장음표시 사용
381쪽
reda Ris contrarilam symptoma seqititur, constri ei otium scissicet imatinorum a stionem ab inse. Erioribus partibus incipientem sui sum versus contenta propellere . quemadmodum euidenter plerunq; conspiicitur, quando aut bilem, aut mordacia cxcrementa ad sedem est usa sponteret nemus,aut inulti: non nunc b aliquo negocio illo tempore occupati, aut a latrina procul absen testur sum. n.velociter recurrunt,ut neq; vi nicta postea prompte obediant atq; descedant. causa plane,ob quam cibi potus* aere nos ambiente irigefacto diutius in ventre morentur,iam pate iacis est,& hanc siccitatem consequi monstrauimus, quemadmodum disi citati duritiae uidenter accidit. M si venitis particularum corpora contingat frigescere, ex eo re concoctionem violari ec per eam desestiones eliquari magis, * siccescere necellum eritaractenus vero toto de priore lectione consecto sermone ad alias inserius scriptas transeamus. Misso, pis in dent resium, M. 2sOmne corpus venere exiccari constat.sed non semperaIui excrementa propterea sicciora si ri cernuntur.Verum qia ab ipsis valde oppressa suerit, θc qi vires labefiestatae, dic membra, a quia bus aliment conficitur,& in ventre contenta distribuuntur,refrigerata fucrint,tum coitus,quae in ventre sum,frigefacit,& duriora reddit volunt. n. coitu in ventre contentastigescere, & ex Ffrigiditate durari at* duritiam no frigoris,sed siccitatis ratione euenire monsit rauimus . Ceterriquod in superioribus dicere dimisimus,sorsitan hoc loco narrare melius fuerit. nam cum extimo xum refrigerationem deiecitiones durare ostenderimus, sorte quispiam solam hanc durandi,quae in Uentre sunt,causam esse arbitraretur. non est autem sola haec sed oc ipsius constrictoriae intestiarum iacultatis imbecillitas,& contentricis robur,& eius, per quam ex ventre in iecur fit dis bibitio,praeterea di obtusus intestinorum sensus,& alimenti qualitas morsu carens.siquis vero astringentes cibos& potus a nobis silentio praeteritos esse opinabitur, salta opinabitur. nam inter ea,
quae contentricem virtutem corroborant,reponuntur. Veratrum epotum celeriuspurgare cibum semere oportet.
Generatim quidem Sc uniuersae purgationis communis ratio per hunc aphorismum traditur. corpora ubi quis vult pu re, prius conuenit fluxa facere.hoc loco autem in uno violentissimo Purgatorio medicamine unius ad iacilem fluxum pri parationis meminit, uuationis scilicet,liu mores quidem flandentis,ac si quod membrum contentii danuumq3 suerit,relaxantis. Iram veratro utentes lauare conducit. neq; multo ante,neq; multo post, ψ ipium acceperint, sed maxime Gudem anteat sumptione, nonnunΦ vero di illico postea cocingit. M si purgatione aut iam incipiente,aut mox inceptura hominem laues, humorum a purgante medicina tractorum ad interiora inclinationem retrahes ac retardabis. quemadmodum igitur quibus sanguis crassus est, iis Prius lotis nos venam rescindere sic& in hi qui purgandi sum auationibus prius uti prieoepit. vi celerius simul ac minus moleste purgatio fiat. ipse vero nunc solum,ut celerius fiat memorauit.Satius aut fuerit non eo dutavit,quo medicitia assumit, die lauare hol sed etiam superiori bus,quibus ad purgationem sese muniebat.ipse nan*Hippocrates & id inaphorismis praeceperat, cum scripsit. Ad veratra iis,qui non facile purgatur,prius humellare corpus oportet alimeto ec quiete.* si quiete Sc esca,& oino corpus humeriare imperat, nstat etia lauatioibus nos plu- xibus uti in aquis potabilibus ipsum velle. stude S hae humectat. nunc vero& huic parti addidit cibu sumere aut eo scilicet iste,quo oc veratru homo deuorauit,aut et sapiore victus ratione,cuius 5c aliud quoddarpositu esse dicebamus, attenuare videlicet succos, re itinera humoribus in vel re descedetibus expedire. in illis. n.verbis fluxa facemqdm aptiorisnus Depit,haec cotinenta Sanguis insom adimerea magis resumi. 3 Superiore quo narratione hanc scripsit sententiam. Vigilanti exteriora magis calent, interiora magis frigem. rmienti res cotra se habet. Et nunc igitur eius loci explanationem propositorum verborum comunem esse putato.m quae de caloris motu, Ioci in in vigilantibus ac do
intentibus Mnsmutatione audiuitii ,ea 5 de sanguine te au diuisse existimato. naturalis. n. calor in hoc,& in iis,qus ex hoc nutriuntur,maxima ex parte collocatur. Iligor uperiore crure, Ptis autem ab inferiore gis. 3 1Ventris pars superior rigorem magis, inferior vero febre gignit,aut sentit,aut inchoat.quod& maxime verisimile est.& propter id ipsum hanc vocem magis addita puto,iant inter se solii, dicta contineantur veru etiamsi istud concesserimus, altera quaedam exoritur dubitatio nobis ignoratibus utrum dictis partibus inflamatis is uid accidere dicat, an qn in ipsias ex corpore succi
aliqui mordaces confluxerint,an qn alimentum corruptum suerit. Atqui rectius illud mihi exis stimandum est evidetur,de noxa humoribus coninain ei de illa sequente ciboris corrupticae ab Hippocrate sermonem haberi.Nam cu frigidus aut mordax succus in ore ventriculi insederit ex corruptis cibis,aut praua qualitate,vel etiam colluxu ex corpore contractus, initium rigoris
382쪽
Ae morbis vulgaribus coni. . I 0 4
A inde opitur.In commZtario nanq; de rigore monstrauimus ob frigidam aut mordacem causam, quae per sensoria corpora moueatur , & cum impetu seratur,rigorem excitari. Quemadmodum vero id accidere conspicitur, ita & non nunquam febrem ex corruptis cibis accendi compertumesi quando scilicet corruptus cibus in inferiorem ventrem depulsus fueritatunc autem rigor non praeuenit,sicuti quando ventriculi ostium mordebatur. Attracto imo, dum incendium,euata arum sicco Quod euacuatum somnus multus exiccet,& experimento quidem,quo omnes rationes dii dicantur, percipies,&ante experimentum ad huic dilato aisentiendum in quae antea didicisti, adducetis. Porro si in somnis tinguis, S cum eo naturale calidis interius abditur, in vigilia vero ad extima prosunditur, quae inventriculo re iecore sunt,per quietem concoquentur, in vigilia vero totum corpus aletur.Itaq3 si in exhaustis calor interius vergat, nihil habens quod conficiat, languescit oc interit. primus enim omnium,ut ignis lignorum materia, ita ipse alimeto nutritur. prudenter autem addita est ea vox ultus paucus enim premel sum laborem tollit, quando ven trem homo exonerauit.deinde si in iecore α primis venis adsim crudorum humora reliquis, eas B omnes concoquit. Haec quidem huiusce locutionis secunda pars nullum insignem in Per Dis errorem habet .sed prior hoc pacto scripta Attracitio, pulmo, aridum incendium multii a Graecorum consuetudine distat. sic enim ipsam enunciare oportui DAttritictio sit,quoniam aridum incedium in pulmonis temperat una clibattractionem nobis interpretantibus inspirationem. At Qtiintus,
nec quia siccus calidi da esset pulmo, ob id celere frequentemq; spiratione fieri, sed contra propter talem spirationem liccari ex incalescere pulmonem dixit attra ictionem nan* liaud simplici ter spirationem quanγsed celerem tantum re frequentem significare voluit .a crebro autem spiritu pulmonem Iiccescere,& in libro de acutorum vii tu ab ipso mprehensum est.
Milium dc cucurbita frigidi cibi euidenter sunt, Sc sii non frigidissimi. lentem vero haud sane
frigidum cibum esse concesserim. nam quemadmodum cucurbitae, oc cum ipsis atriplex, blito lactuca,& chondrila, oc ex frumentaceis hordeum atq; milium certissime refrigerare notantur. contrario pacto lens se habet, nullam enim refrigerationem piae se seri aut statini comesia in sui riore ventre adhuc contenta,aut posterius in tenuia intestina,vel in crassiora delapsa. At sorsan, C quoniam in libris de sit inplicibus medicamentis refrigeratorium quiddam in adstringente succo incise monstrauimus,lentem quispiam refrigerare putauerit. sed istem ηsdem commentariis di dium suis Ie non meminit quaein id genus medicamenta limplicia videri ait dici,si ad ea, quς per nos compositione fiunt,comparemur,non tamen exaeie Isimplicia esse. In primo nanq; de alimetorum potestatibus libro lentem ex contrariis constare naturas asseruimus,altera quidem aluum coercente, altera vero citante. ex his igitur quae supprimit, frigida terreaq; dii, quae citat, calida. Quocirca siccum quidem cibarium lens est,frigidum vero, non, sicut nem idum, sed ex viro pn istum ac medium,aut parum admodum a medio ad calidius abiens. Quando igitur neq; abs lute frigidam lentem quis concedere potest, quὶ ipsam excellenter frigidis limam concesserit 'minetiam inflamatis ulceribus instar cataplasmatis superdita lens humores in assediam partem defluentes coercere at* repellere videtur, per vim adstridioriam id scilicet ficiens suin & vi quadam concoeitice di suppuratoria praedita certe est, quod frigidis nequaquam ineste reperitur siue igitur Hippocrates ita scriptit me alter quidam haec verba interposuit,haud recte d. lentium viribus opinatus est.
Vlcera ex mum risii immundum laboret.
In laboribus, hoc est in exercitationibus, calorem auellam ex profundo ad cutem succos eu care atq; discutere alibi didicimus. Quando igitur prius in corpore vitiosa materia contraicta est, acrimonia cutim erodit, at ulcera discit.quemadmodum cum crassi glutinosi humores sunt,
iecur renes43 obstruum, incute autem aikeius cum tumore excitat. Mulier,capra,elaterium aut cucumere luaricum risentes meri purgatio.
Non elaterio durarat,quod cucumeris sylvatici succus est, quemadmodsi nem ipso cucumere solum vescentes lac puerorum laetentium purgatorium gignunt,vem etiam si quod aliud medicamentum subduisorium, quod vocant, assumpserint. siue autem a muliere elaterio,a capra ipso cucumere, siue utrol ab utrassi comesio infantes earum laete piligari dicat,nihil interest. quei admodum nem li,comesse,aut deuorato quis scripserit. Onducit aute haec oratio Sc ad medico rum usum,& ad naturale decretiam .infantulos. n. purgare volentes,aut matri in tutum laetan ti,aut eaprae huiusmodi aliquid esui dantes sic eos purgabimus.& ad naturalis decreti, de quo ab tercatio est, diiudicationem id vule est etenim quidam nullam vim ex ηs, quae ab initio in alim tis erant, post concinitionem, ec in saguinem conuersionem remanere posse contendunt .aliqui
Tertia Classis. HBB iiij ecotrario
383쪽
econtrario validas vires diutius remanere volum adeo, ut etiam sudores ipsas redoleant. Huie Evero sententiae,quae modo didia libere, sussragantur. in istis. n. comestoru qualitas seritata repertitur. Quin oc apud nos verno tempore,quando caprae scamoniae germina depasiae fuerint,purga torium ipsae lac generant. Q si tithymallo vescantur, idem accidit.nec non re in Doride, & Boemtia, oc Thessalia, omnibusq; finitimis res onibus multi ex coturnicum ei muscidorum disiemtionibus correpti sunt,quoniam veratro icilicet illae vescantur.ilhid idem dc Athenis quibusdam accidisse nouimus,qui coturnicibus largiter nimis sese impleuerant. οἷδm comesum,imin ripigeraris,exterius tauri Asit , destiae liuo tepore.contristis aut sic mintraris. Valde calidae naturae refrigerationem,& aquae potum conducere dicebat, praeterea quie: re' est, a vehemetioribus exercitatioibus abstinere. Quo pacto igitur hoe loco ut non ulli iris terpretantur, exercitari iubet quo pacto in sole & ad igne calefieri na Iauationibus id genus toperaturas frigefieri mons batum est, imidis fuliginosi sila vaporibus, qui sere in huiusmodi tepe raturis abundant, discutiendis,& solidis inebris laumiditate refrigerante irrigandis. Ignis aute ocsol calefacit silmiliter Sc velitis,& tps aestiuum. Et ipse igitur in aphorismis ita lovitur, Tempore sdem verisAE extrema aestate pueri, his aetate .pximi optime degunt,& rectis sine valent. est, F e vero,ct alit uno qua dantenus senes. liqua cius parte,et hyem qui medias erates agunt. Ita' si calida aetas hyeme frigida vero aestate re nius hab)t, valde calidos natura a sole, oc igne,& aesi Duo ite non modo no iuuari,sed et laedi,ipsum putare credendu est. Vox ergo illa initio sermonis posita calidiori taliquod ipsi addendu su Dintelligi postulat aut teperaturae,aut naturae ut corpori,aut homini. sed ex eo,quod in fine opposuit,percipitur corpori oc homini magis tu teperatum
aut naturae subintelligendi . oino.n.dixisset, contrariae aut contraria,s eminei generis articulum formininis noibus, non masculi masculis anteponens. Tota igitur narratio talis fuerit, lidiori corpori per cibos ac potus interius restiferatio conueniens. noxia vero caliditas exteriora sole, ec igne.&tepore aestiuo, oc vestimetis.aubus Oibus arida caliditas significatur.humidam nanssimcdiocre, is balneam est, potestate restigerare declarauimus. liquet autem nos in istis se monibus consuetas has balneas intelligere,ubi no apponimus,aquaru sponte nascentiis,aut marinarum,aut sulfurcam,aut aluminosarii. qnquide illae siccant calefaciuntq3 5cn5 rei gerat. contrariae aut naturae corpori cotraria ursum hic subintelligere eportet iuuatibus iuuatia,& nocentibus nocentia,ea adem ut eligantur,haec vero,ut fugiantur. Etenim sit calidiores naturas cibis ae Potioibus refrigerare iusmi, frigidiores certe contrariis calefacere peipiet. Ite si calidiores naturas Ga sole igne,5 ae late male haberi dicebat, frigidiores uticy ab his iuuari , a cotrariis taci significat.
Solus ex his, quos noui, Capito pro hac vocenaiae scripsit contrariemareati P hoc pacto ii, nituens Cibaria aliquaudem celeriter vincuntur,aliqua vero contrari porro sentetia in utram diuersa ledito ne eadem est quae. n. eduntur,differre ea ratione inter se inquit, in aliqua cito a cor pore superantur,aliqua tarde. intelligendum est autem vinci oc superari,hoc est immutari,&concoqui,& apponi,& corpori simile enici. singulorum igitur ciborum Alii quidem cito concoquuntur,& in sanguinem mutantur,& nutriunt alii vero tardius. tuae in tribus libris habentur,vDi de alimentorum viribus omnia diligentissime persecutus sum. '
GA LENI EXPLANATIONUM IN SEXTUM
Ames, attractrices ex uentre, extrinserem Discat sic quod piratile, et inspirabile, Trahere ad se ipsas inquit carnes ex ventre, oc extrinsecus, Ventre sde. i. ex ventriculo ciborii potionumq3,unde nutriatur, succu: Cynsecus vero,non
ite similiter. Incertis euasit, alimentum ne dicat, an aere. Possunt. n. carne que
admoduex ventriculo alimenta hauri ut, sic & ab extimis partibus in .pfundum reuocare. potest Saer per arterias ad cui im pertinentes ad messerit ab ipsis attractus,quod et omni verooru contextui magis quadrat.Verii deat traictione decretum controuersum est. no nulli. n. philosophi ac medici funditus ipsam sius tulerat: no nulli esse ude affirmat, sed in carnibus esse negat.oium aut istoru rati s in Gnietariis pc planatoriis reddi no polle diximus. multoties. .eade Lepius repetere cogeremur, Ginet artaq; i logitudine ac multitudine pene
384쪽
se morbis uulgaribus Com. . I9S
A innumerabilem excrescerent. Quin nini uni ucisum vitae tempus ad Hippocratis libros inter pretandos satis esset,si cuiuscat domatis semper in qualibet parte ostensionis afferri debeant. I viris praeterea molesti res esset,&commentaria comparaturis longo tempore magnisq3 sun ptibus conscriberentur.Satius iram sore existimavi, si in hisce commentariis cuiusq; partisset Lentiam enuclearem, quod explanatoris proprium munus est: interdum vero&ductis ab ipso causas alibi monstratis placitis congruentes adiicerem,ipse autem placita hoc loco non astruere, sed quibus in libris olim a me scriptis asserta fuerint, tantiam in memoriam reuocarem, quemIadmodum & nunc faciam. His enim,qua nutriuntur, ad se proprium succum attrahentibus ad ipsa moueri alimentum in commentariis de viribus naturalibus disputatum est. expirabile vero atq; inspirabile omne corpus esse,in commentario de vi spirandi,&in libello de usu pulsuum
egimus. in priore quidem utilitatem spirationis esse desarauimus,ut cordis calor moderatus ser actur in secundo vero, in toto corpore caloris mediocritatem arteriarum opera custodiri. Haec
itaq; sola abunde sint ad prioris verborum Hippocratis particulae explanationem. ad secundam iam deueniamus in qua illud I significat sensus nem secundum Hippocratis morem, neψ omni no secundum graecam locutionem dieium est.vnde aliqui castigantes in dativo casu capud Latin nos septimo, protuleriam sensu scribentes. Ut quod ab eo dicitur, tale sit, perspicuam sensui est totum animalis corpus expirabile esse,at insipirabile, at* his deinde subnotur illud carnes, a tractrices ex ventre,& extrinsecus I sensu teste confirmatum. quod idem est, ac si diceret, ab iis, quae euidenter sensibus nostris apparent. Nonnullos prosedio vulgares audiui, quod ipsis ex potabilium aquarum balneis acciderat,admirantela tius enim per calentem solem consecto itine re domum reuersi squallidum corpus os paridis limum se habere dicebant, nec non ecardentis Iima siti eruciari .a lauatione autem sitim extinctam ei se, os humectatum, pariterq3 totum corpus molleat in humidum essectum priorem deposuisse squaliorem fatebantur. Alii vero &in soliis corpus suum aquam attrahere indubitanter se percepisse amrmarunt. Haec sane, quae vel imperi iis patent decreti testimonia ab ipso sensu accepta sunt,aliqua vero ex subtilioribus rationibus a medicis inuenta sunt,quarum una & illa est,qu. in ipse posterius asseret,quam in sequetibus vera his cognoscetis. nam ad proposito intellixenda & lute satis sunt nobis ex recte ductis di praue ab planatoribus scripta deprehendere valentibus. Calusin a mulasanguinis ex sum in Ocrera, illico secernit. C Per venulam calidiorem, arteriam intelligito, omnibus Hippocraticorum librorum interpre tibiis venas non ab hoc solo,sed etiam a multis aliis veteribus re arterias appellari confitentibus. Haec igitur inquit,venula sanguinis multitudiue incalescens exustum procreat,*secernit, exu sitim dies quod ex calore gignitur,quod succi vehementius calefacti tanauam fuligo quaedam
est id vero,utpote natura caudum,&consistentia tenue facile secernitur. Hanc ego probabilio rem explanationem esse duco, si quidem oporteat verum simul ec Hippocratis decretis conset laneum habere propositum. at placitum nunc a nobis memoratum verum elle in commentariis de usu spirandi ,re de usu pulsuum traditum est. nam inspiratione, qua peros, S per omnem cutem animalia utuntur,duplicem capi utilitatem ostendimus, roborari quidem semper refriger, tum insitum calidum,Ut ne dissipatum intereat,& maxime cum ex qualibet causa adauctum est: excitari autem oc Valentius reddi, siquando itigidae materiae multitudine gravetur. quemadmo dum 8c ignis Mentilatione accenditur. quinetiam 5c hunc duplicem motum ipsi propriam naturalemq; exercitationem esse eius vires instaurantem,haec enim est exercitationum natura-Vtialitas. Postquam igitur ante dixit Hippocrates carnes attractrices ex ventre, Sc extrinsecus dein
de huic ad inciens,expirabile oc inspirabile esse corpus inspirationis quidem ipsitus ortum 6c utili D tale per illud indicauit/carnes attraestrices ,de expiratione vero nihil dixit, iure ii, propositis ver his ipsius meminit de arterijs sermonem ficiens,qui 3c cordi communis est, licet obscurior de ii Io videatur.communem autem i, sic sermonem ene,inde patet. Ab insito calido suliginosum ex crementum in sanguine creari diximus, ac potissimum quando est calidior. illud igitur excerni opus est.& id quoque natura molita est, quae a corde expellenda sunt, efflatione propellens, quae vcro ab uniueiso corpore, per arteriarum compreisionem excludens. fuliginosa igitur partim ex istis,ci ex venis ostensum est enim inter ipsas cola ostiola interesse. percute quam primu arteriis compressis extrudunturipartim ex corde ea pulmo prior suscipit,v ipsi, cum quide dilatatur, attrahenti,cum vero comprimitur,expellenti tanquam quoddam spiritus promptuarium praeparatus est. Nepe haec est nostra de propositis verbis sente ua. Et sequetia verba his ipsis ac superi ribus congruere paulopost ostendam. quicunq; autem hoc loco ipsim de ardoris ortu loqui crediderunt,primum quidem sermonem ae ea pari carnes attractoriae inperfecte dietum reliciu runt .non modo enim sibi conueniens attrahunt,sed etiam alienum abiiciunt. attrahendi quiuem utilitas euidentior abiiciendi vero oc excernendi ignotior est,& aliquam rationem ad persuadendum postulatDescendamus igitur ad sequentem partem,quae Sc ipia ut dudum diceba. ad me liorem ex uiationem discernendam aliquid ficit.
385쪽
Et quibus qui lem in bu Issa inibus ,rosi et Pisaira. E 3 In proxime explanata parte duarum opinionum meminisse oportet. nos enim diximus Hi p. pocratem disi lationis utilitatem demostrare. per difflationem autem intelligi spiritus per totum corpus ex arteriis emanationem,sicut ore fas tam expirationem vocamus: nonnulli vero de amdentis febris ortu sermonem esse putariit. quibas non admodum fluere illuci dicebam creat exustum N illico excernit . nem enim statim in ardoribus ea excerni,quae ipsi vomitu, aut per sedem euacuari dicunt, nem esse necesse aliquod ardoris symptoma in sermone de eius ortu recenseri. At explanationem nostram meliorem esse defendimus. primum quidem, quod his criminati nibus caret secundo loco,quod inlioclamaone omne de spiritus intro sonas la motione decreta traditum esse conspicitur. quam motionem in suibusdam nostris commentatijs non solum per oris respirationem, sed etiam per difflationem a toto corpore fieri explicauimus, non nullis quidem causa spiritus animalis generandi, ut dixit Asclepiades: quibusdam vero, ut Erasistiatus, non huius tantum,sed etiam Uitalis: alijs praeterea spirituum istorum alendorum causa inspirationem seri dicentibus, expirationis autem usum reterre nescientibus. Hippocrates ut declarauiamus. non modo per os expirationis ed eius etiam, quae ex qualibet corporis parte fit, usum inrrssenii sermone perstrinxit. Alios praeterea interpretes accusare aequum est, cuiusnam audi Fris librum interpretentur, oblitos. neq; enim in aliorum virorum placita deflexissem,eorum quae Hippocrates asseruit consensum deserentes. ipso quide clarissime dicente,carnes ex ventre,&extrinsecus attrahere: quod multum ab ea opinione disitat,quae cibi ex vetriculo in corpus digestio nem inanis consecutione heri statuit. primum quidem non modo vim propriorum attracti ricem, sed etiam alienorum expultricem inei se in carnibus animaduertere oportuit. hoc enim illis comitenit dicere, qui pia edicanta iratura saluti animalium esse prouisum, inter quos etiam suit Erasistititus.Secundo quidnam excretione egeat,dicere debuerant. nem enim sanguinem, ex quo corpus alitur,dicem. horum nil utilli feceruiu:At Hippocrates ex sensui manis utrunci euidem ter constare praefatus,deinceps ad usum ab omni corpore dis nationis explicandum transitum focit,necessariam fuliginosoriam excremerorum ortus causam asserens.Etenim in corpore animalium caliditas huiu odi recrementa perpetua mundatione indigetia procreat.Hac igitur in pay te horum exocmentorum generandorum materiam ostendit. nam sicut maior caliditas ipsa generare apta est, ita re materiae quaedami sitis generandis habiles reperiuntur. redita igitur ratione
bilis atrae meni init. ipsam enim dupliciter contrahi didicistis ex crassio sanguine, di ex bile naua combusta. quckl ii de ardentis febris Fu sermo ipsi soret,srustra bilis atrie meminisset Quamob- Grem S ex hoc perspicuum est explanationem nostram veram esse, iuxta& Hippocraticis deo tis consentaneam, illorum autem dissentientem .haec eadem plane verba in alia libri parte conscripsit,iaosq; ipsi ea superius enodauimus.vbi & illud dicebamus, pingue non solum de unguino so &adipos b, sed etiam de omni dulci diictum esse putandum. ut eo sermone mel contineatur sit zeum,quod hepsema, hoc est decoctum, in nos ira Alia Graeci nomurum.
Fri id orsragulo in tempore S re me calidior erit. 4Qi i neq3 aikictu aliquo, net ob aetatem frigidior in frigida regione Ec tempore possit cali
dior eisci omnes confitentur. Iccirco & Sabini laetatores de natura trigidioribus verum ei se se monem tradunt.Ueruramen neq; de istis absolute prolatus verus est, nisi huiusmodi conditiones additae sint,frigidum exterius circulitatum, i, denset refrigeretq; cutaneas paries, intere uide εtia ponedum cit,non tamen corporis penetralia similiterataicit. rud quemadmodum in aphoris mis diis nitum si eam parte,ubi inquit.Nonnunquam in distetione sine ulcere iuueni carnoso s. aestate media frigidae multae inspersito calorem reuocat: sic di hoc loco a nobis distimendi Im est. Mfrigida nam corpori nostro intellia aut ita alte subit,ut intima aeque ait extima res, geret, aut si Ia curanea uigiaitate percellit .ad prosundum igitur descendens partes eas refrigerat, re non leui hi noxa totum animalperturbat, ipsius frigore concussis labes aeuitisq; viribus.At qus supersciem tantum corporis asticit, non tin interiora non refrigerabit,sed etiam calidiora multo, quam ipsorum Prior temperatura esset,et sciet,caeterum quicun* de raram cutim rarasq; sub ipsa carnes
habentibus ipsum locutum elle existimam, nunc, quoniam ob difflatum calorem istos stigidi res esse nos esse dicunt,ail ideo spissescente cute, retentoq; quod prius exhalabat, calido inces stere,aliquid sane veritatis dicunt. Sed eos inari non decebat, qui ita digerantur, di frigidiores appellari. haec enim ut didicistis. humidis calidisq; corporibus maxime insunt, secundo calidis, licet sine humiditate tali a sint .nullum autem frigidum corpus facile dii soluitur, sed minus quideliuinita,magis autem arida hoc sustinent. trist vero naturaliter calida praestiuit. hac itaq; rati ne isti mihi ital si eise videntur.
Remedia hoc loco enumerat&lenibus 5c saeuis doloribus succurrentia. sicut in aphorismis
386쪽
Ad morbis uulgarisus coni. . I 0 6
δε oculorum tanta dolentium remedia scripsit,ubi inquit, Dolores oculorum meri potio tollit, aut lauatio, aut somentum ut venae solutio ut cum med iramento purgatio.hoc loco quaedam adiecit remedia oculorum doloribus inimica. primum quidem omnium hoc in sermone enumeratu purgatio est, quam in . vi storiae studiosa,irritam. n stulta . auxilia penitatus, quod modum scripsit, plicauimus. primum vero inter deinceps enumerata ustio est, Quae pellime asseetis locis ob erauorum succorum exuberatiam,vi in malignis Vlceribus euenit,adhi-hetur. non nunquam palam candentibus serramentis,no nunquarii orijs medicaminibus ea no his urentibus.postvstione sedito possita est,&ipsa locorum multum iam pus habetium dolorem finiens, pos Oingetes phlegmons p reii e sunt. Deinde cateiaciuo lauationibus scilicet alm mentis accersita. Alias vero somtiorum materias tacum estis,ct quibus vitiis dolorem excitantibus admouenda siuit, ut pedioris morbis ea, quae ipse in libro de ratione victus acutorum recensuit.oculis aut mollis spongia non seret e loco per acculos A cataplasmata cale lactiones quinoco oleo cospersio in mediis corporis partibus K in capite calesaetio G sit, doloribus remedio est. Et ex aquae calidae setu extremorum membroru dolor tollitur. at in frequentissimus& plurimus in dolentibus particulis calefac tionis usus apud medicos est. nam ct contenta relaxat, completa B euacuat,refrigerata calefacit. refrigeratione autem rarius sedandis doloribus utimur membroruquidem exteriore superficie densante,& propterea dii flationes impediente, distenta vero magis intendente.solas igitur calidas inleperies sitne materiae multitudine saetas refrigeratio disicutiet: sicut in capitis dolore obsolis aestiam aut sebrium ardorem. caput igitur oleo rogoeo trigido per landentes symptoma curamus, re erysipelata ob excellentem Uiditatem dolorem inserentiam nec non Sc podagras,in quibus biliosa calidaq; fluetio est. Post diei, aut scriptum est
stirpiu humores, in quibus vim habent . quorum ite verborum sentetitia talis plane mihi ei se videtur.dolorii medicinae tibi non nunqua tuerint re stirpium humores.isiti vero permulti fiunt alia qui liquidi permanentes,aliqui spissiescentes. In primis sane oleum permultam nobis utilitatem tollendis sedandi ista doloribus, si calidum adhibeatur,praestat deinde re alia multa longe plus cocalefacientia,ut laurinum, cedrinum,ricininum,si pinum,&raphaninum .hec quiderii liquida. concreta vero alia plus,alia minus,oc restinae, maximeq; inter eas,quae sponte sua distillant, Sc th psia,& euphorbium,& succi omnes, renaeus,particus, medicus, assyrius, sagapemus, ex Lithymallis, ex panace,qui Sc proprie opopanax dicitur.Huius generis sunt θc chalbana,&alia multa, quae omnia in commetar is de simplicium medicinarum viribus didicisti. siue enim succus si tali C cuius siue liquor sub humoris appellatione comprehenditur. Huius ioca generis sunt liquida pix,& piceum,quod vocatur,re in Cilicia Capnel xon aliaq3 innumerabilia, aliqua ex herbis, aliqua ex fruticibus,aliqua ex arboribus G se 'ta,quorii in coe vocabulum stirps habetur, cuius hoc loco Hippocrates meminit,stirpium humores.his vero adiecit in quibus vim habenti obscurum breuitate sermonem facies igitur haud ab re explanatores dissidem alius aliter verba non modo interpretates,sed etiam scribetes. quam ob rem ut ne nimia scribam,eos omittes, quae mihi simiulima veri videantur,ea sola reseram. Medicamentorum igitur quaecum dolores sedare aptassensi sicut aliud alii allei tui, ita oc aliud alii mebro prodesse idoneum est Hac de re aut sermo quia commentarii modum cxcedit, breuiter ipsum perexcpla petii ingere constitui. Porro i, non omnes cum dolore ait ei ius iisdem emant medicameli istud tibi exempla est mordacibus succis in imtestinis contentis eluentia cu prius immiserimus, inter quae mulsa est& ptisanae cremor,& exae ii succi fuerint, morsus deinde mitigantia,& quaecunΦ inhaereti di intestinoru tunicas 'perientia a superioribus incidetes mordaces humores arcem,m sede damus. cibaria praeterea ipus bona succum creantia,&quae dissiculter corrupantur,exhibemus. At insuperiore ventre, maxime in eius ostiolo id genus contraetis humoribu in primis eos vomere iubemus. quod si ad vomitu D parati non sint, simplex oleum ut cum aqua temperatum,aut aliquod simile sorbendum praebe mus, per quod citato vomitu exterius aliquod adii ringes odoratum superimponimus. sumendas autem escas exhibemus boni succi, e dii lubiles, & non nulla adstringendi vi praeditas. oculis vero dolentibus horum nillil facimus,sed uniuersi corporis inutilem materiam prius medicaemento educimus. od si redundet singui ad cubiti venam exteriorem,quam humeralem vocant,scindendam accedimus deinceps medicamine aliquo quam mollissimo,&neutiquam mordaci utimur. deinde per totum die vim ad vesperam ieiunante ad balneum ducimus. odsi neq; purgatione,nem venae scissione indigeat dieiis medicamentis,& post ipsa lauatione, sicut nouistis, eiusmodi dolores medicamur, net adventris morsus collyrion aliquod immittentes, neque oculis tragi succum, aut caprae adipem, aut ceratum morsu caios, aut id genus aliquod adhibentes, quale in sedem iniicere soliti sumus. HS c exempli causa dixit se satis esto ad illud edocendum eundem affectum diuersis locis excitatum non eadem remedia postiatare. ostendere enim propoli tuna quo sensu Hippocrates dixerit stirpium humores in quibus vim habent . illud enim in quibus, aut membris,aut affectibus ut modis utendi intelligere necesse est. Dico autem utendi modos, cum aut ipsam causam,ob quam inedia pars dolet, removemus, aut flatuosum spiritum ex illa creatum dilautimus.idq; ipsum duobus modis es scimus, aut spiritus crassam statuo
387쪽
samq3 partem extenuantes,aut continens ipsum corpus rareiacientes. Quinetiam ad haec modus Balius indolentiaeestector est. cqui sensum lac int,ac stupesecit.in quo prudentiae no vulgaris est stupefactorio medicamento alia permiscere,neq; eo solo uti.que enim praeterit in philomo,quod vocatur,medicamine dolori finem stupore sensus imponi stuporem vero siue torporem papaueris succus Sc alterci semen es iciunt. haec si sola perpauca exhibeantur, dolorem sedare non pote runt.Quὀd si tantum ex istis detur,quatum acceptum sedare dolorem possit,insigni noxa membrum dolens assicietur. fgitur ne ipsum magnopere ostendatur,necp sensus obtorpea alioru me dicaminum permistio a Philone reperta est quae nam vero sit methodus,qua quis utens hanc medicamentorum praeparationem excogitet,in libris de ipsorum composinone proditum est.Et de his hactenus. nunc quae sequuntur consideremus, inter quae prima est vox illa cyceon . Nempe
Q vinum dolores oculorum ex obstructione orientes mitiget, aphorismorum interpretationibus didicistis.nunc verohaliorum,quicunm cadem ratione concitantur, dolorum non nunquaob sanguinis crassitudinem,non nunquam ob frigiditatem vobis in mentem vcniat.cum saepius& in ventris doloribus,& in dolore capitis vocato hemicrama, seu hemicranea, meracius Vinum
sumptum confestim quidem manifeste iuuit se,accedente deinde somno in totum dolorem susti lisse videritis. Vidistis aute me non'illico ieiuno,sed ab aissumpto cibo exhibere. At hoc loco Hip Fpocrates utruncii miscuit oc cibum potum.tale enim quiddam cyceon est, quemadmodum stapud Homerum didicistis, miscentibus quidem alia cum vino, commune vero omnium Vinum habentibus sorias se vero & cum pol cnta vinum miscebant, necessario aute &alia misceri ex hoc nomine cyceon veteres significare quispiam putauerit, sic eos appellationem hac in cum sensum magis accipere indicans. A liquando autem ego quempiam dolore vexatum sine cibo vino uti iubens,ut opinionem meam confirmarem, multis subito calidis vaporibus arietum locum petentibus,eum,ut sui veritus,magis cruciatum animaduerti. ab illis enim di inaequalis intemperies,et repletio membro accideriit.alibi vero nos explicauimus repletionem quoquoversus corpora distendentem imbecillis partibus dolorem inferre.sed inaequalem inteperiem ea ratione, si aliquae partes adhuc naturaliter assectiae sint,aliquce rcfrigeratae ipsis sint proximae. in illis enim a male asinsediis partibus ad recite valentes molcsta quaedam stigiditatis distributio fit. at oes refrigerator ut ita dicam, hec lican uadam temperaturam adeptc no dolent.quibus enim inquit, naturae mutantur at*corrumpuntur,dolores excitantur, non permutatis iam atq; corruptis. Ego prose sto vinum sine cibo epotum laesum ire arbitrabar.& experientia idem testata firmiorem opinionem meam reddidit.cyceon autem, cum in seipso cibum contineat,ostendere nequaquam poterit. na Gex utriusq3 mediocri mistione aequabilis paulatim calefactio in partibus aflectis augescens sincmul tis vaporibus*refrigerata calciscit,& intensa digerit. quaecunq; enim prius aliquibus in I cis ob crat studinem inhaeserant, eos attenuata & fusa permeant,continentibus etiam ipsa corporibus rarioribus laxioribusi esterilis, quae a leniter calefacientibus fieri solent. Sternutationes quoq;, nam di has deinceps scripsit,dolores capitis ex multo flatuoso spiritu ortos perspicuor
mouere cernuntur.Haec igitur omnia usq; ad sternutationes cum eo, quod ab initio propositum
fuit, haerere a me ostensum est,& male ab interpretibus in plures sermones fuisse divisa. Ad se quentem igitur partem transeamus,quae plus etiam ab omnibus prioribus,ψ illae inter se, distare
videtur. potest aut oc ipsa ut ego sentio, de doloribus, sicut & illae,fuisse prolata,sed ab illis disterre malitia.exoriuntur enim dolores quidam maligni a maleficis seu medicamelis, quae deleteria vocant,seu feris venenum ieiu sundentibus,sive succis aliquibus ex improbo victu, aut pestileti coelo in corpore genitis. ad hos italid genus remedia enumerata fuisse dicimus, lac,allium, vinufe cfactum,acetiam, salem. lac nanq3 venenis erosione interficientibus aduersatur. siquidem at
temperatione opus est. Allium vehementi frigiditate laedentibus resistit: Vinum mediocriter frigidis.Sed cum ipsi adiectum fueritis eruefactum intelligere possumus admodum calidum. Potin Hetiam intelligi vinum ita clixarum,ut si on,quod vocant,factu sit.ctenim hoc corrodentes acrimonias temperat. Acetum Uero, Ut glutinosos,quales fungorum esu creantur uccos dissecet, vel etiam refrigerandi causa,sicut aduersus thapsiam requiritur. postremo salem, ut totam malefic rum humorum inedicamentorumq; substantiam consumere possit. eterum quonia iuvamen
ta & noxae non solum per simplices nos attingentium qualitates,sed et per totam substaciam comporibus nostris adueniunt ec hoc enim ex aliis comentarijs didicistis, iure sane optimo, oc illud dictu fuerit stirpium humores ec in quibus vim habeniγ.proprietates nan* ex tota substitia progenitae aut corporibus nostris congrueres,aut alienae,quatuor materiis cotinentur,aut enim purgatoriae medicinae sunt,aut alimenta,aut ad haec tertio ea, quae hic Hippocrates malefica nominauit aut quarto ipsorum remedia. Cum vero Iertium materiae genus ec in medicamenta dei teria hoc est mortifera vocata, di serarum venena distribuatur, duplex ec ita curantium materia est. Appellamur aute graeco vocabulo alexipharmaca,id est medicamentorum auxilia, quae mortiferis medicamentis aduersantur heriaca vcro,quae servum morsibus medentur. Verum ser lasse quis existimauerit Sc purgantium medicamentorum materiam inter morsisera esse censen dam,rea haec ultra modum tauribita nos interficiunt id si concesserimus,consequens erit etiam ut alexipharmaca
388쪽
de morbis uulgaribus com VI. 1 9 Z
A ut alexipharinam,ct theriaca in mortiscris enumeremus, quandoquidem &haec nos perdere possint,nisi siquis ex ipsis omnino valde parum assiumpserit. Verum ea de causa mitti plura me-
dicamenta non vocare mortiscra medici videntur,q, ipsorum temporibus quibusdam utilitas necessaria sit ea vero appellare deleteria. i. perniciosa, quae nullo unquam tempore neq; aegrotis hominibus,nem valentibus opem serunt. neq; enim aconitum nem argentum vivum, neq; argenti spuma, iam; marinus lepus in corpus accepto ullum nobis asserunt emolumentum, quemadmo
dum & alia plera*,de quibus & illis in commentarijs actum est, ubide iuuantibus atl nocenti hus per totius substantiae proprietatem disputauimus.
Immo extistud ivbus,ex itinere, imbecillitas: im,expuit. tu ebat enim ex avertice ebris acuta,manum
submordens ecundo die caputPaue sngua exustasuit,nares a gutias rescisse, sanguis non manavit. nisterii pis magnusOdurius dolore ingestabatae. amam huic aegroto acciderint, narrauit Hippocrates: mortuus ne sit an euaserit, quorum causa reliqua omnia scripta sunt,dicere praetermisit. At forsan quid ego de aegroto hoc futurum in esse praedicerem,quispiam audire desideret.cui vera hunc in modum dicenda sunt,siquis eius mi B hi urinam ostendiiset, clare sane quid de aegroto sentirem,attulit sem.quantum enim ad dieia pertinet,perniciose rotabat. At si urina optima foret,hominem quidem euasurum, sed acute aegrotaturum esse piaedicerem: sin autem praua esset urina,breui interiturum:si mcdiocris,ut neque lamdanda esset,nem vituperanda,longiori tempore superstitem indein moriturum esse affirmarem.
. Alia porro symptomata media quodam modo inter perniciem atq; salutem sunt. illud vero/Nares autem unguibus rescissae deinde non estundentes sanguinemrita enim scripsit Zeuxis. Nares unguibus rescissae non estuderunt sanguinem, pessimum signum est. Q iod si scriptum esset,
quemadmodum in pluribus exemplaribus scriptum reperitur, Nares ungue reclusae, sanguis non erupit, perniciosum quide & hoc esset, sed minus,quam nullo modo sanguinem ciuittere.patet autem ch oc manus opera rite adhibita sanguis tamen no emanarit. ne* enim ab initio hac in
parte scripsisset unguibus quidem nares esse proscissas,neq; tamen sanguinis profluuium accidisse,si abs* manus opera id evcnire potuisset. Reserunt autem vetcres medicos non propriis unguibus modo,scd etiam serramento quodam ad id 'sum praeparato nares dissecare solitos. Videnturq; in aegrotante,de quo nunc sermo fit,ad ipsarum dissei tionem propter capitis grauitate curantes hominem medici deuenisse. Illud vero de liene dictum sinistar lienis magnus non nul C Ii ita additum esse sinister putant,ut laeti,album poeta adiecit,& suibus,humi cubantes,cum nullum lac non album sit nulli sues non humi cubantes ae diste fia non erupit sanguis sint sira,tanquam si dixisset ex sinistra nare,& ea lieni e regione opposita cst. atq; ex his veritimile est
medicum ad manus operam adhibcndam filisse permotum. Emate autem primo libri scriptore accidit,ut erratum remaneret. praeterca cum in proposito sermone illud etiam sit, tussit re ipsum vertice,de hoc etiam inter libri interpretes magna dissensio est, non nullis quidem ex capite
fieri tus sim dicentibus,non,sicut crebrius seri cosueuit,ex pediore Sc pulmone 5c aspera arteria, quando liaec primo asseeia sum,aliquibus autem ex vertice proprie dictu esse putantibus, ut non solum ex capite destillatio aliqua tussis causa sit, sed etiam ab ipsius capitis parte illa, quam verti
ν Quartana laborantes magno morbo non capiuntur inius arat capiantur, quartana Aperueniar, liberatur.
Comitialem veteres 8c magnum morbum 5c asse stum puerilem appellabant, ut ipse Hippo ' crates in libro de aquis,& aere,& locis, quoniam pueritiae tempore abundata nonnulli & herculeum ipsum vocaverunt,non Q Hercules eo vexaretur. sed videmur isti sicut alii etiam nomini-D bus eius sanit iam exprimere voluerunt,ita Sc nomen hoc magnitudinem significas , herculeum scilicet eis isse. Alii sacrum morbum falsa opinione decepti appellauerunt, sicut in libro de sacro morbo explicatum est.Oritur sane 5c ab alijs affecitis partibus nonnunquam vitium hoc: sed in plurimis primum ipsum cerebrum asscitur non alteri astedio consentiens, morbi autem causa frigidus crassusq; humor est in cerebri sinibus collectus,neruorumq; origines, ac praecipue dorsi medullae primum principium occupans.Hunc humorem igitur 5c iliae quidem febres iuuat, sed maxime diuturnae,& ex his omnibus quartana potissimum. item n ea ipia quartana,quae longis- sinia sit,& cum rigore inuadat. ipse nanque rigor. ve fies Cerebri quidem initium hoc obstruente humore.sebris autem caliditas prius attenuans& ipsum discutere apta est,praeterea & totam temperatura vehemetibus rigoribus mutare,& humida ea fruidaq; ad calidius sicciusq; redigere. ab illa enim pituitosus humor procreatur. intem dum vero α vexante febrili accessione excretiones sequuntur conuulsionem iuuantcs,per sudores quidem saepius,aut vomitu,aut alui subductione.quare& per haec expurgatur morbi mate-
389쪽
ria iuxta id quod in amorismis dixit,lebrem conuulsionibus rectius accidere, quam conuulscia Enem febri.comitialis autem est totius corporis conuulsio. in tertio quidem tomo primi de morbis popularibus ita scripsit de quartana,Securissima quidem omnium est,&ncillima,sed longis- sima quartanameque enim ipsa solum per se ipsa talis est,sed etiam ab aliis ingentibus morbis ti Mium prestat.Id vero nulli dubium est, ψ prius quartana febre laborantes comitialis morbus ad riri nequit.quandoquidem iam adortum superueniens quartana discutere consueuit. quocirca mulio Iane magis ipsum impendentem arcere poterit. d pubio morsu a Hoc supra positis congruit hanc sententiam innuens, pro quibus morbis qui morbi oriantur, scire bonum est.id vero subaudire opus est, quemadmodum quartana comitialem sariat, ct se bris quaeque conuulsionem vel etiam distillationem re suspiriumaeodem pacto oculorum phte: monen alui profluuium,laeuitatem intestinorum acida eruetatio, re lateris phlegmone pulmo nariam,veternum phrenitis. conua vero non utiliter phrenius in veternum, phl ione ut tis in pulmonariam se conuertunt. Quinetiam atram bilem haemorrhois. i. sano, .u plerumque incipientem prohibuis.,5 iam effecistam remouisse, O Fnon duratum lienem sanauisse c6Media est. At varices quocp. hos ipsos morbos, podagras praeterea, & artuum .