장음표시 사용
453쪽
455쪽
Cum per vigintiquinque annos in Athenae Melodamensi Moendis exponendisque iuris civilis, cum Romani tum hodierat, praeceptis operam dedissem, id autem agerem, ut Ara mei exemplum i secutus, publico mox gratias persolverem De Opi vix , pro tot tantisque in me collatia beneficiis, coram civibus, commilitonibus, discipulis, neque speranti neque optanti mihi, in nobilissima hacce cademia Rhen Traiectina, iurispr dentiae docendae delata fuit provincia, atque ala contigit o. m. M
Orationem respieio in mesori aenaei Amstelodamensis auditorio ab optimo collega habitam, in per quinque lustra iurisprudentiam in Athenaeo nostro doeuisset laserta fuit
456쪽
446 AE A Lano Amstelodami, sed Traiecti , - non ex Illustris Athenaei suggestu, sed ex amplissimae huius Academiae cathedra, pro concione mihi sit dicen-dmi, neque exactum adeo respicere tempus oporteat, sed futurum intueri Quamquam futura quis attendat, qui non praeterita etiam recognoscat, aut praeterita respiciat, qui non ex iis de futuris etiam ominetur pScilicet continuo neque negligendo vincula praeterita coniunguntur et futura, atque ita una quasi est et perpetua gentis humanae historia, quae maioris momenti negotiis, satis et vicissitudinibus, quasi luminibus est distincta, caeterum instar fluminis decurrit, quod modo ripas lambit praediorum, modo saxa volvit et silvam deiicit, cursu non interrupis semper
ad mare properans. Est autem generi humano hoc a summo numine datum, ut rerum humanarum vicissitudines non patiatur simpliciter et subeat, sed ut earum vim et inicacitatem intelligat, de iis quae acta sunt iudicet, atque futura adeo praesagiat. Quod cum dico, sane non sic intelligi volo, quasi non fallax admodum sit illud iudicivi et erroris plena saepe de futuro tempore opinio, sed eo id pertinere censeo, ut inquirendum sit homini, mi quo possit studio, in ea quae faciunt ad temporis quo vivit intelligendam naturam atque rationem, in ea quae laudanda sint aut vituperanda, in ea quae sint persequenda aut reiicienda, ut ita videat quisque et conquirat, quid ad communem utilitatem consere ipse etiam possit. Sunt enim homines, singuli atque universi, rerum humanarum ex summi Dei providentia ipsi saepe auctores, neque quisquam est, qui nihil in se esse dicat, quod ad societatis humanae prosperitatem vel damnum conferri possit. Equidem cum mandatam mihi iurisprudentiae dooendae provisesam, minclyta a e cademia, more maiorum, habenda oratione auscipiendam intelligam, dicendi argumentum non anxius circumspicio aut longius requiro, sed illud amplector, quod ipsin quasi sua se sponte mihi offert. Dieam igitur de ΛωME Mendaeque, is μα-- se oribuo, et in Fiaria γε
vivim , iurisprudentiae Quod argimentum si alienum esse videatur, neque a me persona, neque
ab insigni huius diei solemnitate, neque a turbatissimo quod vivimus tempore, Vos A. ΗΗ. patiamini, ut breviter et simpliciter exponam, id
457쪽
O O. 447 apud animum vestrum reputantes, non oratorem hodie hanc inthedram ultro adscendisse, sed in ea iuris civilis collocatum esse interpretem De iuri rudentia dicturus sum tuenda et colenda, tuenda et colenda his temporibus, et in patria potissimum nostra. e vereamini tamen, o. lne in laudem eius disciplinae, quam profiteor, nimis mihi indulgeam, aut de loco, qui ei in disciplinarum longa serie adsignandus sit, anxius aut ambitiosus quaeram. eo illa disciplina, quae philosophiae practicae insignis est pars, non indiget praeconio, et sunt Academiae etiamnunc in patria nostra veri nominis universitates, variis quasi simul excolendis disciplinis destinatae, quae miro quodam et subtili artificio ita sibi adponuntur, et mutatis vicibus primas adeo partes agunt, ut iam hoc ipso commune quo
continentur. Vinculum, communem originem, communem ad quem tendunt
finem, parem denique dignitatem, significare videantur.
Quodsi ita disputatio, de Mespatu huic vel illi disciplinae prae alia
tribuendo, inanis sit, puerilis et inepta adeo, si nulla non disciplina ac demica digna sit, in qua colenda homo humani ingenii facultates exerceat, in qua tuenda vitae tabemaculum collocet, hinc tinen vel illi magis minusve lavent tempora. Quotus enim quisque est, qui non intelligat, quid Graecarum et Latinarum literarum studium hodieque ad formandum ad omnem humanitatem ingenium faciat, et quis tamen neget, illorum culturam maioris etiam ponderis suisse renascentibus vix in Italia literis, et recedentibus magis magisque medii aevi tenebris, quam hodie, quo iam plures disciplinae, ex huius quasi innae matris gremio exortae, ipsae iam adoleverunt Quis neget Theologiam mox et ipsis etiam temporis opportunitatibus exstitisse novam disciplinam, cui caeterae adeo primas saepe parte cederent Nonne patrum nostraque ipsorum memoria ipsa gestorinubellorum perpetua calamitas arti salutiferae profuit Nonne Matheseos et omnino philosophiae naturalis disciplinam ita nostrorum temporum necessitatibus quasi in lucem protrahi vidimus, ut plures iam ita nasci viderentur disciplinae, quas sibi nostra aetas suo quasi iure vindicare videatur pQuid autem de theoretica dicam philosophia, ab eo tempore non aliena presecto, quo res publicae privataeque divinae et humanae, ita vel turbantur vel labefactantur, ut de illarum natura, ratione, causa perpetua quasi quaesti sit p
458쪽
448 Au AEALLVideor autem mihi videre o. iurisprudentiam, ut semper, ita tametrvel imprimis hodie et a nostratibus ad usum vitae adhibendam et omni studio esse excolendam; et hoc illud est, quod pace Vestra, paucis V
nere gestio. Circumspicite quaeso omnem qua parat Europam quassatam, turbatam, confusam penitus.
Non landitus eversum nunc meo regnum Francorum sublatum foedus Germanicum Austros ex Italia pulsos Italiam rursus occupantes Siciliam nomm regnum condere gestientem; ontificem Romanum in administrando imperi vix liberum, aut Brittanniam ipsam turbis civilibus agitatam, sed ipsam causam magis respicio turbatae confusaeque Europae in quaestionem revocata ipsa illa iuris principia, quibus continentur inter se sevi , nituntur resna, Visunt vigentque omine et omnis humana societas. Omnium hominum communem sibi fingebant rempublicam Stoici, be nomnium contra omnes cogitat Hobbesius, usu vero, consuetudine foederibus, iuris vinculum infer gentea exstitit, quod Grinus ille noster iam se tra in artis formam redegisse videatur, siquidem vel audacter res ditur, vel esse impudenter negatur, vel superbe negligitur. Itane igitur Α. quaestio inter Daniam et Germaniam, inter Austros et Italos, inter Stoicae et Germanicae stirpis homines, inter novam illam Francorum rempublicam et accolas, inter ipsas Germaniae gentes diversas,
uti sine iudice, ita etiam sine prudentia iuris dirimetur O miseram ita Europam, infinitas prorsus et inexplicabiles lites et haud fictilium ita omnium contra omnes bellum, vehemens, perpetuum Sed populis, ut privis hominibus, utut odio, amore, iracundia, habendi male sano studio, saepe correptis, non semper, imo vero non diu abeas potest omnis pudoris et iustitiae sensus. Ipsa, quam a summo umine acceperunt sactorum conscientia eos movet, invitos etiam et ignorantes; et, quod petulantia et animi levitate turbarunt, id meliora docti, mox suo loco restituendis rursus iuris principiis, reficere conantur. Est igitur egregium hoc nostrorum temporum iurisprudentiae munus, populos principesque hortari, commonefacere, docere Quod si neglecta iuris principia, cuius occupavit locum, nuper quidem arbitrium paucorum principum, nescio quem Europae principatum agentium, Dj0jtjgod by
459쪽
nunc vero ipsius plebis insolentia atque furor, gentium inter se turbarunt vincula ius gentium agnitum, suo loco restitutum, excultum atque propagatum, unum illud est, quod fugare tenebras et quasi iustitiae sole Europam illustrare possit. Itane vero, funditus eversam Europam suo loco restitueret disciplina nostra, quodque principes foederibus inter se iuncti, suisque copiis muniti, laustra perficere conati sunt, id emerent iurisconsulti Scilicet id emit rei veritas, dum opinionum coninenta delet dies, id emit iustitiae sensus agnitus et explicatus, non doctor sed disciplina Et est veritatis et iustitiae ea ratio, ut diu latere atque ignorari nequeant, semel vero agnitae eo pleniorem exerceant emacitatem quo diutius fuerint neglectae. Fallor igitur, aut sic demum pacata aliquando gaudebimus Europa, non si ex foedere quodam, quod non sine scelere sanctum Vocitent, eius arbitrium rursus suscipiunt principes, qui se reliquis maiores esse prae se serunt, non si nescio quod fictilium constituitur gentium aequilibrium, sed si singula caeteris eam agendi libertatem tribuerint, qua ipsae in suis rebus constituendis uti velint, veram ita libertatem, non fictam aequialtatem
tuentes et vero fraterno amore sese amplectentes.
Prosecto ut ubique terrarum eadem rigeant studia ratio non patit ;distinguuntur gentes origine, moribus, religione, Vitae genere, sed hoc suo iure sibi postulant, ut ipsis liceat sua ex lere studia, ab alienis sese abstinere, suam omnino Vivere Vitam et in uniVersa Europaea republica, eam
retinere conditionem, quae ipsis gentium iure adsignata est lQuod dico de vinculo, quo inter se continentur gentes, iurisprudentia unice regendo, id valet etiam de publica singularum civitatium conditione. Etiam hi neglecta iuris ratio dissicultatibus turbisque locum dedit, agnoscenda rursus iuris ratione unice tollendis. Quod cum dico non vereor ΑΑ. lno dissentientes vos experiar. Quare exempla, maxime tamen luculento, Francorum tantum et Germanorum in hac confirmanda sententia utor ).
De turbata gentium Europaearum intem iuris conditione eum agorem, brevitati studens, Francos et Germanos maxime respiciendos censui. Potuissem his opponere Anglos, qui sesce temporis nostri dissicultatibus egregie hactenus expediunt, servandis diligenter tuendisque
iuris sui publici Messis. I. V. H.
460쪽
Apud illos imperio praeerat, qui sola praescriptione quadam et longi
temporis possessione regnum obtinuisse videbatur, ex titulo vix iusto, fingebatur autem imperi praeesse ex voluntate populi, regnumque administrare etiam ex civium suorum consensu. Fictilia vero haec esse et commentitia nemo non intelligebat, atque hoc tantum nisi sperabant, at optabant tamen multi, ut ingenii animique dotes, quibus matus erat rex, omata erat eius regia domus, matus erat eius administer primarius, Franco-Galliam et cum Franco-Gallia reliquam etiam Europam a nova rerum politicarum conversione servarent. eministis quam Vana haec spes fuerit et mecum miramini A., non cecidisse regem et exulare tot egregios plane principes, sed ita cecidisse et exulare, ut vix desiderium sui relinquere videantur.
Sed nova iam vigent studia Mn quid iustum sit, sed quid expedire plebi videatur, quaesitum est, leges agrarias cogitarunt, neque ita multum
fuit, quin o Auarum commenta ad vitae ustu adhibere conati essent. Non opus sane est ut probem, quam tristis iam sit totius Franciae, maxime vero eorum quibus opem serendam censuerunt, conditio. Ipsi adeo rerum novarum auctores, libertatem, aequalitatem, stalamitatem clamitantes, modo
insiti deserre, modo ipsi suscipere dictatoriam potestatem coguntur, ne sublatae mercaturae, extinctae industriae publica accedat atque universa bonorum direptio et unius Regis vicibus jam fungatur ipsa populi Rex . Non censetis profecto ΑΑ. Dictatorem facilius quam Regem regno praesuturiun, aut Franco-Gallis invidendam esse incertam illam imperii formam, aliis continuo manibus traditi sed hoc intelligitis, ita demum civibus civitatem restitutam iri, ita demum Franco-Gallorum populum, sortem, selicem, praecipuum aliquem in Europa locum obtinentem futurum, si iustitiam colere, ad aequi bonique normam exigere reipublicae conditionem didicerint, ius domini agnoscentes, et mercaturae atque industriae libertatem restituentes.
De Germania autem dicenti, ubi quaeso initium erit ubi finis Deerant prosecto illis paucis abhinc mensibus bene multa, quibus aliae gentes, quibus nostrates etiam iamdudum utebantur. otestatem cogitetis legislatinam et iudiciariam ab administratione non bene distinctam ius se ale nondum sublatum; cives in classes distributos, singulas suis privilegiis utentes;