cui seruiunt rodundat dehonestationem. Eiusdemque prophetae zelo sublati sunt prophetae Baal quadringenti quinquaginta,atque ad torrentem Cison interfecti,ne falsa ct impia diutius religione,quae per illos fouebatur, unius Veri Dei producerentur i niuriae. Porro principes ij qui ad suae quidem maiestatis laesae crimina punienda exertissiimum gladium gerunt, aures vero ad multas graues diuin et maiestatis iniurias clausas habent,vel linguas etiam ipsi aut manus ad inferendum promptas: n6nne

tibi