장음표시 사용
42쪽
postea Hernicorum . Livius lib. 4. Eodem anno adperfu3Holscos , populantes Hernicorum sines, legiones ductae a Furio Consule ; quum ho sem ibi non invenissent, Ferentinum , quo magna multitudo molscorum se contulerat, epcre; minus praedae, quam speraperant , fuit ; quod Holsci, po squam spes tuendi exigua erat, sublatis rebus none oppidum reliquerunt : po sero die prope defertum
capitur, Hernicis ipfe ager dono datus. Quamobrem sita de Romanis queruntur Volsci : nec ipsos modo Romanos fua dipsa habere, sed Ferentinum etiam de se
captum Hernicis donasse. Idem Livius Coloniam a Romanis in agrum Ferentinum deductam tradit lib.3 s. Eodem anno h. e. Urbis s69. quo Consules fuere L. Cornelius Merula, & Q Uinucius Thermus) Coloniam Latinam in agrum Ferentinum Triumviri deduxerunt, Cn.
Manlius Volso , L. Apustus Fullo , P. AKIius Tubero; cujus lege deducebantur tria millia peditum fere, CCCC.
quites r numerus exiguus pro copia agri, dari potuere Iricena jugera in pedites, sexagena in equites, lusio auctore tertia pars agri demptu es, quo po ses, si Pe lent , nodos Colonos a cribere postent. De anno autem antecedenti , quo Consules fuere P. Cornelius Scipio Africanus iterum , & Titus Sempronius Longus , sic loquitur lib.34. 2 opum jus eo anno a Ferentinatibus tentatum, ut Latini, qui in Colohiam Romanam nomina dedissent, Cipes Romani essent. Ex duobus hisce Livii locis inter se comparatis , colligit Cluverius, alios esse Ferentinos , qui lib.3 s. memorantur, a F rentinatibus , quorum lib. 34. sit mentio ; hos Ferentini in Latio , illos Ferentii in Tuscia incolas esse; ac proinde diversis utrosque nominibus appellari, Ferentinos nimirum Etruriae , & Ferentinates Hernicorum in Latio. Heic, anno Urbis s 9., Scipione Africano, ac Tito Sempronio Consulibus, Coloniam jam tum fuisse ; illuc insequenti anno , L. Cornel1o Merula , & 4Minucio Thermo Consulibus, Coloniam ded
43쪽
deditistam: idque lege alia, nimirum per TriumViros, P. AElium Tuberonem , L. Apustium Fullonem, & Cn.
Manlium Volsonem . At vero Ughellus utrumque Latii locum de Ferentino Hernicorum oppido intelligit: sic enim ait Tom.Ι. Ital. Sacrae pag.72O. rum
idest Ferentinorum in Latio , seu in Hernicis ) origo adeo perantiqua est , ut nobiliorum Scriptorum etiam
diluta in seria, solum constat in iis populis haud postremos fuisse , qui in Romanam nascentem adbuc uel
citutem , incurrere non dubitaverint, quis Ferentini
cum Alatrinatibus , Verulanisque , maluerunt pristinas teges sibi restitui, quam Romana Cipitate donari. Oppugnati deinde, G propemodum a Romana potentia cxpugnati, factique consenseu Ducum praedabundo militi praeda , in eo infortunato conflictu tria millia suorum Cipium desiderarunt : deinde, quum fierentinam Cipitatem iterum excita ent Romani, illo deduxere Coloniam anno a Roma condita '8. Confulibus Lucio Cornelio Merula , Guintoque Minutio Nermo , ut apud
Lipium sidere os bEodem anno inquit ille G- Ioniam Latinam in Agrum Ferentinum Triumviri δε- duxerunt . Reliqua . Pergit Coloniam istam lege AElia in Ferentinum Latii oppidum deductam , ab altera distinguens , quae lege Sempronia in Etruriam deducta fuerat. Meminit, inquit, alicubi Frontinus cujusdam Coloniae per legem Semproniam in Etruriam deductae , quam Aerentinensem appellat, ad hujus , de qua modo loquimur , diserenti- . Ferentum enim , Hefierentinum oppidum in Etruria es, iam olim excisum, a cipitate Viterbiensi non procul . Livii tamen verba adeo clara sunt de Colonia in Ferentinum Hernicorum oppidum ante Consulatum Scipionis Africani, ac Titi Sempronii jam deducita lib.34. loquentis, ut ad alium sensum ab Ughello, nisi vi illata , detorqueri nequeant . Ait enim Livius Bum jus eo anno a Fercntinatibus tentatum , ut Latini , qui in Coloniam. D Σ Ro-
44쪽
Romanam nomina dedissent, Cipes Romani essent. Jam
igitur Latini , quos ' inter & ipsi Ferentinates censebantur , in Coloniam Romanam nomina dederant , nec tamen eo nomine contenti erant , sed ulterius progressi , tentabant novum jus, ut scilicet Cipes Romani essent: quis enim nescit, Romanam Civitatem majus esse privilegium , quam Coloniam Θ Si autem Colonia in Ferentinatem Civitatem jam deducta fuerat Consulibus Scipione Africano, ac Tito Sempronio ; illa igitur quae anno insequent1 in agrum Ferentinum a Triumviris lege Isilia deducta est , alio loco , atque regione fuit, ut optime observat Cluverius: nimirum in Ferentinum Tusciae oppidum . Quod autem Frontinus in illud ipsum Tuscorum oppidum deductari , Coloniam lege Sempronia affirmat, vel statuendum est, diversis temporibus duas diversas in Etruriae Ferentium deductas fuisse Colonias , alteram AElia lege , alteram Sempronia : vel dicendum , in Frontino mendum irrepside, pro lege alia Semproniam obtrudente . Sempronio enim , ac Scipione Consulibus, quemadmodum ex Livio constat, nulla in Ferentinum , sive Tusciae, sive Hernicorum oppidum , deducta est Colonia ; sed Ferentinates novum jus tentarunt, ut Latini, qui in Coloniam Romanam nomina de disient, Cives Romani essent: tentarunt, inquam , sed non assiequuti
Ad Ughellum regredior . Ferentinorum ait mentionem ab Halicarnasi eo fieri, quum lib.3. narrat , ad Ferentinum Forum contra Romanos conspis iionem valuisse. Idem supra dixerat, a Livio narrari,
Tullum Hostilium Romanorum Regem , jam inde
a gliscente Romana potentia ad caput Ferentinorum populorum duxisse, ac vi , armisque dominium Ferentinum cepisse . Verum allucinatur vir doctus ; neque enim Halicarnasiarus, neque Livius locis citatis
Ferentinates, Hernicos populos, designant ; sed loquuntur:
45쪽
tur de Ioco illo , cui nomen Caput Ferentinae ad radi es Albani montis posito , de quo supra diXimus. Ab Hernicorum Ferentino , oppidanos appellatos fuiste fierentinates, patet ex his Livii verbis lib.ΙX.
cap. XLII. M aegre passi Hernici, concilium populorum
omnium habentibus Anagninis, in circo , quem msr timum vocant, praeter Autrinatem, Ferentinatemque,ta merulanum, omnes Hernici nominis, populo Romano bellum indixerunt. & capite XLIII. Hyrnicorum tribus populis , Alatrinati, Verulano, Ferentinati , fua Ieges redditae. Ipse Livius etiam lib. XXUL scripserat: Hannibal infestus perpopulato agro Fregellano , per
Frusimatem , fierentinatemque , G Anagninum agrum in Labicanum venit. Tandem Plinius lib.3. cap. . GFalerno Frus instes, Ferentinates, FreginateI, & caeteri. Hos populos idem Plinius paulo superius ex agro Latino , item Hernico , item Labicano cognominatos di-Xerat . Unde vetus commentator in illud Horatii lib. 1. epist. 17. Ferentinum ire iubebo ; duplex Ferentinum distinguit, aliud in Tuscia , de quo postea, Sc aliud in via Labicana. Ferentinum : alii municipium Po-Iunt viae Labicanae ad XLVIIL lapidem : alii Ferentinum , quod est in Tuscis . Antoninus in via Lavi- cana Ferentinum , Frusinone WV miltibus distinguit Cluverius lib.3. pag. 983. notat, Poetis usitatissimum esse, ipsis oppidorum vocabulis appellare oppidanos 2 poeticam enim derivationem hanc Ferentino um ab oppido Ferentino apud Silium lib.VIII. Salla Ferentinos, Pripernatumque maniplor
Uerum in subscriptionibus Conciliorum , ct in Notitiis Episcopatuum non solum Ferentinates , sed etiam Ferentini , & Ferentinenses dicuntur . Quid Pquod Julius Obsequens in lib. de prodigiis, Agrum Fcrentinum vocat. Verba ejus haec sunt: P. Africano , Cn. Fulvio Confusibus in Agro Ferentino Androonus
46쪽
natus, ta in flumen deiectus . Scio hoc obsequentis testimonium a Cluverio ad oppidum Etruriae Ferentium, seu Ferentum , libentius trahi: ac Tiberim fluvium intelligi, in quem Androgynus ille sit dejectus : nihil
tamen videtur obstare , quin iis verbis Ferentinum Hernicorum designetur, quod a Cosa amne non longe distat. Petrus Gale sinius in notis ad pridie Nonas Majipag. I O3. Viam Latinam docet, & Valeriam, & Ferentinam vocari. Hoc si verum esset non enim apud veteres nomen viae Ferentinae occurrit pro Lauicana dici potuit Ferentina, saltem in finibus Ferentini oppidi.
VI. In Ferentinorum Episcoporum censu, post anonymum , quem a S. Silvestro Ferentinatibus attributum fuisse scribit , primum ponit Ughellus 'Bonum , cujus meminit Anastasius Bibliothecarius invita Pelagii primi ad annum s s deinde S. Redemptum, qui Justiniani , Justinique temporibus foruit , & Longobardorum irruptionem in Italiam ex divino instimctu praevidit, ut S. Gregorius lib.3. Dialog. cap. 38. scribit: tertio loco , Luminosum , qui Synodo Romanae sub eodem S. Gregorio anno sy1. celebratae interfuit: huic successisse ait Agnellum, qui alteri Synodo sub eodem Gregorio anno oo I. subscripsit . Demum sequentes Episcopos recenset; Agnellum fecundum sub Gregorio secundo anno 721. Stephanum anno 77Ι. , Hadrianum anno 8 3., Joannem anno 87I. Stephanum anno 879., Romanum anno 963., ct Dominicum anno 993. Reliquos . Verum & mancus est, & redundat hic Episcoporum Catalogus . Mancus quidem , ac mutilus : nam ex iis, quae supersunt, Synodicis Patrum subscriptionibus habemus Maximinum Ferentini in Latio Episcopum sub Felice III. in Synodo Romana anno 487.,& Bonitum ejusdem Ecclesiae Episcopum sub S. Martino in Synodo Lateranensi anno 649. diversum ab alio Bonito Ferentis Polymartiae Antistite. Redundat vero
47쪽
tum quia Agnel um sub S. Gregorio Magno in Synodo
Romana anni so I. recenset, qui Terraciliae, non Ferentini Episci pus fuit, ut mox ostendam, quum deta Ferentinis in Etruria Episcopis sermo erit: tum quia S. Redemptum inter Ferentinates Hernicorum Praesules enumerat, quem in Tuscia Ferentinum fuisse Episcopum suo loco demonstrabitur . I Iolstentus in notis ad Geographiam Sacram Caroli a S. Paulo pag. 7. Ferentinum in Tuscia Episcopum facit Adrianum , qui Concilio Leonis IV. interfuit errore manifesto ; hic enim ab Ughello inter Ferentinates in Hernicis rectemrmaeratur, ut infra patebit. Qui Lateranense Stephani III. Concilium anni 759. edidit vir amicissimus , deque sacra antiquitate bene meritus Cajetanus Cenni, in notis ad idem Concilium para IO F. haec habet verba:
bellus posI Stephanum a Baronio relatum in subscriptionibus Consentuti Pauli f. descendit ad Adrianum , qui Leonis IV Concilio subscripsit . Euare noser Sergius fuccessor Stephani dici potes in Cathedra Ferentina . nam et Synodo subscribunt Maurinus Episcopus Polymartii, idest Ferentis in Tuscia, G Sergias Episcopus
Ferentini in I Iernicis. Imo antecessor Stephani , non fuccessor dicendus est Sergius : hic enim Ferentinam regebat Ecclesiam anno 769., quo Lateranensis Synodus sub Stephano III. habita fuit ; at vero Stephanus Constituto Pauli I. subscripsit in Synodo, quae duobus post annis, hoc est, anno 77 I. celebrata est. VII. Quartum , & postremum in Tuscia , sive Etruria oppidum Ferentinum , illud est, cujus gratia de reliquis Ferentinis locis hactenus disseruimus. Patria fuit majorum Othonis Imperatoris, id testante Suetonio in Othone cap.I. Majores Othonis orti funt oppido Ferentino , fiamilia petere G honorata , atque ex principibus Etruriae. Sextus Aurelius Victor in eodem Othone : Otho splendidis ortus maioribus ex oppido Feren in Plinius lib. a. cap. s. De Tuscis populis loquens , illud
48쪽
inter Fesulas , &Fescenniam locat, his verbis : G
fini nopi : Clusini peteres: FDentini praefluenti Arno positi: Fefulae ; Ferentinum ; Fescennia ; Hortanum ;
rbanum ; Nepeia Horatius lib. I. epi f. I 7. Vers. 8. Ferentinum ire jubebo: de quo vetus quidem Scholiastes dubitat , sit ne Tusciae Oppidum , an Hernicorum ζFerentinum: alii municipium polunt piae Labicanae ad
GIL lapidem ; alii Ferentinum quod es in nysis.
Flures tamen de Etrusco interpretantur, teste Cluverio Italiae antiquae lib.2. pag. s63., S lib. R. pag. 984.& Cellario Geograph. Antiq. lib.a .cap.9. pag. 72s. Strabo lib. s. pag. 34s. inter oppida Etruriae mediterranea
λι κον , vi ν τα, 6 Στατωνια : At tu mediterraneis, praeter iam dictas urbes, funt Aretiam, Perusia , moi nium , Sutrium ; tum crebra oppidula , Blera , Ferenti num , Phalerium, Phaliscum , Nepita, Statonia .
saubonus ad eumdem Strabonis locum notat, in manu scriptis φεραντιαν haberi, non φεουτινον. Item quod supra ex Plinio descripsimus Ferentinum , alii legunt Ferentia , seu fierentium . Ita Joannes Jacobus Hosmannus in Lexico universali ; qui tamen Ferentinum Tacito annal. lib.2. cap. C., ac Straboni lib. s. dictum aD sirmat, & populos Ferentinos, ex Suetonio in Salvio Othone cap. I. Certe id oppidum Ptolemaeo φερωπια dicitur Geograpta . lib.3. cap. I. tabula selita Europae Clusium, Vulsinium, Sudernum , Fcrentia , pila ιs Elii , Sutrinum , Tarquina, Bora: caetera . Quod & Orte-lius notat in Ferentino, his verbis; Hubet etiam Plinius , ct Strabo Ferentinum ,-; sed in nysia;
G Ferentia, φεραντία, Cato, es' Ptolemaeus. Idem Orielius de eodem Ferentino ante dixerat: FerentinVm φε- ρωτῖνον , Ptolemaeo : φορεντανον habet Stephanus, idque ex
Strabonis libo . ubi ego hodie φε rem lego , sine N in
49쪽
nltima: Ferentinum tamen vertit Diander : in Latio est. Ferentino hodie etiamnum dici, scribit Leander. N ira confusio Ferentini Tusciae cum Ferentino LatiI. De primo loquitur Strabo lib. cit. non de secundo :quod & ipse Ortelius sui immemor observat, subjungens: Habet etiam Plinius, G Strabo φερανῶινον , fed in Tuscia . Atqui Strabo de solo Ferentino in Tuscia loquitur; nam Ferentinum in Latio idem Strabo vocat φερεντιον Ferentium to . I. p.362. edit. Amstaelodamen. anni 17O7.
VIII. A Ferentia, seu Ferentino, dicti populi FGrentini , & Ferentinenses. Frontinus in libro de Color iii: Colonia Ferentinensis lege Sempronia es a signata. In editione Nansii pro Ferentinensi, corrupte haud dubie
Ferentensis,ut notat Ortelius. Eximius sacrarum aeque ac profanarum Antiquitatum illustrator Muratorius tona. 2.
pag. IOQ. hanc inscriptionem refert: CIVIT. SPLEN-DlDISSIMAE FERENTINENSIUM : quae quum exstet Viterbii, vero similius est, eam sp e cta re ad Ferentinum Tusciae , quam Hernicorum Oppidum , quam' vis ipse Muratorius fatis infirmo, ut puto , argumen'to nullum enim producit: animadversionem hujus modi subtexit: Ferentinum in Campania Romanu . Ferentanum oppidum vocat Tacitus annal. lib. I Sca
pinus pugionem templo salutis in Etruria , sise ut alii
tradidere, Fortunae, Ferentano in oppido detraxerat :quam vocem & Paulus Diaconus usurpat in historia Miscella lib. 8. de Othonis Imperatoris majoribus: Oppido Ferentano . Hinc puto codicum manuscriptorum , vel impressorum vitio deceptum Baudrandium , quum de hac Etruriae urbe dixit, Ferentium , Ferentium Plinio , G aliis vocari, licet alii codices fierentinum habeant ; Ferentonum autem Tacito, G Straboni. Strabo enim, ut supra dictum est, Ferentinum habet, sive ex fide Casau boni Ferentiam : Tacitus autem Ferentanum oppidum, non Ferentonum scripsit: Plinius Vero,& alii, Ferentinum appellant: quae Tusciae civitas in E vita
50쪽
vita quidem Beati Eutitii, de qua mox sermo erit auctore Ferrario in catalogo Sanctorum Italiae , Ferentium vocatur: Eutilius Presbter Ferentii ; a Sancto vero Gregorio Magno lib. 1. Dialogorum cap. O. Ferentis'. Fuit, inquit , vir pilae venerabilis Bonifacius nomine in ea cipitate , quae Ferentis dicitur & in Martyrologio Romano : Pridie idus Agati, Ferenti in Rufeio S. Bonifacit Episcopi. Confirmat Vitruvius lib. 2. cap. 7. ubi de lapicidinis agit: Sunt etiam lapicidinae complures in finibus Tarquiniensium , quae dicuntur Anicianae ; colore quidem , quemadmodum AUGnc , qu rum o cinae maxime sunt circa Iocum Vulsiniensem :item praefectura Statoniensi. & paucis interjectis : uautem maxime iudicare licet e monumentis , quae sunt circa municipium Ferentis, ex his facta lapicidinis, quae
quum sint petasa , sic a parent recentia , uti si sint modo facta.
A Ferenti dicti Ferentini, & Ferentinenses . Hoc nomen , ut supra vidimus, apud Frontinum exstat in nonnullis editionibus. Illud vero habet divus Gregorius Papa loco cit. ubi Bonifacium vocat fierentinae cipitatis Episcopum. At Sanctus Zacharias Papa , seu quisquis est Graecus Dialogorum B. Gregorii Interpres,
Episcopo Cipitatis Phernes: & quod auctor Dialogorum latine habet, in ea Civitate quae Ferentis dicit zr , Interpres Graecus sic reddit , ἐν τη φερνη ry λήγο- νη πολει .Fernem , seu Fernetem dixit urbem, neque Graecos, neque Latinos Geographos sequutus . Carolus a Sane o Paulo Ferentinensem Tusciae Ecclesiam vocat Fe
rentinatem , ubi de Polymartano agit Episcopatu . Dominicus quoque Macrius in Hiero lexico V. Aiba , Bonifacium appellat Ferentinatem Episcopum. Sed hoc postremum nomen , nisi apud recentiores, dictum de Ferentinis Tusciae populis non reperitur. IX. Baronius in notis ad diem 14. M i, ex hoc