장음표시 사용
21쪽
re tutius & in publicum utilius est dicere: in causa capitis
ad damnandum inaudita causis reum, praesumptionibus iudicem,etiam summum, niti non debere. Nam facti euidentiam, iam antea coniecturis distinximus, Diligentia cognition s multo labore, tollertia, patientia constat. ad quam interim omnes iudices naturaliter Obligantur. quis enim recte sententia se ferre posscte autumet. de re, quam non satis accurate cognouit Hinc illa: tot formulae,&sollennia sori olim & hodie. do quibus L M.f. - Τ.. bius ciuintilianus tam exquisite egit, ut non magis sui σως. Wrς quam nostri saeculi homines. si qua παλοψ υ astimatio superesset, erudisse videatur. Vtut autem maxima versari debeant in cognoscendo diligentia Iudice abesse tamecalliditatem, nimiam asperitatem, superstitionem & vic nas superstitioni opiniones vulgi, fas est. Propinqua interdum virtutibus ista vitia sunt. Suetonius exemplum iudicis in cognoscendo circum binis fugacis agnoscit in tacto Claudii, qui foeminam nsnagnincentem lium um, d bia vir sargumentorum tae,aae confestonem compulit md Aro matrimonio iuuenes. At si iudices hanc sagacitatem voluissent imitari, qui in caussa. inti uno descripta iudicare debuissent,et ιι suus exposlam masris non agnoscentes nuptiin, praemium fortitudini speriit, in calliditarciri dege
nerasset diligentia eorum. Non enim statim colligere debuerunt: ista abnuit ma rimonium; ergo ma ex eis. Nam& vetulae. post tot annorum viduitatem casti Timam, abunde caussarum crati cur abnueret nuptias iuuenis. R. ctius itaque condemnarunt potitorem, qui argumentis
de cetcro idoneis destituebatur. Manifesta est, qua Tacitus resere dc damnat, Tiberii vafrities, in caussa Libonis. uta enim Heteri senatusconsul o quaestio in caput dominb prohi-ί batur, calla b c noui iuro repertorTiberim mancipari sim gulos si roripublico iudiei sciticetvtin Libonem exserunsa
22쪽
Nimia peritas in cognos endo plerianque diligentico
tentu, se tueri studet. na de cupiditate puniendi ac uiem di, crudelitate item suppliciis gaudente, quae animum c gnoscentis aliquando occupat dc latet. Deus occultorum inspector iudicat. Alius est, qui non aeque latet, rigor ille immobilis, quo omnia ad lenitatem & humanitatem dii centia momenta, inter ,cognoscendum iac gliguntur dc quodammodo proiiciuntur. Qua in re,qui ex mandato cognoscunt, plerumque mandati formula defenduntur nisi quod meministis debemus, nullis mandatis humani ratem ipsam tolli. Amplius autem, quae in hoc genere reccantur, in abusu tormentorum perspiciuntur. Quae nemo miretur, ad cognitionem a nobis referri; cum tor menta alias imperii dicantur esse potius, id est,alterius partis, in potestate iudicandi. Aliud est enim quaerere,cuiussit tormenta decernere,cum magistratus iudicant: aliud de caussa & usu tormentorum loqui. quo pacto ad probationes reserunt Veteres quaestionem per tormenta; probationum autem Omne genus, cognitioni tribuunt in dicen do iure. Multis modis circa hanc exhibenda veritaris dem, peccari posse,ex mente accuratissimi Scriptoris Q Curtii, in caussa Philotae, ostendemus. Decernitur in consilio Alexandri, quaestionem de Philota,ut participes sceleris indi cu t. c. z. care cogeretur, habenaeam esse. Suaserat hoc decretum Craterus, homo Philotae inimicus ac aemulus: suaserat hoc fulcro sententiae; culpam silentii, non in alium quam participem sceleris cadere, neq; contemtum sed celatum indicium debere iudicati, quod Alexander iam , ut negligenti, non vidissimulatori, ignouerat. Poterant partici
pes sceleris, qui adhuc latebant, ex aliis sciri, quibus mi note inuidia quaestio per tormenta adhibita esset, antequam ad illustrem virum Philotam, ex noua & emergen. te caussa deueniretur. in eo praesertim non frustra vide
23쪽
tur Philotas iura gentium inuocasse, quod a consisse et an se
vi in tormentis eadem diceret exactumeit Licet enim iure ciuili constitui potuerit, ut consessus etiam ad inuestigandum totius eriminis ordinem,& noicendos socios ac participes, torqueatur: ius naturae tamen, quod Philotas, hic iuragentium inuocans, laudat, non fauet illi seueritati, ex qua nihil praeter modum, & unicam illam rationem, pr bari potest, si aliter veritas reperiri nequeat. Quanquam ct sic semper dubitatum est :.ncq; line caussa Luci uicub VLues cxistimat; forti ima esse, quacunque contra tormensa pud antiquos dicuntur, quae vero pro tormentis, imbecissa. Idem, qui fugustim sententiam, quasi ad nec itatem δε-
eieraris humanae tormenta referentem,aliter, quam vulgo
accipitur, explicat, atque cum gentilitas cir de gentilibus serm/nem esse, ostendit. Vtamur iam porro regula Fabia. Guintiliani, inconsiderandis Philotae tormentis Disprae fueris quassioni, quis es quo modo si tortus, an credibilia d
xerit an inter se constantiari, perseuerauerit m eo quod coepe rat, an ah ad flore mutarit prima parte quae iovi an pr cedente cruciatu. Praefuerunt quaestioni Hcphaestio, Crate rus, Coenus partim propria inimicitia partim specie obs . quit aulici in Regem, Philotae iniqui. Inimici, inquit His floricos, in grat/am regis torquebant. quae res nimirum pamtem iudi cis inuidia onerat, partem rci miserabilem facit. Quis, & quomodo torq uetu i vir c la ri ua m us, per ultimos cruciatus. Cue, verberibus, iam non ad quasionem nota graui istinum iudicium Historici stdaap. nam, lacerab tur: ita ur,rntumesiente ulceribus copor age erum ictus nudi ossibus incuterentur; iatigatis denique tortoribus, L
24쪽
gnitudinc dolorum, ut omitterentur cruciatus petiui p., quasi aliquid dicturus. Remotis tortoribus. quid dicere debeat, ignorare sese professus,ic, iniquit Cratero inimi co suo, qui me velis iacere. Rursum admotis tormentis, narrationem orsus est,uel ideo suspectam, quod ab homune mortuo, qui interrogari no poterat,omnis rei series a cessitur. de ultimo crimine, quod a Dymno enotuerat, constanter negat: donec nouis cruciatibus ut id quoque confiteatur, exprimitur. Agnoscit quidem postridie, quae in tormentis dixerat; sed postquam ei vivendi nec spes nec causa relicta erat. Quid melius de re tota iudicari potest, quam quod Historicus pronuntiauit 3 I 'hil curris. it. ἔπι, inquit, verone an mendacio liberarest a cruciatu volu ' rit, anceps come rara est: quoniam cse vera conse V i , es spadicensibus idem doloris sinis ofenditur. Vnde satis intelligitur, Curtium de tormentis, praesertim tam atrocibus, bdum sentire, quod summus Orator secunde explicat : To e. η mentagubernat dolor, moderatur natura cui que tum an mi, tum corpori regit quaesitor, Eectit libido, corrumpiis es, in firmat metin, et tin tot rerum angustiis nihil meritati loci relinquatur. Periculum certe in hoc negotio ita est e ubdens, ut iudices quosvis, de summa cautione & moderatione adhibenda, possit commonefacere Superstitionem quoque a cognitione remouimus .-Quod genus probationii rudioribus saeculis erant Auella innocentiae demonstrandae, sortes, serrum ignitum, aquas Mens, & sit milia. Nec nulla hodie occurrunt, praesertim in inquisitione in veneficas, quae omnium dissici lima est. Abesse certe aChristiano iudice debent, qualia Tholosanus δε- . . . . resere. Potest etiam fieri, ut superstitio accedat, ad ca. piatam effluxione Eanguinis ex cadauere, praesente homicidii auctore vulgo mari cohi appellant: quae Graece est Si enim per miraculum diuinum inaculuxio
25쪽
sanguinis fit,quae multorum est sentent a in exemplis non suspectis aut exaggeratis, fideque dignis: periculosum est
captate diuina miracula & prouocare, sicut aliunde comstat. cum praesertim factum cisse sciamus, ut admoto cada. ueri vero homicida, &coacto manum vulneri impon re, adhibitis etiam precibus & inuocatione diuini numinis, nullum tale indicium compareret: quanquam po- , . V. stea aliis modis crimen compertum est. Exempla sane , ari. γ admiranda reseruntur: sed, cum in vestigatione caussa- turn omnia sint ambigua, incerta,in perscrutabilia, nulla Baarre t. cautjo prudenti iudici nimia videri debet. Proponuntur apud Ausum G tam a Favorino duae quaestiones,ad diligentiam iudicis cognoscentis pertinen tes. Prima est: Abeat ne iudex inter cognoscendum, ea, qua
toro quaesitoque opus in, dicere se quaerere , etiamsi . cuitu ea dici quom intercII, neque ricat nequepostulet Qui ne gabant, patrocinar prora hoc esse, aiebant, non iudicare. Quin tamen subuenire debeat hoc pacto diligentia iudicis vel simplicitati hominum, vel aduocati imperitiam
supplere, denique ne quid ad plenam & quantacunque haberi potest facti notitiam desit, prouidere, vix dia tandum fuerit. praesertim quia reipublicae interest, ne inia cens quisquam condemnetur, adeoque nihil praesidii innocentiae etiam a iudice denegetur. Atque hoc non fit
init Rei, sed Reipublicae caussam agere , quae prima iudici exest. Altera quaestio Favorini haec est an ex usu exque os scis sit iodico, rem causamque, de qua cognoscit, intersutionibus suis ita exprimere consigna g, ut ante sententia rempus, ex his, quae apud eum in praesens confuse varieque di cuntur, proinde, ut quoquo is loco ac tempore mouetur, gnas indicia faciat motus atque ensus Diὶ Diuersum sensisae
hic& sectile iudices, ipse adiici t. nam qui iudices, inquit, acres atque ceci ci et iacvlor νon alu existimani rem urua
26쪽
de agitur, indagari comprehendi uepose, ni is, qui serie cerebris interrogationibus necessirit is interlocutionibus, se offensus aperiat. O litigantium deprehendat. Contra amtem,quisse aiiores rauiores tantur,negant iudicem dobere ante sententiam, dum care a virimque agitatur, quo tiens aliqua re proposita motus is, totiens significare, qui sentiat. euenturum enim, aiunt, τι quia pro varietate propositionum argumentorumque alius at g altus animi motus
patiendus est, aliter ars aliter eadem in caussa, eodemque in rempore, sentire se interloqui videatur. In priori consumtudine, plurimum auctoritati tribui; in altera plus rati nis demonstrari, videtur. Illam non sine periculis exercueris: haec tutius personam iudicis incorrupti gubernat. Nam illa veterum Graecorum elogia,quibus iudex descritur τοῦ ζυγοῦ τὴν iοπὸν, immobilis, aequus,indesexus; no in ferenda tantum sententia, sed in cognostendo etiam spectari fas est. Unde Tiberius in caussa Pisonis, boni iudicis imitatione, sue miseratione, ne ira, obstinatum se clausums praebet, ne quo minos fectu perrumperetur. Et in caussa Libonis, immoto vultu eonspiciendus, libellas es auectores recitat, ira mori 'i, ηe lenire, neue asserare crimina videretur. Parum equidem i, 'finceri, pleraque Tiberii iudicia habent, quatenus ad iniis nitae dominationi Saul acerbissimae tyrannidis mysteria scire aptantur,vel etiam tegendis variis consiliis delimantur. unde Historicus, non cognitionem, sed imaginem cognitim dic Io. 7
nis in Pisoni ano negotio agnoscit. Sed istae simulationestamen veritatis speciem assumunt, voluntque sub laudat rum iudicum exemplo latere, quicunque non Deo&iei publicae, sed sibi& suis libidinibus sanctissimum ossi
In siecunda parte iurisdictioni 1, quae nomen generis sibi vindicat saepe, & in tuendo iure versatu vel maxima
27쪽
. eerni discrimen iusti ac iniqui iudicis putatur. Ita enim
serenda est sententia, sicut lex diuina & humana dictat. Et summa quidem . potestas, sicut liberius dispicere potest, quid lex diuina per naturam aut scripturam siue praeci piat siue suadeat, adeoque patenti semper via ad aequitatem procedit; ita nec magistratibus & inferioribus iudicibus, omnis faculos, certi generis scilicet, icin perandae per aequitatem iustitiae adempta est. Sed de illa quidem elegantismina disputatione, qua omnis aequitatis fontes inqui-
, ea enti runt Ur. alias egimus. Aristoteles incomparabili diligen. tia excussit hunc locum, non in Eshicis modo, scd praescr- s. mram. timin Litet cis Vnde apparet, aequitatem partim rigori Q iuris siue τυ Gisia: μου , partim calumniis di veri alae lollertiae oppositam esse; iureque naturae,&, quae maxime se. cundum naturam cst, utilitate reipublicae, adeoque virtute ciuili, totam gubernari. Huius pulcerrimae scientiae peritissimi fuerunt veteres Romani iureconsulti, qui ubi que, cum de iure responderent, magnam sibi aequitatis rationem habendam existimauerunt, suumq; exemplum omnibus iudicandi munere recte usuris com mendarunt: sicut ex iis, quae supersunt, luculente intelligitur. Neta, men degeneret hoc aequitatis studium, siue ne iudex peruersam gratiam gratificando cuiquam non tam aequitatis studiosum se quam imperitum praebeat, cautiones graues
suggerit, Suasoria Libanii de Assessoribus Magistratuum OIudicum. Mouet Philo Iudeus illam dubitationem de ae- , Mais qui tate: qui ritum sit, ut lex Diuina humani ima ali in per EAM 3 9s.sonam pauperu in iudiciores ita vetarei 3 Scilicet alia est ratio pauperis, ut egestas eius subleuari desiderat alia, ut ita cinus admisit. In priore statu, beneficentia & beneuolentia pauperibus lege diuina humanaque debetur in posteriore, animum facientis mores, non fortunam sis ectare, fas est. Atque hoc ipsum est, quod aequitas dictat,
28쪽
ne fortuna potius quam animus & caussa partium, in im dicio consideretur. nisi cum premitur a potentiore &iniuria assicitur pauper. tum enim personae infirmitas, tanto diligentius tuenda est iudici, quanto minus in se opis habete animaduertitur, sicut lex diuina alibi explicat.
Celebris est, & magno studio agitata saepissime quarustio, quam apud Ge tum Favorinus proponit: index forte id ciui, Aper quare apud eum litiga tur, eaque res umei, priusquam agi coepta aut in iudicium deducta sit, ex alio quo a negotio casu Iabo quo cognita liquido es comperta sit;
ne id tamen in agenda caussa probatur,oporteatne insecun- . dura, quae sciens venit, iudicare, an secuυ ea, quae aguntur
Vulgo ita proponunt: An iudex secun m acta es probata, an vero secundum conmentiam iudicare debeat' Alii: An tu
deae iudicare secundum actia es probata contra propri m G, scientiam ρ it Vbi post magnum Theologum D. Gerha
dum, Gregorius Bucius Iureconsultus, insigne nuper Aca- ω. g. xyx. demiae nostrae ornamentum, recte notauit,alia es probata,
accurate loquendo , non posse opponi conscientiae. adde, nec scientiae. si enim vere probata sunt, quae probari debebant, nec co scientia iudicis habebit quod repudiet, & scientia cum probatis coincidet. contra id enim
quod sum cienter mihi probatum est, nihil possum scire. aut si quid aliud scio, prius sumcenter probatum mihi
non sit, necessie est. Non est autem consilium, recoquere aliis disputata; hoc unum liceat cogitandum suppedi tare prudentioribus, quod opinor : Talem casum, in quo reuera huic dissicultati locus sit. interminis, ut scholae loquuntur, praecise sumtis, dari non posse; certe non osten di datum. Si enim certa sit scientia iudicis de alia uti que hic non disputatur quis dubitet, quin inter cogno scendum idonea offeratur occasio, deprehendendi vitia
29쪽
specie aut fraude obtenditur, animaduertendi γAffinis est quaestio. quae Gestium mouit, ut iuraret, sibi non liquere. Petebatur apud eum pccunia, quae dicebatur data numerataque. Petitor vir bonus, notaeque & experta: fidei, vitaeque inculpatissimae, neque tabulis neque testiabus factum docebat, & argumentis nitebatur exilibus. Is unde petebatur, probri perfidiarumque ac fraudum plenus, postulabat probari cosuetis modis pecuniam latam, expensi latione, mensae rationibus. chirogaphi exhibiti ne . tabularum obsignatione, testium intercessioneo Horum cum nihil fieri posset, viri exercitati atque in patroci. niis & in operis sori celebres, in consilium rogati rarahites se dubiu dicebant,quin ab osven inforet , que acccst se ecumam nulta probatione sedemni docebatur, At Favorinus Gellio comendabat Catonis consiliu qui ita esse a maior ustraditu obseruatums ait. τυ quod inter duos adium est, ne stabulis nes testibus planum fri possit; tum apud iudicem, qui de ea re cognosceret,uter ex tis vir melior esset , quaerer tur, es, sipares essenisu boni paritersio mali, rum isti unde petitur, crederetur : ac siccundum eum iudicaretur. Sed Geli ius non ausus est com mittere vi cognoui ecfi condemnasseeri moribu3,no de probationibus rei gestae et ideretur. Co.
Σ . .. . labre interim estexemplum quo haec ratio valuit, non sim 'I' , ne fiducia scilicet prolata, i n M. Scauri caussa, qui ita sa5.-- o. V t defendit: α. Varius Hispanus, M. Scaurum principe en tus, serios in arma ait concisasse, M. Scaurus, Aceps siena- ι.ora . s. tiu,negat: tessu nemo est: viro vos,vium es, conuenit crederes Hac enim voce effecit. ut iudices, quem absoluturi erant, si pronuntiandu fuisset, ab eius accusatione depellerent' a rium. Res est prosecto parum expedita. de qua tamen sorte ista non praetcr rem annotari possunt. Prrmo enim, iudici, qui non est summa potestate iudicandi prae ditus, non licuerit uti hoc ordine iudicandi, nisi lex aut
30쪽
consuetudo, legis auctoritatem nacta, aut, sicut in nonnullis tribunalibus obtinci, praeiudicia id permittant neque ignorauitCato, qui,ά maioribustia traditum obseruatums, dixit. Dei e , praecipuum dissicultatis in eo versabitur, si quaeramus: periculosiusne sit reipublicae, si de probati nibus rei gestae innocentem caussa cadere contingat;an, si iudicio, quod de facto instituitur, sub Ttuatur censura de moribus. Quanquam, si, serrat, in consuetudinem aut legem res tuerit, utilitatis quaestio cessat: neque deest, quae
legem aut consuetudinem tueatur, aequitas. Demi, nequaquam negligendum est iudicium Quintiliani, qui adprobationes σαλπιιας siue ex aes I/bus ducIas, cauillam Scauri retulit. cui generi, omnis, in auctoritate dicentis, id est, in exuerno robore, vis est. itaque magis fortuna ac Guentu, quam ratione proficit.
Vicinior est quaestio, quam Borinus in hunc modum tractat: si res Vbia non nisi Principi aut magistratui cognita Hi Z Respondet: testem quidem agere utrique si cet, iudicem non licet. Quod ita crude dictum, admitti nequit, sit praesertim de eo Principe sermo sit, penes quem est suprema iudicandi potestas. quem sua scientia non excludit, sed obligat iudicis ossicio: imo interdum est cit,ut repraesentare statim liceat maleficio supplicium. Exempla quoque Eo ini, valde discrepant: neque accurate e plicantur. Primo enim, praesidi F'nonia, qui sine tese caedem admitti viderat, ab i Azone con ulto ita res onsum, refert.Postea addit: idem restonsium est Henrico I Regi Fran eorum a iudicibin, qui extra ordinem Uxelodunr varias c gnitiones susceperant. Rex Italum familiarem in capitali scelere deprehensum, in carcerem duci iussit. Is taedio carceris ex albo reorum eximi, ac vinculis solui, quando nullius criminis conuictus, ac ne accusatus quidem esset,