장음표시 사용
361쪽
viscera calidiora subcutaneae vero partes frigidiores redduntur,quemadmodum terrae profundi Etas hyeme talida apparet propter quod oc fontes calidiores sunt, re aliqui in profundum usi so-dientes, cum procul a terrae superficie recesserint,euidentem caliditatem percipiunt.
inod his verbis prscipitur, clarum cILoibus.n his qui calidiores, a deceat, sunt, summam vi eius rationis ad restigeratione redigere expedit.ital stigidioris temperaturae cibaria ipsis danda sunt,& aquosa poti aut ipsa aqua potui praebenda est, parumq3 exercendu corpus est. soli nanq; ad necessarias aditones motus sufficient. nihilq; dubii est ab ira de curis vehementioribus eiusmodi hominem abstinere debere.quin etiam quotidie lauationibus aquarum dulcium uti, non semel tantum,veru etia se pius,si velit, expediet,nec non 8c ciborum,quos comedunt vis reis e ratoria esto,&aestate praecipue . Verum ante omnia illud in his sermonibus meminisse opus est calidas naturas appellare eas Hippocratem consueui illa,quae non ingenito calore, sed acri remordaci abundant,quem aduentilium Ac non se dum naturam et se arbitratur. Sometus infrigore estibus e tedio. r plurimi huiusce Iibri interpretes hanc particula oratiost separatim explanat. mihi vero ipsam cum sit prascripta coniungere satius esse videtur, almum integram orationem hoc paelo institue re Calido natura refrigeratis,potus aqua, quiescere,somnus in stigore vestibus contectomumscam vocemis i perliteram ν, schilinibus nobis ac proserentibus, non perin,quod idem est,ac si cum articulo quis ita diceret O ψυ s. eos.n.qui immoderatius calida temper ira sunt, molius est in frigido loco dormientes aerem plane Digidum per inspirationem attrahere.ec maxime qm per somnum calor in interiora corporis mergitur. caeteriam si ut in somno, calido exteriorem , ilia perficiem deserente interna corporis magis calet sic & ambiete aere curandis partibus frigeB-ctis corporis penitiora incalescant, haud persecte homo aeris inspiratu restigerabitur. praestabit igitur stragulis eaten storijs iniectis ad cutim caliditatem reuocare, frigidum vero aerem per in spirat una admittere,ut undecunq; ad teperatum mediocritate calidum corpus redigatur.Optimulta ut dixi, lacrit cum supradictis haec verba coniurigere. At multi huiusce libri explanatores i sta a superioribus dii iungentes. non calidis modo naturis sed etiam Oibus hominibus in uniuersum conferre existimant in aere uigidiore somnum capere, ut contradia in profundum caliditas refrigeretur, operimentis vero circulem, ne omnis caliditas immoderatius intro refugiat, calore Gco,qui ob refrigeratas ab externo aere cistaneas partes,repellitur,illi,qui per somnum intus colligitur,accedente. Id vero in multis naturis veru est,non in in omnibus.quemadmodis. n.eOS, qui
sus calidior supra modum natura est, restigerare expedit,ita uigidiore teperatura praeditos cal ficere. Verum non nulli proposita verba non solua supra scriptis disiunxeriant, sila etia haec ipsa separatim legentes diuismint, somnus inu Pa. restigerat, primam syllaba huius verbi perii, literam scribentes, ut unum verbum sit εμψυχει similiter dictum, ait phoc ca: τι χ', quae ambo restigerat, significant, re non duae orationis particulae, prior quidem, praepositio, secunda vero nomen. sed isti necessario sequente sermone sint .pposui adiungentes ita sane legunt iniecto somnus firmus, rectiorum dormitatio,asserentes hanc vocem iniecto pro hac iacenti esse posita. id vero prs ter j q, hsc voviacentin ioleter in hanc iniecto/mutata est,& alioqui est ignobile at inutile,istis nos intelligere volentibus somniculosum corporis habitum iacentibus si um 5c sta' bilem somnum,stantibus vero dormitationem tantum conciliare. ;Si nus salisis, reflor- δα iratio.
Quae plurimi interpretes in his verbis expl1nandis tradiderint silentio ptieterire melius est: Hquae vero inter illos magis veritati adhaerere existimati dixerint huiusmodi sunt,vigiliam restigerare corpus asserunt,tauiusque indicium pallorem vigilantibus accidentem statuut.cum igitur di ciit, calidam temperaturam refrigerare volumus, praeter superius ab Hippocrate dicta illud etiaadiiciendum est, ut prius cogitationibus aliquibus & negociis afflicti vigilent . aut si hoc facere
nequeant,ne cubantes dormiant,arcendi sunt coguntura .duoru alterum facere, aut sedere, aut
stare,sedentium quidem somnum hedraeon a sede.i. firmum,vocatum esse inquiunt . respondere aut horum somnum stantium dormitationi, m ideo ipse inquitisomnus hedrs os hoc est firmus, recitorum dormitatio. perinde ac si tota oratio latine in modum prolata esset, Calidae naturae a plu ,rimi semiai usu arcendae sunt. ipsis.n.&vigilare,& aliquid lacere magis conducit.Hi quidem maxime &i sededo arcendi sunt.sin minus, concedendum fine fuerit id, quod simile est stantiu dormitationi,ne cubet aut prohibenduata no nulli stabilem somnii,hoc est profundum, dicitum esse Putant.corii scilicet, a ita se habeant, ut stantes la conniueat,sed cuius utilitatis causa haec scripse-xint no addentes,imperfectu sermonem reddiderunt.Verumtamen haec ab ipso dicta sunt nobis Gsulere,ut eos,quos firmiter,hoc est. Inde, dormire volumus, tantisp vigilantes custodiamus,du conniventes cosistere no possint. na si ad hoc peruenerint, in altu postea sopore Venulas. nam multos
362쪽
de morbis vulgaribus coni. IIII. I 8 4
A multos ego, et cuius cubitum irent,male dormientes diutius vigilare cogens, ut postea suauisti me dormirent, effecti sicut quosdam de amisso ciborum appetitu conquerentes ad multum diem inedia macerans esurientes reddidi ante, .ri mnum aut cibum natura desideret, ad hos accede tes in modo narrata simplomata incidunt.non oportet aut naturae intempestiue vim inferre, sed ei egenti in tempore lubuenire.Ego mehercule, qus aliquis in propositis verbis explanandis Verisimiliter poste dicere mihi videatur,exposui.putantes vero somnum semper res igerare, prsciapuum quodda in arte ignorare opinor. mper.n .somni s humectit, sicut Uigilia semper exiccat, D q; nos ipse edocuit non semper aute calefacere aut restigerare aptus est. Verum cum in febre carentibus aut pituitolas,aut crudo aut stigidos utcunq; Hiccos in corpore offendens conseco itec coxerit, ex ipsiis optimum sanguinem procreans hominem insiti caloris inamento calefacit. . eum vero ex huiusmodi humorum putredine iam febricitantes occupauerit, eos refrigerat sebrilem extinguens caliditatem, propria vero & ingenitam auges. At si cum febre, aut sine sebre suo. ci bilioli redundauerint ipsos separare, dein excernere valens ad mediocritatem callibris icmp rantiae corpus redigit. Hoec si praesare nequeat, eandem seruat temperiem. Quia si ex viscerisphlegmone quis febricitas accessionis initio somno corripiatur, inlepestiuus iste somnus phleg-B monem augens Una cum ipsa re febrem magis accendet.quocirca et calore alieno corpus calidius emciet. Contingit quidem & uno modo interdum calidius iuxta aloe fiigidius simul a somno corpus euadere. inquidem caloris in corpore humano duplex genus est,unum similiare oc congenitum,alterum alienum Sc praeter naturam. qn itaq; horum unum somnus auxerit, Sc roborauerit, alterum comminuerit & extinxerit,quomodo quispiam rationabiliter corpus uno tempore calidius simul atm Digidus se ipso a somno essectum esse negauerit terum haec ab initio pleri
Hippocratis voluminum explanatores ignorant. id autem ita se habere,quod dico,ex Lyci sermonibus percipies,quibus Hippocratem reprehendit in aphorismis ita dicentem, Crescentes pluit mo ingenito inlido abundat. At et eorum ignoratione, quae recite Hippocrates de calorum discimmine prodidit, ipsum calumniis vexare Lycus ausus Heri per unum integrum librum a me oste sum est, ius haec est inscriptio Quia nihil in eo aphorismo erratum sit,cuius initium est, Crescetes plurimo abuntant insito calidc igitur plurimo egent alimento. a s In deciss msfrigidi, Hraues em drd. Victus imbecillos,aut eos, qui ex imbecillis exercitationibus cibis ac potibus constant,aut imC hecillum animal reddentes appellauit frigidi vero siue ob suam ipsorum temperaturam, siue ob eisium quem in nobis creant, ita nominetur,nihil inter se different. imbecills igitur exercitationes illae dici possunt,quae ex debilibus corporis motionibus constant sicut contra valetes, quae ex vehementibus. Cibi quidem imbecilli sunt,quicul neci odorem validum spirant neq; gustatui vehementem ullam qualitatem acoris,dulcedinis,salsuginis, aritiei,as Milonis, acrimoniae uerepraesentant,sed mediocri dulcedine aut mediocri astrietione gustatum assciunt, ac pariter ni dice calefaciunt,valentes vero sunt istis contrarij. Itaq; si omnes re exercitationes ei cibi debiles corpori adhibeantur,vehementer refrigerabitu quemadmodii si valentes, magnifice incalescet. Quod si aliqua imbecilla aliqua robusta adhibeas, secudum mistionis portionem aut propius ad
alterum extremorum accedet, aut longius remouebitur. 19 Aquammane carentium quae ab aethere excreta ess,avit cum roivit, eminarias recens aeroma a.
Ea,quibus secundum medicae artis praecepta non solii in aegris, veris etiam in re ste valentibus corporibus Vremur, materiae artis iure nominantur. Sca medicis quibusda libri copositi sunt, quibus inscriptio haec praeposita est de materia. Porro interdum sinon te natis corporibus ad curatio D nem&salubrevi ius rationem utimur,interdud nos aliquid ad prsparandam materia secimus, aliqua elixantes,aliqua coburentes, aliqua lauantcs,aut prius condientes,aut prius madefacietes, aut refrigerantes,aut aliquod eiusmodi aliud est icientes. sic ita p&in praeparandis aquis artificiosum aliquod molimur.quemadmodu ipse paulo ante dicebat, Aqua deci a tum quide ut suscipiat aerem. Etenim ipsa de Go prius sit, re postea resti ratio, aut pernos ambientem acrem, aut Vento aliquo,aut in domibus frigidum aere includentinus. sunt .n.domus quada fi gidis speluncis per similes.interdum &per humida res igeratio acquirit,ut per nivem circundatam , aut si sub fonte rapide labente ponas, aut in puteo,idq; bifariam, no nun i quidem in ipsam putei aqua nobis vasculum demittentibus,in quo aqua calefacta continet, non nunu vasculum super aquam suspendentibus,sicut etia per testas raras interdum turbulentas aquas percolam .ut Alexandris in AEgyto percolatur per quaedam non simpliciter testacea vasa, sed artificiose, ut rara sint,pri Parata .quemadmodum dc per linteolum huiusmodi vase carentes exeolare sold a sc sane omnia arti liciose paratur. sicut etia quaecun* circa sontanarii aquarum duc ius machinamur, illos no ex quocum lapide fabricantes, interiusq; illinentes interdit alaud. n.exiguum discrimen in ipso illitiamt,siue picem,siue gypsum illeueris,sive citra illit si laterem torre aut lapide improba aliqua aut bona,aut nulla prorsus euid ἰ qualitate affectu imposueris.Qxtinetia puteos saepius in diue
Tertia Classis. AA A ii si terra
363쪽
sa terra defodimus,5 aquam per canales 5 sistulas ab aliquo sonte, quae meliorem aut deteriore Εiptim reddere valeat,aut etia nulla natione permute derivamus.nempe ola hec ad aquam preparandam artificiose praestantur. At cum ex terra eius loci,in quo degimus, aquam sumimus, aut ex lacu,aut cxpcaeterlabente flumine liaurimus,aut pluviatile,quae Uocatur,colligimus, prorsus ni hil artis huic adhibemus.propter hoc igitur inquit Hippocratcs, aquarii arte carentium, ipsas artificio praeparatis opponens, tuas arte carentibus comparantes artificiosas appellamus. qu&dm
dum aut paulo ante non de Oibus aquis artificiose paratis locutus est,sicut si librii, ut in publicumsderetur,conscripsisset. sed unius ti praeparandi rationis mentionem habuit.utpote sibiipsi commentariolum reminiscentiae causa conficiens. ita ec hoc loco non de Oibus aquis arte carentibus,
hoc est,sponte natu nae talibus procreatis,sed de una sola specie, quam ut dixi, pluviatilem vocamus, sermonem fecit.ipsius vcro duas prodidit differentias,alteram quide, quam 5c aperte vitu- eperat malam csse dicens,procellosam scilicet,alteram vero deinceps non costa an reprehensione solam carere dicat,an aliquid aliud innuere velit. procellosam aut putauit incomodam.siquide ab aere excreta,aut cit tonitru, g co vocabulo appellat horaeam latine dixeris toporariam. vegtempestiuam .F contingit aut temporaria aqua vi congruo tempore proueniciem ipsum laudate appellare.contingit aut Zi eam,que aestate media per imbrescit unditur,temporariam nominare. Fquadoquidem hanc anni partem Graeci potissimum ἄραν.i, tempus appellat. Vcrutamen & au . tumno, 5 hymi,5 veri temporis appellationem accomodant,sed per excellentia intcrdum camanni partem tempus nominat,in qua fruetus temporarios vocatos maturescere accidit. Id igitur
quatum ad verba Hippocratis attinet, obscurii est,nisi si nos ipsi aliquid ex iis, quae vidimus, aut
ex naturali rerum indicatione adiiciamus: ac praeterea cur procellosam actua repudiet, aetheream vero cum tonitru effusam non repudiet. I ncertum quoq; est utrum ipsam nos ad potum,an ad medicinales Usus praeparare iusserit.na oculorum medicamentis coponedis huiusmodi aqua adhibemus,oc ex ipsa aqueum vocatum medicamentu conficimus. poria temporaria intelligere satius suerit,non vernam cum impetu delapsana, ut non nulli stulte accipiunt.nullus.n. per excelletiam tempus anni ver nucupauit,sed, luc: Nadmodii de alias anni partes,absolute tcpus.neq; tunc temporis citustis imber aliqua eximia virtute prsditus csse cognoscitur. sed multo antiquius suerit putare ipsum temporariam aquam dicere, qua eo sane tempore pluerit, quod anni lcpus Grsci nominam.huic.n. sentetiae ct illud sine fauere videbitur,quod ab ipso dicitum est, ct aqua ab ethere excreta.nam vetereS G ci coelum nos ambies exquisite purum,aethera:nebulosum vero, aut nubibus opacatum,aerem vocare consueucrunt.hac eadem igitur ratione locum supra nubcs Gaethera nominant.idq3 clare& poeta significavit,inquiens. Constitit at leuiter scandens tunc abiete in alta. Aethera quae ex Ida surgens ultra acra adibat. Contra vero cum dixit, Ast Iuno anterius se pro icit aera in altum. Profundum liuc nostra aere per ca verba insinuare videturiati iteru cum dixit. Aer densus erat naues complexus,Olympo Nubibus obscuris circundata I una latebat.
Iracp cum aestate aqua eius temporis calore attenuata in halitus inuisibiles dissipata silerit, at piccirco clam nobis in aerem supra terra subvolauerit,ac dcinde propter aliqua ad fluidum muturionem, ac ventis inter se reflantibus,densatoq; aere praetenuatos halitus iterum crasscscereWin aquam sensilem euadere contigerit, tunc imbrem illum temporarium vel tempestiuum esse dicemus,extenuata aqua ac prius ab aeris calore elaborata.at ideo meliorem ipsam esse nimbosis,ut ore neq3 coniecitis,neq; vlla mutatione elaboratis, quales in no nullis sontibus aquae scaturiunt, a Veteribus indomitae criidsq; nominatae . Verum cur tonitrualem ut ita dicam, aqua potius, cynimbosam approbet deinceps videamus. Id pro cito mihi ea ratione secisse videtur, v tonitrua H duorum modorum altero ficri nouerit,aut ob ignem interceptum, qui erumpcns circumpleram nubem veluti dilaceret,quo cita tempore fulmina decidunt aut inter se allisis attritisq3 nubibus. neutrum in nimbosa aqua incit, si quidem in huiusmodi statu aer conspissatus est una continua atra l3 nube ipsum totum occupante. Qitapr'pter haud iminerito in hoc aeris terram ambientis statu nequaquam tonat.tonitrua nanq; diuulsis nubibus,ac secundum propriam circuscriptione seiunctis at* vagantibus accidunt,cum inter ipsas concursum conflictum i insignem fieri eue nerit.Unius autem continuae perpctuaeq; nubis conflidius fieri non potest. Quamobrem neq; ibi mina in hac coeli constitutione cadunt, cum quia calidus aer intra nubes non includitur, tum Qnem ipsae inter se magno impctu concurrunt. nam quando inter se concursantes nubes igneum illud,quod interuenerat,intra se ipsas compellentes & constringentes exquisite densaverint, tuc utiq; fulmen non nunqua sursum versus aut in obli quum,non nunu vero & in terra extruditur. hanc solam fulminis expulsionein nos spicimus,aliae vero mortalibus ignois sunt. Porta a me breuibus ad proposita verba explanada, ut tomtrua fiant,didiu est,curq; tonitrualem aquam Vt ipsius verbo utar, nimbo proueniente meliorem esse asseruit. summe vero munda ac tenuis est teporaria aqua elaborata.Inter lianc autem Δί nimbalem tunitrualis est,qus quatum a tempo
364쪽
de morbis aut risus coni. IIII. I 8 i
δε raria vincitu ramum nimbalem superat.Igitur in promptu iam est istis omnia vitii perantibiis dicere,haud medici munus cilla tam longam de rerum natura orationem habere. caeter uni ut his re spondeam, si nullam ratiotiem assuens simpliciterat deuerassem temporariam aqua nimbali esse meliorem,inter iras vero tonitrualem medio rem, aliquam iane corum, itiae dixtilem, ostensione me adiicere praecepissent,nein se dii iis meis tanQuam legibus credere iusium clie, neque ipsis vatyrannicis piaeceptis parere neces bim fore dixillent. quocirca silliteratorii iuxta lagitiosorusti hominum latratus euitari non potest,praestit autem ob res meliores ab istis male audire, prose 'o re stillime tonitrui causas naturales rimati sumus. quod enim ostensione caret,omnibus homini hiis incredibile ei se videtur.neq; admodum recte dictum apparet, Ua medico videlicet strino de natura faciendus non sit. quique ita sentiunt, nobis, ut sibi ita loquentibus tandi tyranis edidi, pro
Ponentibiis obtemperemus,imperare Videntur. Vo um P stabat sane non tyrantii more timperare, sed potius nos docere,aut sermoni absis ostensione magis, xj cum olientione prolato side cilla liabentim, aut in rcii renda causa a nobis aliquid non vere futile traditum.at ilii horum neu
trum ficiunt. immo utrunq; vituperant, si nullam nationem os iens briam retulerimus, dicta no . 'stra ut ostensione carentia cauillantes: li rationem aliquam adiecerimus, non esse medici, ut physin cimunus deveritate aliquid disputare, laetantes. xo .
Ab his quae dc vigilia S aqua esscere aptae sinit ipsis appellationem imposuit ut raram vorace
minans,q, nos scilicet voraces reddat. quandoquidem S hac etiam te mi state itinoitra Asia Graeci omnes edaces homines qui multa comet te valent usitato vocabulo appellitant. Didicitiis . autem cibi appetitiones ab aquae potu plane ratione excitari, qua&gclidam bibentes aut sit gidum cibaria asstringens veaisumentes appetentiores evadunt. Alibi tranq; otiensium csi qusq; ventriculi tergorum sanguinem in aestum coiilii ingentia appetentias augere ac procreare: contra vero calefacientia fundentia D anguinem delerennire is appetentias. citat ratione aqua vorax exiit itialia Uero ratione vigilia, li scilicet corpus digcrat atq; dii soluat De hac etenim olim, sicut S de somno notitiam habuistis concoquit plane somnus, utpote calido tunc interiora pote- te. dii sipat vigilia insito calido, dum exterius emicat, secum haud exiguas corporeae substantia particulas educente. igitur propterea aquare vigilia edaces diei e sunt. At tu ne perperam accipito,neve idem esse existimato multa comes te, S multa concoquere atque conficere. siquidem - ά --C vinum aquae praestat non solum ad concoctionem, quae in ventriculo sit,adiuuandam, sed etiam ad concocta distribuenda,ad sanguinem creandum, ad nutriendum,adioriit incitandunt, A. ad recte valentium corpora difflanda . Nemini vero dubium est delus inpi sentia sermonem ab se Hippocrate suisse habitum, cum inter omnes constet plurimis aegrotis vinum ollicere.immo v Mro et vigilia bifariam adli ibita duplicem quom a cibis finem conte lititur.nam si qirippiam noctiuagente Ut in celebritatibus illis, quas pernoctationes vocant, totam no stem inibinnem traducant, corpus quidem inane redditur,sed nullum insJgne virium detrimentum inde consequitiar. At si cubantes aliqu iam ilicis tempus somno capti quiescamus, reliquum autem vigilemus Fi- res profectio debilitantur,neq; enim melius appetimus,ne in concoquimus, neq;concocitioncm sequentia munera inuiolara persediaq; obimus, languidiores omnino, quam qui bene dormierint, euadentes. 21 percali itim naturam calido tempore, infestuare cubile cras redd1t,mealit si attenuat.
Eiionem hancipercalidam. clausulae liuius initio praepositam a nominativo percalida desso iram elie consitit Ad vocem liancis infine politam quispiam ita posset accii cre, ac si ex prs
D positione ,.i.in. A casu dativo ev ieii et composita. queinadmodum laneoc omnes sere inter pretes acceperunt, nonnulli quidem clausulana hanc inditas partiti perinde ac si vinaque propria expiariatione indigeret: alii vero totam ut unam interpretati. Porto Dioscorides & ipsam in curiorem permutauisivim obscuris locutior ubus facete consueuit. separatim quidem scripsit/ per calidam naturam calido tempore his verbis adiiciens hanc vocemn xtenuat nobis signiticare volans percalidam naturam,hoceam ulto calore seruentem calido tempore.i. aestiuo extenuari , dis labentem at* evanescentem per ea quae ab omnibus medicis recentioribus iam trita, dc usua ta voce ratione perceptilis dii latio nominatur. quam etiam altera appellatione quidam sensui oram perspirationem nominant. quae nobis omnibus per totum vitae curriculum incIi. veru secundum aetate anni tempora,shidiael; ac ut breuibus expediam, secudum omnem quam degimus,uitae rationem euariat. sed in omnibus his dii eremiis illud commune inest calidioribus, quidem temporibus,regionibus, aetatibus,tiatims, 5c vidius rationibus de corpore haud exigua substantiornositus portionem esiluere, ira in frigidioribus spusescense cute plurimum retineri, exigua dissipari. Hac igitur rati de percalidam natura teinpore calido extenuari vera eii duplica wa. ei fluxu, nepe ex. pprio calore inlitum haberes, nouis privi ea exterius a Calido lepore acce dentem acquirunt. Verum in alio ullo exemplari hanc lectionem inueni, neq; ullus expla
tertia Clastis. AA A iii nator
365쪽
nator insam agnouit Sed Dioscorides ipse in libri fronte inscripsit sese in duobus solis aribus ira coli scripta verba nactum ell. Percalidam naturam calido tempore in stigore cubile crassim reddit,in calido extenuat. erutamen nos non in duobus,sed in omnibus,quaecul legi iam
ita se habere hanc clausulam comperimus,cum de industria omnia, di quae in publicis bibliothrcis reposita sunt,& quae apud amicos inuenimus,exemplaria ins erimus. Sed mada verba couertamuroibus iis,quae pratre ab interpretibus dicta sunt,ptermissis. Mihi sane prior clausulae pars ita perficienda esse videtur Percalidam naturam calido tem re in se in e cubile crassam reddit ,has voces/calido tempore in ablativis calibus nobis legentibus, perinde, ac calido tempore, dictium esset. illud vero/ in stigore idem est, ac sii dictium esset,in aere duabus orationis partibus dieiione composita praepositione scilic 'in de nomine gor . set enim integra sent mia huiusmodi utile est percalidae naturae,in calido temure,instigido cui culo somnum capere.ita nanque crassescet. Nempe haud iniuria in valde fidis naturis haec mulacere pri epit nippocrates.quandoquidem calida natura cum sponte ob effluxum immodicu ad extenuadum idonea siit,si tempore calido accedente euacuatio duplicata sit,quinetiam tertia qusdam alia inanitio in calido loco Sc calido strato cubante homine adiuncta fiterit,isi corpus triplici digestione exhausitum dis spari emaciari iaconynget. Quod si duabus necessims inanitionibus sa natura min tempore prouenientibiis quas estugere non licet,tertia saltem in contrarium abdi catur,non Issipare,sed coercere dimationes potens,ad eXtremam euacuationem homo non perueniet.qiuinimmo pinguescet magis si extenuabitur. frigido enim cubili non modoIecios dos sed & stragula,quae ex linteis crassioribus S attritis,atm id genus at is indumentis constant,sianificante,alterum quoddam maximum auxilium excessus ratione temporis ξc naturalis tenvPeramenta prouenientis adiungitur,ut scissicet perfrigidam inspirauinem corpus rei geretur.id
demiam&antea nobis dictum fuit sed nucistullde lectio adie qum ei in dici co pus re- milesti ,ac difflationis excessus ad salubrem commoderatione redigatur.Altera quidem locutionis pars prior scilicet irasane ab aliquo potissimu explanari polle mihi vidTr . reliqua pars, ubi ait in calido attenuat Clucida sani seret,si ei voci calido aere adscriptum esset, integra clausi' sthaec verba manifeste explicata, calidiori naturae calido tempore cubile in aere frigidoli accidat, crassam reddit. lii calido autem aere cubile extenuat. per nominatiuos quidem catus ira maxime
aperte explanata oratio suerit. Al si per ablativos loqui voluerimus, narratio sane huiusmodi fuerit Calidiori naturae, tempore calido,& cubili in aere stigido cras Iescere accidit, lavi eodem vero cubili in aere calido pollio extenuari continget. GExercitarios ri ,nonsiturit Mesbi mi titu Laillaboro. :
ecp repleti v ad saturitatem , impigrumq; esse ad exercitationes, lubris victus caput esse
Superscialem sitim intelligere oportet valde exiguam, quaenela IOto r neq; mu noventriculi partium astet tia excitata est.Sed ut dixit Erasistratus. arescentibus aut incalembus locis illis .per quos ab ore in ventriculum humor delabitur.huic itaq; siti Minnus remedio est corporis penitioribus madelictis,utpote per somnum sanguine ad interiora det so contra vero a somno expergesaeiis cum superjicialis sitis adest, vigilantibus facile sedatur. huiusmodi nanctissitis oritur incalescentibus non nunu particulis,quarum dicebam Erasistrarum meminive. cale sciuit autem,dum in stomacho cibi concoquuntur. Nam cum huiusmodi cometio ab inlito sedo perinde atin elixatio fiat,quemadmodum i illa calidus quidam halitus eneretur, ita no nunu rein ventriculo α maxime vinum meracius epotis contingit. verum si vigila us ipsis si in us Hemundatus nullos praetcrea vapores suggerat,ae cateiaciarum partia caliditas e num fm lmberantur. Porro non nulli a somno ob comestorum epotoruml calorem vetriculo extat lacIo imii loli sunt.quorum sitis sine externo substidio non tollitur .quocirca nonnullis I idam Ut re solitis hoc tempore ante lauatione accibi assumptione gelidae aquae potus non nunu usui finita propterea igitur in secunda sitis disserentia adiecit hanc particula quibusqnem enim omiuniis ut ostensum est. a somno excitatis idem assectus oboritur.hanc lectione autoc veteres expias tores agnoscunt,& in castigatissimis exemplaribus inuenitur. Quibus plurimam cabdum ines, inces sit Amtori Pias ratim aer d; sim mem ma ru mra
Modo praedixi, huiusce orationis lectionem antiquam non ita inueniri. sed hoc modo in qui hiis plurimum calidum. sic is illi interpretes liniit, qui de superiorum verborum fine ham liculam quibusdam detraxerunt.Igitur de propolitae sententiis veritate iam disseramus. Qui huscunque enim plurimum calidum ineli, in corde scilicet,hoc nant veluti socum lares niti caloris esse declarauimus, ecaerem,qui inspiratu adducitur, plurimum esse necesse est. naec
366쪽
de morbis vulgaribus m. IIII. 18 6
A hoe in libro devia respirandi explicimam est. Quod si plus caloris huiusmodi natims inest multu 3 inspiratur aer. t* iterum expiratiar, propter hoc si vocem magnam fieri dicemus, ita absolute citra ullam conditione sententiam proserentes , apertis filii e saltemur. nam in comentariis de voce ostensum eli vocem ingentem fieri, quin multus aer celeriter expiretur, nequau posse. id veroni,si aspera arteria oc guttur latius pateant.Si peritus vero totum amplum sit, non solum ingentem vocem homines mere,sed etiam diutissime vociferari posse ibidem declarauimus. ut praeco nes,cum pedem vocatum canunt,essicere solent. Imtur quoniam S cor stitim ab initio, cum sora matur in Utero amplificatur increscit cavillis, in quibus inlitus calor plurimus inest. ad cordis vero mitionem& eius plerun magnum ellicitur, et hoc iterum pulmonum magnitudo cosequi tu nec no dc istis aspersisterie magnitudo respondet, di huic plerun* gutturis,liaud ab re *pis. si me percalicte naturs homines vocatiores elle contingit. etenim si semper omnino ad portionem magnitudinis cordis peritus audia esset, re niana ei praua figuratio accideret, percalidos homines non plerianop sed semper magnam vocem , 'dere dixissiem. Verumtamen necI , Ut pulmonam itudo pectori semper respondere inuenitur,ita & ipsorum magnitudini in ipsis colenta tria Vasorum genera respolident conspicitur vero re in animalium dilfectionibus proportio iis c non B exquisite ieruata sed in huiusmodi sane partibus aliquod pauxillum excellere, aliquod e cotrario deticere iuenitur. Id vero in corde ratione pedilatis insigne accidit. Quod θc in causa est maxime,
ut inter aeque calidos homines no nund in vocis magnitudine multum intersit ippocrates qui dem soli aeris multitudini magnitudinem vocis attribuit. verum haec inter musas magnam voce ei scientes neci sola, neq; dignitate prima est. magnae enim vocis materia est,ut in commentams de voce disputauimus. Ventriculo cabisse: gidi carne aciles Isi dinosiisetracundiores.
Quod geminum in animalium corpore calidum agnouit Hippocratesalterum quidem, quod ipse ingenitum vocat, essentiam in sanguine sanguinei visceribus repolitam habens, alterum vero acre, mordax,& neum , sub quo genere A sebris est, in multis pridem ipsius volumini hus declaratum fuit. Quin etiam ego de hoc in quodam meo commentariolo accuratissime disserui. eius libelli inscriptio lute est,Nullum errorem esse miniistim in eo aphorismo, cuius ini lium est, Crescentes plurimum habent innatum calidum. In eo sane Hippocratis partes tueor, Lyci aduersus aphorismum criminationes diluens, ipsumque ob optimorum documetorum igno C rationem Hippocrati insensum esse demonstrans. Verum huiusce caloris disseremiam neque Lycus, neque alius quispiam aut Erasistrati, aut Herophili sed tor, aut empiricus internovit. quapropter Ac multa Hippocratis scripta praue admodum interpretati sunt. At Hippocraticos
viros saltem non decebat Hippocratis decreta improbare, ea perinde interpretantes, ac si unus genere calor in animalibus luteret. Sed cum Hippocratem, aut alterum quempiam audiue rint aliquos ventriculo calidos nominantes, ut nomen illud acceptum esset, considerare praesti-hat. virum qui vocem eam protulit aut scripsit, naturale calidum in ventriculo copiosum esse asteremiatur alterum intelligeret,quod saepius acquisii titium, interdum non naturale, non nunquam& a natura alienum vocatur. quo calido incalentes mordax calidumq; exhalare, atque iccirco sibmul at in cutis densata fuerit sebre vexari contingit. Qiremadmodum illi,qui altero calido uberarime astiuunt, suppressa dis flatione pleniores quidem hunt, sed in febrim non incidunt. propterea . Illud etiam constit in ventriculo ciborum concoctiones ab hoc insito calido exuberante optimas fieri.ut ipse in aphorismis ita loquens edocuit, Ventres hyemere vere calidiss4mi natura,ec somni longissimi.His itam temporibus cibaria plura exhibenda. etenim insitum calidum multum.pluri igitur alimento egent. argumento sunt aetates&athletae. Itaque sicut ab iiDD ta ciborum conte filo huiusmodi ventriculorum indicium est, ita frigidiorum quidem in acidum conuersio, calidiorum autem in nidorosam qualitatem mutatio.Quamobrem cibos redie conc quentibus re tinguis optimus inest,wmediocris caro progignitur, vel oc interdum, quam de crat, piosior,cum ociosiorem vitam degunt,5 f equenti lauatione utuntur. sed minus hona caro est,neque corporis habitui congruens.postquam vero multa copia congesta suerit, totum compus in morbos praecipitat. At ob ventriculi intemperiem male concoquentibus, & cibos in simidam nidorolamq; qualitatem corrumpentibus vitiosus in venis sanguis contrahitur, pravasti in toto corpore fit nutricatio. de his igitur propositum sermonem intelligere debes. In iecore nanque& corde multus ab initio insitus calor inest, in carnes vero e sanguine profunditur . at que ideo in huiuscemodi corporum naturis, quales di nunc descripsit Hippocrates, carnes frigi das est e necesse est, utpote sanguine non copioso, sed pauco,ec ipso quidem vitioso irrigatas utruque enim Ventriculo ignea caliditate intemperato laborantibus euenit, ut cibaria corrupta de scendant, & proinde paucum ex his alimentum corpori in partiatur. id: ipsum non recie con- coetum improbum sit. non coeliis enim comaptisq; in ventriculo cibis optimus in iecore venisq; sanguis creari non potest. Quod si paucus quidem, sed non malus in venis sat is foret, camnes utique hunc atriiserent ipsas minus nutrientem, ec venas manes relinquentem, Ut contra
Tertia Classis. AA A iiij ctae
367쪽
me essent,vix' apparerent. qn vero non paucus modo, sed citam prairus est, tune nem ipsum, Equauis egeat,attrahunt. perinde ac net nos ipsi cibos nidore, aut altera quapiam improba qualistate insectos,re si valde escam appetamus,admittimus. etenim appetitus iple huiusmodi ci degustato extinguitur. Eadem igitur ratione carnes exiguum, quia videlicet ad nutriendum per necessarium eii, de venis exhauriunt . quare paulatim longiori tempore in venis plus sanguinis deprauati contrahit utiquapropter in venae sedi ionibus nunu ab huiuscemodi hominibus rubrusanguinem profluere conspicies.Sed alio colore ut quis eum notare velit, atac ius inuenitur. uPrimum vero male olet. quod si iam pridem homo purgatus non fuerit,ater etiam, qui rescisti vena profimditur,sanguis apparet alias aliam in crassitudine& tenuitate temperaturam habens, non nunu serosus & tenuior non nunu vero crassior,quemadmodii sane interdum Sc valde cransus& niger liquidae pici pers milis conspicitur. Haec igitur omnia nunc per capita enumerata in aliis quibusdam antediistis comentarijs, Sprscipue in curativa med odo absolute disputata sum. in praesentia vero ab explanatoribus praetermista breuibus a me perstrictra suere. solent .m ubi nihil refert,cise loquaces in rebus aut utilissimis desicere. Ego ioci cum prictens oratio per utilis sit, ipsam repetens per capita rursunt explicabo, re cum interpretatione propositorum Uet horum coniungam. Ventriculo calidos ipsum dicere putandu est, non, quemadmodum pueros P& athletas insito abundare calido testatus esi neci ,ut hyeme vores calore naturali maxime calore dixit: sed ut mordacem improbumq; calorem Lud exiguum in inteperato ventriculo possidetes.Hos autem carnibus frigidos merito nominauit,utpote bonae iuxta & copiosae alimoniae poriuria tabescentes. quam ex sanguine secundum naturam sese trabente in temperatis corporibus hauriunt.ex sanguinis aut penuria sit,ut carnes refrigerentur, acquisititium sane calore a sanguibne,non Proprium,non ininum,ut iecur,& cor, possidentes. isti vero carnibus descientibus graciles necessario redduntur. ipsarum enim subtracstiones & incrementa tenue ec crastum tota cor pus emciunt. Dicit aute hos ipsos venosos else perinde, at* si & ita dixistet, istis conspicuae ve- sunt,hoc est eminentes. quippe quae sanguinis plenae, & carnium ipsas contegentium paucitate nudae appareant. quinetiam ipsos iracundiores elle dixit, non absolute iracundos,neque per excellentiam iracundii sinios. luia plane iplis accideret, si calor in corde permultus redundaret. sed calor in ventriculo os eiu conmitans iracundiores cssicit. si quidem alibi declaratu est hanc particulam incolensum sui assi ictus & animam adducere. tardiores enim ad intelligendum almagendum homines reddit, quo tempore ipsa frigidior euaserit. contra promptiores at mirascen tes cum magis incaluerit haud naturali calore scilicet sed aduentitio & a natura alieno. de quo ser Gmo iste totus a nobis consedius est. Propter quod eos,qui se Hippocraticos nominant, re praecipua Hippocraticae artis decreta quibus & experimento euidentia astipulamur, ignorant, accusa Te aequum est. l, aliter,atq; nos diximus interpretati sunt. existimam enim in calidioribus ventriculis insitum calorem in profundum rem re,& extrinsecas partes deserere, atq; ideo frigidas hominum carnes euadere. Verum huiusmodi caloris motiones secundum tempora, re regiones, ecprorsum secundum coeli status, praeterea secundum v igilias ta somnos, nec non & secundum ammae affectus,ut moerores,di timores,& secundum corporis voluptates,et animi laetitias euarianta At nel corporis naturalis fabrica, ne*aeras talem ingenitae caliditatis mutationem emtat. Sed, quemadmodum 5 in libris de tuenda sanitate montisauimus, prauae corporis costitutiones sunt non nullae quidem cum totius animalis intemperie, aliquae vero cum partium quarundam minquali statu. qualis Sc ilia, quae in propolitis verbis habetur de ventriculi vitiosam costitutionem .habentibus,& no optimam. veluti natiuo calore multo affluentes,& iccirco ad bonam carnem procrCandam maxime conducentes corporis habitum pleniorem essiciunt, non extenuant, non
Ter siccitari si sienteamionem ne habet . . 26 Aues enim utpote aridiore, i nos,temperatura costantes siccis temporibus rectius valent. nos
vero no praeterit oc aridioribus ipsas cibis vesci oc pauco potu esse colentas: non perinde ut sues, qui aqua assidue prolui,& immodico assidue potu repleti cupiunt.
Cum puerilis aetas in adolescentiam transit,quemadmodii ipsis semen,& pili in locis genitalibus erumpere incipiunt, perinde Sc testes subito increscunt. lutadmodum Sc puellis virginibus
maniae extuberant una,& mentes serti incipiunt. tunc igitur vocis mutatio in maribus fit principue. nam cu preiis ipsis acuta vox est et,cu perseela in puberes euaserint, grauior redditur.t re autem medio veluti raucam ipsi vocem munitiquisbrem autem pHdi ista state ola isti eueniat praesens oratio quaerere no postulat .sed omnia lisc apparere experientia demdstrat sicut& illud, ii dexter prius testis intumuerit,hosce adolescentes in persectram aetatem atque virilem cum eua serint,lilios mares potius si iti milias genituros.q, si sinister, e cotrario. idem oc de utero sensit. inaphorismis. n.ita scripsit a cetus mares in dextris, foemius vero in sinistitis magis.quae igitur a me N hac de re
368쪽
de morbis vulgaribus coni. IIII. I 8 7
A hac de re in aptior in ortim explanatione didia sunt,ad hunc locum accommodes.cum una sit c munis in maribus atq; sci minis causa,ob quam sinistrix partes foeminarum, dextrae marium opilices sint.verum & de hoc in libro de usu partium tracitatum est.
Constit autem ita oportere subintelligi,ut oculi validi sunt. quod non nulli adscripserat. sententia igitur verborum,ut quispiam iudicio meo plurimorum falsam interpretationem omittens rediissime explanare potest,haec potissimum fuerit,Hippocratem docere arbitror, quo nam modo quis ab oculis totius corporis inedium percipiat. quadoquidem isti maxime firmissimam n his notitiam exhibentularia in illis,quibus anima deficit, aut aliter vires collabuntur, neque ma num quis intuitus, neque crus aspiciens,aut ficiei reliquas partes omissis oculis aliquid explorati habere poterit quod ipsi vires imbecillas eis aut validas patefaciat. quod, sit oculos inspexerit, GPertum habebit clarisimie nanq; in ipsis robur infirmitas elucescit, no nullis quidem acute cernentibus palpebris patentibus,no nullis autem ness persecte ipsas aperire valetibus. Quinetiam ipsoriam color& moles aliquid de viribus nunciant.viribus enim ii virmis oculi cauisquallidi,&n decolores apparent, robuitis autem,florido colore vigent, pleniori mole constant,& si ledido humore affluunt .haec plane fieri euidenter conspicimus,etiam sit causa,ob quam fiant, nos latrative rum causa patet,qualisnam oculorum sit natura, scientibus. quod alibi, Zc in sermonibus de viasione declarauimus, animalem scilicet spiritum luminosum e cerebro in oculos plurimum proficisciuste igitur cu aut imbecillus, aut paucus in oculis fuerit,modo enumerata symptomata euem uti color mclior fit inquit,aut deterior. id autem clarum eli, siue de oculis etiam num, siue de totius corporis colore sermonem iaciat utriinq; enim verum et L oculis quidem Ut secundum siri mit aleat in imbecillitatem,itare sin bonum scidumq3 colorem variantibus,hos quoi totius corporis asseritu comitante. tiam si bene colorati oculi sunt, S gyon,hoc est comus, totum salubriter se habere significantialiquo aut turpi colore inquinati illico, totum offensum esse indicant.celarius vero in oculis, i in alijs Partibus colorum mutatio, ob eorum munditiam nitoremq3 conspi. citur. At non solum id signinore haec verba possum, sed etiam in toto corpore coloris mutatione signis in oculo apparentibus accidere& sublequirat, oculis igitur hoc modo ad totum corpus c mitio derivari potest per se autem verba hec omisia parte de oculis explanari possunt,siquis ipsi cum sequentibus coniungat.deinceps igitur ab alio principio sic ipsa interpretabor. γ' Et calor in nim ot melim Drgit. ιirum est se habet at mentum, extri cum s i. Colorem alimento. i. anguini proportione respondentem inpetus,aut deterius vergere, inuti sanguinem autem nunc appellat omnem in vasculis inclusum succum. in quo Ac pituita, & bilis viral,& tenues serosi liquores confinentur haec enim miscella& melior& deterior redditur. in ea vero contentus humo qui proprie sanguis dicitur,& a cuius exuberantia tota colleictio nimitiatur, prauus dici nequaquam potest,perinde ut ne palium habere colorem, rubrum. mortifera percute inares, ludiis , re ius nares Irodumspiritum re sunt.
grue minest. Sive in casibus accusativis scriptum sit calidum vaporem siue in rectis 1 calidius vapor utro p modo aliquid subintelligitur.vetina enim hanc sententiam habere debet, inter signa morti sera&haec sunt,calidum vaporem per cute exhalare,cum prius per expirationem frigidus spiritus redditus sit. At si in rectis casibus eandem semetiam explicare velis,ita sane dixeris,maxime signa mortifera per cutem calidus vapor exhalans post frigidum spiritum prius expiratione Uressum. 'terum id insum quide insidan .s. spirationem perlimum nuncin eis: in libro de praerensionibus div cium est liisce ipsis verbis,Frigidum aute per nares at*os expiratum iam valde perniciosum est. nunc aute quoddam symptoma ita se habentibus,quod tamen non sempsit,addiditicalidus enim vapor multus de Pte emanat .sed net omnibus Vt dixi, neci; omni tepore. Atqui istos explanatores,deshus no opus est, ometes, lisc edocere prsstabat.1llis enim solis id euenire coperies,quorum mortem calidissum iebris antecessit,qus corpus ipsum cordis cremauit, at* ideo postremo ipsum refrigerauit.vitali ergo vi, moriente iam corde evanescente, in aliis quide sudores syncopa inserentes proueniunt,muliora. humore pleno corpore. illis auie qui ex praeseruida febre antea exaruerunt,pro sudoribus calidus vapor tangenti tibi extralare videbitur. nem tame 5c iste quoqimorbi tempore,sed cum diu iam progressb morbo cutis, exhausta halituosa subitantia, restiger tur.quae ob ardentiorem febrem attenuatis succis morbo vigente contracta silerat. nem enim eo sane tempore,quo iam cor emoritur,excitari potest nedum calidus vapor, sed neque frigidus, aut tepidus. oe igitur cor prope mortem frigida intemperie affectum est. Ned non in quolibet mortifero morbo huiusmodi semper est verum in ardentissimis febribus plerun*calidissimum, vidicitum est. Igitur cum frigida intemperie cor motat, calidum vaporem exhalare nunt reperies, quando iam vicinus morti constitutus aeger trigidum reddere spiritum inceperitateque ita se ha--tibus humores praetenuati sunt.nem ardenti sebre isti laborant, neque succos bilios es contra hunt, qui
369쪽
hunt qui temperae calida, corpore tenui sunt. siquidem frigidae temperatum pinritosos, crudos, Emitas,di prorsum frigidos succo non biliosos,calidos,tenuoq; procreant.
Hoc illis manifeste repugnat, qui dictum suisse putant mortiferum esse signum, in naso calidissimam febrem. nam tanu respondens verbis illis Hapradictis signa mortiferam unc subiunxit vi talia vero contrariasAtqui secundum eorum explanationem his verbis mortifera si a conium Ita non sunt lisc ira scripta per nares calidissimum verum ista verba per nares calidissimum/ sibi adiecfium non habent, sit ne mortale signum,an no sit .neo enim mortifera est, nisi quod ab Hippocrate dictum est,praecesserit .prius nares frigidum spiritum reddunt. nam si citra hoc vapor c lidissimus per cutem emanet, potest id quidem succorii calidiore febre attenuatorum symptomacisse,non mortis prorsus indicium.Quinimmo interdum re extenuati humores utiliter ei inatur. quos cu pinguiores sunt,per sensiles excretiones natura a comore propellit sudores citans, aut lotii, deiecitioni inive multitudinem, aut vomitum mouens. Erunt igitur omnia conriaria praedi istis mortiferis signis vitalia, neq; frigidum expirare, neq; per cutem calidum vaporem exhalare. haud ab re aut Zeuxis sectatores prius separatim mortifera signa interpretati, omnia haec ver- Pha sustulerunt,quae ita se habento iudici autem contraria ad sanitatem .
DE MORBIS POPULARIBVS HIPPOCRATIS LIBRI
Ex PLANATIONES. borum naturae nud carrices.
Crebro superius dictum in huiusmodi lectiones, per quas,cruod dicitur permutatur sed eadem prorsus sententia permanet, diiudicaremini no esse propositum, quippe qui longitudinem commentariorum vitare instituerim. verum dc nunc id ipsum reminiscentiae causa dictum volui. quandoquide S in secive Glibus nihil prsterea de huiuscemodi lectionibus asteram. Verborum igitur lententia, siquis simpliciter,quod dicitur, intelligat, perspicua est, suam ipsius mentem Hippocrate declarante, se videlicet non esse ex illorum coetu,qui naturam arte carere arbitrantur, sed eam es se artificem,animalibusq; consulere. Verum hoc loco per id nomen naturς vim quandam intellimre conuenit in his ipsis corporibus, ius ab ea reguntur,inhabitantem: cuius essentia quamam sit .in praesentia quaerere, sicuti oc de noli a anima, aut de eius principe parte minime necess. est. nihil enim istorum praesens oratio postulat. sed illud solum, rei te scilicet Hippocratem opinatum suillis iraturam et se morborum: medicatricem. sorsan enim quispiam hac oratione artem med ira tolli suspirabituri quocirca non simpliciter verba haec accipienda sunt Morborum naturae medicatrices . altior enim sensus accuratiore indigens explicatione huiuscena odi in verbis delitescit. nem dum usi liram superius hanc rem explanavimus. amicis autem nostrum institutum cogno scentibus, quibus gratis ames ad huiusce libri interpretationem accessimus, re nunc in mem riam reuocabimus, quodq; decretum ostensione indigens cum alicubi semel exquisite traei tui, me alio in libro iterum non scribere, loquacitatem videlicet superuacuam accidere cognoscente, si iisde de rebus quispiam eadem repetat: qu dmodum non nulli iuniores medici secerunt non Abis modo,aut ter, sed quate vel etiam pluries in multis commentarii' di libris eadem de ijsdem conscribentes. At ego aliquid cum semel rationibus declaraui, postea reliquis in libris eo utor, solius tantum summae mentionem ficiens, admonensq; a me alio in volumine ostensum esse . Et nunc igitur semel de natura sermonem faciam, di quare ipsam morborum esse curatricem Hiin pocrates asserat,&-ab hoc decreto nequaquam artem medicam euerti tolliq; contingat . tu vo ro, qui haec nostra commentaria euoluis,iam mihi orationem exordienti animum aduerte. Mor bos ab alimento cogruenti qualitate & copia, in tempore exhibito, ab humido semento, a cata
plasmatis, a clysteribus, a venae se stione,& a quibusque id genus aliis propulsari siquis dicat,noin
ut in mentietur,sicut nem ille,quia medicis morbos curari asseveret, nec qui artem medicam horantium sanatricem eise testetur. quemadmodum vero haec praedicans ut mendax reprehem di non poterit,eadem sane Latione neque ille, qui naturam seruadi animalis causa omnia admini strare existimet.hoc vero re illud consequitur,eam primam languoribus mederi,& maxime cum euidenter hominem sanat sudor copiosum protiandens, aut per lotium, aut per deiectiones, aut per vomitus infestos humores eiiciens . Quod nam igitur dignitate primarium sit, quod se cundas, quod tertias habeat inter hac omnia, quae sanitatem lacere diximus,contemplari conue-
370쪽
de morbis uulgaribus coni. I 8 8
λ m to etiam magis,m alia qtuedam,per quae morbi curamur, accedunt. quorum omnium sic dum di itatem ordinem internosse praestiterit nobis enim melius dici videtur Sc riaturam morbos medicari,recte vero artem medicam,& medicum, vere quol& eius ministium, & venae scissuram, & per ipsam Letum sanguinis profluuium . fortassis autem quispiam purauerit& c quum aliquid consene,& textorem, S aedificatorem, oc ferrarium fabrum, oc alios quosdam artifices,quoris opificiis utimi irad eorum ministrationem quae hominibus sanitatis causa prsparatur. Verum illorum quaedam auxilioriam materiae, non auxilia sunt,non nulla vero instrumenta auxiliantibus idonea sed tunc auxilia fiunt,quando in tempore,at*,ut decet, ea medici applicant. nam Vinu aegrotis propinatum si iuuerit,eius propinatio auxilium est . at sit importune oblatum delirium,aut phrenitida concitet tunc morbis era,non salubris causa, neque auxilium fuerit. Quis igitur est creandi auxilii audior occalionis scilicet inuenior.quo nomine autem hunc GKo appellant: non ne et hoc omnibus patet medicum scilicet ilium appellari quapropter medicus Vino potior est ad naturalem facticiam sanitatem. Etenim vinum in tempore exhibitum ec te peranter epotum reistem lentibus prouest, languores autem,cum opus est, allamptum discutit. Caeterum medicus non Q animal sit,aut pedestri aut bipes,aut rationalis,aut ciuilis,m cuiusque B materi e tempus idoneum ac modum nouit, sed quoniam arte salubria at* insalubria disti entem addidicit. iram si per illa lis c nosset omncs plane homines eandem callerem scientiam. Qua re dignitate prior medicis ars est,per quam medici fiunt. nam eius vi illi Utentes morbos pellunt. sed qua ratione materia at in instrumenta ad medicum eiusq; artem,eadem ipse rursum atque ars ad eius, qui curariar,naturam sese habent illa nanque est omnia congruentia in animalium corporibus facie M alens quidem,cum alimento opus est,sibi autem sanguinem praeparans, Per que alimenti egenas particulas nutriat atque iterum ut sanguis ipse creari possit, obuni in ventriculo Praeparans atm conficiens.', si deuorara cibaria nem recte concincta sint,nem digesta, neq; in sanguinem versa,nem alendarum partium vim inuenerint, statim mehercule neque corporis nos iri alimentum fuisse dicentur.Quemadmodum vero ad nutriendas partes resecitionis egentes ipsas nutriens facultas longe princeps causa est,eodem sane padio oc ventriculi vis ad cibos concoquDdos,& iecoris venarumq; facultas ad concinctum in sanguinem conuertendum sese habent. ve.
Tum enim vero cuincti a me naturae opera minutatim nunc recensere necet se non est. nam memoria repetere satis suerit in commentariis de naturalibus viribus omnes naturae communes iacul rates ibisse explicatas numero quatuor,quibus animal regens omnia molitur ac perticit. primam C Quid propriorum attriti tricem, secundam vero horum ipsorum commutatricem, ecconco emcem,lertiam utilium reteri tricem,&quartam alienorum expultricem. his itaque potestitibus non modo sanum animal tuetur, sed etiam aegroto sanitatem restituit. Ex his vero abunde con fiat quantum sanitatis esse strices causas natura dignitate antecellat. omnia enim reliqua materia ipsi parant di suggerunt. quemadmodum exterius quoque artem aliam ministrantem videmus.. . textricis nanque radios textoria re pedi ines lignarius fiber molitur, huic vero ligna materiae exosor securimi tem&dolabram serrarius artifex, serrario autem ipsi serrum metallorum enoisor comparat. rarum* est artem essediluam inuenire nulla alia mentem, quae aut instrumenta tabi Dcctur,aut materiam operi idoneam reddat. ita sane dc medico multae artes aptas materias praepa
Tant. perinde ut ipse rursum naturae cum quibusdam ministris suppedita quam enim proporti nem arcti reeitis erga aedificatores lignariosq; fabros,& alios, quibus imperat, artifices, candem ec medicus erga ministi os suos gerit .isti vero sunt herbarai,unguetari j, coqui, cataplasmata adhi-hentes humore conspe mentes, clysteria immittentes, scarificultes, Venam scindentes, cucurbi tutas assigente At si nos etiam haec discentes interdum Sc facimus, perinde lacimus, at in gube nator remigandi peritus , re sicile summum malum conscendere valens, & omnia alia nautarum D munera cognoscens oc exequens. Etenim multi imperatorcs saepeoc arcu uti,& iaculari pugnare gladio hastam sciuntβ faciunt ,& reges pariter, sed non ut rex,ut imperator erat Alexandri Macedo,aut eius pater Philippus, sed per alias artes imperatoriae atque regiae inseruicies haec militaria munera obibant. Ita l& nos in medici cuiusq; auxili j qualitatem,quantitatem, cassi nem S utendi modum cognoscimus: viministici vero venam rescindimus,& cucurbitulas ad movemus,& reliqua manibus operamur. Dignitate igitur ars medica naedicis praestat, medicus arti seruienti illa ministris ministri artibus sibi instrumenta materiasq; parantibus,ilis artificibus per ipsas agentibus, artifices vero praeparatis mater ijs atq; instrumentis. Conuerso igitur ordine tinnioris notitiae atq; memoriae causa enumerandis artibus accidit ad seruandam, em ciendaminsanitatem nobilitate ultimos esse, qui nobis clysteres, serramenta ad secandas venas, specilla, se sces,&reliqua medicae artis insit rumema sabricantur. cum lus Sceos, qui materias praeparant, quos radicum excisores,& herbarios vocant, nec no oc qui ex metallis est isa,aliam id genus praebent .supra hos vero ipsorum artes, supra quos Ac ministros medicorum, his quoque superiorem ipsorum artem, ea superiores medicos esse, medicis artem medicativam , qtiae rursum naturae mimi ira est. Atqui inter ipsitis naturae facultates non nullae quidem primariy sunt per quas scilicet animal in vita Ieruatur,summam nobilitatem ad optimam corporis vitam possidentes. optiniam