장음표시 사용
31쪽
reto lectorem monendum putamus , Romani Mart yrologii triplicem h pinus in Urbe esse factam editionem, ejusque primam , G fecundam esse mendosam, nec fatis, quae iterum praelo tradatur: uos cujus culpa acciderit, libentius silentio praeterimus . Nonnulla tamen in tertia Martyrologii editione , ut omneS norunt, oculatissimi licet viri diligentiam fugerunt, quae ipse certissime emendasset, non secus atque in binas priores editiones animadverterat, si codices vetustos , atque emendatos adhibuisset . Correxit ille , Falari inficeno , quod in priorem editionem irrepserat: correxisset utique, Ferentini in Hernicis , quod in tertiam editionem invectum est ; vel saltem illud ita scriptum reliquisset, Ferentini , quemadmodum in priori fuerat, si acta S. Eutychii habuisset, aut si attentius gesta SS. Gratiliani & Felicissimae, Valentini,& Hilarii expendisset, qui non in Campania, sed in
XII. Haec de Baronio Ecclesiasticae historiae parente praelibanda fuerunt, ne quis tanti viri auctoritate praeoccupatus , in ipso hujusce dissertationis limine nobis objiceret , cur ab illius sententia recedendum nobis esse existimemus, qui ct diem decimumquintum Aprilis Sancto Eutychio assignavit, eumque Ferentini in Hernicis, non in Tuscia posuit, eumdemque demum esse judicavit, cujus B. Gregorius Papa mentionem facit Θ Id certe Ferrarius non est ausus, tametsi Eutychium Martyrem Ferentini in Tuscia insignem agnovit , nomenque ipsius in suo Martyrologio die is . Maji, qua palmam martyrii est consequutus , recensuit: aut enim putavit , duos esse Eutychios, alterum , qui in Martyrologio Romano die is . Aprilis inscriptus est, quique , Baronio teste , Ferentini in Hernicis, juxta B. Gregorium Papam , Sepulcrum, & Ecclesiam habuit: alterum, quem ipse Ferrarius Ferentini in Tu
32쪽
Tabulis Viterbiensibus , & Hortanis deprehenderat: aut, si unum dum taxat Eutychium credidit, de quo& Gregorius Pontifex , & Tabulae Ecclesiarum Tusciae; Baronii tamen testimonium reveritus, quaestionem hanc aliis examinandam reliquit. Nos Vero, quibus acta Eutychii Martyris videre licuit , quemadmodum Eutychium unum agnoscimus , ita illum in a Tuscia, non in Hernicis , sepulturam, templum que habuisse , & adhuc habere , non contemnendis, ut mOX
patebit, rationibus ducti amrmamus . Ut autem singula ordine procedant, primum de Ferentina civitate , ejusque Episcopis Bonifacio , ac Redempto disserendum erit. Deinde, quisnam Eutychius ille Martyr fuerit ξ an unus idemque cum aliquo ex supra recensitis ejusdem nominis Martyribus Θan ab omnibus diversus ξ Demum in qua Ferentina
Dioecesi reconditus ξ in Campania, an in Etruria ξ
33쪽
CAPUT LDe Ferentinis haliae locis.
UATUOR apud Geographos reperio LOppida , quibus Ferentini nomen matuor loca impositum . Primum in Apulia: Ferenti-
alterum, ac tertium in Latio . i' - uo Quartum in Tuscia, sive Etruria. His addunt nonnulli quintam Ferentinam gentem inter Marrucinos , & Apulos, quae tamen rectius Frentana appellatur , ut mOX patebit . Cru-quius in Horatium tria loca fierentinum dicta putat: I. in Latio 48. mill . pass. ab Urbe in via Lauicana . II. in Campania. III. in Etruria . Verum quod Ferentinum Campaniae dicitur, illud ipsum puto Apuliae Ferentum, sive forentum: nam aliud in Campania Ferentinum , praeter id , quod primo loco Cruquius in Latio posuerat , nuspiam reperire est , ut suo loco , ostendam . Pennatius invita S. Eutychii pag. a 3. &alii communiter , tria tantum loca notant, quae Ferentina dicuntur. Animadvertendum es, inquit, cum
Leandro Alberto de Balia fol. 7. tres assimiles nomine Cipitates reperiri . fima es Cipitas nostra Ferentum in Etruria: fecunda Ferentinum in Latio : tertia Fren-ienum in Apulia. Quartum tamen oppidum in Latio ad radices montis A bani inter Tusculum, & Albam, Ferentinum & ipsum dictum , agnoscunt, & ex antiquis monumentis demonstrant Cluverius in lib. de Italia antiqua , & doctus antiquitatum Italiae illustrator Vulpius in Latio vetere , quemadmodum infra sermo erit. C Σ II. Pri-
34쪽
II. Primum itaque illud Apuliae oppidum , de quo
Ferentum, O paulo ante dicebam, fierentum, & Forentum vocari Ferent ani ira Auctores tradunt. Acron ad hunc Horatii locum a quicumque
Saltusque Bantinos, ct arpum Pingue tenent humilis Ferenti: Ferentum, inquit, oppidum VI Apuliae , Venusinac civitati vicinum, in vallestum. Diodorus Siculus lib. XIX.
Samnitibus bellum gerentes, Ferentem Ap lic urbem vi ceperunt. Latinus Diodori interpres fi m ntum Vertit - Hinc populi Ferentani Livio lib. IX. cap. XVI. cimilius cum Ferentanis uno fecundo proelio debellapit ; Urbemque ipsam , obsidibus imperatis, in deditionem accepit. At Plinius lib. 3. cap. s. For ni nos vocat Fregella i , Foro pi, Forentani. Stephamnus quoque Forentanum habet oppidum : Φορεντανον N O-λις ι ταλιας, το εθνιμον , φορεντανος . Στραβων πέμπτη fio
renignum, urbs Italiae . Gentile , Forent anus. Strabo quinta. Quam tamen pericopen in manuscriptis codicibus esse negat Salmasius: neque enim Strabo Foren- Apuliae libro quinto commemorat; sed Frentanos Samniticam gentem , edit. Anastae lodam. anni 17O7.
pag.369. & 3 o. Supra Picenum funt Vestini, Marsi, P ligni , Marucini, Φρεντανοι , Frentani , Samnitica
genό. Et infra : Pos Aternum Orton es εα νειον Φρεντανών, Frentanorum navale , , etiam Fren-
onorum , ac superne Apulos tangens es ἐν τοiς 'εντανοῖς in Frentanis Ortium , laxa a praedonibus infessa. Et paucis interjectis . Ortonem , Aternum Sagrus fluvius labens ο ζων τους Φρεντανους δεο τῶν IIελιγνῶ, Frentanos a Pelignis dividit. Denique e deinceps pos Latium Campania est iuxta mare porrecta , ovsupra hanc in mediterraneis Samnium usque ad Fre Ianos , G Dauni I sertinens , - Φρεντανών , s
35쪽
τῶ Δομνιων. Idem Strabo paulo superius Daunios a Graecis dici assirmat, quos Latini Apulos vocant: ολ παραπλους απο της Itiκεντίνης ἐπὶ τους A, A οἰ ληνες Δαωνίους καλουσι : Nadlatis fecundu- litus a Piceno usque ad Apulos , quos Daunios Graeci dicunt . Nulla, ut vides, Ferentinorum Apuliae apud Strabonem mentio , sed Frentanorum, Samniticae gentis, inter Marrucinos,& Apulos positae, quae terminos habuit Cluverio testel ib.4. Ital. antiq. pag. Ia C6. ab meridie FrenIonem amnem unde Frentani fortasse dicti : ab ortu desipo mare superum : ab occasu, Forum amnem, ad fontem urique : ab occasu hiberno , lineam a dicto fonte ad Frentonis ripam, quae est medio itinere inter oppida Serra , Capriola ,
Tra ouara , ductam . Scio gentis hujus Samniticae nomen in multis Auctorum exemplaribus in fierenta uos corruptum fuisse: sic enim nonnulli Ciceronem pro A. Cluentio cap. 69. perorantem inducunt. Adsunt Ferentani homines nobili simi, norrucini item pari dignitate:
quae quidem lectio a Viro clar. Casaubono probatur , citaturque in notis ad novissimam Strabonis editionem pag.3 7 o. Plinius sibi non constat . si quidem in textum nullus error obrepserit; nam lib.3. cap. Ferentanos
vocat: Volscorum posea situs, ta Campaniae : Picent num inde, ac Lucanum, Brutiumque: ab eo Graeciae
ora , mox Salentini , Pediculi , Peligni, Fereniani, Marrucini , I sint , Sabini, Picentes, Galli, Vmbri , Nyci . Eodem vero lib.3. cap. I I. & Ia. eosdem populos Frentanos, regionemque Frentanam appellat: Etamen portuosum Frento , Teanum Apulorum , item-yue Larinum , Cliternia , Tifernus amnis. Inde regio Frentana . & paulo post : Larinates cognomine Frene sint . . In ora Frentanorum a Tiferno flumeu
Tridium portuo um . - . . . Intus Anxani coguomin Frentani. Haec Plinius A molaenaeuS quoque lib.3.. cap. Io Trentanos dicit : Φρεντανῶν σογειοι, A, Λαρινον - renignorum med terraneas urbes , Anxanum , Lari num s
36쪽
na , ct caput Ferentinae : ia est Aqua .
num . Stephanus tamen Byzantius Ferentinos di flos censet ab urbe fierentino in Samnio . Verba ejus haec
Gentile , Ferentenus ; dicitur etiam Ferentius, ut Dion ius septimo decimo Numanae antiquitatis. Hoc quidem Stephani testimonium, quo Frentani populi inter Marrucinos , S Apulos positi, clare designantur,
Cluverius lib. 3. Ita l. antiq. pag. 983. ad Ferentinum Hernicorum Oppidum trahit; eo quod, ut inquit, Samnites tunc omnem hanc Latii ) oram occupaverunt,
pulso inde per bellum Romanorum Imperio . Sed vim
verbis Stephani manifeste infert: nam eadem hic sunt de Ferentinis Samnitica gente Stephani , ac Strabonis verba: constat autem ex dictis, Strabonem non de Ferentino Campaniae, seu Hernicorum oppido loqui, sed de populis inter Marrucinos , & Apulos positis , quos Frentanos vulgo appellamus. Ad haec , quum Stephanus Dionysium Halicarnassarum laudet libro decimo septimo Romanarum antiquitatum de Ferentino oppido, ejusque incolis loquentem, quumque e XX. libris, quos ille usque ad primum bellum Punicum pertexuit, soli undecim priores supersint, nescio unde sententiam suam Cluverius confirmare possit, dum ait, Dionysii dictum non de Frentanis Samnitica gente , sed de Hernicis Ferentinis ibi esse intelligendum . IV. Alter in Latio Ferentinus locus apud Livium& Dionysium non semel memoratus , duodecim fere ab Urbe milliaribus distans, in radicibus Albani montis situs, ubi nunc est oppidum vulgari vocabulo M rino dictum . Fons ibi conspicitur in nemorosa valle , qui olim Romanis appellabatur caput aquae Ferentinae , cui numen etiam , & cultus divinus tributus fuit; unde Lucus Ferentinus dicebatur ipsum nemus Fonti circumsitum, & absolute fiereminum. Dionysius flatica1
37쪽
nassensis I lib.3. pag. i s. de bello, quod Romanis
ιate privatim quidquam responsum est: sed in iccto Fe
rentinum publico gentis concilio decernunt, mperio Romanis haud cedendum esse . Et eodem libro pag. 1 88. de Tarquinio ; ε ν' οἷς ταραχθεντες οἰ λορποὶ Λατῖνοι , δείσαν
ρακαλει, : Terruit hoc Latinos, o rentes , ne uniperfamGentem fuae ditioni subjiceret Tarquinius. Ergo in Ferentium conpentu indicto , decretum es, delectus oppidatim habendos esse , ta ciendus ad arma fortit aspropinquarum gentium. Idem lib. q. pag.247. O ,
Hisque animo decretis , Tarquinius per nuncios indixit , Latinae Reipublicae nomine in Ferentinum concilium solerent convenire , adsent. Et lib. s. pa-gin.3Ι6. - γίνεταs κοινη τών συναγομενcὼν sis φερεντῖνον αγο , πλιαὶ μιας τῆς ρωμααιον πολεως ζ coiperuntque ad F rentinum in commune concilium omnes , pro ter unGm Romanorum urbem ; & paucis interjectis pag.326. συν φάσης δέ ἀγορας εν φερεντίνω , πολλίω ἐποιοῦντο τἀάπο-
ἀναλαβῶν : Concilio ad Ferentinum coacto, belli horta rores multis verbis in armorum dissuasores invectisunt. Q ue Dionysii loca si cum Liviana historia conferantur, certo certius colligitur eum Attistorem non de alio Ferentino loqui , quam de Luco , quem Ferentina Vo
38쪽
cant. Livius lib. 1. de Tarquinio Superbo Romanorum Rege : jam magna Tarquinii auctoritas inter Latinos procercs erat, quum in diem certam, ut ad Lucum Ferentinae conpeniant, indicit. Et postea . Aiectae Turno catenae , ta confestim Latinorum concilium magns cum tumultu adpocutur . Ibi tum atrox invidia orta est, gladiis in medio positis, ut, indicta causa, noPo Leuc re lethi , deiectus ad caput aquae Ferentinae , crate fu- perne iniecta , faxisque congestis, mergeretur . Idem eodem libro I. hu renovatum foedus , indictumque j nioribus Latinorum , ut ex faedere die certa ad Lucum Ferentinae armati frequentes adessent . Et lib.1. ubi Volsci ex Urbe exire jubentur ; quum propὰ contianuato agmine irent , praegressus Tullius ad caput Ferentinum , ut qui que Peniret , primores eorum excipiens querendo , indignandoque, ta eos ipsos sedulo a dientes fecunda irae perba ; per eos multitudinem aliam in subjectum piae campum deduxit . Denique lib. 7. Inter hos longe maximus extitit terror , concilia populorum Latinorum ad Lucum Ferentinae habita. Ex his igitur patet , Lucum illum fuisse comitiis Latinorum habendis destinatum ; eumdemque dictum fuisse Ferentium , & Ferentinum, ut simpliciter appellat Dionysius : & caput Ferentinum , Caput aquae Ferentinae, seu Lucum Ferentinae , ut vocat Livius, scilicet Deae Ferentinae , cujus apud fontem, & Lucum, & Templum fuisse, vero simile est. Sylburgius in Dionysii lib.3. pag. 1 7s. & Ι 88., quod φερεντιον Dionysius scribit, ipse vertit Ferentinum ; additque de suo , oppidum Feren
Ferentinum conventu indicto : quum tamen Dionysius simpliciter habeat, in Ferentino conpenientes. Cliive rius quoque in Ital. antiq. lib. a. pag. 319. in margine Lucum Ferentinae oppidum esse notat; eosque citat A ctores , quos supra laudavi: qui tamen auctores nussequam assirmant, ibi oppidum fuisse, cui Ferentio, seu
39쪽
c A P U T L , 2 s. Ferentino nomen fuerit. Sylburgii , &Cluverit sententiam ego quoque libenter amplector, ut existimem ibi oppidum fuisse , cui Ferentino sit nomen impositum :Hinc enim caput aquae Ferentinae factum es oppidum fierentinae ,spe Ferentinum, quod crebrae inter eos mercatores qui ad Forum illud convenire solebant ) de commerciis ac mercimoniis lites inciderent ; Magi iratus autem aliquis ad eas decidendas a Republico Latinorum fuit constitutus , qui ad Ferentinae aquae caput jus diceret. Ex quo Forum Ferentinae factum es. Fora enim antiquitus ea proprie loca dicta funt, in quibus Praetoμ ahquis , aut ex reliquis Magis ratibus alius qui iam , publice jus dicebat. Quis sunt ex clar. JO-1epho Roccho Vulpio tona. 7. de Vetere Latio pag. I. scripta . Sed nego a citatis Auctoribus Dionysio , &Livio locum illum usquam Forum aut Oppidum vocatum fuisse. Denique ibi Lucum illum fuiste , ubi a nobis ex Cluverio positus est , constat ex hisce PompejiFesti verbis: Albanos rerum potitos usque ad Rultam Regem. Alba deinde diruta usque ad M. Valerium Maximum , G P. Decium Murem Confules, populos L tinos ad caput Ferentinae, quod es sub monte Albano, confulere folitos , G imperium communi consilio admianistrare.
V. Tertius in Latio quoque Ferentinus locus, abest ab Urbe ad XLVIII. lapidem : Ferentinum oppidum audit , Graecis , Latinisque Scriptoribus memoratum.
κοσας ρει ποταμος : D inceps in eadem Latina pia sunt nobilia oppida, ac urbes , fierentium, Frusinum, quod Cosa omni alluitur . Ferentium habet Strabo, quod Latinus Interpres Ferentinum vertit. Hinc in Lexico geO- graphico Martini erit , Ferentinum, seu Ferentium in Latio Vocatur . Ab initio Volscorum oppidum fuit:
Ferentinum MLatio, Campania seu Hernicis oppidum. Populi Ferentini,