장음표시 사용
321쪽
studium utilissimum fuisse, imo peraecessarium, quandoquidem tunc antiqua illae valuerint atque in foro vim exercuerint consuetudines ac privilegia, eorum tamen nunc sane onmem intercidisse usum apud nostrates, qui codicibus gaudeant recenter consecus atque ita comparatis, ut multiplici ista antiquitatis sarragine facile et lubenter carere possimus. Quasi vero omnis Iuris patrii ambitus hisce contineretur Codicum articulis, necquid legumlatores nostri prudentissimi e maiorum penu essent mutuatit ali equidem Iuris studioso in mentem revocandum censeo leguleii istius Romani exemplum, qui rogatus ut enarraret, quid esset proletarius primum, se iuris, non rei grammaticae peritum esse, respondit deinde Vero, cum vocabulum e decemvirali lege petitum inlamasset alter, o ego' inquit, o dicere atque interpretari hoc deberem, si Ius Faunorum atque Aboriginum didicissem. Sed enim, quum proletarii et assidui et sanates et vadesaevanuerint, omnisque ita consopita sit duodecim tabularum antiquitas, Studium scientiamque ego praestare debeo iuris et legum Vocumque earum, quibus utimur.' Cui rabulae impudentiae νω opposuit Gellius Iulii Hulli, praestantissimi ΙCti doctrinam, antiquitatis cognitione resertam. Nec quis autem serio contendat, omnem Iuris nostri disciplinam, -- oorum quorundam Codicum complexu comprehendi. Amplissimam illam
animadvertat , quaeso, legum ac statutorum, cum recentiorum, tum inprimis veterum copiam, quae in tantam iam excrevere molem, ut prudentissimus quisque Iureconsultus quasi Ariadnes filio indigeat, nisi in hoc Iuris scripti labyrintho coeci instar oberrare velit. De his vero quis perpositum atque intelligens habebit iudicium, nisi universum iuris cursumtum in patria nostra, tum in Francia, accurato investigaverit studio nisi
probe perscrutatus sit, quaenam iuris capita cum vario, quod diversa aetate in variis regionibus viguit, civitatis moderamine ita cohaereant, ut hoc mutato sponte sua omnem vim ac potestatem exuisse putandae sint pessi recte discemat, quibusnam iuris scripti sontibus integra servata sit auctoritas, quibusnam vero recentiora vitae civilis instituta seu diserte seu tacito pro parte derogasse censenda sint Quid multiplicia reseram testamentorum ac oontractuum exempla, quae sub antiqui Iuris regimine -- secta a constituta, etiamnum effectum sortiantur necesse est, quorumque Dj0jtjgod by
322쪽
312 I. Ἀκ adubia saepe sententia Iureconsultorum eget luminet Atque , uti Cicerone teste, ad consilium de republica dandum caput est nosse rempublicam, qua ratione, quaeso, in talibus instrumentis recte explicandis probabiliter versaturus ea causidicus, officialis iudex, nisi antiqui Iuris patrii accuratam sibi comparaverit notitiam pVerum ipsos nostros respiciamus legum Codices. Et nemo quidem nescit, in iis diversa iuris placita non ad legumlatorum arbitrium ac lubitum esse expressa firmior enim sundamento Iuris patrii aedificium superstruendum esse, inter praestantissimos viros constitit, qui inmeerlandicis legum Codicibus elaborandis nobilissimam posuerunt operam attenderunt quippe perpetuum iustitiae cursum Iurisque amplificatores quam conditores esse maluerunt. Nec tamen multum sapere nobis videamini, quod neminem nostrum iam lateat, illos in nonnullis Iuris capitibus praeclaram tuitos esse doctrinam, quae Romani Iuris splendore su et in aliis eadem illa sanxisse placita, quae ex Iuris Francici thesauris ad nostras domesticas rationes accommodata depromere, haud inutile visum fuit in aliis porro veteris Iuris patrii principiis sua mutuanda duxisse statuta alia denique nova addidisse, quae rerum nostraeque vitae civilis conditio postulare
Nimirum cum e tanta sontium diversitate nostri iuris placita profluxisse constet, quis singula illius capita interpretari recte tentabit, nisi perpetuo
uniuscuiusque praecepti originem, naturam, causas historica ratione perpendet Nisi, cum superioris legis sententiam ad verbum sere in nostrum codicem migrasse videat, exquirere tentet, qua ratione illa cum aliis cohaereat statutis, quae ex eodem sonte initium repetiverint, nec tamen ab
hodierni Iuris scripti auctoribus in nostram legem sint translata ac recepta pIn differentiis quippe diiudicandis haud minus indigemus historiae luce, quam in interpretatione articulorum, qui antiquioris iuris sapientiam
Quodsi igitur insignem Iuris nostri partem iis debeamus codicibus, qui
per triginta sere annos nostrorum civium temperarunt res domesticas, nemo certe persecti consummatique ΙCti laudem assecuturus est, qui multiplices illos neglexerit sontes, e quibus Francta Iuris placita hausta esse cognovimus. In quibus assiduo labore eruendis perscrutandisque si ad hodiemam Dj0jtjgod by
323쪽
usque aetatem Vix multum profecerint nostrates, excusationem sorte haud levem habuerim in ipsa quae apud Franco-Gallos diu viguit Iurisprudentiae tractandae ratione. Quamvis enim egregiam Iuris artem, eruditionis
copiam, iudicii subtilitatem, qua optimi quique in hoc populo iustitiae
antistites ingentem sibi, nec immerito, compararunt doctrinae amam, summa animi veneratione persequamur, illud tamen negari nequit, clarissimos Francicarum legum interpretes non illa valinas historica cognitione, qua singula dignoscere possimus iuris elementa. Quem in Iure Francicossi trando desectum sarciendrun esse hac nostra demum aetate animadvertit egregius iuvenis, Henricus Atarathius, cuius tristissimum obitum iam per tredecim annorum spatium lugent omnes, qui Iuris amplificandi atque excolendi studio uspiam terrarum mati sunt. Tricesimum vix impleverat aetatis annum scripta vero praeclari viri quisquis perlegit, consummatampnene omnibusque numeris absolutam miratur doctrinae ubertatem, incomparabilem in sontibus indagandis atque expromendis industriam, singularem in scientiae subsidiis undique collectis apte digerendis atque ordinandis sagacitatem. Nec quis sacile dixerit, quid illius valuerit exemplum ad virorum ex eadem gente praestantissimorum ardorem excitandum et incendendum qui per integrum decennium nuper elapsum, ardessusto,inraldo Laboulvo agmen ducentibus, nec sumtibus nec labori pepercerunt, ut ex abditissimis archivorum latebris optimas quasque Iuris Franciciantiqui reliquias conquirere, earumque in hodiemarum legum placita eff-eaesam diiudieare possent. Itaque hodie non tantum criticis nobis utillae Assisiorum Hierosolymitanorum, Olimorumque editionibus, sed dive sarum quoque revocata est consuetudinum memoria, quae in variis Fran-esae regionibus aliquando in usu fuerunt, e quibusque multa in Codicem poleonticum migrarunt placita. Hae autem ipsae gentium Germanicarum indolem mirifice spirant, et in singulis saepe capitibus speculorum Suevis, Saxonici, aliorum, ingenium referre videntur lam vero non
diutius nos latebunt praestantissimae illae seculi decimi tertii reliquiae, qua Petro Fontinensi, Roberto Normanno et Clementi Monensi debentur, quorum opera insigne declarant Iuris Romani et Canini studium iam accuratam eugnotio acceptam serimus Bellomanori editionem, qui primus consuetudines mellovacenses ex ipsis populi moribus rebusque
324쪽
eius opus iam emensium, Ambianensium, Insulanorum, aliarumque civitatium incolarum antiquas consuetudines typis mandatas esse propterea quam maxime gaudemus, quod earum nunc demum institui possit - ratio vin singularibus illarum urbium iuribus, quae olim varios nostrae patriae tractus rexisse accepimus. Aliena haec nosse atque in nostros usus convertere si haud dedignemur,
quanto in maiori pretio habeamus nobilissima scientiae praesidia, quae ad historicum uris patrii studium recte instituendita ipsa nobis praebent Antiquitatis nostrae monumenta. At quot quisque iam adtendit breves illos legum provincialium libros urbiumque statuta, quae maiorum velati imaginem in tabula pictam serunti quae uti vere domestica ac patria, ita nativa nobis ac propria dici merentur, ut novis codicibus abrogata,
neutiquam vero sublata videantur.
At dixerit aliquis, perpauca tantum antiqui Iuris Neerlandici placita in
illos, qui hodie nos regunt, codices esse recepta neque horum argumenta tanti ponderis haberi, ut aecuratam volvitatis patriae cognitionem postulant. Quibus quum per integrum iam decennium usi simus, quid e parmium iure repetitum sit ac servatum, ita lippis ac tonsoribus notum est, ut multis illa exponers putidum sit. ec minus iubet hora silentio praeterire, quae in insignioribus capitibus de pactis nuptialibus, de matrimonii solutione, de universa inter coniuges honorum communione aliisque per- inultis locis antiqui Iuris patrii studium et in nomotheta declarant et in lagum interprete requirunt. Unum hoc monuisse sumiat in plurimis nostri Iuris recentissimi partibus propriam singulorum tractuum consuetudinem disertia verbia esse sancitam. In memoriam revocate vobis quae statuta sunt de intergerinis praediorum contiguoriun parietibus -- de itineris, actum, Viae spatio , de decimis seu pretio su frugibus praestandi de ususructuariorum iuribus circa geminaria atqne arbusta, de singulis universe regulis, quibus suinucius pro variis locis varius est. Animadvertite praestantissima illa legis praecepta, quae iubent, contractu non tantum obligare ad illa quae diserto ex iis perscripta leguntur, sed ad alia cuncta, quae pro illarum natura usu postulant quidquid denique in
325쪽
iis, quae sanciri consuetudo in singulis tractibus ac locis , ubi contrahintesse obligarunt. Cogitate prae aeteris ingularem incaestat- quem usui recepto conoessian legimus in locationis conductionis, inprimis operarum, materie vel notum illud adtendite ius in agro Groningano praediis inhaerens nec quis facile inficias ibit, quantum in usu quoque serens et iuribus ad vitae civilis negotia adplicandis valeat antiqui Iuris patrii consideratio. At in his diutius morari haud iuvat, cum antiqua illa non ideo observanda putem, quod patria sint et domestica, sed quoniam sontibus Iuris nostri hodiem adnumerari debeant, hoc vero ex suis tantum originibus cognosci atque exponi queat. ec tamen minus dolemus , laudibus nostratium deesse quae in iure nostro indagando et illustrando exteris insignem peperere doctrinae famam. Nec tantum a nobili Germano Frisicorum iurium collectionem locupletissimo vocabulario matam accepimus verum et delegis Frisionum placitis dogmatice exponendis nuperrime ita meruita cicus
quidam homo, ut nobis, quotquot vetustatis monumenta negleximus, ruborem in M.
Parata vero plurima iam prostant historici iurium studii subsidia veter-noatratium linguam re singula immata ita nunc explicari atque illustrari gaudemus, ut nihil magis historia nostri Ululi atque exterarum gentium ad genuinam exigitur diplomatum fidem. Assidua horum subsidiorum
cognitio, praeter accuratam Iuris Romani scientiam, qua nullus auuquam impune carebit ΙCtus, optima erit histo auri rudentia recentioris studii administra. gite, iuvenes optimi, ad bona quaeque propensi, communi exercitio et indefesso labore illam sequamur disciplinae nostrae excolendae rationem, quae non magis ab utilitate quam a suavitate commendata est. Omnem Ero primus vitandam esse micrologiam probe intelliginus, cuius specie delactati haud pauci, umbram pro Iunone amplexi sunt, atque inaan piscari videntur. Ita in dies magis nobis elucescet, quae sit Vis --tasque Gregoriani stati, ad summa quaeque non saltibus sed gradibus esse nitendum nec negligemus optimi Regis nostri, quam ante hos paucos dies pronuntiavit sententiam, inaure nostro amplificando principia esse servanda, quibus ulterius excolendis nulla repugnax obstet exl403Dj0jtjgod by
326쪽
Ne vero audientium voluntate ac patientia abuti videar, ad os me convertere mihi liceat, cademiae L. B. Curatores illustrissimi, quorum sum agi acceptam sero eximiam hanc uris docendi provinciam, quam hodierno die laetus capesso, cuiusque fideliter regundae iam solemniter votum facio. Ius civile docere semper pulcrum fuisse, sua iam aetata declaravit ullius, nec secus de praestantissimo illo munere hodie pronuntiandum. Beatum quidni me ipse praedicem Rate per decem prope annorum spatium circumacta, iam in portu navigo. Singularem hanc selicitatem vestrae me debere benevolentiae uti persentio, ita illam grati animi testificatioue consequi prorsus nequeo. Neque is sum, qui iam in
me me pulvere currere autumem benignae vero Vestrae de me studiisque
meis existimationi, saepius mihi luculenter probatae, satisfacere nullus possum summa vero animi intentione enitar, ut, quidquid ingenio aut doctrinae desit, industria aliquando compensem. In Iurisprudentiae literarumque humaniorum studio iam vitae tabemacula collocare iuvat Academiae civium commodis quantum possim prospicere dulcissimum erit ac sanctissimum inicium. Et obis, ut per longam annorum seriem consiliorum Vestrorum rationes ad Academiae L. B. salutem accommodare liceat, Summo Νumine ex animi sententia precor. Vos autem, disciplinarum rosessores, viri clarissimi, quos iam licet Collegarum nomine salutare, benevole advenam excipiatis peto. Singulissere equidem testatus sum, quanti vestram faciam benevolentiam, qui arduae nec minus gratae viae mihi non comites tantum sitis, sed et duces.
Adesse huic splendido coetu laetor viros gravissimos, qui iuri dicundo iustitiaeque tuendae in nostra Leidens civitate praesunt. Eorum aliquando unus fui. Ad alia muneris publici inicia designatus resectum abu et commoranti autem et abeunti egregie apparuit, quanti habendum sit bonorum virorum consortium ad muneris bene gerendi facultatem explendam. Midam reversus me in vestri ordinis societatem cooptari, maxime gaudeo; nec minus, ut illorum virorum familiaritatem , iam de novo restaurandam, summa cum voluptate recordor, ita vestram amicitiam modeste flagito.
Quodsi vero hodiem die omnibus quasi incedam laetitiis, gratias imprimis Summo agere iuvat cunctorum honorum Largitori, quod non in
327쪽
aeptuaginta annos consecisse mehercle negaret, quisqvis properantem -- spiciat aut sermocinantem audiat. Praesenti viro celeberrimo gratulari non licet illum vero equidem exemplum imitaturum esse auguror Romani illius; qui numquam se minus otiosum praedicabat, quam cum esset in otio. Dulcissima ruatur senectute, diuque eum incolumem servet Deus, in bonariun artium, Academiae nostrae, uxoris carissimae liberorumque emolumentum suaque recondita sapientia per multos annos opituletur successori eius observantissimo. In maxima autem elicitatis parte illud sane ponendum arbitror, quod iuridico iam adscriptus sim ordini, cuius vos socios compellare gestio, vin Assen, Coch, horbecke Laudes Vestras praedicare, meum non est:
cum pares nisi a paribus laudentur facile, et praesentibus blandiri humile sit. eo tamen a votis me abstinere patiamini collegam iuvenem doctrinae vestrae ubertate fulciatis, comitatis honore metis, enixe rogo. praesertim laeta mente compellare liceat, vir aestumatissime, quem mihi iungit cognatio, multum ver magis dulcissima amicitiae consuetudo, quam gloriari sciunt omnes, quotquot adsunt amiliares atque propinqui. Iurisprudentiae amoenum campum perlustravimus saepissime grata mihi fructuosaque confabulatione te centies percontaturus adii, doctiorque domum reversus sum. Dicamne quaenam mihi sit futuri temporis exspectatio pSupervacuis parcere iubet verbis tu vero mihi savere perge, ut ego tuam amicitiam colere ad rogum usque haud desinam. Utinam vero huius diei solemnitati adesse licuisset illi viro, cui praeter Deum omnia me debere pius agnosco quem per duodeviginti annos eandem hanc iuris cathedram masse testantur quicumque supersunt collegae, discipuli, cives. Cuius memoriam me hac opportunitate recolere, nemo sane vestrum, A. aegre seret. Decimus quintus hisce diebus peractus est annus, a quo carissimum illud neque umquam satis lugendum caput, orbi terato, Universitati Groniuganae, liberis repentina eripuit mors. Adolescens tunc temporis Academicum moestus intravi curriculum, quem
laetissima ita sesellit spes, ut optimo patri diligens fidelisque larem discipulus. Solatium autem praebuere, quotquot Virum dilexerunt, propinqui, amici, collegae. In quorum numero te fuisse, Cl. v. ores, hon sine Dj0jtjgod by
328쪽
318 I. is WΑL ORATIO. animi commotione memini. Fugaces vides prosecis labi annos qui patre olim me gavisus es collega coniunctissimo, iam filium eodem nomine compellas. Hunc tua praeteriti temporis testis amicitia mare ne desistast Tu vero, pater optime, si quae mortuis cum vivis est communio, benigno ore respice filium, qui praeclarum tuum muneris sortiter gesti exemplum Semper sequi conabituri Ad vos tandem mea deflectit oratio, iuvenes optimi, carissimi, qui in celeberrima hac usarum sede studiis operam navatis meoeptorem adspicitis, qui vobis studiorum comes ac socius, quam magister esse mamit. Iuris disciplinae incumbamus strenue, neque dubito ore quin brevi nos amicitiae iungat vinculum. Omnia enim in doctrina bene tradenda a mutuo docentia ac discentium amore proficisci, mihi sane persuasum est. Vobis equidem hanc fiduciam diligentiae habeo, qua mihi opus est, ut bono animo dissicillimum suscipere queam munus: Vos autem alam de me habeatis quaeso existimationem, quod nec tempori nec labor umquam sim resturus, quoties de Vestris studiis mandis a promovendis agetur. Νeque ita in lectionibus seequentandis subsistatis taeeronia mementote de Crasso testimonium, quem ammat et ingenio valuisse et studio et habuisse quasdam etiam domesticas disciplinas. Studiorum itaque non spectat es, sed et consortes esse velitis, illorumque mox insignem utilitatem in publicae vitae lucem proseratis. Vitae enim, non scholae discamus; sed hoc sem' ob oculos habeamus, neminem ad vitam recte constituendam discere, qui genuinam studiorum rationem neglexerit. Sic qui hodie patriae estis spes, eiusdem aliquando ut mamenta sitis, ex animo precor precibus ε adnuat D. Ο Μ.
Corrigat . . pag. 303 En 2 et 21, Moriam, referenda.
329쪽
A. RuffsER ΝΑΗvΜ Vaticinia et Aiamo selectos intinpretabitur, diebus imae et Martis hora JX. et die recurii I. Him SAMintLIa Libr. cursoria lectione tractare perget d. Μart. I. et die Jovis XII. Antiquitates Israelitarum explicabit d. Lun. viri et Μem. XII. Si qui sint, qui linguae Sanaritae elementa sibi e ilicari cupiant, eorum studia lubentiamne adjuvabit Grammaticam Sanaritam docebit et Anthologiam Sanaritam a Cl. Masmo editam, explicabit, die Lunae ....... I-III. et die Veneris M. Hilos eram explicabit, die Veneris I III. Malablaratam interpretabitur, die Jovis I M.
M. SIEsEΝB K propter aetatem septuagenariam rude donatus,
quantum per vires licebit, studiosae juventuti prodesse conabitur. a. Αx interpretabitur Ionao is libros de Oratore ratione habita edit. Eu deii diebus Lunae, artis et Mercuri .... X. Explicabit EuRIPIDI Her iam Furentem, et A CRINIS Orat. Contra Ilip nsem, iisdem diebus X. Democratiae Atticae musam et formam illustrabit diebus Luna et Μercurii I. Scholas aedagogicas moderabuntur J BAΚ et C. G. COBET, diebus Lunae,mariis,mercurii et Iovis ΙΙ
Ρ ΗΟΡΜΑΝ RERLΚΑΜP, restituta, ut sperat, valetudine, quas
Scholas habiturus sit, post serias dicet. J Μ. ScΗRANT, 'aecepta stylimeerlandi seu loquentiae, nec non oratoriae artis extemae tradet diebus Jovis, Veneris II. et die Saturni X.
330쪽
Historiam riuiae enarrabit diebus Lunae , artis et viro si hora II.
liquitates Gemanicas interpretabitur, die Satum . . . . M-Ι. Eloquentiae historiam criticam. cum veteris tum recentioris aevi enarrabit diebus et horis auditoribus conmiodis. T. G. J Jo oLL Sermonis Hebraei elementa tradet, tum Grammatica explicanda, tum analyticis exercitiis moderandis diebus Lunae virus, ercurii VIII.
et die Jovis Ι. Literarum Arabicarum, Chaldaicarum et Syriacarum initia docebit duce Cl. MORDA MINEM AER MANNo , diebus Jovis, Veneris et Saturai VIII. Cum provectioribus Librum lege Arabicum de ea amationem ridis et Aeaeandriae, ab HAMATERO editum d viri. I. EPHAMAsis Carmina cum DBRIEII Commentario die Veneris XI I. Coranum, addita lectione Coniniunt ii Baldhamiani die Jovis V VII. Chrestomathiam Syriacam KI cΗu a I BERNATEINIo iterum editam die ercurii ΙΙ. J. H. Setvνν Ν visam tradet, die artis . die Jovis IX. die Veneris M. Metap*Nisam docebit, diebus virus et Iovis X. Historiam philosophiae explicabit diebus Μercurii et Veneris II. Paedagogicam exponet diebus et horis auditoribus commodis. C. M. OBET, Hos Extraord. Ἀntiquitates Romana tradet, diebus Lunae, Μartis tmercurii XII. Elementa Artis,etricae docebit, diebus Iovis et Veneris . . lauiaPalaeographiae Graecae provectioribus explicabit, diebus Lunae et ercurii -III. Disputandi exercitia publica moderabitur, die Jovis .... M.