장음표시 사용
371쪽
1 vita matulat impia ea. t quare Scncca admonens episeola . prorumpit in illud, mores primum , mox sapientiam disce praecipue in morastis anfracte eures , Ac sic D. Glegoitus , resis septimo : Pera τι paruatis D minos , quos natris , praecipue in moribus in praere cares, ad quam doctrinam magnum erit , ut considetet aliam eiusdem Gregor. sententiam' in pastorali , ibi i pensandam matri es, ad culmen regimmis quisquam quatiια venias , arqae ad Le rite ' ueniens qualuer mitiat , o lene vivens qua-lura doceat , o recte dorans in misatem suam quotiare agnosas , ne aut humil tusa censum jugiat , auι peruentioni vita e tradicat , istis Disam doctrina destreas, ahiati rina praestimito exustat , virsutilas postens
j Et ob id incidimus in aliam Aldi Ma
nut. Romani comprehendentis haec sim nia , in verbis sequensibus, ait inquam: pri
mum memineratis oponere vos eorum , quos
aerepsis injfuisendos , sic satagere , τι simul, o doc3ι fani induantur moribus , quia quo semel 63 imbuta retens seruasit orirem te δu , atque Meo a teneris asstere multarum es, me solam R/ctores, Magi resque is esse Mosesentium, sed se parentes Dieris ,sia iis enim istud , qui praeeptorem sancti voluere,
remes esse loco egatam bonos , malos is nos esse tantum referre existimo , τι ausem dis retinorum , malamque omnium , quae viique vi terraram, fas esse potissimam ea im: nam iuriseon filii . philosophi, Rectores murum, Prin
cipes, Duresque, ae Reges, nee non Monachi, S
cetaotes , Disopi . Grainales, ipsique sommi Pontifices, o areique galeamque, ves suas δει- terrarum notas renent sus asciplina, olim Hsris fuere parsiai a tuis institati sunt, virtus τα
ra , visitim, vel rerum, aut profuit, am nocuita moribus. t Indeque Manut. supra illud scrip
st: Versa enim narriensium, aut Iae erum, si bona , aus venenam si mala, quibus, de aliis conducit lex Regia , 8. tis. 3 i. p. i. ibi: esean Len raeonados, e de Menas maneras, legendus D. Alphontis Natbona in Laa l. 3 .iis. r. lib. i. recopit glossa a pag. 8 6. ubi recolligit alia doctrinalia. si Et ad haec applieati oportebit quae Pomponius adducit uetba, tib. 4. g. ritu ue. cap. 1 o. ibi, ego dscendi cupiditate, qtiamsi am
uenili rasionem optimam in octauum , o septuagesimum annam Maris rixi, memor sum estis
sententiae , quam Axiise fertur Iullianos , o si Aherom pedem in sepulthro haberem , adhaeD. Feimos Criminal. Tom. Laisere quadam Dellem I quia quod dixit Smson : dum propera ta seruum disere mitratisti. facit nos incidere in eam Nati anzeni,
in sementiis. Erua tio maximorum es homi ionisis, in hae ista dram . atque ornamentum, quia vi dicit Osolius, lis i. de Regis Nasu time r negare non possemus hoe , sudia sitire Iiueraram homines ιιiam natura feres ab egress 3 dam immanitate irasurare; unde iaeuenire cernimas, ιι quod quisque magis se aubonas liuerus applieat, eo magis clemens, atque benignus euadat, qui Λι. a. addit, quod omnes,
qvi tituris sudem, o vitiis cooperti sunt, non sapientes , sed infani sani: alia plura erudita cumulat idem Osorius , legendus, lib. q. ritia. 6. ' qui laudando curam Philippi, 1 1 in instruendo eius filium Alexandrum inter alia illa verba protulit, scribendo ad Aristotelem , se non rarias His agere graIias, quod ex υxore Olympia sitium sas sm, qaam, quod ri tempore su epissu , γο posseι ab isto clarissim s diu pimis insiIus , quod non istam seri ι sed re etiam prae tit , & ta istio potest esse , quae continetiit in aliis verbis eiusdem Oroiij i ibi, quamuis so-- mutiis negotiis intersiι , ad jummamque senectorem perueniri. si nisu aliud nis ι, os quod ipse GLι , asque iransigit semper Molesens s alae paene puer habendus es hoe igitur , quod ιisa ιreuitus negat titiera eamatite largiuntur.
Quare sunt nimis laudandi Principes i,
litteras amantes, ut dc Roberto Rege Siciliae te it Petrarcha, tib. i. remm memoran rum: ego linquit Rex) ora dulciores, o mulis cariores misi titteras esse, quam Regno , o saturiura carendum si aequanimas me Lad mare , quam sistens cari Iuram . & de Carolo Magno Cyprianus in Caesaribus rescit quod, Cariatis Magnas liberos saos ita inPisuis, ostii primam Opsimus ius phnas, tum equitare, me nari , ae e terra mrutaria munera ista, serens; Aia tres agoeserent Iani cis , ae cisteris mulieritis operistis, ne tuus erio torpeserem, Asingustam imiraus hae in re , est enim, ut AEneas sylvius, ait, is quadam epihola eradisio am
pii , ma magna sappellex, o haeredisin nimia patu melior, quae vi Diogenes scribit, Iutiemus sobrietas es, senisus solatiam, pauperius diuuia, diuiιistis ornamentum, ob quod Egnati in Sigismundo Doctos homines inprimis fouendo & dignitatibus ampli, ho ne stando re auis spe, Germanos principes, qui latinas odissent litteras, a quibus reprehensus quandoque , quod homines Doctos vetet, sed humiles genere respondit: ego eos amo. quos natura atros amehare δε-
eiu mluis: etenim iterum Diogenes, lib. de
372쪽
, senectois dixit. '--escentium Maratio
ralioue seνι posse ut, qui ab ipsis initiis magna eam a tigenita , jum; moque sudio fueris edaea
rus , matus Maaal ; non enim naturatia sona peccata , τι tamam curae , tantnmque a ligensia
sperare valeant, & Plato, is Repabhea lib. s. o s. δε legitis , scribit , quod puerorum natura e uenientem nacra, dii eiptinam sempὸν
rima autems fueris peruerse , ad conuaria se .cile a latitur. Haec inquam , & multa alia cultorum litteratum dictetia, & sententias cumulae Si maneas , de Repultica lib. s. cap. a 3. o 16. legendus , quae & si tendant ad educationem puerorum filiorum, ac iuuenum, cum tamen nisi a bonis Magistri adi
pisei .aleant , ideo illi debent esse instititii
omnium, ut sc tecte admonere, a quo in is struere. & docere valeant , alias ut timeant quod si vitiis pue totum animos , dc ctimi
nibus commaculant . atque corrumpant,
agnoscant quanta in eos apud diuinum iudicem & diuinum legislatorem poena sutura , sint puniendi, Nai bona vhi supra dicta glossa , .num. s. quisus num. y refert illos Fusci versus, lib. i. de visitatione . cap. t
rantia decora , Et ereta scientia notitis reda ι --
, , Quod ex aliis scriptis a Getaisso, δε
praee'. o principe, epigram. 1 4 fl. i 76.abundani ius patet ibi
D stipulos Panto meliores edoces, ornat s enatatus tanto melior Praeceptor abriar, Et quanto populia metioribus imperar. adstat. Rex tanto melior , vel ab omnibus esse ii.
Hoe Grum es, veluti insteolo componere
I, Doctore sosueuii generosa ι entas, ει ιο os posti 'us proprio de Principe pendet. 4s Cum iniet nostros de hac Rublica scribentes nonnulla reserant Andreas Valens,
Honorius, Cytinus, & alis hic, omissaque Magistit fgnis eatione dieat Valensis hie
sumi pro eo, cui praecipua cuta alicuius in cumbit os praecipua, 7.sfis verbδα eoque pacto eum, qui militibus praecit Magistrum militum scio ιιι eoiae ine Mat& qui praeest equitibus voce tui Magistet Equitum, & sede aliis, de quibus refert se ad Gogred. inio dict. Icui praeripua. ' Cumque Rempublicam oportere esse condecoratam armis,& litteris, iuxta praemissum institutionum Iustiniani, ubi eius commentatores, & quasi pati passu ambulant eorum Magistriatiam de militati aliquid dicere libuit, nempe,quod magii stri 18 militum post aetatem Constantini Magni, Omne ius in milites habuerunt, quod olim libera Republica, & sub Augustis Proconsules, aut legati exercebant, nec iam eo aeuo Praefecti praetorio,rem militarem tractarunt, teste Socino, lib. 1. in C simino. & Paulo Otoso, M. . cap. 3 . Vegecio, cap. 33.de re mihi. lib. 1. cap. s. ibi sta legati Imperauris excissitanias au Meraios mittebamur, quisus Diagiones obtemperatam in Ordinatione paeis, onraestare sedoram,in quorum situm nunc istatius viros Gntias mag/stres malisum sub tuus. t EN ,, enim, ut testatur simus Constantilatis Imperator, hanc pollionem rei militaris a praefectis abduxit. & in alium transtulit, quem magistrum militum nominauit , cui post militum cura fuit commisa in verbis, ibi rses magis is institum insitinis auero eqaifum , altera piairnm , o in hos transtata pol sate militum orainandorum, o coercendi ae- linqueries hae etiam in parte , praefectoramati solari aetraxit. ' Quorum ossicium , o non minus illustre . quam Praesectorena, ex L penati. CBa. de offit. Praefect. 'aeror, Oriens. dict. I. i. Cod. de osci magisn milis. I. ραώθ. d. ae iaδι. I. pretio . Coae de iuris. omn. iudieam , t i. Coaece ae exhibend. reis, I. -Lea Odire ne rei milis. remiti ; ita ut scut ii
Praefectura soli secunda dignitas post Imperatoriam ; ita & magisteria potestas,
aliis probat D. Frane. de Amaya, cid. dedecurion. lib. o. su eap. a. nam. I, o Is.' Vbi alia adducit , ut a contradictori- rabus dicentibus ante illud tempus institu
tum suisse illum Magiste, tum , ibi di sub
num. 3. o ιε. legendus, qui etiam , Cia. de annonia , o tributis, δα Ll C. nam. 18.etiam ex Si euuechio Obseruat tradens, num. 19. quandam antiquam inscriptionem , qua probat dictam Tybetiani dispositionem in Hispania consectam suisse se
mouens ex lapide, quem iuxta sacellum sanetae Columbae ad flumen Xaualonem piope tuinas antiqui erecti se legi sie ita dit Ambros de Motales , δεινο ad imo His
panor. eap. 44. ex quo constat eo tem
pore Tyberianum fuisse Proconsulem, insuper clicit eam io seriptionem congru2re , I 3. Cod. Theori ni de s Ual. quae est inscripta ad T3betianum vicarium Hispaniarum , dicens alterum suisse Iunius.
373쪽
Ad Titul. de Magistr. Qu. I. 34i
Tyberian. cuius meminit Vopiscus in Au- rel. alia reserendo. De aliis circa honorificantiam Magistro- tum nouissime D. Ioannes Soloretanus Omnino legendus cum multis , mltima I9.
sed hic non omittimus pro exornatione Rubricae in i . p. seqaentes quaestiones.
An Magistri, Doctores , & licentiati
examinati per examen rialiquarum maiorum uniuersitatum, gaudeant nobilitate, exemptione, a
muneribus, & tributis , ubi de Ba chalaureis3 Et indulgentiae concedantur docentibus, de discentibus Doctrinam Christianam Vbi de aetate ad discendas disciplinas, & quae debeant publicare legentes, & docentes 3 De legenda lingua Hatbraica, Caldaica, &aliis 3 Ubi de litteratura
sacerdotum remisque es V M M A R I V M.
ibi quod sandum est consuetudini popa
s. Docentes , quilus indulgentiis gaudeam ristis pontifesti, is n. o. io. Magiseri in sis Christiana exElananda iuuen bus, ct an a a. o Ir. ia. Parneti ex oseis tenentών iuuenilus Maiamenta fidei docere. a. Constat itales intituentes , Dadent imisustensio , esesia n. 9. 3. Infantes, o pueri ιιni. -ristis insitari saepe honesam, exemplarem, o aliquan-λ Iancyam visam egerant e exemplisL
eattir in S. petra Man)υ. n. 34. 1. Puerorum Maeasio e iam alia ethnicos r 'ritur commendata.
stitui. AD primam quaestionis partem , quia i
post multa, quae DD. tractarunt de nobilitate, script e nonnulla D. Alsonsus
murilegulis, qui ex numera I s. dicit triplicem esse nobilitatem , animi quidem praestantiorem appellat aliam acquisitam , seu derivatam a maioribus, de quibus aliqua piae. stat cutiosa, & de acquisita meritis, & uit tute loquam ut in pto sto ue ideo cum iam dictum sit sub principio Rublicae , quantum debeant Pi incipes honorare Magistros,
Vnde ex neotheticis inserunt nonnulli. , quod se ut nobiles sunt edi empti a contributionibus insta referendis, ita , & Magistri , ut in terminis probatur ex versis tig.8.rit. D. p. a. circa em in sequentilus τὸ is roire si istimos que sis Maevros stare Leias, e los Mus, que metiran faberes en Ios etiari,s, en las iterras de mesu Senorio, que aeaen yaser quiια δε petia , e no se sentias deiν en hae se, m en easalgada, ni de remar stra intio,
eumque iam post leges nouiores Reeopil. 18.est s. iii. I. Id. a. sit specifica eorum exem
374쪽
342 Tractatus I. Criminalium .
ptio ; ideo relatis verbis sequentibus ibi
que stimente tis graduaris . de Doctores, Mae.1ius, 3 lice advi por Gamen riguras en Ias uermades , de Salamanea, Vallaciotid ,3 Asque fuerin ollegiaris gradaados en et Colligio de Munia o en la Vis uer ad ae Atialis de Henares , I no Mus vera desa liberris est eloti de no peehar, concedida a tis gradandos pis Idys de elos Re nos : sic Doctores Hispani colligunt , nominatim ex dicta I. 8.
Sed non omnes quidem debent ea exemptione frui , nis actu legentes, siue
docentes. ut etiam colligunt ex vers. Aera I g. 8. tiit sin p. i. ibi ir tis tiros que maestiantis flores, quod si non actu legant, non sui tali exemptione, ut de communi probarunt DD. pre textum in L medrcos, Cod. depressoribis , o medicis lib. I. ubi Bart. Do tat ex I semper g. ne ιιasores Is de siue immunit. de expressim Gregor. Lopcet. in arcta I. 8. in praeu. -4. quate Ioannes Guttieriareet , IIb. i. Iracf. qua 1 2 c. sib num. . dicit hiate cessare quaestionem Doctorum: an
lati per Auendanum I. p. cap. l . nam. 19. Didac. Pereet in I. 1 o. rit. . Id. . ordInam. eo I 41. in vers. quid autem licent Io Guid. Pap. quis ' ; so. Roland a Valle. U. ia. num 1 I.
centiatos gradu ad os examine rigoroso,ptaecedenti in praedictis quatuor uniuerstatibus, uel in qualibet earum tantum gaudere debeant dicta immunitate. Et non solum , ut tales graduati debeant gaudere ea immunitate a tributis, sed etiam alii non graduali i dum tamen actu legant in una ex praedictis V niuersitatibus, quod .ide tui deduci eae relato mers aicta leg. 8. p. 1. tis maestus sobriaithm , e M otros, Demosran sabores , ex quo eters e sis viros , ita videtur decerpi , vi in tetminis docent
Auenda n. r.eap. 34. praetorum nam. 3 o. idem
in suo dictionatio, verbo mas, os ex Laal. s. in ne pari. idem Guttieiter dicto lis. 1 praes. quast. 12. ad Act. IV. 8. 9. Reeolis. m. 3. Aicens, ut non requiratur, quod sol DD. actu legentes, ad hoc, ut gaudeant praedicto priuilegio , sed ut sussciat quod snt prosectres approbati, quia n
men Doctorum , cuius si mentio in dicta 1 messitos non significat titula tem Docto tem , sed docentem, cum dieantur DD.
.el magistri ab effectu docendi ex L 3. ibi, que D sse Masro de Gamaιica tis. II. p. 6.
cum tamen in grammatica nullus magi mali bu, insgniis decoretur, sic praeterea probando ex dicta ι. 8. panisa quae loquitur degraduatis: de non gradu atis in dicta merse M otros ; eo quod talis dictio refertur ad reliquos, qui non sunt magistri, sed a docentes, & lectores. Hodie tamen de licentiatis, qui rece- sperunt gradum in una ex dictis Oniaestati sus, dicit Ioannes Guttierreet dicta quas. 1 1. m. 4. quod ex sola gradus praetogatiua debeant frui libertate tributorum. sed consuetudine esse introductum, ac praxi huius Regni, nempe, ut praedicti licentiati gra duali in qualibet praedictarum quatuor uni-
Derstatum gaudeant priuilegio exempti ni, a tributis, si actu legant, docent, vel officium iudicis, vel aduocationis exerceant, dc non alias. Et quamuis etiam de Doctori hos, & Magistris idem e&e: citiumrcquiti uideatur, ut existimarum Gregor. Lope et In Laal. . tit. io. ρ a. in glossa
in Cutis de Madlid. anno is 34. 'stis indicta l. 8. o 9. Reco dum snt gradu ati indictis uniuet statibus, aut in qualibet earum , qui tamen sub num. 1. excipit ab actu
legendi, de docendi praedictos Magistos,& DD. rc solum concludit contra licentiatos, ut debeant litteras exercere actu, ad hoc , vi piaedicta gaudeant immuni
Et an idem de Bacba laureis, Licentiatis, o atque Doctoribus gradualis in aliis uniue statibus praeterquatuor iam nominatas, deribeant gaudere tali exemptione tributorum a te dubitat de hoe Gregor. Lopeet m dictat . tit. io. p. 1. dicta glossa magna in fi-nc , dicens, quod si hoc concederetur Ba chalaureis, uel aliis non graduatis, nihil specialiter esse in licentialis ; ερ iuxta hoc in praxi veniam captando, dicit Ioannes Gisitierreet dicto lib. I .praa. quas. 1 3 isse, contra Ad uocatos, qui gradu ati non fuerint in una ex dictis quatuor uniuersitatibus telatis ex dicta l. 8. os . thau i . tis. I. Rocopil. 8c hoc contra Guid. Pap. dict. δε- ιε. 88. o 388. Bart. m dicta L medicosarrine. Marci detis εs . Marc. Mantuam obseram
silis. eap. 19. num. 14. ' quod eis in actu glegentibus admittatur, attamen in fungentibus aduocationis officio, solum gaudeant exemptione a munetibus personalibus ι non quidem solutione tributorum Regiorum,
375쪽
Ad Titul. de Magistr. Qu. I. 343
M lis L semimus GLe. L Maria is aloegitidie. ct in I. g. tit. . p. h. imo , o ae rare, quod Aduoeatus , vel Uoctor, non legens, minime gaudet piaulicta immunitate , EUCxemptione tributorum patrimonialium. sed tantum a personalibus: latissime Baesa de inope dessiore cap. I s. a n 3 33. 27 o Ila. multis probat, Ec bene Silua . in cons. 88. a namera io. isque in Inem, tib. a. comprobantes Barioli opinionem in dicta I med eos, videndus Areued. in aim L 8. O 9. num. . in quo existimo esse standum consuetudini populo tum, cum in aliquibus, nec ex patrimonialibus soluant docentes, & Ad uocati Regi Tributa.
, Ad secundam partem de indulgentiis,
di eo, duas esse Bullas Gregor. XlIs. Pontificis XI. editas anno Is r. incipit istius, alia i , . incipit sanctis mus anno i 1 6. in quarum priori Gregor. extendit au centumdus docentibus , de addiscentibus Doctrinam Christianam singulis vicibus , cum
Pius V. Stilia ex docti num. 136. Iolam 43. concessi et i in Bulla autem Gregor. I l. conceduntur omnibus, quando ingrediuntur Chiistianae Doctrina: conuaternitates , de confitentur, & c mmunicant decem anni, de totidem quadragenae indulgentiarum; idemque bis in anno , si suerint consessi, 8c communicauerint, nec non dictis con
fialtibus utriusque sexus descriptis , ic describendis, quotiescumque in tam sancto
eicitio se occupauerint, annos I CC. item que dies ioci. cum se congregant ad tractandum de rebus ad promouendam huiusmodi puerorum institutionem , itemque semel in anno eisdem confessis, ic communicatis iuxta superiorum suorum determinationem , de in articulo mortis contritis, Ee poenitentibus largitur Pontifex plenariam indulgentiam. io Qna propter cum munus tradendi piae
ris , de rudibus Doettinam Christianam per Magistros , summi sit momenti in Eccle sa Dei , summosque vitos ad hoc fuisse delectos , ut etiam Philosophi, de fide io
terrogantibus satisfacere, Ac illorum errores consutate , clarius pro mei idiana luce constate dicunt expositores, ρά merito, tum
quod ipsus Christi omnium Magistri, Matthaei 17.& 13.&Lucae 9. EQ Apostolorum a Domino elechorum ad totum Orbem veis litatis splendore, illuminandum, Matth. I O. munus suerit. Tum quod in hoc vertatur hominis aeterna salus, Cum teneantur quidem fideles quoad credibilia explicite , ecnon solum implieitὰ multa scire iuxta quae diximus supra in Rubrica , o titulis , de ibi: in eap. firmis ν de summa minis. o fri Crithoi ubi Ioann. Andr. numero 16. Abbas 6. Hostiens namera it. Εymericus cap. a. direct
sione II. a tic a. v. g. contenta in articulis
Cyrillo Cath. 1 D.Thom. a. a. quas. I. aris. Castio de haras, o iusa haeretic. punit cap 9. Aetor. ina t. mon Iom. r. lib. s. cap. c. o T. δά alii , quos refert Scottia ad dict. eost Gregor. XIII. VisOme 1 14. theorem. 33 I. licet inter eos si aliqua diuersitas, ut dicit, de tefert Thom. Sanche et Iib. a. decaleg. cap. 3. ouoad agibilia, etiam multa v. g, piaecepta, sacramentaque , ut ex praescripto Christia -- legis , viventes .vitam consequamur
Et ob hoc necessum suit, ut haec & s- ii milia docetentur, cum ignotantes haec prae stare nequeant, idque cum primum rationis viam assequuntur , cum iam achum fidei explicite elicere recteque viuere debeant , indeque si pastorum munus, tenebuntur quidem Patiochi sic ignaros docete , de ad id cogi eensuris ab Episcopis possunt , ut aliquando contigisse docet
Eman. Rodii gueet tom. t .summae in a. eLcI. cast 88. num. 3. Thomas Sanche et dicro lib. a. cap. 3. num. I S. 8c etiam ignari, atque rudes tenebuntur sub mortali cum sit res grauissima, & necessaria ad salorem curare , ut addiscant, Ac sciant, saltem quo- ad substantiam, etsi nesciam iisdem verbis referte , ut dixi sos dicto iit. aE se ma
Angel. Philiare. Valent. Baneet, Sylvest. &alij telati a Scottia δα ιberem. 33i .in fine. Vnde ex hae cogitatione super tantum 11 negotium inuigilantes , summi Pontifices
incipiendo vatia mali remedia excogita- uete, Leo pontis a G. in Busta I. Mim. II. quae
incipit superne g. 3 1. iussit scholatum M a gistros , praecipue diebus festis, suis disei
pulis catechismum tradere Pius V. in BH- .la III. Oum I 36. ut ordinatis locorum instituerent constaternitates Doctrinae Chtistianae , de tam docentibus, quam discenti.
bus utriusque sexus indulgentiam 4o. dierum modo dicto, eg quadragenam quid sibi velit quadragena, dixi supra in cap. accusasi 8 de augὶ re demum Gregor. XIlI
concessit relatas iam indulgentias a imo de Pius V. in motu proprio ex debus pastoralis ossiij timere a 3 6. agens de utilitate institu tionis puerorum in Docti in a Christiana testatui se aduertisse. l Infantes, Ac pueros bonis motibus, Ec exercitiis educatos, is
376쪽
quasi semper vitam pudicam , honestam, exemplatem, ae aliquando sanctam egis se. E conuerto autem , qui incuria , &ignauia non sic educati sunt , petispead exitium reduci , Ec quod peius est alios plures secum docere , qui si diligenter educati , & in Doctrina Christia. na in muchi fuissent a vitiis . Ee mul- ψ tis aliis et totibus abstinuissent , et quod etiam , ut refert Scottia theorem. 331. in fine . in S. Petro Martyre perspicue eluxit, qui eum a teneris in Scholis, Apostolorum symbolum didicisset, blanditiis nullis euinci potuit quin etiam sanguine semel agni
tam veritatem confirmaret propriis digitis inter angustias motiis, in tetra symbolum se libendo, ue Haec ei iam educatio puerorum in omni aetate, etiam apud Ethnicos commendata reperitur a Ium eae adductis supra in primipio Rubris , o multis aliis ean ita Aeis a S -- uas omnino legendis de Repultica lib. s. e. et o lue. & iuxta Aristotel. hb. 1. Ghicor, &Virgil. lib. 1. Georg. sensum vix explicari potest qui pene totum sensum tribuant a teneris assuescere, ut etiam ex L3curgi canibus altero coquinat . altero venationibus assuetis colligit Plinarchus in eius m Cita: quippe cum ut scribit Horatius.
Os mel est imissa re en seruasit odorem
Dedisti animus sero , qua didicit Ha. Se
Cuius causam Plato docuit ; dum lis. . de uirtute, o lib. a. s. de pulchro, ait, Dia in pueris ingenia sunt mobilia , o ad percipi Am
vegetius Lb. I. cap. 4. non tantum celerius,
sa o pristylis imbibuntur , qua aismutara pueris., ο Ad tertiam quaestionis partem ge aetate ad discenda, disciplinas, etsi ex proxime dictis bene in setiui, tithilominus accipies sequentia breuiter ue & quia ex iam Actis patet iuuentutem ad discendam disciplinam
esse aptiorem ; eo quod tunc natura appa.ret ad id fortior, ad perseuerandum prom. pilor.& ad intelligendum paratior ι N. quam uis videatur hoc contingere in adolescentibus, aetate iam robustioribus, eaque de causa dixerit Petrus Faber. in 'eam. -- sis. ibit eis L ICum iuuentari, & ex eodem uald os in I.sa non usque n. 3. versi .sertio noto e legatis, notet quod leges debent ad
disci ab adoleseentia, id est eatum studium
ab adolescentia incipi, ac prosequi per totum tempus vitae, reseruatis cenis horis , &congruis pro Dei seruitio, & eo lotis loquie : argum. Ieg. I. cia. de aιhletis . lik io. quamuis scribant Iacobus Culatius in L 1. . de misis. ex Aristotele auditores adoles centes non esse moralis scientiae optimos lixe inquam in adulta aetate contingete potissimum scribit D. Flanc. de Mendosa in ιiγι ris saera , ae ' ana eraditionis, haede te agens prosum 1 C. ibi : aritia, ese em- firmata iam alare . expressius Seneca tib. I s.
vis. io s. ad Lucillum ibi: istienes possumtis discere sumus facium animam , O adhae
tempus id annexum es agitandis per sudiis in gemis , o exeriendis per opera corporibus, ut refert etiam Τ3taque l. in I. s. connullati glossa r. nam. 3. in me ι & sic adolescentiam aptiorem ad id dici vulgo prosertur ex di- isto Aristot. in problemis. A1.3 . prostem. 4.ibi, τι inmur ia non inde ab ortu natura midissimus , sed tam iam natura absis ι, te ficisque , item quae res naturalis es , non pro- Iintis nobis eontingis ; & sc Galenus in ora tione ad artes perdiscendas, dicit nempe, eo maxime tempore lacumbendum esse scientiis , quo fortissima nostra cernuntur
Nihilominus , etsi piaedicta veta snt, I adhue oportet faciliores doctrinae progressus a teneris annis in pueritia incipere quia ut apparet ex is quia i i . I. sin de rei vindicat is qώM O . f. ae legas. i. t item qum ristir I 3. g. idem istianus I b. 8. g. locati, ubi de pupillo sutore, is impens s. f. de τοι Amf pueti erudiebamur, etenim, ut videmus a prima pueritiae aetate, pueri institui incipiunt , quia a primis annis mentes ea aetate cutae sunt vacuae , & sicile, quodcumque percipiunt iuuatur ex Cypriano dicente in eap. pro dilectione sue . de conse eras. dict. 1. Histrionem quendam Magistrum, & Doctorem non erudiendorum,
sed perdendorum puerorum appellat a Mita quia illa aetas habita fuit eludiendore in capax , & solus in A. HEI. 27. qua l. r. artis. a. inquit hoc tempus secundae aetatis, nempe pueritiae , quae per secundum se. piennium currit: quo ideo tempore nempe septem annorum scholis puet ad discem dum mancipatur, ex aliis probat D. Di-dacu, Narbona in annalibus anno I. Das1 a 8. probatis id ex Philosophis, etiam ex na-
mero s. o s. ubi ad primo hie dicta res
pondet aetatem adolescentium requiti ad
maiores scientias ι sed ad prima rudimenta fidei Christianae susscere illam septem
377쪽
Ad Titul. de Magistr. U. II. 34 S
annorum , a qua incipit rationis usus elu
Ad postremas quaestionis dissicultates, quae debeant publicare legeretes Naidus in
cap. legent. LLI. 37. Et de littetatura Sacerdotum, & aliorum in cap. ignorantia dist. 38.
Et de legenda lingua Hebraica, &c. idem
An antiquitus praeceptoribus , mercedes assignatae essent λ Et an confli- tuerentur puellarum Praecepto ses
Et quanto tempore quis absque profectu studiis impendisse potuerit , ut in posterum s e studendidit litutus credatur 3 Et a quo desumatur Magister, seu Doctor Z
3. Quinquat tus erat dies festus . Di post
diem 3olatam id um in honorem Mi neruis celebrantur. . melia aptia Romanos soluant viris prae psoribis, commendari, ut doceremtim
et que ad tempus a I. annorum.
dam ΛIepti sunt. AD primam quaestionis partem, ex qua
depromit ut apud antiquitatem obseruatum iusta quidem mercede Praecepto tibus 8d Magistris praestanda , discipulos doceri, legistae vident ut agnoscere per decisionem text. m l. i. In princ. g. 1 irae extrare D. Fem Criminal. Tom. I. Drtionibus, qua docent obseruari solitum fuisse, ut Praeceptores, quibus debitae non exoluebantur mercedes hac de re conquerentes extra ordinem audirentur, hoc est,ut
omnem desdeiij sui, apud eum,qui huiusmodi tutisdictioni praeerat exponendi necessitatem in diem possulationum produc Ie , Praeceptores non cogerentur sed statim,s vellent. etiam de plano deberent audiri, vi ex Vlpiano, & verbis Festi explanat RGuard. hs. r. coniectat. o. o lib. singulari pratnti Atim, ut nimirum populi Romani Magistiatus operam duobus modis dedisse or dinatio, nimirum quodam, certoque postulationum die, aut de plano sella ex ira ordinem post a. de quotum dissetentia Vlpian. in s. g .gde 4ficio preconsul. solebat,ae M. let Plaetot aditi ordine , di s ne ordine solet aditi 1 nam adibat ut ordine diebus postulationum sedens pro tribunali, in quibus expeditius omnium audiebantur de si deria, α sne ordine , siue , Qt iurisconsultiloquuntur extra ordinem de plano cognoseens sella Cut ulli in foro , in itinere, aut etiam domi posita i etenim Velleius Paterculus I l. 1. itiris morbus, agendoque pro Tribunali ordine trahesas aestari r ad haec con is ducunt quae in praxi de ordine iudiciatio ordinatio dictum est sal sit de indiciis, crura tib. 1. deerra. o sub cap. s. ea iit. ubi quas. penult. ET . plures casu, fgnaui, in quibus extra Ordinem, & de plano cognoscebatur, inter quos de mercedibus , ct salatiis debitis famulis, eutatoribus & aliis mini stris. Ad praedicta enim salatia expendit Reualdus iuuenalis Disticho, sat o. Elogarum, aut famam Demostinis, ariCiserenis Incipis optare , o totis quinquatritis θυι ι tir quis adhue uno partam colis aed
Euem sequitur Cusos Augusta me via ea a. Quos explicans ait , vi illi etiam pueri Demosthenis, aut Ciceronis eloquentiam , s. mul, atque scholam primum ingressi sunt. exoptare soleant, quibus recenti quadam celtae mercedis pensione prima liberalium disciplinarum, a Praeceptotibus clementa traduntur i & ad id etiam reserendum quod,& Paulus, & Iulianus scribunt, quas Pixcepto tibus pro facultate Patrimoni j & pro dignitate natalium pupilli tutor constituere debet quod etiam legi ait apud Vlpianum, hoe est fetuo,s uelut uteret ut Ira uenalis ver. bol vernula qui portat libros in lir .g. 3. g. de administ. operi si ιπιον. o I. . ubi Paup. X x eri
378쪽
edae. ilia. o I. y δε manumis vindicta ex Suetonio in Neiotie, ibi: smara quo fameam paedagogis, o capsariis , uno prandia pariter necatos, & ex S. Augustin. in Psalm. o. ibi , modo nobis frui ι Iadas, tanquam em
per expendens , quod in relatis versibus tu uenalis dixit de emnquare bus , ponit Re Datd. ei esse consentaneum illud Tertulialiani de idololatria: qais La. Magialens non tabaliaria iastiram , qtii arum tamen frequen asil e ipsam primam novit discipuli si pem emae, o honora, o nommι consecrat. qui etiam explicando illud distichum ex Iuuenali relatum. Hyquis adhae uno partam ratu asse
Hoc est quisquis nouus discipulus primam
tantum Praeceptoti nouo exoluit stipem Mi. Deroae consectandam , quia in ludis litterariis , Scholis, de Gymnasis colebatur Minerua, quemadmodum de ptouidentia rei resert Salvianus. a Igitur telatae mercedes idibus singulis solere exolui Praeceptoribus , authot est Horatius semon. lib. i. μι υ s. idque ex eo etiam omnino feti simile quod stipem quinquatraιus consectare Praeceptores laterent, si
Tertulliano & luliano credimus , squidem 3 4 quinqua μου authore Sexto Pompeio, dies festus erat qui post diem quintum iduum in
honorem Mine tuae celebrabatur, tuncque, obseruari etiam si iere, ut Plaeceptores, 'uibus debitae non exoluebant ut mercedes hac de re conqueremes, extra ordinem audirentur, ex iucta l. i. in im -dia I. 1. f. de emraora . cognit. de quod Vlpianus omnem
huius rei cognitionem , se ad Praesdem Prouinciae transtulerit dicto Abro, ut nullam vibani alicuius Magistratus mentionem secetit. Haee, & alia videbis apud eundem Reuardum ad intellectum dicti I. a. quoad disceptationem , an illa cognitio esset Tribunorum pro intelligentia eiusdem Iuvenalis Sa0ra .
. Ad secundam quaestionis partem , quae
attinet ad Praeeeptores puellarum, ubi de earum Magistris, de mercedibus, breuiter
etiam dico ex eodem Reuardo lib. a. eo e- cyan. cap. a 9. Romanos solitos esse, non mulieribus . sed vitis Pixeeptoribus filias suas erud endas instruendasque tradete , scutnos docuit Iulianus eum morem de me
cedibus loquens , quae ut liberalibus artibus instituerentur pupillae nomine Praeeptori bus dabantur edi l. 4. ubi pupil. Mue. Idcirco mirum non fuisse , quod scripstiit Suetoniua qoin tum Cecilium Attici Satyri aequitis Romani libertum filiam Patroni nuptam M. Agripae docuisse s ad quod pmbandum Reualdus repetit eiusdem Sueto nij certam inseriptionem vetustam , m morans etiam Ornatili cum Marcianus, quae duos tantum menses apud Magistros jum l
intelligens Pixceptorem , qui ornandi , mismandique industriam quandam singularem profitebatur.
Et quod huiusmodi Magistri suissent, ue
indicat Tertullianus, tis. de easta furan rum . dicens se in votis 'sequentilis e uia fra lasoratis ornaιe υ aeri mina riritusαοι quiaque practores es staturae a deris , N. Glomela d/ re rast ea tis. i. eaprι- , ese e pι Eorum concinnatores non sum esse audias .sedo ipse i di ι refertque idem Reuaid. Ulpianum etiam, fle paulum auctores esse. ut non solum Magistri dicerentut , qui iuuentutem litteras docebant, sed etiam, qui aliquam omnino artem traderent in
Lix g. locati, g. 4 ct in I. 1. g. 3. g. ad laeg. Agail. Er in de ver AmfAd tertiam quaestionis partem ex iam cdictis de tem te ad discendum, ac studium destituendum, breuiter dicimus quod Imperatores Diocletian. 8c Maximian. int. i. cidie. qui aetate, ves pressene se excolant, prouidendo publicae utilitati, Ec littoris insudantium semper decreuerunt,ut singuli, usque ad vicesimum quintum annum aetatis suae studiis non auocarentur , dc ea ratione existimarum ibi Bati l Ioan de Pi tea , Lucas de Penna ibi, quia Imperatores credi detunt vix futurum esse, vi qui toto hoc temporis curriculo , 8c quidem. inutiliter studiis operam nauarit postmodum maturescente aetate proficiat, εc quidem
summa ratione , cum ad hanc usque tem- potis partem membra nostra cretionem, Ecaugmentum recipiant, eaque adueniente, dc animus, de mens roborentur, ut ex platonis , Ec Ficini placito in aliam rem obser Dauit, Aleidi ades Lucarinus ad aesaria -- rela cap. 6. n. I 3. ec ex Medicis probat 4-
probat aliis multis politicorum sententiis D. Didacus Narbona legendus de asine an
Nec obstat Senecae peruurgata illa sen- ο tentia Epist. 6. dum dixit nullam, scilieet aetatem seram esse ad discendum, quae subcitur D. August. testimonio in c.s A ser a 4.
379쪽
Ad Text. in Cap. I. Qu. I. 347
quae . senex enim a Daretate linquiij o Epis
copus tos annorum , a e legis, ne dum anni lo
paratos sunt do eri, de ex illo Ciceron. tis.1. de finibus, dum inquiti Berius, cui etiam in sene
nes assequi possit, ad quod conducunt verbale g. apud Iulianum ausis fideicommissar. I, bertat. quae retuli iam de Pomponio supra in
8 haec , & alia non sunt impedimento. 1 Si quidem ad discendum a primis rudimentis, Bd fundameniis temporis aptum solum est usque ad praedictum 1 s. annorum I postea veto proptet sensum , habitudinem. Non aeque, cum iam ab illa aetate in poste a rum incipiant esse tarda , atque obliuiosa ingenia, quae nondum culia, & polita sue runt, atqui si iam scientiis, & studii, suis sent elaborata, adhuc matutioribus scientiis
si mee te docent omnes, inter quos Men-dora in viridario, Lb. I .p oblem. a. n. i 3.s Ad ultimam, a quo delumat ut Magi stet , vel Doctor, iam ex longe addam, fas principis Rabrica , o in his duabus quaestion a stis, facile intelligit ut , & quoad dictam partem Rublicae de Maninis . nunc dico
resolutive . ut Magister appelletur a mo-Nendo . vel monstrando , l. rus praecipua is de vers. signis. eoque nomine , sic accepto, venire omnes . qui in aliqua seientia sumunt titulum , seu gradum obtinent; alioqui pressius loquendo , solum venire illos, qui attium liberalium , 8c saerae Theolo- Io giae supremum gradum habent. t Nam qui medicinae aut iuris, sue Canonici, sue Caesarei summum gradum adepti sunt Doctores appellantur iuxta glossam in Clim. i. in verb. Doctoratus hoc ιiι. Andreas Valens hienum. i. an fine, Balbosa in dicra Clem. i. nu. 3. quod latissime comprobat omnino legendus Ioannes Martinus a Costa is additioni μὴ ad ινΛΠ. hsellorum armos. 3 3. a min. . ubi etiam exemplis tradit, quibus exemptionibus, & priuilegiis gaudeant.
In Cap. I. hoc tit. Cap. II. N III.
κsmi satis ab Episcopo de constio ιapituli. Ec tria capita contInent in sub . istantia eand cm decisionem con-
tmem secundae parti nostrae Rublieae ibi: o ne puluiniis do. tendi aliquid exigasur. Sed quia videtur impugnati in quia nonnulli 4. ubi dicitur quod debet in qualibet Cathedrali unus Migisset eligi in saeuitatibus sufficientibus, cui redditus unius Piaebendae debent assignati,&ex nubis eu i . sessu in Ecclesiis Mettopo litanis, vel Cathedralibus, Ac in Collegia tisi qua sunt in aliquo insigni oppido, etiam nullius Diaece sis , si ibi clerus numer sus sit , ope tam debent Episcopis dare, ut faciae scii piae lectio habeaturi & pro stipendio docentis piaebenda primo libere vacans tribuatur, etsi nulla , vel sussi- .ciens aliud sit, Episcopus fructus alicuius simpliei, benefici j assignet, vel si nee hac ratione , huic Theologo prouidere possit,
tum per eos, qui bene licia habent in ciuitate, Diaeces , vel alias, ut commodius fieti potetit, Episcopus de capituli consilio bule prouid c biti non tamen , ut ob hanc Omitti debeat lectio, sed ea habenda . si habeticonsueuerat , late agit Balbosa de hoe Tt id decreto in pastor. p. 3. Hug. 3 6. o in dicto
cap. i. Trident O de iure Eret f. ut infra dici mus vis. i. item de Canonicis, er dign/Iatibus , cap. eitato infra quas. i. ει ι pram in eis providenda praebenta, nempe quae vocatur descriptura, sue lectilia. iam late ditiisl -
Λ de os io Archipressi. q.3. & insta hic c. I . quare per quaestiones infra agemus ι nunc vero aliqua de postulatione nostri text. c. l.
An dans , siue docens pro praemio committat, seu sit puniendus, tanquam. smoniacus 3 An sit simo nia tribuere pecuniam pro legali scientia 3 Et an si responsor c, suum conscientiae recipiat pecuniam propter consilium requis tuma petente ad paccandam conscien
tiam , & in illius sero , si sino niacus 3 Vel an si simonia I heo
logalem scientiam, aut alios actus illius vendere pro pecunia 3,
380쪽
348 Tractatus I. Criminalium .
sVM MARIUM. I. Serentia naturatis , cse aegrissa disserunt,
o quoad simoniam sub qua ditiinmane,
numero I. sed quoad υμ hamanos illi
3. Sciensia Iegatim mendera non es simonia
s Glos in eap. non lices II. . Sapientia, sientia, prudentia, est alia vi lias inusi Lualis , o naturatis ,
naturati quasta non es νes stirimatis, in Pa nisi simonia commisti. g. salaria pro Magi Bris in iniuersia istis onis sata sum non pro sientia , quae L. ιιιών , sed pro lasore ricenas. 9. Resonfor caseum ransientia , secundum ali μοι or smoniaeus, s data pecunia,
o. Constitim ad paetandi cons enitas sistiti praejud in Dra in octione intellectus qua non est smonia materia inams as im
I . Doctrina , cst docendi labον, vales prosι- pendia sne simonia dari: quid de pereati,
est nam. I 2 i a. scientiam venuere intendens non tammis
iii sim iam , sed inluctam rei controciatronem , cse Giam ipsam rim is veritarem, quia ipsa meritas, non es quidsiri uale. 13. Theologiis adym praea eandi , si venderen- ιον , est smoniacum , non se vendere
ipsam sesentiam Thresigalem pretio, me istas sublasticasiue ex sitiva, dy g
miam eam docendi est naturalis, qui pro iis es tuimasilis, o n. I 6.11. Theologia naturalis raram comparaturiquae ad exemplum eorum docerar
rias a datiι inae ramissiones , qua ordinam vir non tam a I salusem animae quamiliaminandam inreflectam . Heuntur naturatis , non simoniaca. .
AD has difficultates, ut tesponderi pos
sit oportet aliquam Histinetionem A cere uriet scientias .nempe aequisitas,& natural ora insuper inter Theologiam he alia scientias, sue facultates. Et quamuis glossa hic verb. consuetassinis in vires. Has Oniacum reputari, dantem pretio naturales scien tias propter illud gratu ace istis, valis dare, de quo in Ru . de simonia: nam cum s pientia si omnibus rebus pretiosot iuxta illud n ecl. 3. ibi,pretisar es eunctis opis bus , er omnia, qua demeramar His non via lens comparari. Ergo Auemadmodum spiti. tu alia vendi non possunt absque smonia ex lisse Lais in c. i. capiema 4. capsam as.& in aliis ἁe simonia , ubi quod res saerae vendi non possunt, quia non sunt aestimabiles , se nec scientiam, praecipue naturalem , & gratis datam iuxta illud ' ex cap. 23. ibi noti mendere sapientiavis , o doctrinam , ese inιellectum. t Sed quia pretio , solent saepe aestimati sub distinctione se quenti, respondetur, nempe , ut licet scientiae in se pretio non valeant aestimari: t men quia quoad vias humanos aestimatio nem recipiant, sequitur, ut nec eas vendens xllimet ut simoniacus ex D. Thoma a. a. quas. loci. ante. 3. eo quod hoe non est spirituale, ut requiritui in s monia in tantum quod si scientia a Deo infunderetur alicui, adhuc posset vendi, quia vi scribit legendus Suareet tis. tra a. i .es 6. n. 1 Diae rixea naturalis scientia est eiusdem vescitis, vi ac- qui sua sed acquisita potest vendi i eo quod cum magno studio, & labore adipiscitur; sequitur, &. illud Matth. es. Io. gratis aec pistis, gratis dare , non infringete sententiam , quia quomodolibet ista seientiae magno cum labore exercentur, & aequi
Quale DD. in hi te serendi relatam nostri textus glossam valde impugnant, im4 nee defendi posse docent, etsi diceremus etiam loqui de venditione ipsarum scientiarum , quatenus sunt habitus, & spiritu, les per essentiam , quia nec de iure, nec de facto, in alium transferri possunt, atque inde , ut nemo sit adeo insanus qui sieemere , aut vendere velit: sic communi ter Theologi in . dis. a 3. ubi Durand. qu. 3. palud. quasi s. Pichaia. anis. 3. quas. Syl-
o a. ' qui num. i. in Ine, respondet, ut licet scientiae pretio non aestimentur I tamen . ut quoad usus humanos aestimationem re cipiant.