장음표시 사용
11쪽
Graecos vox & jus & iustum denotat, a quo non abludit V lpiani sententia ς, qui ju, a iustitia appellari Uerit, justitiam videlicet pro justo, absIrachim pro concreto,
III. Vocem juris variis modis accipi testes stini Juris consulti Paulis & Martiantur, tres autem praecipui sunt. I. Cum accipitur pro omni eo quod justum est. a. Cum accipitur pro qualitate morali personae competente, ad aliquid juste habendum vel agendum. 3. Quando iderno valet quod lex, ut sit regula a tirum moralium, obligans
IV. Nos hic vocem iuris primo aut etiam tertio modo. sumimus ; sic de primo modo loquitur Jurisconsultus Paulus , cum id quod semper aequum bonum est jus dicitur, ut es μου natinuis alter vero frequentissimus est, hinc divina lex fas est , - -tumajm est g; item, seresseri dicitur quod consentaneo legibus more sit ' V. Naturae etiam vox diversas habet significationes, aliquando enim sumitur pro affectibus homini a natura insitis, ut est instinetiis procreandae sobolis, qui sine vitio est, aliquando etiam pro assectibus vitiosis, ut cum dicitur, naturalem esse misium ad dissentiendum facilitatem Litemque , naturale esse vitium negligi quod communiter possia detur aliquando natura pro prima causa, atque adeo pro
12쪽
s Iustra NATURA Las. 3pro ips Deo accipitur. sivid aliud est natura quam Deus λnihil a sime Deo est, ne teus fine natura i , aliquando procausa secunda ti Deo subjecta, sic Poeta, hanc Deus
S melior litem natura diremit item cum dicitur, rerum natura fructus omnes hominis causa comparasse η, aliquando pro naturali illa Dei operatione , quae mentibus nostris instae
cujus ipse Deus auctor esto, & haec quidem acceptio huic
nosti ae materiae quam maxime accommodata est. .
VI. Quibus ita praemissis facile apparet quid sit jus na
turae sive naturale , de quo omnis nostra instituitur disceptatio ; es enim istud jus quod cum ipso genere Amano rerum natura prodidit P, Sc alibi, jus quod naturalis ratio inter o maeshomines constituit,'quod omni humario generi commuine est q, ω quod apud Omnes peraeque custoditur , quia semper aequum ac bonium est Τ, aut ut alii loqui amant, dirima ratio toti mundo partibusque eius inserta , cui non male concinit illud A Dei ratione ratio nasicitur mortalium uVII. Sed iam nova se offert quaestio, quae antequam ulterius progrediamur, discutienda est, an nimirum de- tur aliquod jus naturae ; frustra enim de qualitate M aliis hujus juris accidentibus quaeritur, si nondum plene comstet illud revera existere: Sed cum hanc spartam excolue
13쪽
4 Dκ PRIrre I PII sargumento probasse sussiciet. morum primum est, quod rationalis creatura a Deo ita est condita, ut se ad bonum vel ad malum possit convertere, cum autem Deus binium omne diligat, omne. vero malum oderit, necesse fuit ut toti humano generi legem daret aliquam,qua bonum quod Deo placet cognoscere, malum vero quod ei displicet, ab eo discernere possit, & ita ad bonnm quidem dirigatur, a malo vero arceatur, quod praestat lex naturae. Alterum Vero, quod humana creatura ad societatem est creata, Sequidem ordinatam ac duraturam , cum igitur Deus omnis boni ordinis auctor & fautor sit, sine quo nulla societas diu potest consistere, consequens est , ut hominibus &imperandi Sc parendi & in commune consulendi leges aliquae fuerint praescribendae, quod etiam legi naturali d
VIII. Unde & notitia hujus juris ad omnes se gentes
eXtendit, est enim vera ratis naturae con uens , dissus inmmes , constans, I pilema, quae Hret ad cium, jubendo, et do Sc. Hinc& alibi Cicero vocat legem, neque hominum ingeniis excogitatum, neque scitum aliquod populorum, sed aeremum quiddam quod tam mmdum re t , imperandi prahibendique sapientia *: sunt enim ea quae haec lex dictat. Haud ambambus implicita, sed quae regulis aequi ac Mi. Sussulta, rudibus mire doctis patent Cum igitur Ethnicis & oratoribus & Poetis jus h
naturae sit cognitum, nemo certe rationem suam in consilium
14쪽
lium adhiboeis id negaverit, praescitim cum nobis Christianis Apostolus Paulus apertissime id ob oculos ponat, de ipse Ethnicis sic loquens. Gentes quae legem non habenit, naturaliter ea quae lexis sunt faciunt ejusmodi legem non habentes, ipsisibi lex sunt. Et poctea , sendunt opus legis scriptum in
tardibus suis , testimonium reddente iris conficientia ipsorum'. Quem locum exponens Augustinus ita loquitur: nullam animam esse quae ratiocinari possit, in cujus conficientia non loquatur Deus. sivis elum legem naturalem in cordibus botanum scribit nisi Deus 'IX. Subnectetur huic quaestioni, alia non minus utilis, quo pacto dijudicari possit an aliquid sit juris naturalis nec ne λ quod ego duobus modis fieri posse dico,
primo ex convenientia aut disconvenientia cum natura
rationali & sociali : & secundo , ex eo quod apud omnes Gentes, aut moratiores certe, ita esse creditur Neque utriusque ratio longe petenda est, cum enim jus naturale sit dictamen restae rationis, sequitur ut id omnino cum recta ratione convenire debeat, quod igitur reperitur ab ea dis- .crepans, id omnino a jure alienum habebitur: cumque moratiores gentes se quam maxime juri naturali conforment , quicquid illae in commune servant, eiusdem juris esse valde probabile est. 7 amom, in me conflentus gentium, lex quaedam naturae putanda esς. Videantur & alia Ioca in hanc sententiam allegata , Mio g. I a.dejure belli ου pacis.
15쪽
s DE PRINcIPIIS X. Restat nunc ut aliquam juris naturae definitionem vel certe descriptionem asseramus, quae haec est, ius naturale eis dictitum rectae rationis indicans, actui alicui, ex ejus - cori venientia aut discon mentia cuin ipsa natura rationali, inesse
moralem turpitudinem, aut necessitatem moralem, ac consequenter ab Auctore naturae Deo talem Plum aut vetari aut .
cipi f. Ego legem naturae sic definio, quod sit Lex quam
Deus,ut naturae auctor, nium mortalium cori bus insevit, addiscernendum honestinaturpi, illud jubens, boc vetaris. XI. Quae definitio ut paulo latius explicetur, sciendum, cum se in dicimus, speciem aliquam legis declarari, atque ita huic etiam competere definitionem, quae haec est, or alis rationis ad bonum commune, ab eo , qui curam communisatis habet, promulgata. Legis ita generaliter sumtae, divisio prima est, quod omnis Icxvel sit naturalis vel Voluntaria ; ad primam speciem pertinet lex naturae de qua hic agimus, ad alteram omnes aliae leges, sive divinae, sive humanae, ab hac contradistinctae, & imprimis, cia vilis aequitis, velscriptis legibus sancita, velinstitutis araim
XII. Sequitur in definitione legis , causa effciens, nempe Deus,ut naturae auctor; de hac enim loqui recte putatur hic locus, siviis ostendit uobis bona λ Si Dialum est super nos lumen Pustus tui Domine nec longe hinc abit Cicero, qua illa lex quam Dii humano generi dederunt recte laudata es ubi
16쪽
JURIs NATURALI s. rubi 8c eam vocat, apιHem Hira αὐ- atque terras tuentis N
ruentis Dei Hinc illud verissimum effatum. stuicunque lemnaturali obriat, Dei voluntatem non ser 'at . XIII. Cum luem hanc omium mortalium cordi s kstam dichnus , tunc modum quo ea lex promulgata est indicamus, nempe per impressionem naturalem in mente creaturae rationalis; hinc Apostolus ostendimi opus sera criptum m cordibus seni.Egregie haec interpretatur vetusEcclesiae Doctor his verbis, Ea lex non scribitur,sed binascit. non percipitur lectione, sed prosim naturae fonte infimilis ex Lmitur m Recte additur omnium mortalium quia nulla est gens tam barbara tam effera,quae hanc legem ignoret. Si non habent legem scriptam, halevi tamen legem natisadem RXIV. Quae subnectuntur verba, ad discernendum honestum a turpi , Veram hujus legis naturam accurate delineant:. Est enim lex naturae in hoc data ut turpia
fugiamus, honesta sectemur ; per hanc quilibet intelligu, eun ius est, quid si bonum, quid malum Nam ut alius loquitur , legem Dei balet sibi inditam impressan rue S nsitam,
qua bonum a malis interno lumine dijudicamus p.
X V. Noc tamen sussicit notitia boni & mali, nisi praeterea trud jubeat hoc Petet, quae verba definitionem claudunt. V enim recta ratio mensque sapientis , ad jubendum S deterrendum idonea q, & planius, est ratis summa insitu in natura, quae iubet ea quaefacienda μα, prohibetque contrariar XVI. Hinc
17쪽
XVI. Hinc provenit tritum illud axioma, quod quaedam mala sunt quia prohibita, quaedam prohibita quia mala , quorum hoc ad jus naturae, illud ad alias leges pertinet. Et hoc illud est unde dici amen naturae, legis sibi & nomen & vim vindicare possit ; est enim aliquid amplius in lege naturae quam convenientia cum natura rationali ; nimirum quod a Deo ctiam praecipiantur ea quae honesta sunt, & quae turpia sunt vetentur: in quo proprie legis virtus contistit. Est enim lex cui onmes obtemperare conPenit, quam &mille Chrylippus Vocavit, praeceptricem quidem faciendorum, prohibitricem autem non faciendorum . Quod in lege naturae eatenus verum est, ut pricam omnes virtutum actus, ut boni & proinde honesti, jubeantur ; omnes Vero vitiorum actus, ut mali & proinde turpes, prohibeantur.
XVII. Denique notandum, ius naturale, de quo hic agimus, etiam aliis vocabulis designari, & praecipue
aequitatis naturalis item aequitatis Praetor naturalem aequitaten equi dicitur , 8c alibi, ubi aequitas eriugem poscit subveniendum esse V, ac iterum. iudicem aequitatem ante oculos habere debere idque & vocibus immuniitatis Υ, sis beni litatis saepissime exponitur. XVIII. Quod vero juri naturali repugnat ; id etiam contra bouos mores esse furi considii onunciant ', hinc clcgans
L. 2.F. deligib. t L. F. de minor. L. 7.Τ. dein integr. rest. x L. q. f. de eo quodeert. loe. y L. I. f. 6. adSen. Tert. R L. 8. Cod. cie. delegis. delegis.
18쪽
Iustra NATURALI s. sillud cstatum, facta laedumpietatem, existimationem, verecundiam nostram, si ut generalitcr dicam contra bonos mores sunt, nec facere nos posse credendum est C A P. I I. Iuris naturaeis varia acceptiones di issones. 1. r ocem -ris naturalis non eodem semper modo. V sumi facile intelliget, qui quaedam Jurisconsultorum scripta, aliosque bonos auctores evolverit; nos praeter genuinum sensum, de quo priore Capite egimus, etiam alias minus proprias acceptiones indicabimus. Et imprimis se incri, qua omne id quod juri naturali non repugnat, juris esse naturalis dicitur, eo modo quem alii,
redue ums: alii negati*um vocant: sic dicimus aliquem ad remunerandum naturaliter obligari 4, quod tamen proprie loquendo , se ita non habet ; nec enim vera naturalis obligatio inde oritur : sic etiam liberis communi voto naturae parentum haereditatem deberi', Papinianus asserit, cum tamen
hic nullum, quoad haereditatem, sit debitum naturale. II. Est L alius modus quo vox illa abusive ponitur, pro eo quod quidem revcra non est debitum jure naturali, ted tameo ratio honestum judicat, aut melius eo quod B Op-
b L. Filius is .F. de rand. inst. e Η. Grat. de iure bessi bbr. I. cap. I. n. 9 4 L.sedes 1 s. f. eonsuluit ri. F. iapetit. haered. ς L. scripto. 7. F. Arab. s. nulla extabunt -de Liberi.
19쪽
eo DE PRINcI PII sopponitur idque praecipue locum habet cum de duabus propositionibus inter se comparatis, quaeritur utra verior, aut melior aut benignior sit ; tunc enim ea, cui ratio aut equitas magis favet, juris naturalis esse dicitur: quemadmodum etiam duobus absurdis propositis, quod minus est absurdum, id rationcm aequitatis habet g. III. Aliquando etiam admodum naturale quid esse pronuntiatur, quod plerumque fieri solet& jure gentium impune fit ', ut in hoc exemplo, in pretis empti nis ae venditionis licet naturaliter , contrahentibus sedecipere Item, naturariter concessum est mi licem se circumcriabere L Cum enim omnis deceptio & circumscriptio in vitium sonet, tantum abest ut ea naturaliter liceat, ut potius prohibita esse videatur. Quippe omnis caliditas, fallacia , machinatio ad circum eniendum, fallandum, decipieadum alterum adhibita dolas malus est, qui jure naturali prohibetur ne alicui malitia suasi lucrosa, vel alii simplicitas damnosa Sic k alibi dicitur, jus nostrum non patitur inpa- mauis eundem sis testato S intestato decessise , quod juris civ L lis Romani est, & pro ratione additur, earumque rerum n tura ter inter se pugna est testatus S intestatus Quae t men ratio non est vera ; naturalis enim ratio neutiquam , prohibet, ne quis ex parte testatus, ex parte intestatus obeat, sed id ex sola juris Romani subtilitate pendet P. IV. RUr-
20쪽
'Just Is NATURALIS. IIIU. Rursum aliquid juris esse naturae esse dicitur, non quidem α αλως, sed ut scholae loqui amant, hecundini quid, id est pro certo rerum statu. Sic nuditas homini fuit naturalis , nimirum in statu innocentiar: Communio omnium bonorum fuit naturalis ante introductam di visionem, libertas ante cognitam servitutem ; hinc illlud, quod ad jus naturale attinet , omnes is es aequales sunt: haec enim naturalia sunt non simpliciter, sed donec aliter constitutum non sit q, atque adeo mutationi subjecta sunt, Lmutata constat ex adductis exemplis. V. Nec longe hinc abit quod quaedam naturalia csse dicantur , non quidem absolute , sed ex certa hypothes, interveniente nimirum actu aliquo humanor, sic post introductam ab hominibus rerum divisionem, furtum natura turpe esse judicatur , ideoque etiam lcge naturali prohibitum esse dicitur 1, sic post inita ab hominibus pacta, & conventiones,jus natur. e caservanda dictat VI. His ita pωmissis, ad praecipuas juris naturalis partitiones accedamus, quarum prima sit, quod in toto
Sc omnibus suis partibus habet regulas & leges. 'Iulus
Voco communes notiones a natura mentibus nostris inditas , exempli gratia, , nutes omnes esse bonas, stitia omnia esse turpia. Leges vero quae nobis praescribunt quid faciendum vel non faciendum sit, nimirum, bonum esse appetendum , vitium vero fugiendum, sive ut regius vates loquitur, - B ρ δε-